Nghiên cứu một số đặc điểm sinh học tinh dịch chó nghiệp vụ phục vụ cho công tác bảo tồn và thụ tinh nhân tạo

30(3): 169-175 T¹p chÝ Sinh häc 9-2008<br /> <br /> <br /> <br /> NGHI£N CøU MéT Sè §ÆC §IÓM SINH HäC TINH DÞCH CHã NgHIÖP Vô<br /> PHôC Vô CHO C¤NG T¸C B¶O TåN Vµ THô TINH NH¢N T¹O<br /> <br /> §ç V¡N THU, NGUYÔN ANH<br /> <br /> ViÖn C«ng nghÖ sinh häc<br /> <br /> Trong ngµnh C«ng an, c¸c gièng chã nh− 1. §èi t−îng nghiªn cøu<br /> Berger, Cocker, Labrador ®· ®−îc huÊn luyÖn<br /> Nghiªn cøu tiÕn hµnh trªn c¸c chã ®ùc gièng<br /> thµnh chã nghiÖp vô ®Ó trî gióp con ng−êi trong<br /> ®Êu tranh phßng chèng téi ph¹m vµ thùc hiÖn thuéc c¸c gièng: Berger, Cocker vµ Labrador<br /> ®−îc nu«i t¹i Trung t©m HuÊn luyÖn chã nghiÖp<br /> c¸c nhiÖm vô ®Æc thï nh−: ph¸t hiÖn ma tuý,<br /> vô - Bé C«ng an. Chã ®ùc gièng ®−îc tËp luyÖn<br /> chÊt næ, chiÕn ®Êu, cøu hé... Mét sè n−íc nh−<br /> Anh, Hµ Lan, Mü vµ ®Æc biÖt lµ §øc, chã nghiÖp ®Ó khai th¸c tinh dÞch [3]. Ngoµi khÈu phÇn ¨n<br /> th«ng th−êng theo quy ®Þnh cña Trung t©m, vµo<br /> vô lµ trî thñ ®¾c lùc cña lùc l−îng c«ng an, qu©n<br /> ®éi trong ®Êu tranh phßng chèng téi ph¹m vµ thêi gian khai th¸c tinh, chã ®ùc gièng cßn ®−îc<br /> bæ sung thªm thøc ¨n giµu chÊt dinh d−ìng nh−<br /> khñng bè. ë ViÖt Nam, chã nghiÖp vô ®ang s÷a vµ c¸c thøc ¨n giµu n¨ng l−îng kh¸c.<br /> ®−îc ngµnh C«ng an chó träng ph¸t triÓn. Tuy<br /> nhiªn, ë n−íc ta c¸c gièng chã ®−îc huÊn luyÖn 2. Khai th¸c tinh dÞch vµ ®¸nh gi¸ chÊt<br /> lµm chã nghiÖp vô phÇn lín nhËp tõ n−íc ngoµi l−îng tinh dÞch<br /> nh− §øc, Nga, Trung Quèc. Gi¸ nhËp ngo¹i c¸c<br /> Tinh dÞch cña chã ®−îc khai th¸c theo<br /> gièng chã th−êng kh¸ ®¾t. V× vËy ®µn chã ®ùc<br /> ph−¬ng ph¸p massage (kÝch thÝch b»ng tay) [2 -<br /> gièng nhËp ngo¹i bÞ h¹n chÕ nªn c«ng t¸c nh©n<br /> 4]. Tinh dÞch mçi lÇn xuÊt tinh ®−îc cho vµo<br /> gièng vµ c¶i t¹o gièng chã néi gÆp nhiÒu khã<br /> mét lä thuû tinh ®· ®−îc lµm Êm ë 37oC nh−<br /> kh¨n. Trong t×nh h×nh nh− vËy, viÖc b¶o tån tinh<br /> theo m« t¶ cña Seager vµ Fletcher [5]. ChÊt<br /> dÞch d¹ng láng vµ ®«ng l¹nh còng nh− thô tinh<br /> l−îng tinh dÞch cña mçi lÇn xuÊt tinh ®−îc ®¸nh<br /> nh©n t¹o trë thµnh gi¶i ph¸p tèi −u ®Ó nh©n<br /> gi¸ ngay lËp tøc sau khi khai th¸c. C¸c th«ng sè<br /> gièng vµ b¶o tån nguån gen. Nh»m ®¸nh gi¸<br /> ®−îc theo dâi ®¸nh gi¸ gåm: thÓ tÝch, gi¸ trÞ pH<br /> chÊt l−îng tinh dÞch tr−íc khi sö dông cho b¶o<br /> cña tinh dÞch (x¸c ®Þnh b»ng giÊy ®o pH). §Ó<br /> tån vµ thô tinh nh©n t¹o, chóng t«i ®· tiÕn hµnh<br /> x¸c ®Þnh nång ®é tinh trïng, tinh dÞch sau khi<br /> c¸c nghiªn cøu trªn mét sè gièng chã nghiÖp vô<br /> thu ®−îc pha lo·ng víi dung dÞch muèi NaCl<br /> (Labrador, Cocker vµ ®Æc biÖt lµ Berger) vµ ®·<br /> 3% theo tû lÖ 1:100 (tinh dÞch: dung dÞch muèi),<br /> ®¸nh gi¸ mét sè chØ tiªu sinh