Nghiên cứu khoa học " Xây dựng hướng dẫn kỹ thuật trồng cây thảo quả (Amomum aromaticum Roxb.) ở các tỉnh miền núi phía Bắc "

Chia sẻ: Nguye Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:15

Thêm vào BST

Báo xấu

146
lượt xem 27
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Thảo quả (Amomum aromaticum Roxb.) thuộc họ Gừng (Zingiberaceace) phân bố tự nhiên ở vùng núi cao có khí hậu nhiệt đới ẩm và cận nhiệt đới, thích hợp với các loại đất tốt còn mang tính chất đất rừng, được gây trồng ở các tỉnh miền Nam Trung Quốc và các tỉnh miền núi phía Bắc nước ta. Hạt Thảo quả có hàm lượng tinh dầu 1ư1,5%, mùi thơm, ngọt, vị nóng cay dùng làm gia vị thực phẩm và làm thuốc chữa bệnh. ở nước ta, năm 2001 giá quả Thảo quả khô lên tới 150.000 đồng/kg, năm...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Nghiên cứu khoa học " Xây dựng hướng dẫn kỹ thuật trồng cây thảo quả (Amomum aromaticum Roxb.) ở các tỉnh miền núi phía Bắc "

X©y dùng h−íng dÉn kü thuËt trång c©y th¶o qu¶ (Amomum aromaticum Roxb.) ë c¸c tØnh miÒn nói phÝa B¾c Lª V¨n Thµnh Phßng nghiªn cøu Tµi nguyªn thùc vËt rõng I. §Æt vÊn ®Ò Th¶o qu¶ (Amomum aromaticum Roxb.) thuéc hä Gõng (Zingiberaceace) ph©n bè tù nhiªn ë vïng nói cao cã khÝ hËu nhiÖt ®íi Èm vµ cËn nhiÖt ®íi, thÝch hîp víi c¸c lo¹i ®Êt tèt cßn mang tÝnh chÊt ®Êt rõng, ®−îc g©y trång ë c¸c tØnh miÒn Nam Trung Quèc vµ c¸c tØnh miÒn nói phÝa B¾c n−íc ta. H¹t Th¶o qu¶ cã hµm l−îng tinh dÇu 1-1,5%, mïi th¬m, ngät, vÞ nãng cay dïng lµm gia vÞ thùc phÈm vµ lµm thuèc ch÷a bÖnh. ë n−íc ta, n¨m 2001 gi¸ qu¶ Th¶o qu¶ kh« lªn tíi 150.000 ®ång/kg, n¨m 2002-2004 cã gi¸ tõ 40.000 ® - 60.000 ®ång/kg, nhiÒu hé gia ®×nh hµng n¨m thu ®−îc 30-50 triÖu ®ång tõ Th¶o qu¶. V× vËy nhiÒu ®Þa ph−¬ng coi Th¶o qu¶ lµ c©y ®· vµ ®ang gãp phÇn ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo vµ lµ c©y trång chÝnh thay thÕ c©y Thuèc PhiÖn ë vïng cao. ChÝnh v× Th¶o qu¶ cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao nh− vËy nªn diÖn tÝch trång loµi c©y nµy nh÷ng n¨m qua t¨ng rÊt nhanh nh−ng chñ yÕu theo lèi tù ph¸t trong d©n, nªn kü thuËt trång kh¸c nhau, do ®ã bªn c¹nh nh÷ng diÖn tÝch cã n¨ng suÊt t−¬ng ®èi cao, cßn tån t¹i nhiÒu diÖn tÝch cho n¨ng suÊt thÊp. Mét sè ®Þa ph−¬ng ®· cã h−íng dÉn kü thuËt g©y trång nh−ng chØ lµ b¶n h−íng dÉn kü thuËt t¹m thêi vµ mang tÝnh ®Þa ph−¬ng. ViÖc ch−a thèng nhÊt kü thuËt g©y trång, c¸ch ch¨m sãc, ®é tµn che,... lµ nguyªn nh©n lµm cho Th¶o qu¶ cã n¨ng suÊt thÊp, ¶nh h−ëng trùc tiÕp ®Õn ng−êi trång, thËm chÝ nhiÒu hé gia ®×nh do kh«ng hiÓu ®Æc tÝnh sinh th¸i cña c©y Th¶o qu¶ ®· tù ®éng më t¸n rõng, lµm suy gi¶m vèn rõng, gi¶m chøc n¨ng phßng hé vµ n¨ng suÊt Th¶o qu¶. Do vËy n¨m 2004 Côc L©m NghiÖp – Bé NN&PTNT ®· phª duyÖt ®Ò tµi “X©y dùng h−íng dÉn kü thuËt trång c©y th¶o qu¶ (Amomum aromaticum Roxb.) ë c¸c tØnh miÒn nói phÝa b¾c” ®Ó tiÕn hµnh ®iÒu tra ®¸nh gi¸ l¹i thùc tr¹ng g©y trång Th¶o qu¶ ë Lµo Cai vµ kh¶o s¸t t×nh h×nh g©y trång ë mét sè tØnh l©n cËn, tõ ®ã tËp hîp kinh nghiÖm g©y trång thùc tÕ trong nh©n d©n kÕt hîp víi ®iÒu tra nghiªn cøu ngoµi thùc ®Þa, cïng c¸c chuyªn gia vµ c¸c tµi liÖu khoa häc tr−íc ®©y tiÕn hµnh x©y dùng b¶n h−íng dÉn kü thuËt phôc vô cho viÖc g©y trång ph¸t triÓn c©y Th¶o qu¶. II. Ph¦¬ng ph¸p nghiªn cøu 2.1.1. Ph−¬ng ph¸p thu thËp sè liÖu - Sö dông ph−¬ng ph¸p ®iÒu tra « tiªu chuÈn (OTC) ®iÓn h×nh víi dung l−îng mÉu ≥30 bôi/OTC. - Sö dông Ph−¬ng ph¸p §iÒu tra nhanh n«ng th«n (RRA) vµ §¸nh gi¸ nhanh n«ng th«n cã sù tham gia (PRA). - N¨ng suÊt qu¶ ®−îc x¸c ®Þnh b»ng ph−¬ng ph¸p thèng kª toµn bé sè chïm qu¶ trong bôi, sau ®ã ®Õm ngÉu nhiªn sè qu¶ cña kho¶ng 2/3 sè chïm cña bôi, tiÕn hµnh c©n ngÉu nhiªn 1 kg qu¶ t−¬i lÆp l¹i 5 lÇn/1 ®iÓm ®Ó tÝnh sè qu¶ t−¬i/kg, pháng vÊn sè kg t−¬i/kg kh« sau sÊy. - §é tµn che cña OTC ®−îc x¸c ®Þnh b»ng ph−¬ng ph¸p x¸c ®Þnh ®iÓm. - Tuæi rõng Tèng qu¸ sñ ®−îc x¸c ®Þnh b»ng ph−¬ng ph¸p pháng vÊn chñ hé. - §é cao so víi mÆt n−íc biÓn vµ täa ®é ®Þa lý ®−îc x¸c ®Þnh b»ng m¸y ®Þnh vÞ to¹ ®é (GPS). - Ph©n tÝch mÉu ®Êt ®−îc x¸c ®Þnh b»ng c¸c ph−¬ng ph¸p th«ng th−êng trong phßng thÝ nghiÖm. - KÕ thõa tµi liÖu t− liÖu. 2.1.2. Ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch vµ xö lý sè liÖu Ph©n tÝch vµ xö lý sè liÖu b»ng thèng kª to¸n häc cã sù hç trî cña phÇn mÒn SPSS vµ Excel. III. KÕt qu¶ nghiªn cøu vμ th¶o luËn
3.1. Thùc tr¹ng g©y trång vµ vai trß cña Th¶o qu¶ trong kinh tÕ hé gia ®×nh ë vïng cao 3.1.1. DiÖn tÝch trång B¶ng 1: DiÖn tÝch trång Th¶o qu¶ t¹i c¸c ®Þa ph−¬ng ®Õn n¨m 2004 TØnh HuyÖn (ha) Tæng (ha) M−êng Sa Pa B¸t X¸t V¨n Bµn TX Lµo Cai Kh−¬ng Lµo Cai 4.790,4 3.110,0 1.246,9 182,1 215,0 36,4 Hoµng Su Yªn Minh Qu¶n B¹ VÞ Xuyªn XÝn MÇn Ph× Hµ Giang 397,0 2,0 50,0 105,0 150,0 90,0 Tam Phong S×n Hå M−êng TÌ Than Uyªn §−êng Thæ Lai Ch©u 1.775,0 685,0 572,0 52,0 159,0 307,0 Tæng (ha) 6.962,4 Nguån Së NN&PTNT – Chi côc L©m nghiÖp c¸c tØnh (2004) KÕt qu¶ ®iÒu tra cho thÊy, diÖn tÝch thèng kª ë b¶ng 1 ch−a ®−îc cËp nhËt ®Çy ®ñ so víi diÖn tÝch thùc tÕ, nguyªn nh©n: Th¶o qu¶ kh«ng ®−îc trång tËp trung, nªn khi b¸o c¸o chñ yÕu lµ −íc l−îng. MÆt kh¸c, diÖn tÝch trång