Một số vấn đề về “An ninh phi truyền thống”

MéT Sè VÊN §Ò VÒ<br /> “AN NINH PHI TRUYÒN THèNG”<br /> <br /> <br /> <br /> NguyÔn Trung Kiªn(*)<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> T rong ChiÕn tranh L¹nh, an ninh<br /> chÝnh trÞ vµ an ninh qu©n sù lu«n<br /> lµ träng t©m cña an ninh quèc gia, víi<br /> ¶nh h−ëng nghiªm träng ®Õn tõng quèc<br /> gia còng nh− céng ®ång quèc tÕ.<br /> 1. Mét sè quan niÖm vÒ “an ninh phi truyÒn thèng”<br /> môc tiªu lµ phßng ngõa sù x©m nhËp, NÕu nh− quan niÖm vÒ “an ninh<br /> tÊn c«ng qu©n sù tõ bªn ngoµi vµ b¶o vÖ truyÒn thèng” ®−îc ®Þnh nghÜa kh¸ râ<br /> nÒn ®éc lËp, chñ quyÒn quèc gia vµ thÓ rµng, nhÊn m¹nh vµo an ninh chÝnh trÞ<br /> chÕ chÝnh trÞ bªn trong. Nh÷ng mèi ®e vµ qu©n sù cña quèc gia [Theo 3; 5] th×<br /> däa “an ninh truyÒn thèng” nµy t¹m quan niÖm “an ninh phi truyÒn thèng”<br /> thêi bÞ ®Èy lïi khi ChiÕn tranh L¹nh kÕt vÉn cßn nhiÒu tranh luËn trong c¸c häc<br /> thóc vµ thay vµo ®ã lµ xu h−íng hîp t¸c, gi¶ trªn thÕ giíi. Cã t¸c gi¶ quy vÊn ®Ò<br /> ph¸t triÓn kinh tÕ. Tuy nhiªn, nh÷ng sù “an ninh phi truyÒn thèng” vµo 5 lÜnh<br /> kiÖn diÔn ra cã ¶nh h−ëng lín ®Õn toµn vùc c¬ b¶n: kinh tÕ, m«i tr−êng, x· héi,<br /> thÕ giíi nh− khñng ho¶ng tµi chÝnh, ®ãi chÝnh trÞ vµ v¨n hãa. Quan ®iÓm kh¸c<br /> nghÌo, dÞch bÖnh,… vµ ®Æc biÖt sù kiÖn ph©n chia c¸c vÊn ®Ò “an ninh phi truyÒn<br /> 11/9/2001 t¹i n−íc Mü, ®· khiÕn céng thèng” thµnh 6 nhãm chÝnh: « nhiÔm m«i<br /> ®ång thÕ giíi nhËn ®Þnh vÒ nh÷ng nguy tr−êng, t×nh tr¹ng thiÕu hôt tµi nguyªn,<br /> c¬ míi mang tÝnh “phi truyÒn thèng”. téi ph¹m xuyªn quèc gia, n¹n khñng bè,<br /> §ã chÝnh lµ sù më réng ph¹m vi sang dÞch bÖnh truyÒn nhiÔm vµ th¶m häa<br /> nhiÒu lÜnh vùc kh¸c nhau, c¶ ph¹m vi ®Þa chÊt. Cßn Liªn Hîp Quèc cho r»ng,<br /> trong n−íc vµ trªn toµn thÕ giíi, vÝ dô “an ninh phi truyÒn thèng” thÓ hiÖn<br /> nh− khñng ho¶ng tµi chÝnh, suy tho¸i trong 7 lÜnh vùc chÝnh lµ: kinh tÕ, l−¬ng<br /> m«i tr−êng sinh th¸i, bu«n b¸n ma tóy, thùc, søc kháe, m«i tr−êng, céng ®ång<br /> viÖc lan réng vò khÝ h¹t nh©n, c¸c chÝnh vµ chÝnh trÞ [DÉn theo 3]. (*)<br /> s¸ch khñng bè míi, dÞch bÖnh,… TÊt c¶<br /> N¨m 2002, Héi nghÞ th−îng ®Ønh<br /> nh÷ng vÊn ®Ò nµy tr−íc ®©y ch−a tõng<br /> lÇn thø 6 gi÷a c¸c n−íc ASEAN vµ Trung<br /> cã hoÆc ®· tån t¹i trong lÞch sö nh©n<br /> lo¹i nh−ng ch−a ®ñ nghiªm träng nªn Ýt<br /> ®−îc quan t©m th× hiÖn nay ®· vµ ®ang (*)<br /> ThS., Häc viÖn An ninh nh©n d©n.