Nghiên cứu rối loạn sắc giác ở bệnh nhân dùng ethambutol

Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> NGHIEÂN CÖÙU ROÁI LOAÏN SAÉC GIAÙC<br /> ÔÛ BEÄNH NHAÂN DUØNG ETHAMBUTOL<br /> Leâ Minh Tuaán*, Leâ Thò Gia My*<br /> <br /> TOÙM TAÉT<br /> Muïc tieâu: nghieân cöùu roái loaïn saéc giaùc ôû beänh nhaân duøng Ethambutol baèng 2 test saéc giaùc Fansworth<br /> D 15 vaø Farnsworth 100.<br /> Thieát keá: nghieân cöùu tieán cöùu, moâ taû, caét doïc haøng loaït ca khoâng so saùnh.<br /> Phöông phaùp: nhöõng beänh nhaân ñieâu trò Ethambuttol ñeán theo doõi maét taïi phoøng khaùm Maét BV Chôï<br /> Raãy töø thaùng 02/ 2003 ñeán thaùng 04/2004.<br /> Keát quaû: Coù 60 beänh nhaân tuoåi trung bình 41 ± 15 (nhoû nhaát 16 lôùn nhaát 70). Sau 5 thaùng ñieàu trò coù<br /> 3 beänh nhaân roái loaïn saéc giaùc. Sau 8 thaùng ñieàu trò coù 22 beänh nhaân roái loaïn saéc giaùc chieám tæ leä 36,7%.<br /> Test Ishihara baát thöôøng ôû 6 (10%) beänh nhaân, Test F15 baát thöôøng ôû 8 (13,3%) beänh nhaân vaø F100 ôû 22<br /> (36,7%) beänh nhaân. Kieåu roái loaïn saéc giaùc thöôøng gaëp nhaát laø Deutan (20% maét phaûi vaø 11,7% maét traùi).<br /> Ngoaøi ra, Protan –Deutan phoái hôïp vaø Tritan cuõng ñöôïc tìm thaáy vôùi tæ leä thaáp hôn. Giaûm thò löïc vaø roái<br /> loaïn thò tröôøng keøm theo ñöôïc tìm thaáy ôû 9 beänh nhaân. Kieåu roái loaïn thò tröôøng thöôøng gaëp nhaát laø aùm<br /> ñieåm trung taâm<br /> Keát luaän: Ethambutol gaây roái loaïn saéc giaùc maéc phaûi, laø moät daáu hieäu quan troïng cuûa beänh lyù nhieãm<br /> ñoäc thò thaàn kinh. Ñeå phaùt hieän ñöôïc nhöõng roái loaïn naøy caàn phaûi khaùm saéc giaùc kyõ löôõng vôùi nhöõng test<br /> thích hôïp. Keát quaû naøy khaúng ñònh vai troø quan troïng cuûa saéc giaùc trong vieäc phaùt hieän bieán chöùng cuûa<br /> Ethambutol ñoái vôùi maét.<br /> <br /> SUMMARY<br /> COLOR VISION IN PATIENTS TREATED WITH ETHAMBUTOL<br /> Le Minh Tuan, Le Thi Gia My * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 9 * Supplement of No 1 * 2005: 75 – 80<br /> <br /> Aims/ background: To study color vision in patients receiving Ethambutol, using test Farnsworth D<br /> 15 and Farnsworth 100 to evaluate color vision.<br /> Design: Observational, prospective, descriptive study<br /> Methods: patients receiving Ethambutol were admited to Deparment of Ophthalmology, Cho Ray<br /> Hospital from 02/ 2003 to 04/ 2004. Color vision was assessed with Ishihara, Farnsworth D15 and<br /> Farnsworth 100 Hue Test.