Th¶o qu¶ l¹i th−êng xuyªn thay ®æi do nh÷ng n¨m gÇn ®©y gi¸ Th¶o qu¶ cao. Cô thÓ, huyÖn V¨n Bµn tØnh Lµo Cai tÝnh ®Õn 31/12/2003 lµ 935,0 ha, diÖn tÝch b¸o c¸o cña tØnh 182,1 ha. HuyÖn Qu¶n B¹ tØnh Hµ Giang b¸o c¸o thèng kª ngµy 5/12/2003 cã 50,0 ha, thùc tÕ ®Õn ngµy 13/5/2004 trªn toµn huyÖn cã 547,0 ha. TØnh Hµ Giang: MÊy n¨m gÇn ®©y ®Ó khuyÕn khÝch ph¸t triÓn Th¶o qu¶ nh»m xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo cho ®ång bµo c¸c d©n téc thiÓu sè vïng cao, tØnh cã chÝnh s¸ch hç trî 1.000.000 ®/ha trång míi. UBND HuyÖn Phong Thæ tØnh Lai Ch©u n¨m 2004 hç trî 300.000 ®/hé trång míi Th¶o qu¶. TØnh Lµo Cai: DiÖn tÝch trång th¶o qu¶ trong 3 n¨m 2001-2003 xÊp xØ b»ng tæng diÖn tÝch tõ n¨m 2000 trë vÒ tr−íc. Do diÖn tÝch ®· t¨ng qu¸ nhanh nªn tØnh Lµo Cai hiÖn nay cã chñ tr−¬ng ®i s©u vµo t×m biÖn ph¸p kü thuËt n©ng cao n¨ng suÊt, nh−ng thùc tÕ ch−a cã biÖn ph¸p kü thuËt nµo ®−îc triÓn khai. Qua ®ã cho thÊy viÖc qu¶n lý, theo dâi vµ cËp nhËt diÖn tÝch g©y trång ph¸t triÓn Th¶o qu¶ ë c¸c tØnh miÒn nói phÝa B¾c gÆp nhiÒu khã kh¨n do diÖn tÝch trång kh«ng tËp trung, ng−êi d©n tù ph¸t trång, kh«ng theo quy ho¹ch. MÆt kh¸c chÝnh s¸ch ®Çu t− ph¸t triÓn Th¶o qu¶ hiÖn nay ë c¸c tØnh nµy l¹i rÊt kh¸c nhau. 3.1.2. N¨ng suÊt B¶ng 2: N¨ng suÊt Th¶o qu¶ qua ®iÒu tra hé gia ®×nh TT N¨ng suÊt kh« Sè hé % % hîp lÖ 1 100-150 kg kh«/ha 24 20.9 25.3 4 >150-200 kg kh«/ha 11 9.6 11.6 5 >200-250 kg kh«/ha 13 11.3 13.7 6 >250-300 kg kh«/ha 9 7.8 9.5 7 >300-350 kg kh«/ha 7 6.1 7.4 8 >350-400 kg kh«/ha 9 7.8 9.5 9 >400-600 kg kh«/ha 8 7.0 8.4 10 Tæng sè 95 82.6 100.0 11 GÝa trÞ khuyÕt 20 17.4 12 Tæng sè 115 100.0 1
Ghi chó: Gi¸ trÞ khuyÕt lµ nh÷ng phiÕu pháng vÊn c¸c c¸n bé Së, Phßng NN&PTNT huyÖn vµ mét sè hé trång Th¶o qu¶ nh−ng ch−a cho qu¶. KÕt qu¶ ®iÒu tra hé gia ®×nh cho thÊy (kh«ng tÝnh gi¸ trÞ khuyÕt), n¨ng suÊt tr¶i dµi tõ 50 – 600 kg kh«/ha (b¶ng 2) trong ®ã: - TËp trung nhiÒu nhÊt tõ 50-300 kg kh«/ha. - §Æc biÖt 9 hé cã n¨ng suÊt >350-400 kg kh«/ha, 8 hé cã n¨ng suÊt >400-600 kg kh«/ha. - N¨ng suÊt trung b×nh kho¶ng 220 kg kh«/ha 3.1.3. S¶n l−îng TØnh Lµo Cai hiÖn cã 4.790,4 ha (n¨m 2004) trong ®ã diÖn tÝch ®ang cho thu ho¹ch lµ 4.143,7 ha n¨ng suÊt b×nh qu©n cho tõ 8-10 t¹ t−¬i/ha, n¨m 2004 s¶n l−îng 37.293,3 tÊn t−¬i/n¨m t−¬ng ®−¬ng 9.323,3 tÊn kh«/n¨m. N¨m 2004 s¶n l−îng Th¶o qu¶ cña tØnh Lai Ch©u 389 tÊn kh«/n¨m. TØnh Hµ Giang hiÖn nay ch−a cã sè liÖu thèng kª ®Çy ®ñ s¶n l−îng Th¶o qu¶ trªn toµn tØnh. 3.1.4. Tiªu thô vµ gi¸ c¶ MÊy n¨m gÇn ®©y Th¶o qu¶ ®−îc gi¸, nguån tiªu thô chñ yÕu lµ thÞ tr−êng xuÊt khÈu sang Trung Quèc qua con ®−êng tiÓu ng¹ch. ChÝnh v× vËy mµ gi¸ Th¶o qu¶ mÊy n¨m qua (2001- 2004) biÕn ®éng rÊt lín, n¨m 2002-2004 dao ®éng trung b×nh trong kho¶ng 40.000®-60.000®/kg kh«, ®Æc biÖt n¨m 2001 gi¸ lªn tíi 150.000 ®/kg kh«. 3.1.5. Vai trß cña Th¶o qu¶ trong kinh tÕ hé gia ®×nh ë vïng cao, so s¸nh víi c¸c nguån thu kh¸c B¶ng 3. Thu nhËp cña hé gia ®×nh do Th¶o qu¶ mang l¹i TT Kho¶ng thu nhËp cña hé gia ®×nh Sè hé % DiÖn tÝch (ha) 1 Thu nhËp cña hé gia ®×nh < 5 triÖu ®ång 44 38.3 0,5 5 triÖu ®ång ≤ Thu nhËp
3.2. §iÒu kiÖn khÝ hËu, ®Êt ®ai khu vùc trång Th¶o qu¶ 3.2.1. §iÒu kiÖn khÝ hËu KÕt qu¶ thu thËp ®iÒu kiÖn khÝ hËu ë Tr¹m khÝ t−îng thuû v¨n Sa Pa tõ n¨m 2001 ®Õn n¨m 2003 cho thÊy: Khu vùc trång Th¶o qu¶ mïa hÌ cã khÝ hËu ¸ nhiÖt ®íi, mïa ®«ng cã khÝ hËu «n ®íi. NhiÖt ®é trung b×nh n¨m 15,50C. L−îng m−a trung b×nh hµng n¨m cao (2327.1 mm/n¨m). §é Èm trung b×nh c¸c th¸ng trong n¨m cao, kho¶ng 87%. Sè giê n¾ng nh×n chung thÊp, trung b×nh 3,93 giê/ngµy. §ªm vµ s¸ng th−êng xuyªn cã s−¬ng mï. Ngoµi ra cã n¨m vµo mïa ®«ng: th¸ng 11,12 vµ th¸ng 1 n¬i trång Th¶o qu¶ cã b¨ng vµ m−a tuyÕt. Tãm l¹i: Qua sè liÖu trªn cho thÊy Th¶o qu¶ cho hoa kÕt qu¶, sinh tr−ëng vµ ph¸t triÓn thÝch hîp ë nh÷ng n¬i cã ®iÒu kiÖn khÝ hËu m¸t, l¹nh quanh n¨m, cã l−îng m−a vµ ®é Èm kh«ng khÝ cao, lµ c©y chÞu ®−îc gi¸ rÐt. 3.2.2. §Æc ®iÓm ®Êt trång Th¶o qu¶ B¶ng 4: KÕt qu¶ ph©n tÝch mét sè tÝnh chÊt chñ yÕu cña ®Êt n¬i trång Th¶o qu¶ §é s©u Dung DÔ tiªu TT §é pH Mïn C/N §¹m Lo¹i lÊy mÉu Träng (mg/100g ®Êt) PD Èm (%) KCl % % ®Êt (g/cm3) (cm) P2O5 K2O 1 0-10 47.76 0.766 3.61 12.23 13.32 0.532 0.022 15.06 §Êt mïn 20-40 44.29 0.883 4.16 3.81 11.09 0.199 0.002 4.82 vµng nh¹t 2 0-10 46.91 0.819 3.85 5.19 11.56 0.260 0.011 10.24 trªn nói cao 20-40 47.89 0.882 4.13 4.17 11.59 0.208 0.006 7.23 ®¸ mÑ 3 0-10 44.00 0.898 4.07 4.50 14.77 0.177 0.015 7.23 Granitnai 20-40 38.86 1.221 3.94 4.46 17.06 0.152 0.009 11.45 4 0-10 43.17 1.121 3.84 5.16 11.47 0.261 0.089 4.22 20-40 35.14 1.204 3.98 2.39 10.09 0.137 0.089 16.27 §Êt ®á vµng 5 0-10 57.52 1.024 3.66 5.70 12.14 0.272 0.071 7.83 trªn ®¸ 20-40 54.70 1.034 3.90 4.25 11.84 0.208 0.042 6.63 macma axit 6 0-10 46.49 0.853 3.68 9.18 12.15 0.438 0.026 4.82 20-40 56.22 0.890 3.98 5.34 12.41 0.249 0.005 8.44 7 0-10 36.99 0.996 4.25 3.89 8.24 0.274 0.026 7.83 20-40 32.16 1.181 4.27 2.13 10.66 0.116 0.180 6.63 8 0-10 52.21 0.910 3.96 5.79 9.75 0.344 0.023 10.24 §Êt mïn 20-40 50.62 0.972 4.23 3.95 10.83 0.211 0.007 7.83 vµng nh¹t 9 0-10 51.64 1.079 4.61 4.98 11.78 0.245 0.013 