<br /> 46 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 6.2013<br /> <br /> <br /> Quèc t¹i Phnom Penh (Campuchia) ®· ra ninh phi truyÒn thèng” cã ®iÓm kÕt<br /> Tuyªn bè chung ASEAN - Trung Quèc vÒ kh«ng? NÕu tr¶ lêi lµ cã th× chóng n»m<br /> hîp t¸c trªn lÜnh vùc an ninh phi truyÒn ë ®©u? Lµm thÕ nµo ®Ó x¸c ®Þnh ®−îc<br /> thèng, x¸c ®Þnh an ninh phi truyÒn thèng nh÷ng vÊn ®Ò nµo thuéc “an ninh phi<br /> lµ: téi ph¹m xuyªn quèc gia, khñng bè, truyÒn thèng” vµ vÊn ®Ò nµo kh«ng?<br /> ma tóy, bu«n b¸n phô n÷ vµ trÎ em, bu«n B»ng chøng lµ g×? Vµ ai cã thÓ cung cÊp<br /> lËu vò khÝ, röa tiÒn, téi ph¹m kinh tÕ vµ ph©n biÖt b»ng chøng nµy? Cã ®iÒu<br /> quèc tÕ, téi ph¹m c«ng nghÖ cao. g× chung gi÷a c¸c vÊn ®Ò “an ninh phi<br /> truyÒn thèng” kh¸c nhau kh«ng? §èi víi<br /> Nh− vËy, cã thÓ thÊy, hiÖn nay c¶<br /> cïng mét hiÖn t−îng, trong ®iÒu kiÖn<br /> trong vµ ngoµi n−íc ®Òu ®ang cã xu<br /> nµo cã thÓ ®−îc x¸c ®Þnh nh− lµ mét vÊn<br /> h−íng kÐo dµi danh s¸ch c¸c vÊn ®Ò “an<br /> ®Ò an ninh vµ trong nh÷ng ®iÒu kiÖn nµo<br /> ninh phi truyÒn thèng” vµ gom mäi<br /> th× nã kh«ng ph¶i lµ vÊn ®Ò an ninh?<br /> nguy c¬ vµo trong giá cña “an ninh phi<br /> truyÒn thèng”. Chóng ta h·y xem xÐt mét sè thÝ dô<br /> sau ®©y.<br /> D−êng nh− hÇu hÕt mäi vÊn ®Ò ®Òu<br /> Tõ gi÷a th¸ng 11/2002 ®Õn th¸ng<br /> cã thÓ tãm gän trong giá lín cña “an<br /> 7/2003, bÖnh SARS bïng ph¸t ë Hong<br /> ninh phi truyÒn thèng” khi chóng ®ñ<br /> Kong vµ gÇn nh− trë thµnh mét ®¹i dÞch<br /> nghiªm träng. Chóng ta cã thÓ t−ëng<br /> víi h¬n 8 ngh×n ng−êi m¾c vµ h¬n 900<br /> t−îng ®−îc r»ng, nÕu c¸c chñ ®Ò nãng<br /> tr−êng hîp tö vong trªn toµn thÕ giíi.<br /> hiÖn nay trªn thÕ giíi nh− toµn cÇu hãa,<br /> Trong vßng vµi tuÇn kÓ tõ tr−êng hîp<br /> chñ nghÜa khñng bè, nghÌo ®ãi, bÖnh<br /> nhiÔm bÖnh ®Çu tiªn, SARS ®· l©y<br /> truyÒn nhiÔm, biÕn ®æi khÝ hËu, « nhiÔm<br /> nhiÔm sang c¸c c¸ nh©n kh¸c nhau t¹i<br /> m«i tr−êng, téi ph¹m ma tóy, n¹n bu«n<br /> 37 quèc gia [Xem thªm 8]. NÕu SARS<br /> b¸n ng−êi, di d©n tù do,… ®−îc ®Æt<br /> kh«ng lan réng vµ kh«ng thÓ kiÓm so¸t<br /> trong bèi c¶nh kh¸c nhau, tõ c¸c tæ chøc<br /> ®−îc trªn thùc tÕ th× SARS khã cã thÓ<br /> cña Liªn Hîp Quèc cho ®Õn c¸c c¬ quan<br /> ®−îc xem lµ mét vÊn ®Ò “an ninh phi<br /> cña chÝnh phñ c¸c n−íc vµ cuèi cïng lµ<br /> truyÒn thèng” mang tÝnh toµn cÇu.