Nghiên cứu phát triển một số ngành công nghiệp hỗ trợ dệt may của Việt Nam trong bối cảnh hội nhập quốc tế: Phần 2

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:96

Thêm vào BST

Báo xấu

9
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nối tiếp nội dung phần 1, phần 2 cuốn sách "Phát triển công nghiệp hỗ trợ dệt may của Việt Nam trong bối cảnh hội nhập quốc tế" trình bày nội dung chương 3 - Một số giải pháp phát triển công nghiệp hỗ trợ dệt may của Việt Nam trong bối cảnh hội nhập quốc tế. Mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Nghiên cứu phát triển một số ngành công nghiệp hỗ trợ dệt may của Việt Nam trong bối cảnh hội nhập quốc tế: Phần 2

ChifOng III MÓT SO GlÁl PHÁP PHÁT TRIEN CÓNG NGHIÉP HO TROf DÉT MAY CÚA VIÉT NAM TRONG BOI CÁNH HOI NHÁP QUOC TÉ I. TÁC DÓNG CÚA HÓI NHÁP QUOC TE DÓI VÓI CÓNG NGHIÉP HO TRO DÉT MAY CÜA VIÉT NAM 1. Xu t h é ph át tr ie n c ó n g n g h ié p hó tro? d é t m ay t h é g ió i tr o n g boi c á n h h ó i n h á p q u o c te a) B o i c á n h h ó i n h á p k in h te q u o c te va xu th é p h á t tr ié n k h o a hoc c ó n g n g h é Hói nháp kinh t é quoc t é la mót xu t h é khách quan, la dong lüc p hát trién cüa lüc liídng san xuát.. Q uá trin h hói n h á p kinh té quoc té la quá trin h vüa hdp tác, vufa canh tra n h nhám th iét láp mót t r á t tü kinh t é th é giói mói, bao dám phán phói ldi ich cóng báng hdn, hdp ly hdn, tuy nhién két quá lai phu thuóc váo tUdng qu an lUc lüdng giüa các niíóc, các nhóm nuíóc. Trong quá trin h hói nh áp kinh té' quoc té', các th á n h vién cüa To chúc Thildng mai thé giói (WTO) phái md cüa vé thi trUdng, vé d áu tií, dich vu va phái tu á n th ü các 203
nguyèn täc mà WTO dà de ra nhtf: (i) Khòng phän bièt dòi xü giüa hàng hoá cüa các niióc, càc doanh nghièp trong càc niióc thành vién ve thue, già hàng hoá dich vu và càc bièn phàp tiép càn thi truòng theo nguyèn tàc dòì xü tòi huè quöc (MFN) và nguyèn tàc doi xü quoc già; (ii) Thüc hièn minh bach, còng khai trong cd chè chinh sàch dè moi thtfdng nhàn, moi ngiidi có quyèn và cd hoi tièp càn thòng tin nhii nhau, tao ra diéu kièn binh dàng trong hoat dòng kinh doanh; (iii) Thtfc hièn bào ho quyen sd hüu tri tue; (iv) Tuàn thu cd chè giài quyè't tra n h chäp cüa WTO và sü phàn xü cüa cd quan trong tài quoc tè do to chùc này thiet làp, v.v.. Ngoài ra, càc niióc thành vién con phai tu àn thù hàng chuc hièp dinh khàc cüa WTO. Ngành còng nghièp ho trd dèt may cüa càc nUóc nói chung và cüa Vièt Nam nói rièng cüng düng triióc rä t nhié'u thách thüc, dòi hòi sü nó lüc lón dè viidt qua. Sü phát trièn cüa khoa hoc còng nghè có tàc dòng lón dén ngành dèt may và còng nghièp hò trd dèt may. Xu hiíóng phát trien cüa khoa hoc còng nghè khòng chi tao diéu kièn cho dèt may náng cao näng suät, chä't liidng, hiéu qua, mà con mang lai nhié'u tinh näng sü dung mói, hoàn thièn hdn, dáp üng tot hdn nhu cäu cüa con ngifdi, càc tién bò ky th u ä t trong càc ngành còng nghè tin hoc, dièn tü, còng nghè vàt lièu, còng nghè chè" tao và mói trildng dà tao ra nhüng thay dòi càch mang trong vièc tao ra nhüng nguyèn lièu mói: xd sdi vói càc tinh näng mói, càc loai thuoc nhuòm, chät trd dèt, hoá chä't xü ly tao ra cäc tinh näng mói cho häng dèt may, giäm thiéu ò nhièm moi trUdng, cäc sàn phäm dèt may khòng chi düng cho 204