häc cña tinh dÞch<br /> tiÕp theo tinh dÞch ®· pha lo·ng ®−îc nhá lªn<br /> nh−: ho¹t lùc tiÕn th¼ng, søc sèng, tû lÖ kú h×nh<br /> buång ®Õm Neubouer, ®Õm tæng sè 80 « nhá<br /> cña tinh trïng [2], ®¸nh gi¸ ¶nh h−ëng cña yÕu<br /> trªn buång ®Õm. Ho¹t lùc tiÕn th¼ng cña tinh<br /> tè ngo¹i c¶nh vµ ph−¬ng ph¸p khai th¸c lªn chÊt<br /> trïng ®−îc x¸c ®Þnh nhê kÝnh hiÓn vi quang häc<br /> l−îng tinh dÞch. Nghiªn cøu ®−îc thùc hiÖn t¹i<br /> Olympus ë ®é phãng ®¹i 100 - 400 lÇn theo<br /> Trung t©m HuÊn luyÖn chã nghiÖp vô - Bé C«ng<br /> ph−¬ng ph¸p cña Milovanov (1962). Tû lÖ tinh<br /> an. KÕt qu¶ nghiªn cøu ®· gióp ®¸nh gi¸ s¬ bé<br /> trïng sèng ®−îc x¸c ®Þnh b»ng c¸ch nhuém tinh<br /> chÊt l−îng tinh dÞch cña ®µn chã gièng t¹i<br /> trïng theo ph−¬ng ph¸p nhuém tiªu b¶n sö dông<br /> Trung t©m, t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc chän ®ùc<br /> thuèc nhuém eosin cña Evans vµ Maxwell, ®Õm<br /> gièng cã phÈm chÊt tinh dÞch tèt, thêi ®iÓm vµ<br /> tõ 200 tinh trïng trë lªn trªn tiªu b¶n nhuém<br /> ph−¬ng ph¸p khai th¸c tinh dÞch thÝch hîp, phôc<br /> kh« d−íi kÝnh hiÓn vi Olympus ë ®é phãng ®¹i<br /> vô cho c«ng t¸c b¶o tån tinh dÞch vµ thô tinh<br /> 400 lÇn. Tû lÖ tinh trïng kú h×nh ®−îc x¸c ®Þnh<br /> nh©n t¹o.<br /> theo ph−¬ng ph¸p nhuém tiªu b¶n eosin, ®Õm tõ<br /> 200 tinh trïng trë lªn trªn tiªu b¶n d−íi kÝnh<br /> I. PH¦¥NG PH¸P NGHI£N CøU<br /> hiÓn vi Olympus ë ®é phãng ®¹i 400 lÇn.<br /> 169<br />  II. KÕT QU¶ vµ th¶o luËn KÕt qu¶ nghiªn cøu mét sè chØ tiªu sinh häc<br /> tinh dÞch cña chã thÝ nghiÖm ®−îc liÖt kª ë<br /> 1. Sinh häc tinh dÞch cña mét sè gièng chã b¶ng 1.<br /> nghiÖp vô<br /> <br /> B¶ng 1<br /> C¸c chØ tiªu sinh häc tinh dÞch cña mét sè gièng chã nghiÖp vô nu«i ë ViÖt Nam<br /> <br /> Tªn gièng chã<br /> Berger Cocker Labrador<br /> ChØ tiªu theo dâi<br /> ThÓ tÝch tinh dÞch (V: ml) 1,94 ± 1,13 0,81 ± 0,36 1,46 ± 1,03<br /> Ho¹t lùc tinh trïng tiÕn th¼ng (A: %) 70,42 ± 18,34 72,50 ± 8,66 73,10 ± 4,78<br /> Nång ®é tinh trïng (C: triÖu/ml) 323,75 ± 17,51 298,74 ± 15,75 308,00 ± 13,75<br /> Tæng sè tinh trïng tiÕn th¼ng<br /> 442,29 ± 0,72 175,44 ± 1,73 328,72 ± 0,69<br /> (V. A. C: triÖu/lÇn)<br /> Tû lÖ kú h×nh cña tinh trïng (K: %) 18,65 ± 2,69 17,37 ± 3,60 19,53 ± 3,18<br /> Tû lÖ sèng cña tinh trïng (Ls: %) 82,58 ± 16,83 81,85 ± 14,25 85,61 ± 14,57<br /> pH tinh dÞch 6,17 ± 0,23 6,23 ± 0,13 6,01 ± 0,11<br /> <br /> Sè liÖu vÒ chÊt l−îng tinh dÞch ë b¶ng 1 thu dÞch th−êng cao khi tinh dÞch ®−îc khai th¸c vµo<br /> ®−îc tõ nghiªn cøu tinh dÞch thuéc pha thø hai kho¶ng tõ th¸ng 9 ®Õn th¸ng 12 n¨m 2005, tõ<br /> (pha giµu tinh trïng) cña qu¸ tr×nh xuÊt tinh. KÕt th¸ng 1 ®Õn th¸ng 5 n¨m 2006 vµ tõ th¸ng 8 ®Õn<br /> qu¶ cho thÊy, ®èi víi tinh t−¬i, thÓ tÝch tinh dÞch th¸ng 12 n¨m 2006. Cô thÓ, thÓ tÝch tinh dÞch<br /> thuéc pha thø