6.03 trªn nói cao 20-40 41.05 1.185 4.71 1.79 9.19 0.113 0.002 4.82 ®¸ mÑ 10 0-10 55.53 1.010 4.07 5.10 10.50 0.281 0.042 5.42 Granit 20-40 38.53 1.141 4.33 2.26 9.99 0.132 0.016 4.22 11 0-10 59.63 0.595 4.09 29.29 16.83 1.009 0.044 29.26 20-40 52.90 0.981 4.18 8.39 13.33 0.365 0.014 7.83 12 0-10 56.98 0.885 3.70 5.06 11.23 0.261 0.028 6.63 20-40 41.37 1.117 3.86 3.11 11.12 0.162 0.025 4.22 §Êt mïn 13 0-10 55.99 0.673 3.88 8.20 12.70 0.375 0.010 8.44 vµng ®á trªn ®¸ macma 20-40 53.70 0.998 3.99 4.06 13.57 0.174 0.014 3.62 axit 14 0-10 36.76 1.140 3.77 3.66 15.08 0.141 0.011 4.82 20-40 25.53 1.404 4.13 1.71 12.82 0.007 0.027 3.03 B¶ng 4 lµ kÕt qu¶ ph©n tÝch 28 mÉu ®Êt cña 14 phÉu diÖn cho thÊy: * TÝnh chÊt vËt lý §é Èm ®Êt: n¬i trång Th¶o qu¶ cã ®é Èm trung b×nh ®Õn cao cô thÓ: + TÇng ®Êt mÆt (tÇng1) phÉu diÖn 11 cã ®é Èm cao nhÊt lµ 59,63%, phÉu diÖn 14 cã ®é Èm thÊp nhÊt 36,76%. + TÇng thø 2 phÉu diÖn 6 cã ®é Èm ®Êt cao nhÊt 56,22%, phÉu diÖn 14 cã ®é Èm ®Êt thÊp nhÊt 25,53%. 3
KÕt qu¶ x¸c ®Þnh dung träng ë c¸c OTC cho thÊy ®Êt n¬i trång Th¶o qu¶ nh×n chung t¬i xèp, thÊm n−íc nhanh tho¸t n−íc tèt. TÇng 1 phÇn lín cã dung träng nhá h¬n 1 (9/14 phÉu diÖn) vµ ®Òu thÊp h¬n tÇng thø 2. §Êt trång Th¶o qu¶ cã tû lÖ cÊp h¹t tõ 2-0,02 mm chiÕm tû lÖ rÊt cao, thÊp nhÊt phÉu diÖn 10 còng cã tû lÖ >44%. ChÝnh v× vËy mµ kÕt qu¶ ph©n tÝch tû lÖ sÐt cã cÊp h¹t < 0,002 mm rÊt thÊp. Nh− vËy ®Êt trång Th¶o qu¶ cã thµnh phÇn c¬ giíi c¸t pha - thÞt trung b×nh lo¹i ®Êt mïn vµng nh¹t vµ mïn vµng ®á ®¸ mÑ Granitnai, macma axit. * TÝnh chÊt ho¸ häc Nh×n chung ®Êt n¬i trång Th¶o qu¶ chua, ®é chua thuû ph©n cao, ®é chua trao ®æi thÊp. GiÇu ®¹m vµ kali nh−ng nghÌo l©n. Hµm l−îng mïn nhiÒu, cao nhÊt phÉu diÖn 11, thÊp nhÊt phÉu diÖn 14. 3.3. ¶nh h−ëng cña tÇng c©y cao ®Õn n¨ng suÊt Th¶o qu¶ 3. 3.1. §é tµn che n¬i trång Th¶o qu¶ 3.3.1.1. §iÒu tra ngoµi thùc ®Þa vÒ ¶nh h−ëng cña ®é tµn che ®Õn n¨ng suÊt Th¶o qu¶ B¶ng 5: Sè qu¶ trung b×nh trong bôi Th¶o qu¶ t−¬ng øng víi c¸c ®é tµn che TT Sè bôi ®iÒu Sè qu¶ trung b×nh §é tµn che tra trong bôi 1 0,4 133 92,3 2 0,5 263 132,5 3 0,6 167 115,7 4 0,7 101 58,6 Tæng sè 664 Sè qu¶ trung b×nh/khãm (tÝnh cho 664 109 khãm) Sö dông ph−¬ng ph¸p kiÓm ®Þnh Kruskal-Wallis so s¸nh cho kÕt qu¶ møc ý nghÜa (x¸c suÊt) = 0,000 0,4-0,5 36 31.3 35.3 >0,5-0,6 45 39.1 44.1 >0,6-0,7 14 12.2 13.7 >0,7-0,8 2 1.7 2.0 Tæng sè hé biÕt 102 88.7 100.0 Sè hé kh«ng biÕt 13 11.3 Tæng sè hé §T 115 100.0 KÕt qu¶ ®iÒu tra cho thÊy 88.7% sè hé gia ®×nh cã kinh nghiÖm gi÷ l¹i c©y gç rõng gióp che bãng cho Th¶o qu¶, nh−ng ®é tµn che ®−îc c¸c hé gia ®×nh nµy lùa chän cã biªn ®é rÊt lín 0,3 – 0,8. So s¸nh víi kÕt qu¶ ®o ®Õm ngoµi thùc ®Þa cho thÊy sè hé gia ®×nh ®−îc hái cã kinh nghiÖm lùa chän ®é tµn che phï hîp víi c©y Th¶o qu¶ kh«ng ®−îc cao chØ chiÕm 39,1% ë ®é tµn che 0,5-0,6. 3.3.2. ¶nh h−ëng cña chiÒu cao d−íi cµnh tÇng c©y gç (HDC) ®Õn n¨ng suÊt Th¶o qu¶ B¶ng 7: Sè qu¶ trung b×nh trong bôi Th¶o qu¶ t−¬ng øng víi HDC TT ChiÒu cao d−íi cµnh trung b×nh trong Sè bôi ®iÒu Sè qu¶ trung b×nh trong OTC (m) tra bôi 4≤ Hdc
7≤ Hdc
Nhãm ®iÒu tra ®· tiÕn hµnh lËp 2 OTC ®iÓn h×nh trªn diÖn tÝch trång Th¶o qu¶ d−íi t¸n rõng trång Tèng qu¸ sñ, kÕt qu¶ cho ë c¸c b¶ng sau: B¶ng 10: Mét sè ®Æc ®iÓm rõng trång Tèng qu¸ sñ vµ ®iÒu kiÖn n¬i trång Th¶o qu¶ ë ThÞ trÊn Sa Pa – Lµo Cai TT ChØ tiªu OTC 1 OTC 2 1 §é cao n¬i trång so víi mÆt n−íc biÓn 1686 m 1598 m 2 N¨m trång rõng Tèng qu¸ sñ 1980 1980 3 D1.3 trung b×nh c©y Tèng qu¸ sñ 15,7 cm 17,1 cm 4 HDC trung b×nh c©y Tèng qu¸ sñ 7,0 m 7,7 m 5 §é tµn che 0,6 0,6 6 MËt ®é hiÖn t¹i c©y Tèng qu¸ sñ 2258 c©y/ha 2188 c©y/ha B¶ng trªn cho biÕt Th¶o qu¶ ®−îc trång trªn vïng nói cao, d−íi t¸n rõng trång loµi c©y cã t¸c dông b¶o vÖ vµ c¶i t¹o ®Êt, cã ®é tµn che t−¬ng ®èi cao, nh−ng ph¶i cã ®é tho¸ng d−íi t¸n rõng. B¶ng 11: Mét sè chØ tiªu ®iÒu tra ®o ®Õm Th¶o qu¶ trång d−íi t¸n rõng trång Tèng qu¸ sñ TT ChØ tiªu Gi¸ trÞ 1 N¨m trång Th¶o qu¶ 1996 2 MËt ®é hiÖn t¹i (bôi/ha) 2000 3 Sè n¨m cho thu ho¹ch 3 n¨m 4 Sè c©y trung b×nh trong mét bôi 12 c©y 5 ChiÒu cao vót ngän trung b×nh cña bôi 2,6 m 6 §−êng kÝnh gèc trung b×nh cña c¸c c©y trong bôi 3.0 cm 7 §−êng kÝnh t¸n trung b×nh cña bôi 2,9 m 8 Sè chïm qu¶ trung b×nh cã trong bôi 16 chïm 9 Sè qu¶ trung b×nh cña bôi 178 qu¶ 10 N¨ng suÊt/bôi 1,78 kg qu¶ t−¬i/bôi 11 S¶n l−îng/ha (t−¬i) 3560 kg qu¶ t−¬i/ha 12 S¶n l−îng/ha (kh«) 890 kg qu¶ kh«/ha 13 Thµnh tiÒn (50.000 ®/kg kh«) 44.500.000 ®/ha Ghi chó: Gi¸ trung b×nh n¨m 2004 kho¶ng 50.000 ®/kg kh«. MËt ®é hiÖn t¹i lµ h¬i dµy (b¶ng 11), thÓ hiÖn ®−êng kÝnh t¸n trung b×nh cña bôi (2,9 m) ®· v−ît qu¸ xa kho¶ng c¸ch c¸c bôi (2,2m) mµ ®©y míi lµ n¨m thø 7 tÝnh tõ thêi ®iÓm trång. N¨ng suÊt hiÖn t¹i cao dÉn ®Õn thu nhËp tõ viÖc trång Th¶o qu¶ mang l¹i hiÖu qu¶ cao cho hé trång rõng (44.500.000 ®/ha), ®iÒu ®ã cho thÊy Th¶o qu¶ trång ®−îc d−íi t¸n rõng trång. 