<br /> c¸c tØnh, thµnh phè, mçi céng ®ång vµ<br /> c¸ nh©n, tÊt c¶ ®Òu cã thÓ x¸c ®Þnh vµ H·y xem thÝ dô kh¸c vÒ viÖc «<br /> liÖt kª c¸c vÊn ®Ò “an ninh phi truyÒn nhiÔm m«i tr−êng, nÕu kh«ng ph¸t hiÖn<br /> thèng” ®a d¹ng. Nh− vËy, víi nh÷ng néi ®−îc chÊt th¶i ch−a qua xö lý cña c¸c<br /> dung rÊt cô thÓ, “an ninh phi truyÒn c«ng ty, nhµ m¸y th¶i trùc tiÕp ra m«i<br /> thèng” lµ mét kh¸i niÖm mang tÝnh tr−êng sinh th¸i vµ ®e däa ®Õn m«i<br /> “®éng”. Trong bèi c¶nh toµn cÇu hãa, tr−êng, søc kháe céng ®ång th× liÖu vÊn<br /> tÝnh tïy thuéc lÉn nhau gi÷a c¸c quèc ®Ò nµy cã thuéc ph¹m vi “an ninh phi<br /> gia t¨ng lªn, thÕ giíi d−êng nh− trë nªn truyÒn thèng” kh«ng? T¹i sao cïng mét<br /> nhá bÐ h¬n, nh−ng l¹i khã kiÓm so¸t vÊn ®Ò nh−ng ë khu vùc nµy th× nã ®−îc<br /> h¬n, kÐm an toµn h¬n bëi c¸c mèi ®e däa xem lµ mèi ®e däa ®èi víi “an ninh phi<br /> “an ninh phi truyÒn thèng” cã møc ®é truyÒn thèng” cßn khu vùc kh¸c th×<br /> nguy hiÓm cao h¬n, søc ¶nh h−ëng lín kh«ng? VÝ dô, n¹n ®ãi lµ vÊn ®Ò an ninh<br /> h¬n, tÇm ¶nh h−ëng réng h¬n vµ tèc ®é phi truyÒn thèng nghiªm träng mµ mét<br /> l©y lan còng nhanh h¬n nhiÒu. C©u hái sè n−íc ë khu vùc ch©u Phi ®ang ph¶i<br /> ®Æt ra lµ: LiÖu danh s¸ch c¸c vÊn ®Ò “an høng chÞu nh−ng ®èi víi c¸c n−íc ph¸t<br /> Mét sè vÊn ®Ò vÒ “An ninh… 47<br /> <br /> triÓn ph−¬ng T©y th× kh«ng. Ng−îc l¹i, 2. An ninh phi truyÒn thèng - mét h−íng nghiªn<br /> khñng ho¶ng tµi chÝnh nî c«ng ®ang lµ cøu míi<br /> vÊn ®Ò lín nhÊt hiÖn nay mµ c¸c n−íc<br /> ThuËt ng÷ “phi truyÒn thèng” cã<br /> ch©u ¢u ®ang ph¶i ®èi mÆt cßn c¸c khu<br /> ph¶i chØ ®Ó chØ c¸c hiÖn t−îng ch−a bao<br /> vùc kh¸c th× kh«ng hoÆc Ýt chÞu ¶nh<br /> giê xuÊt hiÖn trong qu¸ khø, hay nã<br /> h−ëng h¬n.<br /> hµm ý mét m« h×nh vµ c¸c ph¹m vi<br /> Nh÷ng thÝ dô trªn ®· cho thÊy, sù nghiªn cøu míi? Cã nhiÒu gi¶ thuyÕt vÒ<br /> kh¸c nhau nµy lµ do mçi quèc gia, khu “an ninh phi truyÒn thèng” nghiªng vÒ<br /> vùc vµ céng ®ång cã nh÷ng mèi quan theo tr×nh tù thêi gian, lý gi¶i r»ng c¸c<br /> t©m vµ môc tiªu kh¸c nhau nªn mét vÊn ®Ò an ninh míi xuÊt hiÖn gÇn ®©y,<br /> vÊn ®Ò ë n−íc nµy hay khu vùc thuéc ch¼ng h¹n nh− « nhiÔm m«i tr−êng sinh<br /> ph¹m vi “an ninh phi truyÒn thèng” th¸i trªn diÖn tÝch lín, khñng ho¶ng tµi<br /> nh−ng ë n¬i kh¸c th× kh«ng. chÝnh toµn cÇu, chñ nghÜa khñng bè<br /> Còng cÇn nhÊn m¹nh r»ng, mét sù toµn cÇu, téi ph¹m c«ng nghÖ cao - lµ<br /> kiÖn, hiÖn t−îng hay mét vÊn ®Ò ®−îc nh÷ng vÊn ®Ò kh«ng thÓ x¶y ra tr−íc kû<br /> “an ninh hãa” dùa chñ yÕu vµo c¸c ®èi nguyªn th«ng