nhu cäu mäc cüa con ngtfdi mà md rông phuc vu câc nhu câu khâc nhu vai dia, vai kÿ thuât, tâ'm loc, thâ'm, v.v.. Câc tien hô khoa hoc kÿ thuât cô khâ nâng tâc dông vào ngành dêt may, công nghiêp hô trd dêt may bao gom: - Công nghê tin hoc, diên tü: phuc vu thiet ké mâu, xây düng vâ ltfu trü câc thông so nhân trac, mâu mot, chüng loai hàng hoâ, v.v., thtfc hiên câc giao dich diên tû, thi trtfdng mua bân trên mang. - Công nghê ché tao: giüp che tao phu tùng, chi tiet cho dêt may, câc dung cu do dac, quan trac, nghiên cùu, dung cu phông thi nghiêm, nhâ't là trong câc khâu kiém tra nguyên liêu, bân thành phàm và thành phàm, kiem tra câc tinh nàng lÿ, hoâ cüa sân phàm. - Công nghê vât liêu, phu liêu cho ngành dêt may: sân xuât câc loai xd sdi biên tinh, câc loai vai cô tinh nàng mâi: chông co, chông nhàu, chông chây, chông vi khuàn, nam moc, mùi hôi, v.v., xd sdi tong hdp, hoâ châ't thuoc nhuôm, phu liêu dêt may, n hât là may xuât khau, v.v.. Câc lînh vüc công nghê vât liêu trên déu quan trong doi vói công nghiêp dêt may, công nghiêp hô trd dêt may vi cô thé tâng thêm tù 20-25% già tri hàng hôa và tao ra sûc canh tranh môi cho câc sân phâm dêt may. Nhüng nàm gàn dây dâ cô mot sô dây chuyên kéo sdi môi sü dung công nghê bông chai lien hdp Ui dông cao, câc mây ghép tvl dông không ché chat ltfdng, ûng dung câc kÿ th u â t vi mach diên tü vào hê thông diéu khiên tü dông và kiém tra chat ltfdng sdi. Trong khâu dêt vai bông, nhd sü dung câc thiê’ bi xe, t hâ'p, giâm trong ltfdng, v.v., nhiéu sân pham già td, giâ 205
len, san phâm tir microfiber dà bât dâu dtfdc sân xuâ't và tao dtfdc uy tin trên thi triróng. - Công nghê sinh hoc: tao ra càc tinh nàng sü dung dàc biêt cüa sân pham dê tiêu dùng nhu bông cô màu tü nhiên không càn nhuôm, vai có tinh thám mo hôi, khü mùi hôi, chông vi khuän, v.v.. Công nghê gen tao giông cho nàng suât, châ’t ltfdng vói càc nguyên lieu ttf nhiên cua ngành dêt nhu bông, dâu tâm td. len cüu, v.v.. TrUâc xu thê hôi nhâp kinh tê quôc tê. dâu ttf vê dêt may cûa mot sô nUôc cho thày: - Các nUôc phàt triên, do không canh tran h dtfdc vë nguon cung câ'p, giâ nhân công thUdng chi tâp trung vào càc linh vue có già tri kinh tê cao nhii màu mot, thdi trang, thiidng hiêu sân phâm và dàt gia công tai câc nUôc có già thành ha; hoàc tâp trung di sâu vào câc linh vue chuyên biêt mà minh cô üu thê nhtf cung úng mây môc, thiêt bi, hoâ chat, thuôc nhuôm, chat trd, v.v.; hoàc di vào htfông sân xuât câc sân phâm mói vói tinh nàng iiu viêt, ldi nhuân cao. - Càc niíóc dang phàt. triên cô mùc thu nhâp cao thi dich chuyên dân sân xuat sang câc nUôc cô dieu kiên kinh doanh thuân ldi hdn dé giâm chi phi sân xuat, nâng cao súc canh tranh cüa sân pham. Mot bô phàn cüng hufông tôi sân xuat câc mât hàng chuyên biêt, cô tin h nàng sü dung iiu viêt và ldi nhuân, sü dung it lao dông. - Càc ntfôc dang phât triên cô Uu thê vë moi mât nhtf Trung Quôc, An Dô dang trd thành nhüng ngtfdi khong lo trong xuâ’t khau dêt may, tuy nhiên cüng phâi dôi phô vói 206
phán úng cüa các nüóc giáu, thi trüdng xuát kháu dét may chính cua ho. - Các nüóc khác ván theo xu hüóng tan dung các ldi the canh tra n h ve lao dóng giá re nhüng dáy manh dáu tu th u á n ldi cho viéc cung úng các nguón nguyén liéu: dáu tü cho bóng nguyén liéu nhü Trung Quóc, An Dó, Pakixtan, Braxin, Indónéxia, v.v.; cho td tám nhü Thái Lan, An Dó, v.v.; cho xd hoá hoc, xd tóng hdp nhü Trung Quóc. b) X u th e p h á t tr ie n cóng n g h iép hó tr o d é t m a y th é g ió i Cúng vói sü tién bó vá phát trien cüa cóng nghé va khoa hoc ky th u á t nói chung, hién nay cóng nghiép hó trd dét may (dác biét la cóng nghé kéo sdi vá dét vái) cúng dang p h á t trien vói toe dó rá t nhanh. Cóng nghé cao düde coi lá yéu tó chü chót dé có thé bao dám sü thóng tri trong thi trüdng cüa các m át háng có giá tri gia táng cao. My, N h á t Bán vá các nüóc cháu Au dá nhán biét düdc khuynh hüóng náy vá dé trá n h vüóng váo các ván dé ve chi phí, tra n h cháp lao dóng cüng n h ü canh tra n h trüc tiép vói các nüóc dang ph át trien, các nüóc náy dang tim cách dinh hüóng lai ngánh cóng nghiép dét may cüa ho tú táp trung váo san x uát may mác n h ü trüóc dáy sang các hoat dóng san xu át san phám cóng nghiép hó trd dét may sü dung cóng nghé cao. Các hoat dóng san xuát có hám lüdng cóng nghé tháp vá sü dung nhiéu lao dóng düdc chuyén dar sang các nüóc dang vá kém phát trién. Vói sü han ché trong viéc táng khá náng san x u á t cá( san phám cóng nghiép hó trd dét may tü nhién, các cónf 20'