3.6. HiÖu qu¶ trång Th¶o qu¶, so s¸nh hiÖu qu¶ trång d−íi t¸n rõng tù nhiªn víi trång d−íi t¸n rõng trång 3.6.1. HiÖu qu¶ trång Th¶o qu¶ d−íi t¸n rõng tù nhiªn KÕt qu¶ ®iÒu tra suÊt ®Çu t− cho 1 ha Th¶o qu¶ trång d−íi t¸n rõng tù nhiªn cho thÊy: - 100% sè hé ®−îc hái kh«ng ®Çu t− ph©n bãn cho Th¶o qu¶. Sè lÇn ch¨m sãc hµng n¨m th−êng 1 lÇn/n¨m, chØ ph¸t cá d¹i, d©y leo vµ chÆt bá c©y Th¶o qu¶ giµ, kh«ng vun xíi gèc, nªn chi phÝ Ýt kho¶ng 16 c«ng/ha/n¨m. - Toµn bé c¸c hé ®Òu sÊy Th¶o qu¶ t−¬i trong rõng, chi phÝ kho¶ng 21 c«ng/ha gåm: KiÕm cñi 5 c«ng, Khai th¸c Th¶o qu¶ t−¬i 5 c«ng, SÊy 8 c«ng, VËn chuyÓn Th¶o qu¶ kh« tõ rõng vÒ ®Õn nhµ 3 c«ng. - Nh− vËy, tæng ®Çu t− cho 1 ha Th¶o qu¶ trång d−íi t¸n rõng tù nhiªn trong 1 n¨m vµo thêi gian cho qu¶ kho¶ng: 37 c«ng x 30.000 ®/c«ng = 1.110.000 ®/ha/n¨m. HiÖu qu¶ cña 1 ha Th¶o qu¶ trång d−íi t¸n rõng tù nhiªn trong 1 n¨m vµo thêi gian cho qu¶ lµ: - 1 ha Th¶o qu¶ cho n¨ng suÊt trung b×nh kho¶ng 220 kg kh«/ha (môc 3.1.2). Gi¸ b¸n tÝnh trong 3 n¨m 2002, 2003, 2004 trung b×nh lµ 50.000 ®/kg kh«, thµnh tiÒn 220 kg kh«/ha x 50.000 ®/kg = 11.000.000 ®/ha/n¨m. 6
- HiÖu qu¶ = tæng thu/n¨m – tæng ®Çu t−/n¨m = 11.000.000 ®/ha/n¨m - 1.110.000 ®/ha/n¨m = 9.890.000 ®/ha/n¨m. 3.6.2. HiÖu qu¶ trång Th¶o qu¶ d−íi t¸n rõng trång Qua ®iÒu tra hé gia ®×nh cho biÕt suÊt ®Çu t− cho 1 ha Th¶o qu¶ trång d−íi t¸n rõng trång cao gÊp 3 lÇn d−íi t¸n rõng tù nhiªn t−¬ng ®−¬ng 3.300.000 ®/ha/n¨m. Hé còng kh«ng bãn ph©n, ®Çu t− cao h¬n do hé th−êng xuyªn ch¨m sãc, thêi gian Th¶o qu¶ chÝn ph¶i b¶o vÖ céng víi c«ng khai th¸c, sÊy vµ vËn chuyÓn Th¶o qu¶ kh« vÒ nhµ. Nh− vËy, hiÖu qu¶ trång 1 ha Th¶o qu¶ d−íi t¸n rõng trång trong 1 n¨m vµo thêi gian cho qu¶ lµ: 44.500.000 ®/ha/n¨m (b¶ng 11) - 3.300.000 ®/ha/n¨m = 41.200.000 ®/ha/n¨m. Nh− vËy hiÖu qu¶ kinh tÕ trång Th¶o qu¶ d−íi t¸n rõng trång cao h¬n trång d−íi t¸n rõng tù nhiªn. 3.6.3. So s¸nh hiÖu qu¶ trång Th¶o qu¶ d−íi t¸n rõng trång Tèng qu¸ sñ víi trång Th¶o qu¶ d−íi t¸n rõng tù nhiªn HiÖn nay chØ cã Th¶o qu¶ trång d−íi t¸n rõng trång Tèng qu¸ sñ ë huyÖn Sa Pa, nªn ®Ò tµi chØ so s¸nh Th¶o qu¶ trång d−íi 2 tr¹ng th¸i rõng ë huyÖn Sa Pa nh»m lo¹i trõ c¸c nh©n tè hoµn c¶nh kh«ng ®ång nhÊt. B¶ng 12: Sè liÖu thèng kª vÒ sè qu¶ trong bôi ë rõng trång vµ rõng tù nhiªn Sè qu¶ trung b×nh trong MËt ®é trång TT Tr¹ng th¸i rõng Tæng sè bôi bôi (khãm/ha) Trång d−íi t¸n rõng tù 980 khãm/ha 1 103 73 nhiªn 2 Trång d−íi t¸n rõng 63 178 2000 khãm/ha trång Tæng sè bôi (®−îc ®iÒu 166 tra) So s¸nh b»ng tiªu chuÈn Mann-Whitney cho kÕt qu¶ x¸c suÊt Z = - 5,757 < 0,05 cã nghÜa n¨ng suÊt Th¶o qu¶ trång trong rõng tù nhiªn vµ rõng trång kh¸c nhau râ rÖt, b¶ng 12 cho thÊy n¨ng suÊt d−íi t¸n rõng trång cao h¬n. * Nguyªn nh©n b−íc ®Çu ®−îc ®¸nh gi¸: - N¨ng suÊt Th¶o qu¶ trång d−íi t¸n rõng trång thuéc nh÷ng n¨m ®Çu cho qu¶ (n¨m thø 3 cho qu¶) - §é tµn che vµ chiÒu cao d−íi cµnh rõng trång Tèng qu¸ sñ phï hîp víi ®Æc tÝnh sinh th¸i cña c©y Th¶o qu¶. - Hé gia ®×nh th−êng xuyªn ch¨m sãc Th¶o qu¶ kh«ng ®Ó cho d©y leo, cá d¹i c¹nh tranh víi c©y Th¶o qu¶. MËt ®é Th¶o qu¶ trång d−íi t¸n rõng trång hiÖn t¹i (2000 khãm/ha) cao h¬n rÊt nhiÒu so víi mËt ®é Th¶o qu¶ trång trong rõng tù nhiªn (980 khãm/ha). 3.7. C¸c biÖn ph¸p kü thuËt trång Th¶o qu¶ 3.7.1. Kü thuËt trång Th¶o qu¶ d−íi t¸n rõng tù nhiªn 3.7.1.1. N¬i trång §iÒu tra pháng vÊn 115 hé vÒ n¬i trång Th¶o qu¶ cho kÕt qu¶: 100% sè hé ®−îc hái ®Òu cho biÕt n¬i trång lµ n¬i cã ®Êt tèt Èm, khÝ hËu Èm m¸t quanh n¨m vµ cã tÇng c©y gç che bãng nh−ng ph¶i cã ®é tho¸ng d−íi t¸n rõng. 3.7.1.2. Kü thuËt t¹o gièng: KÕt qu¶ ®iÒu tra cho thÊy cã hai biÖn ph¸p t¹o gièng Th¶o qu¶. a. T¹o gièng b»ng th©n ngÇm: Gièng b»ng th©n ngÇm gåm 2 phÇn - PhÇn th©n khÝ sinh: lµ phÇn trªn mÆt ®Êt mang bÑ l¸ vµ l¸, kh«ng cã m¾t mÇm. - PhÇn th©n ngÇm: lµ phÇn d−íi mÆt ®Êt mang m¾t mÇm vµ lµ n¬i cho hoa kÕt qu¶. C©y cã tuæi ®−îc chän ®Ó lµm gièng b»ng th©n ngÇm tèt nhÊt tõ 6-9 th¸ng tuæi (chiÕm cao nhÊt 60,9% sè hé ®−îc hái), hoÆc trªn 9-12 th¸ng tuæi, chon ë bôi ®· cho qu¶, qu¶ to ®Òu n¨ng 7
suÊt cao vµ æn ®Þnh. Thêi ®iÓm t¸ch gièng kÐo dµi tõ th¸ng 1 ®Õn th¸ng 9 chiÕm 91,3% sè hé gia ®×nh ®−îc hái. Tiªu chuÈn gièng b»ng th©n ngÇm ®em trång: ChiÒu cao 60-80cm mçi gièng cã tõ 2 m¾t mÇm trë lªn. b. Kü thuËt t¹o gièng b»ng c©y con gieo tõ h¹t Bôi th−êng xuyªn sai qu¶, qu¶ to ®Òu ®−îc c¸c hé chän lµm gièng. Thu h¸i gièng vµo th¸ng 10 vµ th¸ng 11. V−ên −¬m ®−îc hé gia ®×nh lµm ngay trong rõng, lµm ®Êt v−ên −¬m tr−íc khi thu h¸i qu¶ gièng. Kü thuËt lµm ®Êt v−ên −¬m: d·y ph¸t dän cá d¹i, cuèc xíi ®Êt t¹o thµnh luèng cã chiÒu réng 1,0-1,2m, chiÒu dµi luèng tuú thuéc sè l−îng h¹t gieo vµ ®Þa h×nh, chiÒu réng r·nh luèng 35- 40cm, chiÒu cao luèng kho¶ng 15-20cm. Chän n¬i gieo −¬m cã ®é tµn che kho¶ng 0,4-0,6. Khi qu¶ gièng chÝn giµ hé gia ®×nh thu h¸i t¸ch vá qu¶, trµ s¸t cho s¹ch líp ¸o x¬ cña h¹t vµ th−êng gieo ngay cù ly gieo h¹t kho¶ng 10x10cm, c¸c hé ®Òu kh«ng xö lý h¹t gièng tr−íc khi gieo. Kü thuËt gieo: r¾c h¹t ®Òu trªn luèng sau ®ã dïng ®Êt nhá r¾c lªn trªn líp h¹t sao cho võa ®ñ lÊp kÝn h¹t gièng råi dïng bµn tay dËn nhÑ ®Òu trªn mÆt luèng. Ch¨m sãc: C¸c hé gia ®×nh ®Òu kh«ng bãn ph©n trong thêi gian gieo −¬m, chØ nhÆt l¸ r¬i cµnh rông trªn luèng gióp cho h¹t n¶y mÇm, c¸c hé hÇu nh− kh«ng ch¨m sãc kh«ng lµm cá ph¸ v¸ng cho c©y gièng. C©y con ®em trång th−êng cã