hai cña ba gièng chã nghiÖp vô thu ®−îc ë giai ®o¹n tõ th¸ng 9 ®Õn th¸ng 12<br /> trung b×nh ®¹t 0,81 - 1,94 ml. Nång ®é tinh trïng n¨m 2005 trung b×nh lµ 1,54 - 1,98 ml, nång ®é<br /> trung b×nh dao ®éng 298,74 × 106 - 323,75 × 106 tinh trïng cña c¸c mÉu tinh dÞch khai th¸c ë giai<br /> tinh trïng/ml. Ho¹t lùc tinh trïng tiÕn th¼ng ®o¹n nµy kh¸ cao, trung b×nh vµo kho¶ng<br /> trung b×nh kh¸ cao, ®¹t 70,42 - 73,10%. Tæng sè 245,15 × 106 - 270,17 × 106 tinh trïng/ml, ho¹t<br /> tinh trïng tiÕn th¼ng biÕn ®æi kh¸ lín gi÷a c¸c lùc tiÕn th¼ng cña tinh trïng ®¹t 71,67 - 76,44%.<br /> gièng chã nghiªn cøu, trung b×nh 175,44 × 106 - Tû lÖ tinh trïng sèng vµ tinh trïng kú h×nh<br /> 442,29 × 106 tinh trïng/lÇn. Tû lÖ sèng cña tinh t−¬ng øng n»m trong kho¶ng 84,57 - 87,52%,<br /> trïng kh¸c nhau kh«ng ®¸ng kÓ gi÷a c¸c gièng 16,73 - 20,57%. Tæng sè tinh trïng tiÕn th¼ng<br /> chã (trung b×nh ®¹t 81,85 - 85,61%). T−¬ng tù kh¸ cao tõ 270,58 × 106 ®Õn 401,19 × 106 tinh<br /> nh− vËy, tû lÖ tinh trïng kú h×nh kh¸c nhau trïng/lÇn. Trong giai ®o¹n tõ th¸ng 1 ®Õn th¸ng<br /> kh«ng ®¸ng kÓ gi÷a c¸c gièng chã (trung b×nh 5 n¨m 2006, thÓ tÝch tinh dÞch lµ 1,1 - 1,42 ml,<br /> dao ®éng 17,37 - 19,53%). Gi¸ trÞ pH tinh dÞch nång ®é tinh trïng ®¹t 248,50 × 106 - 332,00 ×<br /> cña c¸c gièng chã cã tÝnh axÝt yÕu vµ Ýt biÕn 106 tinh trïng/ml. Ho¹t lùc tinh trïng tiÕn th¼ng<br /> ®éng, n»m trong kho¶ng 6,01 - 6,23. trung b×nh trong kho¶ng 70,50 - 73,75%, tû lÖ<br /> tinh trïng sèng vµ tinh trïng kú h×nh t−¬ng øng<br /> 2. ¶nh h−ëng cña thêi gian khai th¸c tinh<br /> dao ®éng 82,72 - 86,59%, 17,73 - 19,58%. Tæng<br /> dÞch lªn chÊt l−îng tinh dÞch<br /> sè tinh trïng tiÕn th¼ng lµ 227,47 - 329,62 × 106<br /> Trong nghiªn cøu nµy, tinh dÞch ®−îc khai tinh trïng/lÇn. Trong giai ®o¹n tõ th¸ng 8 ®Õn<br /> th¸c tõ th¸ng 06 - 2005 ®Õn th¸ng 12 - 2006. th¸ng 12 n¨m 2006, t−¬ng tù nh− thêi ®iÓm nµy<br /> KÕt qu¶ ¶nh h−ëng cña thêi gian khai th¸c tinh n¨m tr−íc, chÊt l−îng tinh dÞch lµ t−¬ng ®èi tèt.<br /> dÞch lªn chÊt l−îng tinh dÞch ®−îc tr×nh bµy ë ThÓ tÝch tinh dÞch trung b×nh 1,15 - 1,68 ml,<br /> b¶ng 2. nång ®é tinh trïng 210,58 × 106 - 275,84 × 106<br /> KÕt qu¶ nghiªn cøu tr×nh bµy ë b¶ng 2 cho tinh trïng/ml. Ho¹t lùc tiÕn th¼ng cña tinh trïng<br /> thÊy, chÊt l−îng tinh dÞch biÕn ®éng nhiÒu ë c¸c trung b×nh 65,55 - 75,46%. Tû lÖ tinh trïng sèng<br /> thêi ®iÓm khai th¸c tinh dÞch. Trong thêi gian vµ tinh trïng kú h×nh trung b×nh t−¬ng øng<br /> nghiªn cøu, chóng t«i nhËn thÊy chÊt l−îng tinh 77,38 - 85,35% vµ 17,36 - 22,38%. Tæng sè tinh<br /> 170<br /> trïng tiÕn th¼ng 158,74 × 106 - 342,49 × 106 tinh so víi c¸c giai ®o¹n kÓ trªn, sè liÖu ®−îc tr×nh<br /> trïng/lÇn. §èi víi c¸c giai ®o¹n kh¸c trong thêi bµy chi tiÕt ë b¶ng 2.