ty san xuá't dét may trén thé giói dang có xu huóng táp trung phát trien va sán xuá’t các loai sdi, vái tóng hdp mói nhám da dang hóa sán phám va dóng thdi dáp üng tot hdn nhu cáu khóng ngüng thay doi cüa con ngUdi. NgUdi tiéu düng tai các thi trUdng dét may lón cüa th é giói nhu My, N hát Bán va EU déu dang có xu huóng Ua thích sü dung sán phám dét kim tü bóng va các vát liéu mói nhií sdi spandex, sdi PTT, sdi coolmark, sdi compact, v.v.. Các sán phám mói dUdc Ua chuóng thUdng có dác tính máu má dep. h ú t ám cao, nhanh khó, thoái mái khi mác va thích hdp dé sán xuá’t do thé thao vá các dó thdi trang. Sdi hóa hoc dang ngáy cáng trd nén pho bién vá sán lUdng sán xuá’t, tiéu thu sdi hóa hoc táng nhanh hdn nhiéu lán so vói sdi tu nhién. Theo báo cáo cüa Cuc Thóng tin - Cóng nghé - Cóng nghiép Dái Loan nám 2004, trong khoáng thdi gian 75 nám (1900-1975), sán ltfdng sdi tu nhién, chü yéu góm sdi bóng vá sdi len, táng 4,3 lán, tü 3,8 triéu tá’n lén 16 triéu tá’n trong khi sdi hóa hoc táng khoáng 11.000 lán, tü 1.000 tá’n lén 11 triéu tá’n. Hién nay, so liídng tiéu thu trong ngánh may mác khoáng 30 triéu tá'n/nám, trong dó ty lé giüa sdi tu nhién so vói sdi hóa hoc khoáng 40% vá 60%. Ngánh dét may vá cóng nghiép hó trd dét may lá ngánh sán xuá't có sU canh tranh rá t cao. Hoat dóng sán xuát cüa ngánh dét may chü yéu tá p trung tai các nuóc dang ph át trién vá kém phát trién dé tra n h th ü nguón lao dóng re vá dói dáo, tính canh tra n h vi váy chü yéu dién ra ó phUdng dién giá thánh sán xuá't nhiéu hdn lá d phUdng dién chá't ltfdng. Mót trong nhüng bien pháp dé có thé 208
giam gia t h a n h la th u c hien s a n x u a t cf quy mo 16n n h a m ta n d u n g h ie u qua cua ldi th e quy mo. Hien nay, th e gidi d a n g chifng kien xu th e cac ddn vi san xuat det m ay quy mo nho. h ie u qua t h a p bi dao th a i d an khoi thUdng trUdng vi th ie u k h a n a n g c a n h tr a n h , cac cd sd san xu at de ton tai va p h a t tr i e n thi p h a i co quy mo s a n x u a t du 16n va co.moi q u a n he vdi ddn vi s a n x u a t d au vao cung n h u ddn vi tieu th u san p h a m d a u ra trd n en ngay can g c h a t che, gan bo, tao t h a n h m ot d ay ch u y en lien hoan. Ben can h do. xu hu d n g c a n h tr a n h d a n g ch uyen d an tii san x u at sii d u n g nh ie u lao dong s a n g sa n x u a t sU d u n g n h ie u h am liidng m ay moc va cong n g h e do yeu cau cua s a n x u a t quy mo ldn vdi c h a t liidng s a n p h a m on dinh. Mot xu the noi b a t khac cua san x u at det may va cong nghiep ho trd det may la cd cau san xu at va thUdng mai ve san pham cong nghiep ho trd det may dang th ay doi nh am dap ling xu the tU do hoa m au dich h a n g det may. Ke tii ngav 1-1-2005, Hiep tide ve det may ATC (A greem ent on Textiles and Clothing) da chinh thiic het hieu luc doi vdi cac nUdc th a n h vien cua To chdc ThUdng mai the gidi, cham diit g^n 60 nam h an che va bao ho tron g thUdng mai h a n g det may. Tai cac nUdc Bac My, Tay Au, N h a t Ban, O xtraylia va T rung Dong, sU chenh lech giCia san x u a t va nh u cau thi trUdng dang ngay cang tang. Tai Bac My, n h u cau ve san ph&m cong nghiep ho trd det m ay tan g binh qu an 2,1% nam trong khi nan g lUc san x u a t giam 0,2% nam . Mot ly do cho sU m at can bang nay la viec dich chuyen h oat dong san xu at tir cac quoc gia p h a t trie n san g cac quoc gia dang va kem p h a t trien 209