tuæi kho¶ng 12-24 th¸ng, tuæi nµy ®−îc 94,8% sè hé ®−îc hái lùa chän. ChiÒu cao c©y con khi trång tèi thiÓu ≥ 40 cm,, c©y to mËp khoÎ, kh«ng bÞ s©u bÖnh. Qua kinh nghiÖm c¸c hé trång Th¶o qu¶ cho biÕt c©y gièng cã nguån gèc gieo tõ h¹t cã −u ®iÓm h¬n c©y trång b»ng th©n ngÇm vÒ n¨ng suÊt, tuæi thä,... chÝnh v× vËy hiÖn nay ng−êi d©n ®ang dÇn thay thÕ c©y gièng tõ th©n ngÇm sang c©y gièng tõ h¹t. H¹n chÕ lµ thêi gian b¾t ®Çu bãi qu¶ cña c©y gièng gieo tõ h¹t chËm h¬n kho¶ng 1-2 n¨m. 3.7.1.3. MËt ®é trång a. §iÒu tra ngoµi thùc ®Þa vÒ ¶nh h−ëng cña mËt ®é ®Õn n¨ng suÊt Th¶o qu¶ B¶ng 13: N¨ng suÊt Th¶o qu¶ vµ sè qu¶ trung b×nh trong bôi t−¬ng øng víi mËt ®é trång TT Sè bôi ®iÒu Sè qu¶ trung b×nh trong N¨ng suÊt (kg MËt ®é trång tra bôi kh«/ha) 1 2,5 m x 3 m (1333 63 56,8 189,3 k/ha) 2 3 m x 3 m (1111 170 112,1 311,4 k/ha) 3 3 m x 4 m (833 k/ha) 170 134,8 280,8 4 3,5 m x 4 m (714 196 104,0 185,7 k/ha) 5 4 x 4 m (625 k/ha) 65 98,9 154,5 Tæng sè 664 Sè qu¶ trung 109 b×nh/khãm (tÝnh cho 664 khãm) Ghi chó: Qua pháng vÊn vµ c©n thÝ ®iÓm: Trung b×nh 95-105 qu¶ t−¬i/kg; SÊy 10 kg t−¬i ®−îc tõ 2-3kg kh«. Sö dông ph−¬ng ph¸p kiÓm ®Þnh Kruskal-Wallis cho kÕt qu¶ møc ý nghÜa (x¸c suÊt) = 0,000
100% sè hé ®−îc hái ®Òu cho biÕt khi trång ph¶i ®Ó ®é tµn che cho c©y Th¶o qu¶, cÇn luçng ph¸t toµn diÖn d©y leo cá d¹i, chÆt bá c©y bôi. 3.7.1.5. KÝch th−íc hè trång Th¶o qu¶ B¶ng 14: KÝch th−íc hè trång Th¶o qu¶ ®−îc x¸c ®Þnh qua ®iÒu tra TT KÝch th−íc hè trång Sè hé % 1 10x10x10 cm 28 24.3 2 20x20x20 cm 76 66.1 3 30x30x30 cm 11 9.6 Tæng 115 100.0 B¶ng 14 cho biÕt cã 3 kÝch th−íc hè trång Th¶o qu¶ ®−îc c¸c hé gia ®×nh lùa chän trong ®ã: kÝch th−íc 20x20x20cm hoÆc 10x10x10cm ®−îc trång cho gièng gieo tõ h¹t. KÝch th−íc hè 30x30x30cm ®−îc trång cho gièng b»ng th©n ngÇm. B¶ng 14 cho thÊy hiÖn nay ®a sè c¸c hé lùa chän trång Th¶o qu¶ ®−îc gieo tõ h¹t (90,4% sè hé gia ®×nh ®−îc hái). 3.7.1.6. Thêi vô trång B¶ng 15: Kinh nghiÖm cña c¸c hé gia ®×nh trong viÖc x¸c ®Þnh thêi vô trång Th¶o qu¶ Thêi vô trång Sè hé ®−îc ®iÒu tra % Mïa xu©n 1-4 32 27.8 Mïa m−a 6-8 57 49.6 Th¸ng 9 - 12 26 22.6 Tæng sè 115 100.0 B¶ng 15 cho kÕt qu¶: thêi vô trång vµo mïa m−a (mïa hÌ) tõ th¸ng 6 ®Õn th¸ng 8 chiÕm nhiÒu nhÊt t−¬ng ®−¬ng 49,6% tæng sè hé ®−îc ®iÒu tra, do mïa m−a ë vïng nói cao th−êng m¸t, ®é Èm kh«ng khÝ vµ ®é Èm ®Êt cao thÝch hîp cho viÖc g©y trång Th¶o qu¶. Ngoµi ra cã thÓ trång vµo mïa xu©n nh−ng ph¶i tr¸nh nh÷ng ngµy gi¸ rÐt. 3.7.1.7. Kü thuËt trång Qua ®iÒu tra pháng vÊn c¸c hé cho biÕt: Trång b»ng c©y con gieo tõ h¹t: Dïng cuèc moi ®Êt t¹o hè cã kÝch th−íc kho¶ng 15x15x15cm ®ñ ®Ó ®Æt c©y con, ®Æt c©y th¼ng ®øng gi÷a hè, lÊp ®Êt dËm chÆt, kh«ng lÊp ®Êt s©u qu¸ cæ rÔ. Trång b»ng th©n ngÇm: Dïng cuèc moi ®Êt t¹o hè cã kÝch th−íc kho¶ng 20x20x20cm ®Æt c©y ®óng gi÷a hè, sau ®ã lÊp ®Êt ®Çy hè, lÊy ch©n dËm chÆt xung quanh gèc, chó ý kh«ng lÊp ®Êt s©u qu¸ cæ rÔ vµ kh«ng lµm tæn th−¬ng ®Õn m¾t mÇm. 3.7.1.8. Ch¨m sãc, bãn ph©n vµ s©u bÖnh h¹i 100% sè hé trång Th¶o qu¶ khi ®iÒu tra ®Òu cho biÕt hé kh«ng ®Çu t− bãn ph©n h÷u c¬ còng nh− v« c¬. MÆt kh¸c cho tíi nay hÇu nh− ch−a thÊy Th¶o qu¶ bÞ s©u bÖnh h¹i nªn ch−a cã hé gia ®×nh nµo ph¶i dïng ®Õn thuèc b¶o vÖ thùc vËt. Hµng n¨m c¸c hé cã ch¨m sãc, sè lÇn ch¨m sãc vµ thêi gian ch¨m sãc ®−îc ®−a ra ë b¶ng 16. B¶ng 16. Sè lÇn ch¨m sãc Th¶o qu¶ qua ®iÒu tra c¸c hé gia ®×nh TT Sè lÇn ch¨m sãc/n¨m Sè hé ®−îc ®iÒu tra % 1 1 lÇn/n¨m 47 40.9 2 2 lÇn/n¨m 41 35.7 3 3 lÇn/n¨m 13 11.3 4 4 lÇn/n¨m 7 6.1 5 5 lÇn/n¨m 7 6.1 6 Tæng 115 100.0 B¶ng 16 cho biÕt sè lÇn ch¨m sãc rõng trång Th¶o qu¶ hµng n¨m cña c¸c hé gia ®×nh rÊt Ýt cô thÓ: Trong tæng sè hé ®−îc ®iÒu tra cã 47 hé ch¨m sãc 1 lÇn/n¨m chiÕm 40,9%, thêi ®iÓm ch¨m sãc th−êng kÕt hîp cïng víi thêi gian thu ho¹ch qu¶ vµo th¸ng 9 ®Õn th¸ng 10. 9
Sè hé ch¨m sãc 2 lÇn/n¨m cã 41 hé chiÕm 35,7%, ch¨m sãc lÇn 1 th−êng vµo th¸ng 2-4 tr−íc thêi gian ra hoa, lÇn 2 vµo th¸ng 9 -10 cïng víi thêi gian thu ho¹ch qu¶. Sè hé ch¨m sãc 3 lÇn/n¨m cã 13 hé chiÕm 11,3%. Nh− vËy sè lÇn ch¨m sãc Th¶o qu¶ hµng n¨m chñ yÕu tõ 1 ®Õn 3 lÇn/n¨m (87,9%) vµ qua ®iÒu tra cho thÊy khi c©y Th¶o qu¶ ph¸t triÓn m¹nh vµ ®· cho qu¶, cá d¹i Ýt x©m lÊn mçi n¨m ng−êi d©n chØ ph¸t dän cá d¹i, chÆt bá c©y Th¶o qu¶ giµ mét lÇn cïng víi thêi gian thu ho¹ch qu¶ th−êng vµo th¸ng 9-10. Kü thuËt ch¨m sãc: 100% sè hé ®−îc ®iÒu tra cho kÕt qu¶ ®Òu kh«ng vun xíi gèc, kü thuËt ch¨m sãc rÊt ®¬n gi¶n chØ ph¸t d©y leo bôi rËm vµ cá d¹i x©m lÊn xung quanh bôi Th¶o qu¶. Tõ sè lÇn ch¨m sãc, kü thuËt ch¨m sãc ph©n tÝch ë trªn cho thÊy c«ng ®Çu t− ch¨m sãc hµng n¨m cho Th¶o qu¶ rÊt Ýt, do ®ã chi phÝ ®Çu t− hµng n¨m kh«ng ®¸ng kÓ mµ chñ yÕu lµ nh÷ng ngµy c«ng khai th¸c vµ sÊy qu¶ trªn rõng. 3.7.1.9. Khai th¸c s¬ chÕ b¶o qu¶n Qu¶ b¾t ®Çu chÝn vµo th¸ng 8, th¸ng 9-10 khi vá qu¶ chuyÓn sang mÇu ®á thÉm, h¹t Th¶o qu¶ ®en cøng, qu¶ ch−a nøt tiÕn hµnh thu ho¹ch. NÕu thu h¸i chËm, qu¶ ®· bÞ nøt sÏ ¶nh h−ëng ®Õn chÊt l−îng h¹t. Khi thu h¸i c¸c hé ®Òu sÊy th¶o qu¶ ngay trong rõng b»ng cñi vµ sÊy c¶ chïm, thêi gian sÊy th−êng 2-3 ngµy liªn tôc ®−îc 1 mÎ, khi sÊy thÊy vá qu¶ cã mÇu x¸m ®en, nh¨n l¹i thµnh c¸c