<br /> gian nghiªn cøu, chÊt l−îng tinh dÞch thÊp h¬n<br /> B¶ng 2<br /> ¶nh h−ëng cña thêi gian khai th¸c tinh dÞch lªn chÊt l−îng cña tinh dÞch<br /> Ho¹t lùc<br /> Thêi ThÓ Tæng sè Tû lÖ kú Tû lÖ sèng<br /> tiÕn th¼ng Nång ®é<br /> gian tÝch tinh trïng h×nh cña cña tinh<br /> cña tinh tinh trïng<br /> khai th¸c tinh dÞch tiÕn th¼ng tinh trïng trïng<br /> trïng (triÖu/ml)<br /> tinh dÞch (ml) (triÖu/ lÇn) (%) (%)<br /> (%)<br /> 0,75 ± 57,14 ± 175,33 ±<br /> 06.2005 0,12 24,98 23,88<br /> 75,14 ± 19,68 22,15 ± 3,58 75,57 ± 9,58<br /> 0,80 ± 66,43 ± 185,75 ±<br /> 07.2005 0,25 14,92 13,63<br /> 98,71 ± 15,71 24,76 ± 2,57 80,62 ± 7,48<br /> 1,05 ± 195,47 ±<br /> 08.2005 0,56<br /> 69,00 ± 2,24<br /> 15,05<br /> 141,78 ± 12,95 24,15 ± 3,58 82,26 ± 8,40<br /> 1,54 ± 245,15 ± 85,84 ±<br /> 09.2005 0,78<br /> 71,67 ± 7,64<br /> 33,68<br /> 270,58 ± 25,73 20,57 ± 2,32<br /> 10,52<br /> 1,57 ± 270,27 ±<br /> 10.2005 0,85<br /> 72,50 ± 7,98<br /> 35,65<br /> 307,63 ± 32,57 18,53 ± 3,65 85,50 ± 9,74<br /> 1,98 ± 265,57 ±<br /> 11.2005 1,33<br /> 76,44 ± 9,47<br /> 53,50<br /> 401,19 ± 41,65 16,73 ± 3,79 87,52 ± 8,46<br /> 1,63 ± 245,74 ± 84,57 ±<br /> 12.2005 1,56<br /> 75,18 ± 8,79<br /> 39,52<br /> 301,14 ± 37,27 17,58 ± 4,15<br /> 12,58<br /> 1,25 ± 250,68 ±<br /> 01.2006 0,86<br /> 73,75 ± 6,75<br /> 45,80<br /> 231,10 ± 40,61 19,55 ± 3,45 86,59 ± 8,52<br /> 286,53 ±<br /> 02.2006 1,1 ± 0,85 72,17 ± 6,70<br /> 38,75<br /> 227,47 ± 34,15 18,75 ± 3,82 85,61 ± 7,68<br /> 1,33 ± 332,00 ± 86,14 ±<br /> 03.2006 0,73<br /> 70,67 ± 8,61<br /> 37,66<br /> 312,05 ± 31,57 19,58 ± 2,65<br /> 10,57<br /> 1,42 ± 314,75 ±<br /> 04.2006 0,82<br /> 73,75 ± 3,54<br /> 11,45<br /> 329,62 ± 13,46 17,73 ± 3,65 84,56 ± 7,53<br /> 1,31 ± 248,50 ±<br /> 05.2006 0,35<br /> 70,50 ± 3,54<br /> 15,18<br /> 229,50 ± 17,65 18,81 ± 4,57 85,72 ± 8,25<br /> 0,86 ± 170,36 ±<br /> 06.2006 0,15<br /> 55,35 ± 4,53<br /> 16,58<br /> 81,09 ± 14,73 20,74 ± 2,57 75,57 ± 9,56<br /> 0,93 ± 180,55 ± 77,60 ±<br /> 07.2006 0,20<br /> 54,50 ± 7,35<br /> 36,37<br /> 91,51 ± 32,69 23,74 ± 3,58<br /> 12,58<br /> 1,15 ± 210,58 ± 77,38 ±<br /> 08.2006 0,28<br /> 65,55 ± 6,59<br /> 28,73<br /> 158,74 ± 25,36 22,38 ± 3,25<br /> 10,52<br /> 1,34 ± 237,26 ±<br /> 09.2006 0,32<br /> 70,57 ± 3,85<br /> 30,75<br /> 224,36 ± 33,06 21,64 ± 1,57 84,72 ± 9,71<br /> 1,55 ± 268,84 ±<br /> 10.2006 0,46<br /> 73,15 ± 5,83<br /> 32,27<br /> 304,82 ± 27,69 19,72 ± 2,55 83,58 ± 7,12<br /> 1,65 ± 275,84 ±<br /> 11.2006 1,05<br /> 75,25 ± 4,53<br /> 45,72<br /> 342,49 ± 42,74 17,36 ± 2,69 85,25 ± 3,16<br /> 1,68 ± 268,81 ±<br /> 12.2006 1,03<br /> 75,46 ± 4,77<br /> 35,73<br /> 340,78 ± 30,47 19,15 ± 3,05 83,63 ± 7,95<br /> <br /> <br /> Nh− vËy, kÕt qu¶ nghiªn cøu cho thÊy chÊt theo mïa trong n¨m. NhiÖt ®é cã ¶nh h−ëng lªn<br /> l−îng tinh dÞch biÕn ®æi d−êng nh− cã chu kú chÊt l−îng tinh dÞch. Tinh dÞch khai th¸c vµo<br /> <br /> 171<br /> mïa hÌ (giai ®o¹n tõ th¸ng 6 ®Õn th¸ng 8) cã thêi tiÕt qu¸ l¹nh vµ ®Æc biÖt qu¸ nãng ®Òu ¶nh<br /> chÊt l−îng thÊp h¬n cã ý nghÜa thèng kª so víi h−ëng kh«ng tèt ®Õn chÊt l−îng tinh dÞch. Ph¸t<br /> khai th¸c tinh dÞch vµo mïa thu cã thêi tiÕt m¸t hiÖn nµy cã ý nghÜa rÊt lín trong viÖc chän thêi<br /> mÎ. Vµo thêi ®iÓm tõ th¸ng 1 ®Õn th¸ng 5, chÊt ®iÓm khai th¸c tinh dÞch nh»m thu ®−îc tinh<br /> l−îng tinh dÞch cßn kh¸ cao (thÊp h¬n mét chót dÞch cã chÊt l−îng tèt cho b¶o tån tinh dÞch vµ<br /> so víi khai th¸c vµo c¸c th¸ng mïa thu) vµ gi¶m thô tinh nh©n t¹o.<br /> dÇn vµo mïa hÌ. Chóng t«i cßn ph¸t hiÖn thÊy<br /> 80<br /> Hoạt lực tinh trùng (A%)<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 75<br /> <br /> 70<br /> <br /> 65<br /> <br /> 60<br /> <br /> 55<br /> Th¸ng khai th¸c tinh dÞch<br /> 50<br /> 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12<br /> 2005 2006<br /> <br /> H×nh 1. ¶nh h−ëng cña thêi gian khai th¸c tinh dÞch lªn ho¹t lùc tiÕn th¼ng cña tinh trïng<br /> <br /> 3. ¶nh h−ëng cña kho¶ng c¸ch thêi gian gi÷a hai lÇn khai th¸c tinh dÞch lªn phÈm chÊt tinh<br /> dÞch<br /> <br /> B¶ng 3<br /> ¶nh h−ëng cña kho¶ng c¸ch thêi gian gi÷a hai lÇn khai th¸c tinh dÞch lªn chÊt l−îng tinh dÞch<br /> Kho¶ng thêi gian<br /> 01 ngµy 02 ngµy 03 ngµy 05 ngµy<br /> ChØ tiªu theo dâi<br /> ThÓ tÝch tinh dÞch (V: ml) 0,633 ± 0,100 0,722 ± 0,109 1,544 ± 0,188 1,611 ± 0,215<br /> Ho¹t lùc tiÕn th¼ng cña tinh<br /> 58,889 ± 5,465 61,444 ± 5,247 70,000 ± 3,536 72,333 ± 4,243<br /> trïng (A: %)<br /> Nång ®é tinh trïng<br /> 182,229 ± 19,439 207,953 ± 21,251 303,701 ± 25,691 324,803 ± 22,935<br /> (C: triÖu/ml)<br /> Tæng sè tinh trïng tiÕn<br /> 68,524 ± 18,036 92,454 ± 20,655 328,537 ± 55,794 379,475 ± 73,04<br /> th¼ng/ lÇn (V.A.C: triÖu/lÇn)<br /> Tû lÖ kú h×nh cña tinh trïng<br /> 23,199 ± 0,962 20,880 ± 1,083 17,036 ± 1,497 16,438 ± 1,698<br /> (K: %)<br /> Tû lÖ sèng cña tinh trïng<br /> 83,426 ± 3,810 83.548 ± 3,652 84,674 ± 4,414 84,544 ± 3,662<br /> (Ls: %)<br /> <br /> Trong thÝ nghiÖm, chóng t«i ®· tiÕn hµnh cho thÊy kho¶ng c¸ch thêi gian gi÷a c¸c lÇn<br /> khai th¸c th¸c tinh dÞch ë c¸c kho¶ng thêi gian khai th¸c tinh dÞch ¶nh h−ëng cã ý nghÜa thèng<br /> 1, 2, 3, vµ 5 ngµy nh»m ®¸nh gi¸ ¶nh h−ëng cña kª lªn chÊt l−îng tinh dÞch. KÕt qu¶ ®−îc tr×nh<br /> kho¶ng c¸ch thêi gian gi÷a hai lÇn khai th¸c tinh bµy ë b¶ng 3.<br /> dÞch lªn phÈm chÊt tinh dÞch. KÕt qu¶ thu ®−îc<br /> 172<br />  Sè liÖu thu ®−îc cho thÊy, trong c¸c kho¶ng kho¶ng c¸ch thêi gian khai th¸c lµ 3 ngµy<br /> thêi gian nghiªn cøu, tinh dÞch ®−îc khai th¸c ë (303,701 × 106 tinh trïng/ml) so víi kho¶ng<br /> kho¶ng c¸ch thêi gian 5 ngµy cho chÊt l−îng tèt c¸ch 1 ngµy (182,229 × 106 tinh trïng/ml) vµ 2<br /> nhÊt. ThÓ tÝch tinh dÞch khi khai th¸c c¸ch 5 ngµy (207,953 × 106 tinh trïng/ml), ®¹t