trd nén m anh me hdn bao gid h ét vi các h á n g rao han ngach. th u é q u a n da va dang d an diídc xóa bó. Dóng thdi. tro ng xu thé tu do hóa thi trUdng náy, quy lu á t ve ldi thé quy mó sé lai cáng p h á t huy tác dung. khién các nUóc có nén san x u á t d ét may quy mó nhó, thiéu tiém n á n g sé bi tác dóng vá á n h hUdng r á t n á n g né, có th é d án dén sU phá san cüa cá mót n g ánh san xuát. Vé mát cóng nghé san xuát, cúng vói các thánh tUu phát trién vá tién bó cüa khoa hoc cóng nghé. cóng nghiép hó trd dét may th é giói cüng dá tüng buóc trd thánh ngánh cóng nghiép hién dai theo huóng táng dán giá tri cóng nghé vá tính tü dóng hóa. giám dán giá tri cüa véu to lao dóng. Cóng nghé san xuát dét may vá cóng nghiép hó trd dét may cüa thé giói dUdc cái tién vá thay thé theo chu ky 4 nám. Dáy lá vóng thdi gian luán phién to chúc hói chd máy móc cóng nghiép dét may thé giói (ITMA), mót sU kién dude coi lá cuóc thi Olympics vé cóng nghé dét may, các háng san xuát máy móc ngánh dét may trUng báy vá giói thiéu nhüng máu máy mdi. Ngoái các quó'c gia phát trién có vi thé" truyén thórig trong cóng nghé dét may nhu Dúc, Italia, N hát Bán, My, các quoc gia phát trién vá dang phát trién khác nhu Hán Quóc, Braxin, án Dó, Trung Quóc, v.v. cüng dang trd thánh nhüng trung tám mói cüa cóng nghiép hó trd dét may. Tuy nhién, các quoc gia cóng nghiép phát trién ván tiép tuc duy tri sU khóng ché vé cóng nghé cao cüa ho báng cách chi chuyén giao sang các nUóc dang phát trién nhüng máy móc cóng nghé cü vá lac háu. 210
2. Tâc d ô n g cü a hôi nh âp q u o c t é doi vôi c ô n g n g h iê p hô troi d ê t m ay cua V iêt N am Hôi nh âp quoc té dà và dang dem dën cho ngành dêt may và công nghiêp hô trd dêt may cüa Viêt Nam câ nhü n g cd hôi và thâch thûc môi. a) C a h ô i - Thi trUdng cho câc sân phâm cüa ngành công nghiêp hô trd dêt may Viêt Nam ngày càng dUdc md rông. Viêc hôi nh âp ngày càng sâu rông vào ddi sông kinh te thê giôi, dac biêt là vôi dàu môc trd th àn h th àn h viên cüa WTO dâ tao ra r a t nhiéu cd hôi lön cho câc doanh nghiêp Viêt Nam nôi chung và doanh nghiêp công nghiêp hô trd dêt may nôi nêng. T h û n h â t, trong nhiéu thâp kÿ qua, viêc buôn bân câc sân phâm dêt may trên thê giôi dUdc diêu chinh theo nhü ng thé chê thUdng mai dac biêt. Tù nhüng nàm 1930, câc han chê vê sô" liïdng trong buôn bân hàng dêt may dâ diidc Mÿ và mot sô" nifclc phudng Tây âp dat dé han chê nhâp k h a u h à n g dêt may. Nam 1947, khi nhü ng quy dinh vé tu do hoa thUdng mai cüa Hiêp dinh chung vê T h u é quan và M âu dich (GATT) cô hiêu lüc và âp dung cho nhiéu loai h à n g hoa, câc nuôc n h â p k h a u hà n g dêt may vân tim câch viên dân n h ü n g diéu khoân ngoai lê cüa GATT dé th ü c hiên câc h an chë mà ho âp dung dôi vôi h à n g dêt may. Cho dêh tâ n truôc nam 1994, ngành dêt may vân không diïdc diéu tié t bdi câc quy tâc chung âp d un g cho m â u dich hàn g hoa mà bdi câc chê dô riêng: 211
Hiêp dinh ngàn han vé màu dich quôc tê bông sdi. Hiêp dinh dài han vê mâu djch quôc tê bông sdi nâm 1961 và sau do là Hiêp djnh da sdi nâm 1974. Tù nâm 1995, ngành dêt may düdc dieu tiêt bdi Hiêp dinh vê dêt may ATC kÿ kêt sau vông dàm phân Uruguay dê thay thê hiêp djnh MFA và châ’m dût hiêu lüc vào ngày 1-1-2005. Hiêp djnh này quy djnh nhüng bien phâp chuyên tiêp nhâm dUa toàn bô ngành dêt may vào khung phâp lÿ chung cúa WTO. Khi gia nhâp WTO, câc yêu câu vê minh bach, không phân biêt dôi xü, cam kêt Cô tâc dông gôp phân làm thay dôi hê thông khuôn kho phâp luât theo hüông ngày càng dông bô, công bàng, hiêu quâ, minh bach và công khai kêt hdp vói hiên dai hoà. Dông thdi, nhàm thUc hiên câc cam kêt vê trd cap, câc chinh sâch Uu dài dâu tu vê thuê cüng dUdc dieu chinh theo hüông xôa bô cd che bao câp, xây dUng và hoàn thiên chinh sâch theo hüông bào dam binh dâng, ôn dinh, minh bach, tao dieu kiên thuân ldi dê câc doanh nghiêp phât buy düdc nguôn lüc bên trong và bên ngoài, giâm chi phi trung gian, nâng cao sûc canh tranh trên thj trüdng trong nüôc và quôc tê. Nhd dô, câc doanh nghiêp cô thê dü doân düdc câc dieu kiên, câc yêu tô tâc dông den dâu tü. Ngoài ra, viêc gia nhâp WTO cüng tao dieu kiên md rông thi trüdng do hàng rào bào hô tai các nüôc nhâp khau hàng tù Viêt Nam. Dieu này düdc minh chüng khi Hiêp djnh Thüdng mai tü do giüa Viêt Nam - EU düdc kÿ kêt, câc doanh nghiêp Viêt Nam së düdc hüdng nhiê'u ldi ich hdn, loai bô dan nhüng rào can thüdng 212