<br /> Result: There were 60 patients with a mean age of 41 ± 15 (range 16 to 70). After 5 months<br /> receiving Ethambutol there were 3 pattients showed color vision defect. After 8 monhts receiving<br /> Ethambutol 22 patients showed color vision defect with a ratio of 36,7%. The Ishihara test is abnormal in 6<br /> (10%) patients, F15 in 8 (13,3%) patients and F100 in 22 (36,7%). The most common type of color vision<br /> defect is Deutan (20% in right eye and 11,7% in left eye). Furthermore, Protan –Deutan combined axis<br /> and Tritan were also be found in a lower ratio. Abnormal of visual acuity and visual field were found in 9<br /> patients. The most common type of visual field defect is central scotoma.<br /> * Boä moân Maét - ÑH Y Döôïc TP HCM<br /> <br /> 75<br /> <br /> Conclusion: Ethambutol cause acquired color vision defect, that is an importance sign of toxic optic<br /> neurophathy. To find out those defect a careful examination with an enough sensitive color vision test is<br /> required. Our results confirm the the importance of color vision examination in detection of complications<br /> of the Ethambutol treatment.<br /> <br /> ÑAËT VAÁN ÑEÀ<br /> Saéc giaùc laø moät trong nhöõng chöùc naêng quan<br /> troïng cuûa thò giaùc, ñaõ ñöôïc ghi nhaän nhö laø moät<br /> daáu hieäu sôùm vaø coù giaù trò trong moät soá beänh lyù cuûa<br /> voõng maïc vaø thò thaàn kinh nhö vieâm thò thaàn kinh,<br /> beänh lyù voõng maïc tieåu ñöôøng, glaucoma ... vaø trong<br /> vieäc phaùt hieän taùc duïng phuï cuûa moät soá thuoác nhö<br /> Digitalis,<br /> Chloroquine,<br /> Carbamazepine,<br /> Ethambutol...<br /> <br /> test saéc giaùc môùi laø Farnsworth D15 vaø Farnsworth<br /> 100 hue test laø 2 test thöôøng ñöôïc duøng ñeå phaùt<br /> hieän nhöõng roái loaïn saéc giaùc maéc phaûi maø töø tröôùc<br /> ñeán nay chöa ñöôïc söû duïng ôû nöôùc ta vôùi mong<br /> muoán öùng duïng saéc giaùc vaøo vieäc chaån ñoaùn vaø<br /> theo doõi caùc beänh lyù cuûa maét.<br /> <br /> ÑOÁI TÖÔÏNG VAØ PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN<br /> CÖÙU<br /> Ñoái töôïng nghieân cöùu<br /> <br /> Ethambutol laø moät trong nhöõng loaïi thuoác coù<br /> ñoäc tính ñoái vôùi maét ñaõ ñöôïc bieát töø laâu. Taùc duïng<br /> naøy bieåu hieän bôiû beänh lyù nhieãm ñoäc thò thaàn kinh<br /> vôùi 3 trieäu chöùng chính laø giaûm thò löïc, roái loaïn saéc<br /> giaùc vaø thò tröôøng trong ñoù saéc giaùc laø daáu hieäu laâm<br /> saøng quan troïng coù giaù trò trong chaån ñoaùn vaø phaùt<br /> hieän sôùm toån thöông caùc chöùc naêng thò giaùc ñeå<br /> ngöng thuoác kòp thôøi.<br /> <br /> Tieâu chuaån choïn maãu<br /> <br /> Hieän nay ôû nöôùc ta beänh lao vaãn coøn laø moät<br /> beänh phoå bieán vaø Ethambutol ñang ñöôïc söû duïng<br /> khaù roäng raõi trong ñieàu trò lao. Cuøng vôùi ñaïi dòch<br /> HIV vaø söï buøng phaùt trôû laïi cuûa beänh lao laø söï xuaát<br /> hieän nhöõng doøng vi truøng lao khaùng thuoác ñoøi hoûi<br /> söï phoái hôïp nhieàu thuoác khaùng lao vaø thôøi gian<br /> ñieàu trò keùo daøi, ñieàu naøy seõ laøm taêng nguy cô xaûy<br /> ra taùc duïng phuï cuûa thuoác. Tuy vaäy tham khaûo y<br /> vaên