vÕt däc vµ cã mét líp phÊn tr¾ng phñ bªn ngoµi lµ qu¶ ®· kh«. Qu¶ kh« ®Ó nguéi råi cho vµo tói ni l«ng buéc chÆt ®Ó trªn g¸c bÕp hoÆc sµn nhµ n¬i kh« r¸o tr¸nh Èm mèc. 3.7.2. B−íc ®Çu nghiªn cøu kü thuËt trång Th¶o qu¶ d−íi t¸n rõng trång Tèng qu¸ sñ §iÒu kiÖn g©y trång §iÒu kiÖn g©y trång nh− khÝ hËu, ®é cao, ®é tµn che, chiÒu cao d−íi cµnh cña tÇng c©y che bãng ®· ®−îc hé gia ®×nh lùa chän vµ xö lý phï hîp víi ®Æc tÝnh sinh th¸i cña c©y Th¶o qu¶ nh−: ®é cao n¬i trång so víi mÆt n−íc biÓn kho¶ng 1600m, chiÒu cao d−íi cµnh trung b×nh c©y Tèng qu¸ sñ 7,4m, ®é tµn che 0,6. Kü thuËt t¹o gièng: Còng cã hai lo¹i gièng ®ã lµ c©y con ®−îc gieo tõ h¹t vµ c©y b»ng th©n ngÇm. Trång rõng B¶ng 17: KÕt qu¶ ®iÒu tra kü thuËt trång Th¶o qu¶ d−íi t¸n rõng trång Tèng qu¸ sñ TT ChØ tiªu Kü thuËt 1 MËt ®é trång 2000 c©y/ha 2 Xö lý thùc b× Ph¸t toµn diÖn (c©y bôi, d©y leo, cá d¹i) KÝch th−íc hè 3 20x20x20cm cho c©y tõ h¹t; 30x30x30cm cho c©y th©n ngÇm trång 4 Gièng trång C©y con tõ h¹t xen c©y b»ng th©n ngÇm 5 Thêi vô trång Th¸ng 6-8 vµ th¸ng 2,3 6 Kü thuËt trång T−¬ng tù nh− trång trong rõng tù nhiªn 3 n¨m ®Çu ch¨m sãc 2 - 3 lÇn/n¨m, n¨m thø 4 trë ®i ch¨m sãc chÝnh Ch¨m sãc hµng 1 lÇn/n¨m trïng vµo thêi gian thu ho¹ch qu¶ th¸ng 9-10. Kü thuËt: 7 n¨m ChÆt bá c©y Th¶o qu¶ giµ, ph¸t d©y leo cá d¹i. Thùc tÕ hé th−êng xuyªn ph¸t dän cá d¹i. 3.8. X©y dùng h−íng dÉn kü thuËt vµ ®Ò xuÊt më réng vïng trång 3.8.1. X©y dùng b¶n h−íng dÉn kü thuËt trång c©y Th¶o qu¶ H−íng dÉn kü thuËt nµy quy ®Þnh nh÷ng gi¶i ph¸p kü thuËt vÒ ®iÒu kiÖn g©y trång, nh©n gièng, trång, ch¨m sãc, qu¶n lý b¶o vÖ vµ khai th¸c Th¶o qu¶ nh»m t¹o s¶n phÈm n©ng cao thu nhËp cho ng−êi d©n vïng cao kÕt hîp víi qu¶n lý b¶o vÖ tµi nguyªn rõng bÒn v÷ng. 10
3.8.1.1. §iÒu kho¶n chung * Néi dung vµ môc tiªu H−íng dÉn kü thuËt nµy quy ®Þnh nh÷ng gi¶i ph¸p kü thuËt vÒ ®iÒu kiÖn g©y trång, nh©n gièng, trång, ch¨m sãc, qu¶n lý b¶o vÖ vµ khai th¸c Th¶o qu¶ nh»m t¹o s¶n phÈm n©ng cao thu nhËp cho ng−êi d©n vïng cao kÕt hîp víi qu¶n lý b¶o vÖ tµi nguyªn rõng bÒn v÷ng. * Ph¹m vi ¸p dông H−íng dÉn nµy ¸p dông cho trång c©y Th¶o qu¶ ë c¸c n¬i cã ®ñ ®iÒu kiÖn g©y trång (môc II) cho c¶ 2 ph−¬ng thøc lµ trång d−íi t¸n rõng tù nhiªn vµ trång d−íi t¸n rõng trång. * §èi t−îng ¸p dông H−íng dÉn kü thuËt nµy lµ c¬ së ®Ó x©y dùng quy ph¹m kü thuËt, ®Þnh møc kinh tÕ - kü thuËt, lËp kÕ ho¹ch s¶n xuÊt vµ qu¶n lý rõng trång Th¶o qu¶ cho c¸c c¸ nh©n, tËp thÓ cã trång c©y Th¶o qu¶. 3.8.1.2. §iÒu kiÖn g©y trång N¬i trång Th¶o qu¶ cã khÝ hËu m¸t, l¹nh quanh n¨m. NhiÖt ®é b×nh qu©n n¨m kho¶ng 14- 160C. L−îng m−a trung b×nh trªn 2000mm/n¨m. §é Èm kh«ng khÝ trung b×nh 80-90%. Sè giê n¾ng trung b×nh 3,9 giê/ngµy. §ªm vµ s¸ng th−êng xuyªn cã s−¬ng mï, nhÊt lµ vµo c¸c mïa ®«ng, xu©n vµ thu. §Êt trång Th¶o qu¶ tèt, nhiÒu mïn, giÇu ®¹m vµ Kali, ®é Èm ®Êt tõ trung b×nh ®Õn cao, thµnh phÇn c¬ giíi c¸t pha - thÞt trung b×nh, t¬i xèp, thÊm n−íc nhanh, tho¸t n−íc tèt. N¬i trång cã ®é cao so víi mÆt n−íc biÓn 700-2800m, thÝch hîp nhÊt tõ 1200-1700 m. §é tµn che cña tÇng c©y che bãng tõ 0,3-0,8 phï hîp nhÊt n»m trong kho¶ng 0,5-0,6. ChiÒu cao d−íi cµnh tÇng c©y che bãng cho Th¶o qu¶ thÝch hîp nhÊt n»m trong kho¶ng 7-10 m. NÕu trång d−íi t¸n rõng trång th× ngoµi nh÷ng ®iÒu kiÖn g©y trång trªn, loµi c©y che bãng nªn chän lµ loµi c©y cã t¸c dông c¶i t¹o ®Êt, ®Êt n¬i trång cßn mang tÝnh chÊt ®Êt rõng. 3.8.1.3. T¹o gièng: Cã hai c¸ch t¹o gièng: T¹o gièng b»ng th©n ngÇm vµ T¹o gièng b»ng c©y con gieo tõ h¹t. * T¹o gièng b»ng th©n ngÇm Tuæi c©y chän lµm gièng cã tuæi tõ 6-9 th¸ng, cã thÓ 9-12 th¸ng. Chän ë nh÷ng bôi ®· cho qu¶, n¨ng suÊt cao vµ æn ®Þnh. Thêi gian t¸ch gièng kÐo dµi tõ th¸ng 1 ®Õn th¸ng 9. Khi t¸ch gièng bé rÔ ®−îc ®Ó nguyªn, nÕu bé rÔ qu¸ dµi cã thÓ c¾t ng¾n bít vµ nªn trång ngay sau khi t¸ch gièng. NÕu ch−a trång ngay ph¶i gi©m c©y gièng trong ®Êt Èm, tèt nhÊt gi©m trong rõng trång Th¶o qu¶, nÕu gi©m ë ngoµi th× ph¶i lµm giµn che ë møc 0,7. Mçi c©y gièng ph¶i cã tõ 2 m¾t mÇm trë lªn, chiÒu dµi m¾t mÇm ≤ 5cm, m¾t mÇm vµ th©n c©y gièng ph¶i t−¬i sèng kh«ng bÞ dËp l¸t. NÕu c©y gièng qu¸ cao th× chÆt bá phÇn ngän ®Ó l¹i phÇn gèc lµm gièng cao kho¶ng 60 cm. * T¹o gièng b»ng c©y con gieo tõ h¹t Chïm qu¶ chän lµm gièng ph¶i lµ chïm sai qu¶, qu¶ to ®Òu. Thêi gian thu h¸i qu¶ lµm gièng vµo thêi ®iÓm qu¶ chÝn giµ th¸ng 10-11. V−ên −¬m nªn lµm ngay trong rõng trång Th¶o qu¶ n¬i cã ®iÒu kiÖn lËp ®Þa phï hîp víi sinh th¸i c©y Th¶o qu¶. NÕu gieo −¬m ngoµi rõng th× ph¶i lµm dµn che, ®é che phñ kho¶ng 70-80%, n¬i gieo −¬m cã nhiÖt ®é, ®é Èm, ®é cao nh− n¬i trång Th¶o qu¶. Kü thuËt lµm ®Êt v−ên −¬m: lµm s¹ch cá, cuèc líp ®Êt mÆt s©u kho¶ng 20cm, ®Ëp nhá t¹o thµnh luèng, chiÒu réng luèng gieo 1,0-1,2m, chiÒu dµi luèng tuú thuéc sè l−îng h¹t gieo vµ ®Þa h×nh, chiÒu réng r·nh luèng 35-40 cm, chiÒu cao luèng kho¶ng 15-20cm. Qu¶ gièng sau khi thu h¸i nÕu gieo ngay th× t¸ch bá vá qu¶ trµ s¸t cho s¹ch líp ¸o s¬ cña h¹t råi míi gieo. Xö lý h¹t gièng: Ng©m h¹t gièng trong n−íc Êm kho¶ng 400C (2 s«i 3 l¹nh) trong 8 giê, vít h¹t ra röa s¹ch cho vµo trong c¸t Èm ñ cho ®Õn khi thÊy h¹t nøt nanh ®em gieo lªn luèng ®· chuÈn bÞ s½n, h¹t gièng cã thÓ kh«ng cÇn ph¶i xö lý tr−íc khi gieo. NÕu ch−a gieo ngay th× nhÊt thiÕt ph¶i ñ c¶ qu¶ trong ®Êt Èm n¬i r©m m¸t tèt nhÊt lµ ë trong rõng trång Th¶o qu¶ th¸ng 2-3 n¨m sau mang ra t¸ch lÊy h¹t ®em gieo. 11