mai vê kÿ thuât, tao cd hôi giao thüdng giüa doanh nghiêp Viêt Nam vôi câc doanh nghiêp Lai khu vüc EU. T h ù haï. ngành dêt may và công nghiêp hô trd dêt may cüa Viêt Nam dang dûng trüôc cd hôi lôn vê mat hàng xuât khâu nêu gia nhâp Chuôi cung ûng dêt may ASEAN - mot tô chûc tao nên môi liên kê’ khâch hàng t ngay tù khâu dâu tiên cùa quâ trinh sàn xuât. Tô chûc này së giüp câc doanh nghiêp may mac Viêt Nam thâo gd khô khàn tù khâu mua nguyên phu liêu don khi may thành pham và ban hàng. Khi gia nhâp Chuôi cung ûng dêt may ASEAN, câc doanh nghiêp Viêt Nam së cô sü liên kët giüa câc khâu nhuôm, dêt, thiêt kë, may và tiêu thu sân pham. Dâc biêt là khâu thiêt kë, chüng ta së tu thiêt kë chû không làm theo yêu câu thiêt kë cua nUôc ngoài, diéu dô cô nghïa là han chê câc ddn hàng gia công, dem lai giâ tri ldi nhuân thâp, trong khi câc doanh nghiêp dêt may Viêt Nam hoàn toàn cô thë làm dUdc nhiê'u hdn thë. T h û ba, thi trUdng thê thê giôi cô xu huông ngày càng md rông khi nhu eau ngày càng tâng theo mûc song cua ngüdi dân công vôi xu huông chuyên dich sân xuât cüa ngành công nghiêp hô trd dêt may tù câc nUôc phât triën sang câc nUôc dang phât triën cô thi trUdng lôn và lüc ltfdng lao dông doi dào. Hiên nay, công nghiêp dêt may Viêt Nam là ngành công nghiêp huông vào xuât khâu, thi trüdng xuât khau là thi triïdng chinh. Do vây, hôi nhâp kinh tê’ quôc tê" là cd hôi dé Viêt Nam md rông thi trüdng dêt may, tiêu thu sân pham sân xuât ra trong quâ trinh công nghiêp hoâ, hiên 213
dai hoá cüng nhü Liêp cân dé dàng hdn vói eác nguyên phu hêu chüa có diéu kiên sân xuà’t. - Mòi trüdng dàu tu’ ngày càng düdc cài thién Là thành vién cüa WTO. Viét Nam sé có düdc mot môi trüdng phàp lÿ hoàn thién và minh bach hdn, có süc hâp dân hdn dôi vói FD1. Gia nhâp WTO cüng là thông dièp hêt süc rô ràng vê quyét tâm cài cách cüa nüôc ta, tao niêm tin cho càc nhà dâu tü khi bô vôn vào kinh doanh tai Viêt Nam. Ngoài ra, cd hôi tiêp cân thi trüàng cüa càc thành viên WTO khàc mot càch binh dàng và minh bach theo hüdng düng chuân mile cüa WTO cüng là mot yêu tô’ quan trong dé thu hüt vô’n dâu tií cüa nUôc ngoài. Môi triidng dâu tii cüa Viét Nam dang düdc cài thién manh mè. dang thu hüt diidc su quan tâm cüa câc nhà dâu tiï nUÓc ngoài. Vói sü quyét tâm, nô lüc cüa Chinh phü trong viéc thüc hién cài câch môi trufdng dàu tii, câi câch câc thu tue hành chinh, hoàn thién hé thông phâp luât vê kinh doanh, phàp luât vê dâu tu, v.v., môi triidng dàu tii cüa Viét Nam dâ düdc cài thiên. Tuy nhiên trong 2 nâm trd lai dây nâng lüc canh tranh lai dang có xu hüóng giâm. Theo Báo câo Nâng lüc canh tranh toàn càu nâm 2009 cüa Diên dàn Kinh té th é giói, thü hang Viét Nam xép theo chi so nâng lüc canh tranh tong hdp là 75/133 quôic gia, giâm 5 bâc so vói nâm 2008. Thü hang nàm 2008, 2007 làn lüdt là 70/134 và 68/131. Theo dânh giâ cüa Diên dàn Kinh té th é giói, nâm 2009, Viét Nam có câi thién d nhiéu tiêu chi, dàc biét là quy mô thj trüdng (hang 38), hiêu quâ thi trüdng lao dông (hang 38), trong dô nhiéu tiêu chi cu thé có thü 214
hang rät cao. Tuy nhiên, chi sô" näng lüc canh tranh tóng hdp näm 2009 cúa Viêt Nam chiia diídc câi thiên và giám 5 bac so vói näm 2008, chü yêu do chi sô ôn dinh kinh tê vî mô tut tù hang 70 xuông hang 112 dà tác dông manh tói nên kinh t é vä khä näng canh tranh. Mài truòng dâu tif câi thiên tao cd hôi dê ngành công nghiêp hô trd dêt may thu h ú t cäc nguôn vôn dàu tu trong và ngoài nUôc phuc vu cho mue tiêu phât triên cüa ngành. Xu th é chuyên dich dâu tu và công nghê trên thê giôi và trong khu vüc cüng tao cd hôi dê thu hút vôn dàu tu nüôc ngoài. Xu hiiông chuyén dich