chuùng toâi thaáy vaãn chöa coù coâng trình naøo<br /> nghieân cöùu veà ñoäc tính cuûa Ethambutol ñoái vôùi<br /> maét. Trong lónh vöïc Nhaõn khoa cuõng chöa coù coâng<br /> trình naøo nghieân cöùu veà roái loaïn saéc giaùc maéc phaûi<br /> vaø öùng duïng cuûa saéc giaùc trong vieäc chaån ñoaùn vaø<br /> theo doõi nhöõng beänh lyù cuûa voõng maïc vaø thò thaàn<br /> kinh. Vì theá chuùng toâi thaáy caàn thieát tieán haønh<br /> nghieân cöùu naøy.<br /> <br /> Beänh lyù voõng maïc: Beänh lyù voõng maïc tieåu ñöôøng,<br /> Beänh lyù voõng maïc trung taâm thanh dòch, Beänh vieâm<br /> voõng maïc saéc toá, Bong voõng maïc cuõ.<br /> <br /> Muïc tieâu nghieân cöùu cuûa chuùng toâi laø ñaùnh giaù<br /> roái loaïn saéc giaùc ôû beänh nhaân duøng Ethambutol<br /> qua ñoù ñaùnh giaù vai troø cuûa saéc giaùc trong vieäc theo<br /> doõi vaø phaùt hieän ñoäc tính cuûa Ethambutol ñoái vôùi<br /> maét. Trong nghieân cöùu naøy chuùng toâi öùng duïng 2<br /> <br /> 76<br /> <br /> Beänh nhaân ñieàu trò lao baèng Ethambutol ñeán<br /> theo doõi maét taïi phoøng khaùm maét taïi phoøng khaùm<br /> Maét BV Chôï Raãy töø thaùng 02/2003 ñeán 04/2004.<br /> Tieâu chuaån loaïi tröø<br /> <br /> Beänh nhaân coù nhöõng beänh lyù aûnh höôûng ñeán saéc<br /> giaùc seõ khoâng ñöôïc ñöa vaøo nghieân cöùu:<br /> <br /> Beänh nhaân coù caùc beänh lyù aûnh höôûng ñeán thò<br /> thaàn kinh: beänh Glaucoma...<br /> Coù beänh muø maøu baåm sinh<br /> Coù duøng thuoác coù aûnh höôûng ñeán saéc giaùc:<br /> Choloroquine, Carpamazepnine...<br /> Phöông tieän nghieân cöùu<br /> Baûng thò löïc Snellen, Boä test saéc giaùc Ishihara,<br /> Boä test saéc giaùc Farnsworth – Munsell 100 - Hue<br /> Test, Boä test saéc giaùc Farnsworth D15, Thò tröôøng<br /> keá Humphrey.<br /> Phöông phaùp nghieân cöùu<br /> Nghieân cöùu naøy ñöôïc thöïc hieän theo phöông<br /> phaùp quan saùt moâ taû caét doïc haøng loaït ca, khoâng<br /> so saùnh.<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> Côõ maãu<br /> <br /> Côõ maãu ñöôïc tính theo coâng thöùc:<br /> <br /> n=Z<br /> <br /> 2<br /> <br /> 1−<br /> <br /> α<br /> 2<br /> <br /> P(1 − P)<br /> d2<br /> <br /> Ñoä tin caäy = 95%, trò soá z = 1.96, ñoä chính xaùc<br /> tuyeät ñoái mong muoán d = 10%<br /> Tyû leä roái loaïn saéc giaùc döï kieán laø P = 20% (Theo<br /> Joubert(23))<br /> Tính ra côõ maãu n = 60<br /> Phöông phaùp tieán haønh<br /> <br /> Taïi thôøi ñieåm baét ñaàu ñieàu trò baèng Ethambutol<br /> beänh nhaân ñöôïc khaùm maét ñeå loaïi tröø nhöõng beänh lyù<br /> taïi maét coù theå aûnh höôûng ñeán thò löïc vaø saéc giaùc vaø ñeå<br /> ghi nhaän thò löïc vaø saéc giaùc taïi thôøi ñieåm baét ñaàu ñieàu<br /> trò, sau ñoù beänh nhaân ñöôïc taùi khaùm ñònh kyø ñeå theo<br /> doõi thò löïc vaø saéc giaùc vaøo thôøi ñieåm 5 thaùng vaø 8<br /> thaùng sau ñieàu trò. Ñoàng thôøi beänh nhaân ñöôïc khuyeán<br /> caùo phaûi quay laïi khaùm maét baát cöù luùc naøo coù trieäu<br /> chöùng baát thöôøng veà thò giaùc trong suoát quaù trình<br /> ñieàu trò Ethambutol. Nhöõng beänh nhaân coù giaûm thò<br /> löïc seõ ñöôïc khaùm thò tröôøng baèng thò tröôøng keá töï<br /> ñoäng Humphrey.