tin. Nh÷ng gi¶ thuyÕt<br /> t−îng tham dù sù kiÖn ®ã còng nh− qu¸ kh¸c l¹i cho r»ng, “an ninh phi truyÒn<br /> tr×nh “nhËn thøc an ninh” trong c¸c lý thèng” chØ c¸c vÊn ®Ò an ninh ngoµi an<br /> thuyÕt an ninh hiÖn ®¹i. §ã lµ: ai lµ ninh qu©n sù hoÆc an ninh quèc gia nh−<br /> ng−êi bÞ ®e däa, ai lµ ng−êi ®e däa vµ c¸c mèi ®e däa an ninh toµn cÇu (thñng<br /> trong nh÷ng ®iÒu kiÖn nµo cã thÓ ®−îc tÇng ozon), c¸c mèi ®e däa an ninh<br /> x¸c ®Þnh ®ã lµ mèi ®e däa thùc sù. §©y xuyªn quèc gia (c¸c lo¹i téi ph¹m cã tæ<br /> còng chÝnh lµ chñ ®Ò dµnh cho c¸c nhµ chøc xuyªn quèc gia nh− bu«n lËu ma<br /> lý luËn ®Ó t×m hiÓu xem liÖu cã thÓ tu©n tóy, n¹n bu«n b¸n ng−êi qua biªn giíi,<br /> theo mét nguyªn t¾c cè ®Þnh nµo ®ã bu«n b¸n vò khÝ phi ph¸p). NÕu chóng<br /> trong vÊn ®Ò liªn quan ®Õn viÖc ®Þnh ta ®Þnh nghÜa “an ninh phi truyÒn<br /> nghÜa vµ chuyÓn ®æi sang ph¹m vi cña thèng” chñ yÕu theo gãc ®é thêi gian th×<br /> “an ninh phi truyÒn thèng” vµ liÖu cã dÔ dµng nhËn thÊy ch−a bao qu¸t ®−îc<br /> mét giíi h¹n râ rµng nµo ®Ó ph©n biÖt toµn bé vÊn ®Ò, bëi v× nã chØ cã thÓ gi¶i<br /> nh÷ng ®iÓm trïng lÆp cña “an ninh phi thÝch ®−îc mét sè hiÖn t−îng nhÊt ®Þnh<br /> truyÒn thèng” víi c¸c quan ®iÓm “an chø kh«ng thÓ gi¶i thÝch ®−îc nhiÒu<br /> ninh truyÒn thèng”. VÒ b¶n chÊt, “an hiÖn t−îng kh¸c, ®Æc biÖt lµ kh«ng thÓ<br /> ninh” lµ mét kh¸i niÖm ®Æc biÖt vµ lu«n gi¶i thÝch b¶n chÊt cña mét sè vÊn ®Ò vµ<br /> cã ý nghÜa ®Æc biÖt cña nã. Khi bÊt kú xu h−íng míi.<br /> vÊn ®Ò g× ®−îc ®Þnh nghÜa lµ vÊn ®Ò an V× vËy, chóng t«i cho r»ng c¸c<br /> ninh th× nã ph¶i cã ý nghÜa “chÝnh trÞ” nghiªn cøu vÒ “an ninh phi truyÒn<br /> ®Æc biÖt vµ nã cã thÓ (hoÆc cÇn thiÕt) thèng” ph¶i ®−îc dùa trªn hÖ thèng c¸c<br /> ph¶i cã sù can thiÖp cña chÝnh phñ. Sau kh¸i niÖm míi vµ kÕt hîp c¸c quan ®iÓm<br /> ®ã vÊn ®Ò nµy sÏ n»m ë trung t©m c¸c míi. §Æc biÖt, cÇn ph¶i x©y dùng mét<br /> ch−¬ng tr×nh nghÞ sù cho c¸c nhµ lËp mèi quan hÖ t−¬ng ®èi c©n b»ng vµ hµi<br /> ph¸p quyÕt ®Þnh vµ sÏ trë thµnh t©m hßa gi÷a “an ninh quèc gia” vµ “an ninh<br /> ®iÓm ®èi víi c«ng chóng còng nh− c¸c phi quèc gia” (vÝ dô nh− an ninh toµn<br /> ph−¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng. cÇu, an ninh khu vùc vµ an ninh gi÷a<br /> 48 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 6.2013<br /> <br /> <br /> c¸c vïng miÒn trong mét quèc gia). Mét nay cã thÓ sÏ kh«ng cßn lµ vÊn ®Ò cña<br /> mÆt, an ninh quèc gia lµ trung t©m vµ ngµy mai vµ ng−îc l¹i.