vôn dâu tu và công nghê là mot trong nhüng dàc trUng cûa ngành dêt may. Hiên nay, xu huông chuyên dich là tú cäc nUôc công nghiêp hoà, môi công nghiêp hoà sang các niíóc kém p hät tn ê n và các nUôc công nghiêp hoä dang d giai doan dàu nhii Trung Quôc, Viêt Nam, Campuchia,v.v.. Tinh dên näm 2009, dàu tu niiôc ngoài vào Viêt Nam nói chung và ngành sân xuâ't công nghiêp hô trd dêt may nói riêng dä dä täng lên n hanh chóng và theo dúng xu thê, cäc nhà dâu tu niíóc ngoài vào cäc lînh vùc sdi, dêt, nhuôm chû yêu dên tù Dài Loan, Hàn Quôic, Hong Kong, N hât Bân, v.v.. Dong thdi, làn sông chuyên djeh cüng dä bât dàu biíóc vào giai doan hai, tù các nuóc ASEAN sang các nUôc chäu Phi. Do dó, Viêt Nam có thê chuyên giao công nghê dang sü dung trong nüôc sang các nUôc châu Phi dé dòn nhán các thiê’t bi máy môc, công nghê tiên tiên tù các niíóc phát triên. Nêu tân dung tôt cd hôi này, dêt may Viêt Nam së cô nhiéu diéu kiên thu ân ldi dé tiêp cân công nghê sân xuâ’t, dôi môi tra n g thiét bi công nghê cúa ngành và hoc hoi 215
+ Già các m ât hà n g dêt may ha, giúp ngüdi tiêu dùng tiét kièm, dong thòi kích thich tiêu dùng; + Có sü chuyên dich cûa lao dông. công nghê và trang thiét bi dêt may tói nh üng niíóc có nhiéu Idi thè canh tranh nh át. Viêc tiêp cân nguôn vài, nguyên vât lieu cc châ’t lüdng cao düdc coi là mot yêu tô quvêt dinh sûc canh tra n h cua các doanh nghiêp dêt may. Các don d ä t hàng se dên vói các công ty có nguôn cung ùng nguyên vât liêu tôt có nàng lüc sán xuát, có tinh canh tra n h cao; + Sü gia tàng cûa n h ün g sán phâm vài kÿ thu ât; + Các tâp doàn bàn le và các công ty da quôc gia ngàj càng chi phôi m ang liíói bàn le; + Già ha vé lâu dài së giàm loi n h u â n cûa các nhà xuát kh â u hàng dêt may së th u hep sán xu át và làm giàrr. thu nháp cûa các niióc có tÿ trong kim ngach xuát kháu dêt may lón trong ngành kinh té, v.v. làm th á m h u t cár. cân th a n h toán; + Sü bài bó h an ngach së làm cho các thoâ thuân thiidng mai tü do, hê thông Uu dài th u ê quan, hà n g rào th u é quan bâo hô có sü thay doi; + Sü tá n g trü d n g m au chông cûa các nüóc có nàng lüc canh t r a n h x u á t k h â u h à n g dêt may së th u hep sân x u á t cûa các nüóc kém ldi t h é so s á n h d â n den tình tr a n g th á t nghiêp, có th é kéo theo câ các bien dông vé c h in h tri, xà hôi. Diéu này dông nghla vói viêc hôi n h â p kinh t é t h é giói së di cùng vói giâm thuê, càt giâm hàn g rào phi thué quan, loai bô trd cap, md cüa thi trüdng dich vu së khién môi trüdng kinh doanh d nüóc ta ngày càng trô nên canh 217
tra n h hdn. So ltfdng doanh nghiép nUóc ngoái nhu c¿ic cóng ty cüa T rung Quóc. An Do, Pakixtan. Bángladét. v.'v. dáu tu váo dét may cüng ngáy cáng gia táng. Vdi tiém hic kinh t é m anh va kinh nghiém m arketing quó'c té. các doanh nghiép náy sé la nhüng dói thú canh tra n h trie tiép cüa các doanh nghiép Viét Nam trén cá thj trUdng noi dia va thj trUdng quóc té. Hién nay, Viét Nam la mót trong 10 míele có kim ngach xuát kháu háng may mác lón trén thé giói, n h ilrng diém yéú cüa Viét Nam lá khóng chú dóng dude các ¡san phám hó trd. So vói các nUóc khác nhu Trung Quó'c, An Dó thi cóng nghiép hó trd dét may Viét Nam có súc esnh tra n h rá t kém, chát liídng tháp, khóng dáp úng diídc ?yéu cáu cho nhu cáu trong niíóc vá xuát kháu, các khách dát háng gia cóng may mác háu hét khóng cháp nhán c h át liídng cüa Viét Nam; m áu má ddn thuán, tính khác hiét khóng cao. Dói thü canh tra n h lón n h á t cüa cóng nghiép hó trd dét may cüa Viét Nam chính lá Trung Quóc, Án Dó. Hién tai, cóng nghiép hó trd dét. may có nguón góíc tü Tiung Quóc chiém kháng 60% thj phán cüa Viét Nam, tro n g tUdng lai có thé con lón hdn. San phám cüa T rung Quóícicó ldi thé canh tra n h gióng vói Viét Nam lá giá rá t ré, re hdn cá chuc lán so vói vái cüa Anh vá cüa Nhát, ba, bón lánso vói Thái Lan, Malaixia; hinh thúc máu má lai r á t da diang, phong phú. - Khá náng canh tra n h cüa các doanh nghiép ;óng nghiép hó trd dét may Viét Nam con có nhiéu m á t y e u . L 218