<br /> Thò löïc: Beänh nhaân ñöôïc xem laø coù giaûm thò löïc<br /> neáu thò löïc giaûm töø 2 doøng trôû leân so vôùi khi baét ñaàu<br /> ñieàu trò. Giaûm thò löïc ôû 1 vaø/ hoaëc 2 maét ñöôïc xem laø<br /> coù giaûm thò löïc.<br /> Saéc giaùc: Saéc giaùc ñöôïc ñaùnh giaù baèng test<br /> Ishihara, Farnsworth D15 vaø Farnsworth 100. Beänh<br /> nhaân ñöôïc xem laø coù roái loaïn saéc giaùc khi coù 1 trong 3<br /> test saéc giaùc döông tính. Chæ caàn 1 vaø/ hoaëc 2 maét<br /> döông tính vôùi 1 trong 3 test saéc giaùc thì ñöôïc xem laø<br /> coù roái loaïn saéc giaùc.<br /> Tieâu chuaån döông tính cuûa 3 test saéc<br /> giaùc<br /> Baûng 1. Tieâu chuaån döông tính cuûa caùc test saéc giaùc<br /> Test<br /> <br /> Tieâu chuaån döông tính.<br /> <br /> Ishihara<br /> <br /> ≥ 2 baûng maøu bò ñoïc sai.<br /> <br /> F –15<br /> <br /> ≥ 2 ñöôøng cheùo lôùn ñi qua trung taâm voøng troøn.<br /> <br /> F-100<br /> <br /> ≥ trung bình + 2 ñoä leäch chuaån theo nhoùm tuoåi.<br /> <br /> Tieâu chuaån tính truïc ñoái vôùi test F100 vaø F15: Coù<br /> 3 truïc chính laø Protan, Deutan vaø Tritan.<br /> Xöû lyù vaø phaân tích soá lieäu<br /> Xöû lyù vaø phaân tích soá lieäu baèng chöông trình<br /> SPSS for Window 11.5. So saùnh 2 tæ leä baèng pheùp<br /> kieåm chi bình phöông, so saùnh 2 bieán soá ñònh tính<br /> vôùi pheùp kieåm chính xaùc Fisher khi taàn suaát nhoû hôn<br /> 5, söï khaùc bieät ñöôïc xem laø coù yù nghóa thoáng keâ khi<br /> trò soá p0,05 (=0,224). Trong nhoùm tuoåi döôùi<br /> 40 coù 7 (23,3%) beänh nhaân roái loaïn saéc giaùc, nhoùm töø<br /> 40 tuoåi trôû leân coù 15(50%) beänh nhaân roái loaïn saéc<br /> giaùc. Söï khaùc bieät naøy laø coù yù nghóa thoáng keâ vôùi<br /> χ2(1)=4,593, p =0,032.<br /> Trong nhoùm 22 beänh nhaân bò roái loaïn saéc giaùc coù<br /> 3 (5,0%) maét phaûi vaø 4 (6,7%) maét traùi roái loaïn theo<br /> truïc Protan, Deutan phoái hôïp; 12 (20,0%) maét phaûi vaø<br /> <br /> 77<br /> <br /> 7 (11,7%) maét traùi roái loaïn theo truïc Deutan, 3 (5,0%)<br /> maét phaûi vaø 3(5,0%) maét traùi roái loaïn theo truïc Tritan.