<br /> lµ nÒn t¶ng cña mçi quèc gia, nh−ng nã 3. Mét sè vÊn ®Ò ®èi víi ViÖt Nam<br /> kh«ng bao giê cã nghÜa lµ kh«ng thÓ<br /> thay ®æi vµ kh«ng bao giê cã thÓ thay thÕ ë ViÖt Nam, ph¹m trï “an ninh phi<br /> truyÒn thèng” còng ®−îc c¸c nhµ nghiªn<br /> tÊt c¶ nh÷ng thø kh¸c. MÆt kh¸c, gÇn ®©y<br /> cøu ®−a ra kh¸ nhiÒu quan niÖm vµ cã<br /> an ninh phi quèc gia ®· lµm dÊy lªn<br /> nhiÒu ®iÓm kh¸c nhau. T¸c gi¶ Lª V¨n<br /> nhiÒu mèi quan t©m tíi møc nã ®· trë<br /> C−¬ng cho r»ng, “an ninh phi truyÒn<br /> thµnh mét phÇn kh«ng thÓ t¸ch rêi vµ bæ<br /> thèng” gåm 17 yÕu tè: chñ nghÜa d©n téc<br /> sung cho c¸c nghiªn cøu an ninh.<br /> cùc ®oan, chñ nghÜa khñng bè, an ninh<br /> Khi tiÕn hµnh nghiªn cøu vÒ “an tµi chÝnh - tiÒn tÖ, n¨ng l−îng, an ninh<br /> ninh phi truyÒn thèng”, cÇn xem xÐt khoa häc - kü thuËt, an ninh m«i tr−êng<br /> nh− mét qu¸ tr×nh n¨ng ®éng, tr¸nh cùc sinh th¸i, bu«n lËu ma tóy, dÞch bÖnh<br /> ®oan, ®¬n gi¶n hãa. §ång thêi, chóng ta truyÒn nhiÔm, téi ph¹m cã tæ chøc, téi<br /> cÇn dùa trªn quan ®iÓm lÞch sö cô thÓ, ph¹m xuyªn quèc gia, röa tiÒn, tÊn c«ng<br /> quan ®iÓm toµn diÖn khi t×m hiÓu vÒ “an m¹ng, di d©n bÊt hîp ph¸p, bïng næ d©n<br /> ninh phi truyÒn thèng”. V× c¸c quèc gia sè, c¹n kiÖt tµi nguyªn n−íc, c−íp biÓn,<br /> kh¸c nhau cã c¸c vÊn ®Ò “an ninh phi kinh tÕ ngÇm… [Theo 1]. T¸c gi¶<br /> truyÒn thèng” kh¸c nhau nªn xö lý c¸c NguyÔn V¨n H−ëng l¹i nhÊn m¹nh, “an<br /> vÊn ®Ò theo tr×nh tù vÒ møc ®é quan ninh phi truyÒn thèng” bao gåm an ninh<br /> träng vµ cÊp thiÕt. VÝ dô nh− hiÖn nay, kinh tÕ, v¨n hãa, x· héi, th«ng tin, m«i<br /> ChÝnh phñ Mü −u tiªn trong danh s¸ch tr−êng... [6] vµ mét sè quan niÖm g¾n<br /> c¸c vÊn ®Ò “an ninh phi truyÒn thèng” lµ víi an ninh con ng−êi nh− cña t¸c gi¶<br /> khñng bè quèc tÕ, téi ph¹m c«ng nghÖ T−êng Duy Kiªn [3],…<br /> cao vµ sù lan réng cña vò khÝ hñy diÖt Do cã quan niÖm kh¸c nhau nªn khi<br /> hµng lo¹t. Cßn, chÝnh phñ c¸c quèc gia ®¸nh gi¸ vÒ nh÷ng −u tiªn theo thø tù<br /> ch©u Phi ®ang ph¶i −u tiªn gi¶i quyÕt tÇm quan träng vµ tÝnh cÊp b¸ch trong<br /> vÊn ®Ò nh− nghÌo ®ãi, thÊt nghiÖp, « danh s¸ch dµi c¸c vÊn ®Ò “an ninh phi<br /> nhiÔm m«i tr−êng, bÖnh dÞch l©y lan. truyÒn thèng” mµ ViÖt Nam ®ang ph¶i<br /> Hay nh− víi mét tû lÖ d©n sè ngo¹i ®èi mÆt, quan ®iÓm cña c¸c nhµ nghiªn<br /> thµnh lín vµ ®ång thêi lµ mét n−íc c«ng cøu còng cã nh÷ng kh¸c biÖt. T¸c gi¶<br /> nghiÖp hãa vµ ®« thÞ hãa