Kü thuËt gieo: r¾c h¹t ®Òu trªn luèng sau ®ã dïng ®Êt nhá r¾c lªn trªn líp h¹t sao cho võa ®ñ lÊp kÝn h¹t gièng råi dïng tay dËn nhÑ ®Òu trªn mÆt luèng gióp cho h¹t gièng tiÕp xóc hoµn toµn víi ®Êt. MËt ®é gieo: NÕu trång b»ng c©y con rÔ trÇn mËt ®é gieo kho¶ng 10x10cm/h¹t. NÕu trång b»ng c©y con cã bÇu th× gieo dÇy víi sè l−îng 1 kg h¹t/m2, gieo ®Õn khi h¹t n¶y mÇm cao 1 cm ®em cÊy vµo bÇu. Ch¨m sãc: Th−êng xuyªn nhÆt l¸ r¬i cµnh rông kh«ng ®Ó c©y con bÞ chÌn Ðp, 15-20 ngµy lµm cá ph¸ v¸ng 1 lÇn, thêi tiÕt hanh kh« hµng ngµy ph¶i t−íi n−íc ®ñ Èm. §èi víi c©y con cã bÇu tr−íc khi trång 1-2 th¸ng tiÕn hµnh ®¶o bÇu c¾t ®øt c¸c rÔ c©y ¨n ra khái bÇu vµ ph©n lo¹i tèt xÊu riªng ®Ó cã biÖn ph¸p ch¨m sãc thÝch hîp. Tiªu chuÈn c©y con ®em trång: c©y con tõ 12-24 th¸ng, chiÒu cao tõ 30-60 cm, ®−êng kÝnh cæ rÔ 0,6-0,7cm cã 5-7 l¸, c©y kh«ng bÞ s©u bÖnh. 3.8.1.4. Trång rõng * Ph−¬ng thøc trång: Th¶o qu¶ cã thÓ trång theo 2 ph−¬ng thøc: Trång d−íi t¸n rõng tù nhiªn vµ trång d−íi t¸n rõng trång (loµi c©y cã t¸c dông c¶i t¹o ®Êt). * Xö lý thùc b× Ph¸t toµn bé th¶m t−¬i, c©y bôi, gi©y leo, bôi rËm d−íi t¸n rõng. B¨m nhá cµnh nh¸nh vµ th©n c©y r¶i ®Òu trªn mÆt ®Êt gióp chãng ph©n huû t¨ng ®é ph× cho ®Êt. DÉy ph¸t cá côc bé quanh hè trång ®−êng kÝnh réng 0,8-1,0 m. * §µo vµ lÊp hè Gièng trång b»ng th©n ngÇm vµ b»ng c©y con gieo tõ h¹t cã bÇu kÝch th−íc hè ®µo 30x30x30cm. Gièng trång b»ng c©y con rÔ trÇn ®µo hè cã kÝch th−íc 20x20x20cm. Khi ®µo hè ®Ó riªng líp ®Êt mÆt mét bªn ë phÝa trªn dèc, chÆt ®øt toµn bé rÔ c©y cã trong lßng hè. §µo lÊp hè tr−íc khi trång tõ 20-30 ngµy, lÊp xuèng hè toµn bé líp ®Êt mÆt ®· nhÆt hÕt rÔ c©y, sái, ®¸. LÊp xong ph¶i cao h¬n mÆt ®Êt tù nhiªn 2-3cm. * mËt ®é trång: mËt ®é thÝch hîp 1111 khãm(c©y)/ha (3 m x 3 m) * Thêi vô trång: Trång vµo mïa m−a (mïa hÌ) tõ th¸ng 6 ®Õn th¸ng 8, cã thÓ trång vµo mïa xu©n (th¸ng 2- 3) nh−ng ph¶i tr¸nh nh÷ng ngµy gi¸ rÐt. * kü thuËt trång - Trång b»ng th©n ngÇm Dïng cuèc moi ®Êt kh¬i réng lßng hè võa ®ñ ®Æt hom c©y. §Æt c©y ®óng gi÷a hè, nh−ng hom th©n ph¶i nghiªng 1 gãc 25-300 so víi mÆt ®Êt, lÊp ®Êt ®Çy hè, lÊy ch©n lÌn chÆt xung quanh gèc, chó ý kh«ng lÊp ®Êt s©u qu¸ cæ rÔ vµ kh«ng lµm tæn th−¬ng ®Õn m¾t mÇm. - Trång b»ng c©y con cã bÇu vµ c©y con rÔ trÇn + Víi c©y con cã bÇu: Dïng cuèc moi ®Êt kh¬i réng lßng hè võa ®ñ ®Æt bÇu c©y, chiÒu s©u lßng hè cao h¬n chiÒu cao tói bÇu 1 cm. R¹ch bá vá bÇu (nÕu vá bÇu b»ng nylon), ®Æt bÇu c©y th¼ng ®øng trong hè, lÊp ®Êt vµ lÌn chÆt. + Víi c©y con rÔ trÇn: Dïng cuèc moi ®Êt kh¬i réng lßng hè võa ®ñ ®Æt c©y con, ®Æt c©y th¼ng ®øng trong lßng hè, lÊp ®Êt vµ lÌn chÆt, kh«ng lÊp ®Êt s©u qu¸ cæ rÔ. * Ch¨m sãc Sau khi trång 2-3 th¸ng tiÕn hµnh ch¨m sãc vµ trång dÆm. C¸c n¨m sau ch¨m sãc 2-3 lÇn/n¨m. Thêi gian ch¨m sãc th¸ng 3,7,11 lÇn 1 tr−íc thêi ®iÓm ra hoa, lÇn cuèi trïng víi thêi ®iÓm thu ho¹ch qu¶ kÕt hîp chÆt bá c©y giµ. Kü thuËt ch¨m sãc: ph¸t bá d©y leo, bôi dËm vµ cá d¹i x©m lÊn, vun xíi ®Êt quanh khãm ®−êng kÝnh tuú thuéc vµo ®−êng kÝnh bôi. Sau mçi mïa thu ho¹ch bãn ph©n gµ, tro bÕp, ph©n chuång hoai vµ 100-200 gam NPK/bôi. * Phßng trõ s©u bÖnh Th¶o qu¶ rÊt Ýt bÞ s©u bÖnh h¹i, vá qu¶ chÝn cã mïi th¬m vÞ ngät nªn dÔ bÞ chuét ¨n. V× vËy cÇn thu h¸i qu¶ ®óng thêi vô. 12
* Thu ho¹ch vµ s¬ chÕ b¶o qu¶n - Thu ho¹ch Gièng trång b»ng th©n ngÇm sau trång 2-3 n¨m b¾t ®Çu cho qu¶, gièng trång b»ng h¹t sau 3- 4 n¨m cho qu¶, tõ n¨m thø 5 trë ®i c©y cho nhiÒu qu¶. Vµo th¸ng 9-11 khi vá qu¶ chuyÓn sang mÇu ®á thÉm, qu¶ ch−a nøt tiÕn hµnh thu ho¹ch. NÕu thu h¸i chËm, qu¶ bÞ nøt sÏ ¶nh h−ëng ®Õn chÊt l−îng h¹t. - S¬ chÕ b¶o qu¶n: Cã hai ph−¬ng ph¸p s¬ chÕ b¶o qu¶n + Ph−¬ng ph¸p 1: Thu h¸i vÒ ®em ph¬i hoÆc sÊy ngay, trong thêi gian sÊy th−êng xuyªn ®¶o, nhiÖt ®é sÊy ph¶i phï hîp víi tõng giai ®o¹n sÊy. Th−êng sÊy tõ 2-3 ngµy liªn tôc ®−îc mét mÎ, khi nµo thÊy vá qu¶ cã mÇu x¸m ®en, nh¨n l¹i thµnh c¸c vÕt däc vµ cã mét líp phÊn tr¾ng phñ bªn ngoµi lµ qu¶ ®· kh«. + Ph−¬ng ph¸p 2: Thu h¸i qu¶ vÒ cho vµo n−íc s«i 2-3 phót råi vít ra r¶i ®Òu cho r¸o vá sau ®ã ®em ph¬i hay sÊy kh«, ph−¬ng ph¸p nµy tèn c«ng nh−ng gi÷ ®−îc mµu vá qu¶ t−¬i ®Ñp h¬n. Qu¶ kh« ®Ó nguéi cho vµo tói ni l«ng buéc chÆt ®Ó trªn g¸c bÕp hoÆc sµn nhµ n¬i kh« r¸o tr¸nh Èm mèc. Th¶o qu¶ cã tinh dÇu nãng cay nªn Ýt khi bÞ mèi mät. NÕu ch−a b¸n ngay mµ cÊt tr÷ l©u trong nhµ th× th−êng xuyªn ph¶i kiÓm tra khi ph¸t hiÖn thÊy Th¶o qu¶ Èm ph¶i mang ra ph¬i n¾ng ngay. 3.8.2. §Ò xuÊt më réng vïng trång Th¶o qu¶ Trªn c¬ së b¶n h−íng dÉn kü thuËt, nh÷ng ®Þa ph−¬ng lµ c¸c tØnh miÒn nói phÝa B¾c ngoµi c¸c tØnh ®Ò tµi ®iÒu tra nghiªn cøu nh÷ng tØnh kh¸c nh−: B¾c K¹n, Tuyªn Quang, Cao B»ng, Yªn B¸i, §iÖn Biªn, S¬n La cã ®iÒu kiÖn lËp ®Þa, khÝ hËu, ®Þa h×nh,… t−¬ng tù cã thÓ g©y trång thö nghiÖm, ®Æc biÖt chó träng x©y dùng m« h×nh thö nghiÖm trång Th¶o qu¶ d−íi t¸n rõng trång khi cho kÕt qu¶ tèt tiÕn hµnh nh©n réng. iv. KÕt