gi¸ trÞ<br /> ngµy trung b×nh lµ 1,611 ml. ThÓ tÝch tinh dÞch lín nhÊt khi kho¶ng c¸ch khai th¸c lµ 5 ngµy<br /> gi¶m dÇn khi kho¶ng c¸ch thêi gian gi÷a hai lÇn (324,803 × 106 tinh trïng/ml). Tû lÖ sèng cña<br /> khai th¸c tinh gi¶m, thÓ tÝch tinh dÞch thÊp nhÊt tinh trïng kh¸c nhau kh«ng cã ý nghÜa thèng kª<br /> khi tinh dÞch ®−îc khai th¸c liªn tôc mçi ngµy 1 ë c¸c kho¶ng c¸ch thêi gian khai th¸c tinh dÞch,<br /> lÇn, trung b×nh 0,633 ml. Ho¹t lùc tiÕn th¼ng trong khi ®ã tû lÖ tinh trïng kú h×nh kh¸c nhau<br /> cña tinh trïng kh¸c nhau cã ý nghÜa thèng kª cã ý nghÜa thèng kª khi tinh dÞch ®−îc khai th¸c<br /> khi khai th¸c tinh dÞch ë nh÷ng kho¶ng c¸ch c¸ch 1 ngµy (23,199%) so víi c¸ch 5 ngµy<br /> thêi gian kh¸c nhau. Ho¹t lùc tiÕn th¼ng cña (16,438%).<br /> tinh trïng ®¹t gi¸ trÞ cao nhÊt trung b×nh<br /> 72,333% khi tinh dÞch ®−îc khai th¸c víi Tõ kÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ ¶nh h−ëng cña<br /> kho¶ng c¸ch 5 ngµy, vµ thÊp nhÊt khi tinh dÞch thêi gian khai th¸c tinh dÞch lªn chÊt l−îng tinh<br /> ®−îc khai th¸c mçi ngµy 1 lÇn (58,889%). Ho¹t dÞch cho phÐp kh¶ng ®Þnh ®Ó thu ®−îc tinh dÞch<br /> lùc tinh trïng tiÕn th¼ng trung b×nh t¨ng ®¸ng kÓ cã phÈm chÊt tèt th× kho¶ng c¸ch thêi gian gi÷a<br /> ë kho¶ng c¸ch 2 ngµy (61,444%) vµ 3 ngµy hai lÇn khai th¸c tinh dÞch Ýt nhÊt lµ ba ngµy.<br /> (70%). Nång ®é tinh trïng t¨ng ®ét biÕn ë<br /> <br /> <br /> 75<br /> (%)trùng (A%)<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 70<br /> Hoạt lực Atinh<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 65<br /> <br /> <br /> 60<br /> <br /> <br /> 55<br /> 1 ngµy 2 ngµy 3 ngµy 5 ngµy<br /> Kho¶ng c¸ch thêi gian<br /> <br /> H×nh 2. ¶nh h−ëng cña kho¶ng c¸ch thêi gian gi÷a hai lÇn khai th¸c tinh dÞch lªn ho¹t lùc tiÕn<br /> th¼ng cña tinh trïng<br /> <br /> 4. ¶nh h−ëng cña ph−¬ng ph¸p khai th¸c hai lµ pha giµu tinh trïng nhÊt, hai pha cßn l¹i<br /> tinh dÞch lªn chÊt l−îng tinh dÞch chñ yÕu lµ tinh thanh. KÕt qu¶ nghiªn cøu ¶nh<br /> h−ëng cña ph−¬ng ph¸p khai th¸c tinh dÞch lªn<br /> C¸c nghiªn cøu tr−íc ®©y ®· cho thÊy qu¸ chÊt l−îng tinh dÞch ®−îc thÓ hiÖn ë b¶ng 4 vµ<br /> tr×nh xuÊt tinh ë chã gåm ba pha, trong ®ã pha biÓu ®å.<br /> <br /> B¶ng 4<br /> ¶nh h−ëng cña ph−¬ng ph¸p khai th¸c tinh dÞch lªn chÊt l−îng tinh dÞch<br /> Ph−¬ng ph¸p khai th¸c tinh LÊy tinh dÞch ë LÊy tinh dÞch ë<br /> ChØ tiªu theo dâi c¶ ba pha xuÊt tinh pha xu¸t tinh thø hai<br /> 173<br />  ThÓ tÝch tinh dÞch<br /> 10,164 ± 2,567 1,386 ± 0,279<br /> (V: ml)<br /> Ho¹t lùc tiÕn th¼ng cña tinh trïng (A: %) 45,000 ± 7,071 74,286 ± 3,450<br /> Nång ®é tinh trïng (C: triÖu/ml) 47,101 ± 18,627 318,406 ± 38,617<br /> Tæng sè tinh trïng (V.A.C: triÖu/ lÇn lÊy tinh) 202,374 ± 58,582 332,513 ± 89,024<br /> Tû lÖ kú h×nh cña tinh trïng (K: %) 16,843 ± 1,751 16,686 ± 0,910<br /> Tû