nhanh chãng, Ph¹m Gia Khiªm [4] cho r»ng, c¸c vÊn<br /> Trung Quèc gÆp ph¶i nh÷ng vÊn ®Ò næi ®Ò “an ninh phi truyÒn thèng” nh− biÕn<br /> cém vÒ an ninh l−¬ng thùc vµ m«i ®æi khÝ hËu, an ninh n¨ng l−îng, thiªn<br /> tr−êng sinh th¸i. Trong khi ®ã, ng−êi tai, dÞch bÖnh… ngµy cµng næi lªn bøc<br /> Palestine quan t©m nhÊt vÒ viÖc thiÕu xóc vµ trë thµnh nh÷ng th¸ch thøc hiÖn<br /> thu nhËp cè ®Þnh, tµi nguyªn n−íc, hoÆc h÷u ®èi víi m«i tr−êng an ninh cña<br /> liÖu hä cã thÓ quay trë l¹i quª h−¬ng n−íc ta hiÖn nay. T¸c gi¶ NguyÔn §×nh<br /> cña m×nh. Ngay c¶ ®èi víi cïng mét ChiÕn [2] ®−a ra c¸c th¸ch thøc “an<br /> quèc gia th× vµo c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn ninh phi truyÒn thèng” mang tÝnh toµn<br /> kh¸c nhau còng sÏ cã c¸c vÊn ®Ò “an cÇu nh− th¶m häa m«i tr−êng, dÞch<br /> ninh phi truyÒn thèng” hay vÊn ®Ò −u bÖnh, biÕn ®æi khÝ hËu, khñng bè, c¸c<br /> tiªn kh¸c nhau. VÊn ®Ò cña ngµy h«m lo¹i téi ph¹m xuyªn quèc gia; tËp ®oµn<br /> Mét sè vÊn ®Ò vÒ “An ninh… 49<br /> <br /> kinh tÕ n−íc ngoµi lîi dông hç trî nh©n d©n giµu, n−íc m¹nh, x· héi d©n chñ,<br /> ®¹o, liªn kÕt, liªn doanh, ®Çu t− kinh tÕ c«ng b»ng vµ v¨n minh. Mét sè ng−êi<br /> ®Ó chi phèi, khèng chÕ nÒn kinh tÕ… tin r»ng, mèi ®e däa cña chñ nghÜa cùc<br /> lµm tæn h¹i ®Õn ®Þnh h−íng XHCN cña ®oan t«n gi¸o, ly khai d©n téc vµ khñng<br /> nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng, ph¸ ho¹i tµi bè ë n−íc ta kh«ng nghiªm träng, do ®ã,<br /> nguyªn m«i tr−êng cã thÓ g©y mÊt æn ViÖt Nam kh«ng cÇn ph¶i qu¸ lo l¾ng vÒ<br /> ®Þnh an ninh kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi ë chiÕn dÞch chèng khñng bè vµ chèng chñ<br /> n−íc ta. Cßn t¸c gi¶ LuËn Thïy D−¬ng nghÜa t«n gi¸o cùc ®oan do Mü vµ mét sè<br /> ®Ò xuÊt 7 th¸ch thøc “an ninh phi n−íc ph−¬ng T©y dÉn ®Çu, nh− vËy<br /> truyÒn thèng” mµ ViÖt Nam ph¶i ®èi tr¸nh ®−îc mèi quan hÖ ®ang dÇn xÊu<br /> mÆt hiÖn nay lµ c¸c vÊn ®Ò an ninh m«i ®i víi thÕ giíi Håi gi¸o. Thªm vµo ®ã,<br /> tr−êng, an ninh n¨ng l−îng, an ninh dùa trªn nh÷ng ®Æc ®iÓm vÒ l·nh thæ vµ<br /> kinh tÕ, an ninh con ng−êi, an ninh vÞ trÝ ®Þa lý cña ViÖt Nam, mäi ng−êi<br /> biÓn, thiªn tai, dÞch bÖnh [Xem 7]. ®Òu cã thÓ cã nh÷ng ý kiÕn kh¸c nhau<br /> Nh− vËy, cÇn thiÕt ph¶i cã nh÷ng vÒ c¸c vÊn ®Ò “an ninh phi truyÒn<br /> ph−¬ng ph¸p ®o l−êng vµ Ên ®Þnh cho thèng”. ThÝ dô, c¸c tØnh vµ khu vùc T©y<br /> tõng møc ®é nghiªm träng cña vÊn ®Ò B¾c sÏ cã nhiÒu kh¶ n¨ng quan t©m ®Õn<br /> “an ninh phi truyÒn thèng”, qua ®ã, nghÌo ®ãi, vÊn ®Ò di d©n tù do, bu«n<br /> thèng nhÊt vÒ néi hµm cña quan niÖm b¸n ma tóy, bu«n b¸n ng−êi qua biªn<br /> nµy. Nh÷ng g× nªn ®−îc coi lµ vÊn ®Ò giíi; khu vùc phÝa Nam cã lÏ sÏ l−u t©m<br /> “an ninh phi truyÒn thèng” träng ®iÓm nhiÒu ®Õn vÊn ®Ò dÞch bÖnh truyÒn<br /> cÇn ®−îc chóng ta quan t©m nghiªn cøu nhiÔm, biÕn ®æi khÝ hËu - ®©y ®−îc coi<br /> vÒ lý luËn còng nh− cã nh÷ng gi¶i ph¸p lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò phi truyÒn<br /> trªn thùc tÕ? thèng nguy hiÓm nhÊt; c¸c tØnh khu vùc<br /> miÒn Trung sÏ ph¶i chó ý nhiÒu ®Õn vÊn<br /> Thø n÷a, nÕu chóng ta kh«ng chØ<br /> ®Ò “an ninh phi truyÒn thèng” nh− thiªn<br /> l−u ý ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò “an ninh phi<br /> tai, lò lôt, an ninh biÓn; c¸c thµnh phè<br /> truyÒn thèng” mµ cßn c¶ c¸c vÊn ®Ò “an<br /> lín nh− Hµ Néi, thµnh phè Hå ChÝ<br /> ninh truyÒn thèng”, th× sù ®iÒu chØnh<br /> Minh quan t©m nhiÒu ®Õn vÊn ®Ò «<br /> theo thø tù tÇm quan träng vµ tÝnh cÊp<br /> nhiÔm m«i tr−êng, thÊt nghiÖp, n¹n di<br /> b¸ch liÖu cã kh¸c nhau? VÝ dô, cã nhµ<br /> d©n vµo thµnh phè mÊt kiÓm so¸t,<br /> nghiªn cøu lËp luËn r»ng vÊn ®Ò “an<br /> AIDS, téi ph¹m c«ng nghÖ cao, téi ph¹m<br /> ninh phi truyÒn thèng” träng ®iÓm vµ<br /> cã tæ chøc gia t¨ng.<br /> cÊp b¸ch mµ ViÖt Nam ph¶i ®èi mÆt<br /> hiÖn nay lµ « nhiÔm m«i tr−êng sinh Cuèi cïng, còng cÇn thÊy r»ng,<br /> th¸i, biÕn ®æi khÝ hËu, an ninh tµi chÝnh trong lÜnh vùc nghiªn cøu chÝnh trÞ häc<br /> - ng©n hµng, an ninh m¹ng, tham vµ quan hÖ quèc tÕ liªn quan ®Õn “an<br /> nhòng, téi ph¹m cã tæ chøc xuyªn quèc ninh phi truyÒn thèng”, hÇu nh− c¸c<br /> gia (bu«n b¸n ma tóy, bu«n b¸n ng−êi). thuËt ng÷ vµ m« h×nh thùc tÕ ®−îc sö<br /> Do ®ã, chóng ta cÇn tËp trung gi¶i quyÕt dông bëi c¸c nhµ häc thuËt ®Òu cã<br /> tèt nh÷ng vÊn ®Ò “an ninh phi truyÒn nguån gèc tõ c¸c quèc gia ph¸t triÓn<br /> thèng” cÊp b¸ch, ®e däa trùc tiÕp ®Õn sù ph−¬ng T©y (B¾c Mü, T©y ¢u, NhËt B¶n<br /> æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña x· vµ Australia) vµ sau ®ã ®−îc phæ biÕn<br /> héi, ¶nh h−ëng tiªu cùc ®Õn môc tiªu réng r·i sang c¸c quèc gia vµ khu vùc<br /> 50 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 6.2013<br /> <br /> <br /> kh¸c trªn thÕ giíi. VÝ dô, an ninh toµn Tµi liÖu tham kh¶o<br /> diÖn, an ninh hîp t¸c, an ninh chung, 1. Lª V¨n C−¬ng (2008), “T¸c ®éng cña<br /> an ninh con ng−êi, kh¸i niÖm an ninh nh©n tè an ninh phi truyÒn thèng ®èi<br /> míi, toµn cÇu hãa, khu vùc hãa, phô víi v¨n hãa vµ con ng−êi ë mét sè<br /> thuéc lÉn nhau, t×nh thÕ tiÕn tho¸i n−íc §«ng ¸”, T¹p chÝ Th«ng tin<br /> l−ìng nan, ph¸t triÓn bÒn v÷ng, nghiªn Khoa häc x· héi, sè 9.