<br /> <br /> Baûng 5. Ñaëc ñieåm saéc giaùc vaø thò tröôøng ôû nhoùm<br /> beänh nhaân giaûm thò löïc<br /> <br /> 1<br /> <br /> Thò löïc<br /> MP MT<br /> 1/10 1/10<br /> <br /> Test F100<br /> MP<br /> MT<br /> Deu,Pro<br /> Deu,Pro<br /> <br /> 2<br /> 3<br /> 4<br /> <br /> 3/10 3/10<br /> 3/10 3/10<br /> 5/10 5/10<br /> <br /> Deutan<br /> Deutan<br /> Deutan<br /> <br /> 5<br /> 6<br /> <br /> 2/10 3/10<br /> 1/10 1/10<br /> <br /> Deutan<br /> Deu,Pro<br /> <br /> Baûng 4. Ñaëc ñieåm thò löïc ôû nhoùm coù roái loaïn saéc giaùc<br /> <br /> 7<br /> 8<br /> <br /> 3/10 3/10<br /> 1/10 1/10<br /> <br /> Deutan<br /> Deu,Pro<br /> <br /> Coù giaûm<br /> thò löïc<br /> <br /> 9<br /> <br /> 8/10 9/10<br /> <br /> Bình<br /> thöôøng<br /> <br /> Baûng 3. Tæ leä döông tính caû 3 test saéc giaùc<br /> Roái loaïn saéc giaùc<br /> F100<br /> <br /> Test F100<br /> <br /> Test F15<br /> <br /> Ca<br /> <br /> Test Ishihara<br /> <br /> n<br /> <br /> %<br /> <br /> n<br /> <br /> %<br /> <br /> n<br /> <br /> %<br /> <br /> Khaùm laàn ñaàu<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0,0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> Khaùm sau 5 thaùng<br /> <br /> 3<br /> <br /> 5<br /> <br /> 2<br /> <br /> 3,3<br /> <br /> 1<br /> <br /> 1,7<br /> <br /> Khaùm sau 8 thaùng<br /> <br /> 22<br /> <br /> 36,7<br /> <br /> 8<br /> <br /> 13,3<br /> <br /> 6<br /> <br /> 10,0<br /> <br /> ÔÛ caû 2 thôøi ñieåm 5 thaùng vaø 8 thaùng, tæ leä phaùt<br /> hieän roái loaïn saéc giaùc cuûa test F100 laø cao nhaát, keá<br /> ñeán laø test F15, thaáp nhaát laø test Ishihara.<br /> Moái lieân quan giöõa thò löïc vaø saéc giaùc<br /> <br /> Roái loaïn saéc giaùc<br /> <br /> Khoâng giaûm<br /> thò löïc<br /> %<br /> <br /> Toång<br /> n<br /> <br /> %<br /> <br /> Thò tröôøng<br /> MP<br /> MT<br /> Baùn manh 1/4 thaùi<br /> döông treân<br /> Deutan AÙm ñieåm trung taâm<br /> Deu,Pro AÙm ñieåm trung taâm<br /> Deutan AÙm ñieåm trung taâm +<br /> thu heïp thò tröôøng<br /> ngoaïi vi<br /> Deutan AÙm ñieåm trung taâm<br /> Deu,Pro AÙm ñieåm trung taâm +<br /> thu heïp thò tröôøng<br /> ngoaïi vi<br /> Deutan AÙm ñieåm trung taâm<br /> Deu,Pro AÙm ñieåm trung taâm +<br /> thu heïp thò tröôøng<br /> ngoaïi vi<br /> Bình<br /> Bình thöôøng<br /> thöôøng<br /> <br /> n<br /> <br /> %<br /> <br /> n<br /> <br /> Coù roái loaïn saéc giaùc<br /> <br /> 8<br /> <br /> 36,4<br /> <br /> 14<br /> <br /> 63,4 22 100,0<br /> <br /> BAØN LUAÄN<br /> <br /> Khoâng roái loaïn saéc giaùc<br /> <br /> 1<br /> <br /> 2,6<br /> <br /> 37<br /> <br /> 97,4 38 100,0<br /> <br /> Toång coäng<br /> <br /> 9<br /> <br /> 15,0<br /> <br /> 51<br /> <br /> 85,0 60 100,0<br /> <br /> Ñaëc ñieåm nhoùm nghieân cöùu<br /> <br /> Trong 22 beänh nhaân roái loaïn saéc giaùc coù 8<br /> beänh nhaân giaûm thò löïc vaø 14 beänh nhaân khoâng<br /> giaûm thò löïc. Trong 38 beänh nhaân khoâng roái loaïn<br /> saéc giaùc coù 1 beänh nhaân giaûm thò löïc vaø 37 beänh<br /> nhaân khoâng giaûm thò löïc. Tæ soá cheânh OR =<br /> 21,143, coù nghóa laø ngöôøi coù roái loaïn saéc giaùc coù<br /> nguy cô giaûm thò löïc cao hôn ngöôøi khoâng coù roái<br /> loaïn saéc giaùc 21 laàn. Vaøo thôøi ñieåm baét ñaàu ñieàu<br /> trò taát caû beänh nhaân ñeàu coù thò löïc ñaït 9/10-10/10.