lÖ sèng cña tinh trïng (Ls: %) 66,024 ± 4,503 84,024 ± 3,770<br /> KÕt qu¶ nghiªn cøu cña chóng t«i hoµn toµn tinh trïng trong tinh dÞch thu ë pha thø hai cao<br /> phï hîp víi c¸c kÕt qu¶ ®−îc cèng bè tr−íc ®ã h¬n cã ý nghÜa thèng kª, ®¹t trung b×nh<br /> [1], chÊt l−îng tinh dÞch cã liªn quan chÆt chÏ 74,236%. Nång ®é tinh trïng trung b×nh cña<br /> ®Õn ph−¬ng ph¸p khai th¸c tinh dÞch. Tinh dÞch tinh dÞch thu ë pha thø 2 lµ 318,406 × 106 tinh<br /> ®−îc khai th¸c ë pha thø hai cã phÈm chÊt tèt trïng/ml, cao h¬n ®¸ng kÓ so víi gi¸ trÞ nång ®é<br /> h¬n so víi tinh dÞch ®−îc thu ë c¶ ba pha. Sè tinh trïng cña tinh dÞch ®−îc thu ë c¶ 3 pha<br /> liÖu thu ®−îc cho thÊy, tinh dÞch khai th¸c ë c¶ (47,101 × 106 tinh trïng/ml). PhÇn tr¨m tinh<br /> ba pha cña qu¸ tr×nh xuÊt tinh tuy cã thÓ tÝch trïng kú h×nh kh¸c nhau kh«ng cã ý nghÜa thèng<br /> tinh dÞch trung b×nh lín h¬n rÊt nhiÒu so víi tinh kª ë hai ph−¬ng ph¸p khai th¸c tinh dÞch. Ng−îc<br /> dÞch ®−îc thu chØ ë pha thø hai (10,164 ml so l¹i, phÇn tr¨m tinh trïng sèng kh¸c nhau cã ý<br /> víi 1,386 ml) nh−ng chÊt l−îng tinh dÞch thÊp nghÜa thèng kª. Tû lÖ tinh trïng sèng trung b×nh<br /> h¬n rÊt nhiÒu. Ho¹t lùc tiÕn th¼ng cña tinh trïng khi tinh dÞch ®−îc khai th¸c ë pha thø 2 lµ<br /> khi tinh dÞch ®−îc thu ë c¶ ba pha xuÊt tinh lµ 84,024%, trong khi tinh dÞch ®−îc khai th¸c ë<br /> 45%, trong khi ®ã ho¹t lùc tiÕn th¼ng cña c¶ 3 pha cã tû lÖ sèng lµ 66,024%.<br /> <br /> 350 Thu ë c¶ 3 pha<br /> Thu ë pha thø 2 318.406<br /> <br /> 300<br /> <br /> <br /> 250<br /> <br /> <br /> 200<br /> <br /> <br /> 150<br /> <br /> <br /> 100<br /> 74.286<br /> <br /> 45 47.101<br /> 50<br /> 10.164<br /> 1.386<br /> 0<br /> V (ml) A (%) C (triÖu/ml)<br /> <br /> H×nh 3. ¶nh h−ëng cña ph−¬ng ph¸p khai th¸c lªn chÊt l−îng tinh dÞch<br /> <br /> III. KÕT LUËN m«i tr−êng m¸t. Tinh dÞch ®¹t chÊt l−îng thÊp<br /> vµo mïa hÌ.<br /> 1. X¸c ®Þnh ®−îc mét sè chØ tiªu sinh häc 3. Kho¶ng thêi gian gi÷a hai lÇn khai th¸c<br /> tinh dÞch cña ba gièng chã (Berger, Labrador, tinh dÞch cã ¶nh h−ëng lªn chÊt l−îng tinh dÞch.<br /> Cocker) nu«i t¹i Trung t©m HuÊn luyÖn chã Khai th¸c tinh dÞch víi mËt ®é qu¸ dµy, th−êng<br /> nghiÖp vô - Bé C«ng an. thu ®−îc tinh dÞch cã chÊt l−îng thÊp. Thêi gian<br /> 2. Mïa vô cã ¶nh h−ëng lªn phÈm chÊt tinh tèi thiÓu gi÷a hai lÇn lÊy tinh lµ ba ngµy.<br /> dÞch. Tinh dÞch ®¹t chÊt l−îng tèt khi nhiÖt ®é 4. Tinh dÞch cã chÊt l−îng cao h¬n khi thu ë<br /> <br /> <br /> 174<br /> pha thø hai so víi thu ë c¶ ba pha cña qu¸ tr×nh 3. Kutzler M. A., 2005: Theriogenology, 64:<br /> xuÊt tinh. 747-754.<br /> 4. Linde-Forsberg C., 1991: Vet. Clin. N.<br /> TµI LIÖU THAM KH¶O<br /> Am. Small. Anim. Pract., 21: 467-485.<br /> 1. England G. C., 1999: Theriogenology, 52: 5. Seager S. W. J., Fletcher W. S., 1972: Lab.<br /> 981-986. Anim. Sci., 22: 177-182.