<br /> cøu hßa b×nh, nghiªn cøu chiÕn l−îc, 2. NguyÔn §×nh ChiÕn (2012), “§Êu<br /> nghiªn cøu an ninh, lý thuyÕt game, tranh quèc phßng, b¶o vÖ v÷ng ch¾c<br /> thuyÕt h×nh ¶nh g−¬ng, thuyÕt r¨n ®e tæ quèc ViÖt Nam x· héi chñ nghÜa<br /> lÉn nhau. C¸c m« h×nh bao gåm chñ trong t×nh h×nh míi”, T¹p chÝ Khoa<br /> nghÜa hiÖn thùc (chñ nghÜa hiÖn thùc häc qu©n sù, sè 10.<br /> míi), chñ nghÜa tù do (chñ nghÜa tù do 3. T−êng Duy Kiªn (2010), “QuyÒn con<br /> míi), thuyÕt cÊp tiÕn, chñ nghÜa kÕt ng−êi vµ an ninh con ng−êi”, T¹p chÝ<br /> cÊu, chñ nghÜa khu vùc (chñ nghÜa khu Nghiªn cøu LËp ph¸p, sè 1 (162).<br /> vùc míi), c¸c thuyÕt héi nhËp vµ thuyÕt 4. Ph¹m Gia Khiªm (2010), “§èi ngo¹i<br /> an ninh phæ biÕn,… ViÖt Nam n¨m 2009: V−ît qua th¸ch<br /> ViÖt Nam lµ mét quèc gia ®· vµ thøc, v÷ng b−íc vµo n¨m 2020”, T¹p<br /> chÝ Céng s¶n, sè 807 (th¸ng 1).<br /> ®ang ngµy cµng thÓ hiÖn lµ mét h×nh<br /> ¶nh cã tr¸ch nhiÖm trong viÖc ®èi phã 5. Hoµng Minh H»ng (2007), “Hîp t¸c<br /> víi c¸c vÊn ®Ò “an ninh phi truyÒn §«ng ¸ trong viÖc gi¶i quyÕt c¸c vÊn<br /> thèng” vµ c¸c vÊn ®Ò thÕ giíi kh¸c. ®Ò an ninh phi truyÒn thèng”, T¹p<br /> chÝ Nghiªn cøu §«ng B¾c ¸, sè 10.<br /> Trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu “an ninh<br /> phi truyÒn thèng”, c¸c nhµ nghiªn cøu 6. NguyÔn V¨n H−ëng (2011), An ninh<br /> cÇn kh¾c phôc h¹n chÕ, rµ so¸t nh÷ng phi truyÒn thèng – vÊn ®Ò mang tÝnh<br /> vÊn ®Ò hiÖn cßn ®ang tån t¹i trong hÖ toµn cÇu, http://www.tapchicongsan.<br /> thèng nghiªn cøu, ph¸t triÓn vµ kÕ thõa org.vn/Home/The-gioi-van-de-su-kien/<br /> 2011/14204/An-ninh-phi-truyen-<br /> mét c¸ch s¸ng t¹o c¸c nguån tµi liÖu<br /> thong- van-de-mang-tinh-toan-<br /> truyÒn thèng cïng nh÷ng kinh nghiÖm<br /> cau.aspx<br /> trong qu¸ khø vµ hiÖn ®¹i. §©y lµ sù bæ<br /> sung hÕt søc quan träng cho viÖc ph¸t 7. Ph¹m B×nh Minh (chñ biªn) (2010),<br /> Côc diÖn thÕ giíi ®Õn 2020, Nxb.<br /> triÓn lý luËn an ninh nh»m gãp phÇn<br /> ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi.<br /> ®¶m b¶o v÷ng ch¾c an ninh quèc gia<br /> trong t×nh h×nh míi. 8. http://www.who.int/csr/sars/country/t<br /> able2004_04_21/en/index.html<br />