<br /> Vaøo thôøi ñieåm 5 thaùng sau ñieàu trò coù 2 (3,3%)<br /> beänh nhaân giaûm thò löïc. Coù 1 beänh nhaân vaøo thôøi<br /> ñieåm 5,5 thaùng, 1 beänh nhaân 7 thaùng vaø 5 beänh<br /> nhaân coøn laïi vaøo thôøi ñieåm 8 thaùng. Trung bình<br /> thôøi ñieåm giaûm thò löïc laø 6,94 ±1,37 thaùng. 9<br /> beänh nhaân giaûm thò löïc tuoåi nhoû nhaát 22, lôùn<br /> nhaát 63, tuoåi trung bình 50 ±15.<br /> Möùc ñoä giaûm thò löïc taäp trung ôû nhoùm 1/10 4/10 chieám 7 (11,6%) maét phaûi vaø 7 (11,6%) maét<br /> traùi, naëng nhaát laø 1/10, nheï nhaát laø 8/10 xaûy ra ôû<br /> 1 maét phaûi.<br /> <br /> 78<br /> <br /> Trong nghieân cöùu naøy chuùng toâi coù 60 beänh<br /> nhaân 32 nam chieám tæ leä 53,3%, 28 nöõ chieám tæ leä<br /> 46,7%, vôùi 60 maét phaûi vaø 60 maét traùi.<br /> Taát caû nhöõng beänh nhaân naøy ñeàu coù thò löïc vaø saéc<br /> giaùc bình thöôøng vaøo thôøi ñieåm baét ñaàu ñieàu trò.<br /> Saéc giaùc<br /> Trong nghieân cöùu naøy chuùng toâi ñaùnh giaù saéc<br /> giaùc chuû yeáu döïa treân test saéc giaùc Farnsworth<br /> Munsell 100- Hue Test (goïi taét laø Test F100). Ñaây laø<br /> moät test ñaõ ñöôïc söû duïng treân theá giôùi nhöng chöa<br /> ñöôïc duøng trong thöïc haønh Nhaõn Khoa ôû nöôùc ta.<br /> Test naøy co ù öu ñieåm laø coù theå phaùt hieän ñöôïc roái loaïn<br /> ôû truïc Vaøng- xanh da trôøi, vaø coù theå khaùm saéc giaùc<br /> ngay caû khi thò löïc giaûm raát thaáp. Ngoøai ra chuùng toâi<br /> cuõng duøng theâm test Farnsworth D15 vaø test Ishihara<br /> Tæ leä roái loaïn saéc giaùc trong nghieân cöùu naøy laø<br /> 36,7%. Tæ leä roái loaïn saéc giaùc taêng theo thôøi gian duøng<br /> thuoác, chieám 5% beänh nhaân taïi thôøi ñieåm 5 thaùng<br /> sau ñieàu trò vaø taêng leân 36,7% sau 8 thaùng ñieàu trò.<br /> So vôùi nghieân cöùu cuûa Kaimbo theo doõi 42 beänh<br /> nhaân ñieàu trò Ethambutol phaùt hieän 15 beänh nhaân roái<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> loaïn saéc giaùc chieám tæ leä 36% thì keát quaû cuûa chuùng<br /> toâi laø phuø hôïp.<br /> So saùnh tæ leä roái loaïn giaùc vôùi nghieân cöùu cuûa<br /> Kaimbo<br /> Baûng 6:<br /> Roái loaïn saéc giaùc<br /> Kaimbo WA<br /> Nghieân cöùu<br /> Toång<br /> <br /> Coù<br /> 15<br /> 22<br /> 37<br /> <br /> Khoâng<br /> 27<br /> 38<br /> 65<br /> <br /> Toång soá<br /> 42<br /> 60<br /> 102<br /> <br /> Khoâng coù söï khaùc bieät giöõa tæ leä nam nöõ bò roái<br /> loaïn saéc giaùc do Ethambutol. Theo chuùng toâi ñieàu naøy<br /> laø phuø hôïp vì chöùc naêng saéc giaùc chæ bò aûnh höôûng bôûi<br /> tuoåi taùc chöù khoâng bò aûnh höôûng bôûi giôùi tính.