<br /> 2. Freshman J. L., 2002: Clin. Technol.<br /> Small. Anim. Pract., 17: 104-107.<br /> RESEARCH ON SOE BIOCHARACTERISTICS OF PROFESSIONAL<br /> DOG SEMEN FOR FRESERVATION AND ARTIFICIAL INSEMINATION<br /> <br /> do van thu, nguyen anh<br /> <br /> SUMMARY<br /> <br /> The aims of this study was to determine some biocharacteristics of dog semen and to assess the effects of<br /> time, environment and others on quality of semen samples. Semen was obtained from professional dog breeds<br /> of Berger, Labrador and Cocker at Professional dog research center - Ministry of Public Security. The semen<br /> quality of each ejaculate was assessed after collection and the following parameters were determined: volume,<br /> pH, sperm concentration, progressive motility, percentage of live spermatozoa and percentage of abnormal<br /> spermatozoa. The study was also performed to assess the effects of environmental factors (especially<br /> temperature), the period of times between two time of semen collection and the method of semen collection on<br /> quality of semen. The results showed that, cold and especially hot weather had negative influence on semen<br /> quality. Semen which was collected in summer (from june to august) showed a lower quality (progressive<br /> motility, sperm concentration, proportion of live spermatizoa and proportion of abnomal spermatozoa were:<br /> 69.00 ± 2.24, 195.47 ± 15.05, 82.26 ± 8.40 and 24.15 ± 3.58, respectively. August 2005) then those in autumn<br /> (progressive motility, sperm concentration, proportion of live spermatizoa and proportion of abnomal<br /> spermatozoa were: 76.44 ± 9.47, 265.57 ± 53.50, 87.52 ± 8.46 and 16.73 ± 3.9, respectively. November 2005)<br /> with cool weather. The period between two times of semen collection and the phase of collection also had a<br /> significant effect on semen quality. This study indicated that to obtain semen with high quality, the period<br /> between two times of collection might be three days in minimum. We also found that semen which was<br /> collected at second phase of ejaculating (progressive motility, sperm concentration, proportion of live<br /> spermatizoa and proportion of abnomal spermatozoa were: 74.286 ± 3.450, 318.406 ± 38.617, 84.024 ± 3.770<br /> and 16.686 ± 0.910, respectively) showed a higher quality than was done from all three phases (progressive<br /> motility, sperm concentration, proportion of live spermatizoa and proportion of abnomal spermatozoa were:<br /> 45.000 ± 7.071, 47.101 ± 18.627, 66.024 ± 4.503 and 16.843 ± 1.751, respectively). These results play an<br /> important role on the successful of preservation of dog semen and artificial insemination.<br /> <br /> Ngµy nhËn bµi: 25-20-2007<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 175<br />