Theo Quy hoach dêt may Viêt Nam dên nàm 2015, dinh hifdng dên nàm 2020 cúa Viên Dêt May Viêt Nam, hiên cô tâi 70% sân phâm dêt may x uât k h a u tù Viêt Nam thUc h iên theo phUdng phàp gia công, 30% con lai là bàn gia công. Vi phu thuôc tói gân 80% vào nguyên. phu lieu nhâp khau. hàng dêt may Viêt Nam bj dôi già tói 20-30%. Trong xu huông giâm già cúa dêt may thè giói, thè’ canh tra n h cúa Viêt Nam sé càng yêu thèm. M at khác, lUdng nhân công cúa Viêt Nam, it ra là trong các xi nghiêp quôc doanh, không thàp hdn lUdng n h â n công 0 T ru ng Quôc bao nhiêu, các chi phi giao dich ô Viêt Nam cüng r á t cao, vi vây khá nâng canh tra n h cúa các công ty Viêt Nam cô nhiêu m a t yêu. - Khô kh â n trong th u h ù t von dâu tu, n h â t là trong khu vUc sân xuâ’t bông và phu liêu may De th u h ù t dUdc lUdng von dâu tu dâp úng dû dé dâu tu p h â t triên, th u h ú t dude sU chú y cúa câc nhà dâu tu vào lînh vUc sân xuât sân phâm công nghiêp hô trd dêt may là mot thâch thûc lón dôi vói Viêt Nam. Trong nhü ng nàm qua, hiêu quà sân x u â t kinh doanh sân phâm nguyên phu liêu may màc cúa câc doanh nghiêp Viêt Nam ra t là thâp, nhiêu doanh nghiêp bi th u a lô làm cho lînh vüc này không cô súc hâp dân, không dUdc sü quan tâm cúa câc n h à d âu tu. Theo du bâo, nguôn vôn dàu tu tù Tâp doàn Dêt May chï dâp û ng dUdc khoâng 25-30%, n hu càu con lai là huy dông t ù FDI, t ù câc nhà dâu tu trong nUôc, tù thi trUdng chùng khoân. Trong dô nguon vôn FDI theo xu huông chuyén dich công nghê cô lê là 219
th u â n ldi hdn câ, các nUóc có khá náng cao là Hàn Quôc 'à Dài Loan, Malaixia, v.v.. - Cd che, th ú tue hành chinh và mòi trUÒng kiih doanh vân chUa thuc su háp dán các nhà dàu ta Cd che, chính sách, hê thô’ng pháp lu á t dang troig quá trin h cái cách. Viêt N am dUdc d á n h già rá t cao troig viêc cái cách các chính sách, các th ü tue hàn h chini, hoàn th iên hê thông pháp lu â t phù hdp vói thông lê quic te, hôi nhâp quôc tê n h a n h . Tuy váy, quá trin h cái cárh vân côn châm, quá trin h thi hà n h ph áp lu ât côn nhii-u van de gây khó k h a n cho các nhà dàu tií. quá trin h btn h à n h các thông tu huông dân giüa các n g àn h côn hií*n tUdng chông chéo, hiên tudng “giâ’y phép con” lai xuít hiên gây phiên n h iêu cho các doanh nghiêp và các nhà dâu tu. Mac dù C hính phú, các bô, ng ành dà có nhiêu nô lac trong câi cách h à n h chinh, song do các doanh nghiêp Viêt Nam dang th a m gia tiên trin h hôi n h â p kinh tê quôc tê trong dieu kiên cüa nên kinh tê quá dô, có su chênh lêch lón vê' nân g lue to chúc, sU thiéu dóng bô vê hê thông pháp luât. Các hiên tUdng th a m n h ün g trong qu â n lÿ dâu tu cüng xuât p h â t t ù nguyên n h â n là chính sách, pháp luât côn yéu kém, gây tâ m lÿ không yên tâm cho các nhà dàu tu, n h â t là câc nhà dàu tu nUôc ngoài. - BÔï cânh kinh t é th è giói nhün g n âm tôi tiêp tue có n hün g bien dông khó lUdng 220
Hiên nay, dôi vói các quôc già và nên kinh té t h é giói. suy thoái và lam p h á t dang trd th à n h môi lo hàng dàu. Nhiéu nUóc 0 cháu A có mùc lam p h á t thuôc hàng cao nhâ’t th é giói trong nhiéu näm qua. Các luông vôn dâu tu, thüdng mai toàn câu bi xáo trôn, khién ngay cá Trung Quôc cüng phái chiù th âm h u t thUdng mai cao n h á t trong báy nàm qua. N hüng diéu náy tác dông trUc tiép váo các doanh nghiêp Vièt Nam nói chung và doanh nghiêp cóng nghiêp hô trd det may nói riêng. T rên thi trUdng tài chinh, lài s u â t thi trUdng duy tri ó müc cao so vói khá näng häp th u vôn cua nén kinh t é dà khién cho dông tien th u hep và gia tâ n g rüi ro th a n h khoán evia hê thông ngân hàn g thUdng mai, dông thói gây ra khô khàn cho các doanh nghiêp, n h à t là doanh nghiêp vüa