luËn vμ khuyÕn nghÞ - MÊy n¨m gÇn ®©y diÖn tÝch trång Th¶o qu¶ ë c¸c tØnh miÒn nói phÝa B¾c t¨ng rÊt nhanh, viÖc qu¶n lý theo dâi vµ cËp nhËt diÖn tÝch gÆp nhiÒu khã kh¨n. ChÝnh s¸ch ®Çu t− ph¸t triÓn ë c¸c tØnh nµy hiÖn còng rÊt kh¸c nhau. - N¨ng suÊt trung b×nh kho¶ng 220 kg kh«/ha, Thu nhËp tõ c©y Th¶o qu¶ cao h¬n rÊt nhiÒu loµi c©y kh¸c ë ®Þa ph−¬ng. - Th¶o qu¶ thÝch hîp ë nh÷ng n¬i cã ®iÒu kiÖn khÝ hËu m¸t, l¹nh quanh n¨m, cã ®é Èm kh«ng khÝ cao. §Êt n¬i trång Th¶o qu¶ Èm, xèp, thÊm n−íc nhanh tho¸t n−íc tèt, nhiÒu mïn, giµu ®¹m vµ kali, thµnh phÇn c¬ giíi ®Êt c¸t pha - thÞt trung b×nh lo¹i ®Êt mïn vµng nh¹t vµ mïn vµng ®á. - §é tµn che n»m trong kho¶ng 0,5 - 0,6, chiÒu cao d−íi cµnh tÇng c©y che bãng n»m trong kho¶ng 7-10m, ®é cao n¬i trång Th¶o qu¶ so víi mÆt n−íc biÓn n»m trong kho¶ng 1200- 1700m, mËt ®é trång 1111 c©y(khãm)/ha (3 m x 3 m) cho n¨ng suÊt cao nhÊt. - D−íi t¸n rõng tù nhiªn Th¶o qu¶ trång tèt nh− nhau ë c¸c vÞ trÝ s−ên, ®Ønh vµ khe. - B−íc ®Çu nghiªn cøu cho thÊy Th¶o qu¶ trång ®−îc d−íi t¸n rõng trång (loµi c©y cã t¸c dông c¶i t¹o ®Êt), ch¨m sãc tèt cho n¨ng suÊt cao h¬n d−íi t¸n rõng tù nhiªn. - Gièng trång cã hai nguån gièng: gièng b»ng th©n ngÇm kÝch th−íc hè trång 30x30x30cm, gièng gieo tõ h¹t kÝch th−íc hè trång 20x20x20cm, gièng gieo tõ h¹t cã −u ®iÓm h¬n gièng b»ng th©n ngÇm. Thêi vô trång tèt nhÊt vµo mïa m−a tõ th¸ng 6 ®Õn th¸ng 8, ngoµi ra cã thÓ trång vµo mïa xu©n (th¸ng 2-3) nh−ng ph¶i tr¸nh nh÷ng ngµy gi¸ rÐt. - Sè lÇn ch¨m sãc/n¨m cña c¸c hé gia ®×nh lµ rÊt Ýt. Kü thuËt ch¨m sãc ®¬n gi¶n: chØ ph¸t d©y leo, cá d¹i, kh«ng vun xíi gèc vµ còng kh«ng bãn ph©n. - §Þa ®iÓm vµ diÖn tÝch trång Th¶o qu¶ d−íi t¸n rõng trång cßn qu¸ Ýt nªn ch−a ®ñ ®Ó ®−a ra nh÷ng kÕt luËn x¸c thùc, song c«ng tr×nh nµy b−íc ®Çu ®· nghiªn cøu trång Th¶o qu¶ d−íi t¸n rõng trång Tèng qu¸ sñ do hiÖn nay ch−a cã diÖn tÝch trång Th¶o qu¶ d−íi t¸n rõng trång loµi c©y kh¸c ®Ó cã ®èi chøng so s¸nh vµ ®¸nh gi¸. §Ó kh¶ng ®Þnh Th¶o qu¶ trång ®−îc d−íi t¸n rõng trång nh÷ng loµi c©y kh¸c, mËt ®é bao nhiªu? kü thuËt th©m canh t¨ng n¨ng suÊt ra sao nhãm thùc hiÖn ®Ò tµi kiÕn nghÞ cÇn x©y dùng c¸c m« h×nh thö nghiÖm 13
th©m canh d−íi t¸n rõng trång cña c¸c loµi c©y ngoµi c©y Tèng qu¸ sñ ®Ó bæ sung hoµn thiÖn. Tμi liÖu tham kh¶o TiÕng ViÖt 1. NguyÔn Ngäc B×nh, Ph¹m §øc TuÊn - Trång c©y n«ng nghiÖp, d−îc liÖu vµ ®Æc s¶n d−íi t¸n rõng. NXBNN, Hµ Néi, 2000. 2. Côc ph¸t triÓn L©m nghiÖp - Kü thuËt trång mét sè loµi c©y ®Æc s¶n rõng. NXBNN, Hµ Néi, 2002. 3. Côc ph¸t triÓn L©m nghiÖp - Tµi liÖu tËp huÊn kü thuËt cho khuyÕn n«ng viªn x· miÒn nói. NXBNN, Hµ Néi, 2001. 4. Vâ V¨n Chi - Tõ ®iÓn c©y thuèc ViÖt nam. NXB Y häc. Hµ Néi, 1999. 5. TrÇn C«ng Kh¸nh - C©y thuèc d©n téc vµ vÊn ®Ò b¶o tån tri thøc b¶n ®Þa vÒ c¸ch sö dông c©y thuèc. T¹p chÝ d−îc häc sè 10/2000 trang 8,9. 6. §ç TÊt Lîi - Nh÷ng c©y thuèc vµ vÞ thuèc ViÖt Nam, NXB Khoa häc vµ kü thuËt, Hµ Néi,1999. 7. L· §×nh Mìi, NguyÔn ThÞ Thuû vµ Ph¹m V¨n ThÝnh - VÊn ®Ò nghiªn cøu vµ b¶o vÖ tµi nguyªn thùc vËt vµ sinh th¸i nói cao Sa Pa, Hµ Néi 1995 8. §oµn ThÞ Nhu - B¶o vÖ, khai th¸c nguån tµi nguyªn c©y thuèc thiªn nhiªn vµ ph¸t triÓn trång c©y thuèc trªn ®Êt rõng. T¹p chÝ l©m nghiÖp sè 8 n¨m 1982, trang 10-13. 9. Trung t©m KhuyÕn N«ng Lµo Cai – Kü thuËt nu«i trång mét sè c©y, con chÝnh ë Lµo Cai, 1998. 10. Phßng NN&PTNT huyÖn B¸t X¸t - Dù th¶o Mét sè gi¶i ph¸p trång c©y Th¶o qu¶ vµ quy tr×nh kü thuËt, 2002. 11. Së NN&PTNT Hµ Giang – H−íng dÉn kü thuËt trång ch¨m sãc c©y Th¶o qu¶, 2001(H−íng dÉn t¹m thêi). 12. NguyÔn TËp - B¶o vÖ nguån c©y thuèc thiªn nhiªn. T¹p chÝ L©m nghiÖp sè 9 n¨m 1990, trang 9,10. 13. Th¸i V¨n Trõng - Th¶m thùc vËt rõng ViÖt Nam. NXB Khoa häc vµ kü thuËt. Hµ Néi, 1970. 14. ViÖn Khoa häc L©m nghiÖp ViÖt Nam – Héi Th¶o T×nh h×nh s¶n xuÊt, chÕ biÕn vµ thÞ tr−êng L©m s¶n ngoµi gç ë ViÖt Nam, 3/2004. 15. ViÖn Khoa häc L©m nghiÖp ViÖt Nam – Tæng quan ngµnh L©m s¶n ngoµi gç cña ViÖt Nam, 6/2002. 16. NguyÔn Khanh V©n (chñ biªn), 2000 - C¸c biÓu ®å sinh khÝ hËu ViÖt Nam 17. ViÖn Quy ho¹ch thiÕt kÕ n«ng l©m nghiÖp, 1999 – Së NN&PTNT Lµo Cai – B¸o c¸o ph−¬ng ¸n ®iÒu tra loµi c©y QuÕ, Th¶o qu¶ tØnh Lµo Cai. 18. Uû ban nh©n d©n huyÖn Hoµng Su Ph× - Dù ¸n Ph¸t triÓn trång c©y Th¶o qu¶ huyÖn Hoµng Su Ph× tØnh Hµ Giang, 2001. TiÕng n−íc ngoµi 1. M.J. Balick and R. Mendelsohn - Assessing the economic value of traditional medicines from tropical rain forests. Advances in Economic Bo| Ta|ny 7, 1989. 2. J. H. de Beer - Non-wood forest products in Indochina, Mission report for FAO, March 1992. 3. FAO - Medicinal plants for forest conservation and health care. Rome, 1997. 4. H. Lecomte - Flore gÐnerale de l'Indochine. T.I-IV. Paris, 1907-1951. (TiÕng Ph¸p) 5. L.S. de Padua, R.H.M.J Lemmens - Plant Resources of South-East Asia. Bogor Indonesia, 1999 . No 12(1). 6. Charles M. Peter - Sustainable Harvest of Non-timber Plant Resources in Tropical Moist Forest - An Ecological Primer, The New York Botanical Garden,1998. 7. TiÒn TÝn Trung - B¶n th¶o bøc tranh mµu Trung Quèc. NXB ViÖn vÖ sinh dÞch tÔ nh©n d©n Trung Quèc, 1996 (TiÕng Trung Quèc). 14