và nhô, dân dén th a t nghiêp. Trong lînh vUc tién tê, àp lüc tÿ già gia tâng do tác dông cüa lam phát, n h â p siêu, n h â t là sü ton tai cüa thi trUdng tu do m ua bân ngoai tê và vàng, dà gây â n h huông tiêu cUc dên h oat dông q u â n lÿ nhà niíóc vê' ngoai hôi, gây ra tin h tra n g dâu cd làm già truc ldi. làm méo mô thi trUdng, gây khó k h à n lón cho câc doanh nghiêp. Ngoài n h ün g nói lo dó, doanh nghiêp công nghiêp hô trd dêt may Viêt Nam dang phái th ü thách vói các ddt dieu chinh nâng già diên, già xàng. Chi phi d âu vào cüa ngành may màc trong nUóc dà tà n g rô rêt, trong khi dó già xuát khäu cüa hàng may không tâ n g dUdc, phâi canh tra n h vói câc dôi th ü khâc n h u Bângladét, Indônêxia, Campuchia. Vói câc hdp dohg dà kÿ két, câc doanh nghiêp 221
cong nghiep ho trd del may Viet Nam khong the nao dat yeu cAu dam phan lai hoac nang gia len dUdc. Trong dieu kien do, cac doanh nghiep phai het site no lUc, tiet kiem de giai quyet bai toan giifa dau ra va dau vao nh am duy tri mot mdc do ldi nhuan co the chap nhan diidc va bao dam cong an viec lam cho ngiidi lao dong. Tinh hinh thien tai cung co anh hiidng khong nho. Nang nong, han han lam tram trong them tinh hinh thieu dien, cac doanh nghiep da than phien ve tinh tra n g bi cat dien, tham chi khong diidc bao trildc. Dieu do anh hudng ra t ldn tdi hoat dong san xuat cua doanh nghiep. Trd th an h th an h vien cua WTO, Viet Nam phai chiu sU dieu chinh cua nhieu quy dinh va doi hoi chat che, k h a t khe ve cO che thi trUdng nhu phai bai bo cac ho trd d&u tu, xoa bo d^n cac khuyen khich ve mien giam thue thu nhap, v.v., day se la thach thiic khong chi doi vdi doanh nghiep ma con doi vdi toan nganh cong nghiep det may va he thong phap luat cua Nha nude. N hu vay, hoi nhap kinh te quoc te viia la cO hoi, viia la thach thdc. Thach thdc la sdc ep true tiep, con cd hoi tu no khong chuyen th a n h lUc lUdng vat chat tren thi trUdng ma phai thong qua hoat dong cua chu the. Cd hoi va thach thdc cung luon van dong, bien doi khong ngiing. Tan dung dUdc cd hoi se day lui th ach thdc va tao ra cd hoi mdi ldn hdn. NgUdc lai, khong ta n dung dUdc cd hoi thi thach thdc se lan a t va lam trie t tieu cd hoi. Tuy nhien, neu xet mot cach tong quan thi nhiing thach thdc do hoi nhap kinh te quoc te tao ra cho nganh det may 222
Viét Nam nói chung va cóng nghiép hó trd dét may nói riéng lón hdn nhiéu so vói cd hói má nó dem lai. Chính vi váy má vai tro chu th é cúa doanh nghiép, cúa Nhá nUdc la r á t quyét dinh. Doanh nghiép la ngUdi xung trá n lá lUc lUdng trüc tiép di dáu trong canh tra n h nhUng Nhá nuóc phái lá ngUdi md duóng, tao diéu kién cho doanh nghiép. Vói nén kinh té da dUdc toán cáu hoá vá hói nháp sáu róng, sU phu thuóc lán n h a u giüa các quóc gia ngáy cáng c h át che, sU phói hdp giüa các quó’ gia có vai tro ngáy c cáng lón, chúc náng cúa nhá nUóc trong quan hé kinh té dói ngoai ngáy cáng dude tán g cUdng. Trong bói cánh dó, n g án h cóng nghiép hó trd dét may cúa Viét Nam can tiép tuc có nh üng dinh hiíóng vá diéu chính phü hdp dé có thé canh tra n h vá tá n g triídng. 3. Yéu c á u dát ra dói vdi c ó n g n g h ié p hó trd d ét m ay V iét N am tr o n g xu th é hoi nh áp q u ó c t é Xu thé hoi nháp quóc té trong dó có kinh té da vá dang d á t ra cho ngánh dét may Viét Nam rá t nhiéu nhüng thách thúc to lón. Dé vUdt qua dude nhüng thách thúc náy, cóng nghiép hó trd dét may dang trd th á n h mói quan tám háng dáu, lá yéu tó then chót dé giái bái toán náng luc canh tra n h vá p h á t trién bén vüng cüa ngánh dét may Viét Nam. P hát trién cóng nghiép hó trd dét may dé chú dóng dáu váo sán xuát, gia táng giá tri trong chuói giá tri dét may toán cáu, v.v. cüng dóng nghia vói nhüng yéu cáu dát ra nhu sau: - Táng so lüdng, báo dám vé chát ludng: Trong bói cánh hói nháp kinh té quóc té, cóng nghiép hó trd dét may 223