<br /> Trong nghieân cöùu naøy chuùng toâi tìm thaáy söï lieân<br /> quan giöõa tæ leä roái loaïn saéc giaùc vôùi tuoåi. Tuoåi cao laø<br /> moät yeáu toá nguy cô cuûa roái loaïn saéc giaùc do<br /> Ethambutol. Chuùng toâi nghó vì beänh nhaân lôùn tuoåi ñaõ<br /> coù chöùc naêng saéc giaùc keùm laïi tieáp xuùc vôùi<br /> Ethambutol laø moät taùc nhaân gaây ñoäc cho voõng maïc vaø<br /> thò thaàn kinh neân raát coù khaû naêng bò aûnh höôûng theâm<br /> nöõa. Theo chuùng toâi ñieàu naøy raát quan troïng vì beänh<br /> lao thöôøng xaûy ra treân ngöôøi lôùn tuoåi do söùc ñeà khaùng<br /> cuûa cô theå suy giaûm.<br /> So saùnh caùc test saéc giaùc<br /> <br /> Qua nghieân cöùu naøy ta thaáy vôùi test<br /> Farnsworth100, chöùc naêng saéc giaùc ñöôïc ñònh löôïng<br /> hoaù baèng giaù trò TES. Giaù trò naøy coù theå ñöôïc söû duïng<br /> ñeå theo doõi dieãn tieán cuûa beänh vaø thuaän tieän cho vieäc<br /> xöû lyù thoáng keâ neân raát coù ích khi caàn theo doõi chöùc<br /> naêng saéc giaùc thaät caån thaän vaø trong coâng taùc nghieân<br /> cöùu khoa hoïc. Tuy nhieân test naøy maát nhieàu thôøi<br /> gian, vaø vieäc tính ñieåm khaù coâng phu.Test F15 coù öu<br /> ñieåm laø ít maát thôøi gian hôn test F100 vaø coù theå phaùt<br /> hieän ñöôïc roái loaïn saéc giaùc ngay caû khi thò löïc giaûm<br /> raát thaáp. Nhöõng beänh nhaân coù thò löïc 1/10 cuûa chuùng<br /> toâi vaãn coù theå thöïc hieän ñöôïc test naøy. Theo lyù thuyeát<br /> test naøy ñöôïc thieát keá ñeå phaùt hieän nhöõng roái loaïn saéc<br /> giaùc töø vöøa ñeán naëng. Vì theá maëc duø ít maát thôøi gian<br /> hôn nhöng test naøy vaãn khoâng thích hôïp ñeå söû duïng<br /> nhö laø phöông tieän taàm soaùt roái loaïn saéc giaùc maéc<br /> phaûi. Vì vaäy theo chuùng toâi nghó caàn tìm moät test saéc<br /> giaùc naøo vöøa ñuû nhaïy ñeå phaùt hieän nhöõng roái loaïn saéc<br /> giaùc nheï laïi vöøa nhanh hôn. Ñoái vôùi test Ishihara<br /> <br /> nhöõng beänh nhaân thò löïc coøn 1/10 thì ñaõ khoâng coøn<br /> ñoïc ñöôïc moät baûng maøu naøo nöõa. Theo lyù thuyeát test<br /> Ishihara khoâng ñaùng tin caäy neáu thò löïc döôùi 3/10.<br /> Chuùng toâi nghó test naøy khoâng thích hôïp ñeå khaùm roái<br /> loaïn saéc giaùc maéc phaûi vì phuï thuoäc vaøo thò löïc vaø<br /> khoâng coù nhöõng baûng maøu phaùt hieän roái loaïn ôû truïc<br /> Tritan. Nhöng vôùi ñieàu kieän cuûa chuùng ta hieän nay vì<br /> test naøy ñöôïc trang bò vaø söû duïng roäng raõi neân coù theå<br /> ñöôïc söû duïng ôû caùc tuyeán y teá cô sôû nhöng khoâng neân<br /> quaù döïa vaøo test naøy maø caàn göûi beänh nhaân tôùi caùc cô<br /> sôû chuyeân khoa ñeå ñöôïc khaùm caån thaän hôn.<br /> Moái lieân quan giöõa thò löïc vaø saéc giaùc<br /> Töø laâu Ethambutol ñaõ ñöôïc bieát laø moät nguyeân<br /> nhaân gaây giaûm thò löïc do toån thöông thò thaàn kinh,<br /> bieåu hieän bôûi giaûm thò löïc, roái loaïn saéc giaùc vaø thò<br /> tröôøng trong ñoù roái loaïn saéc giaùc laø trieäu chöùng haèng<br /> ñònh coù giaù trò chaån ñoaùn cao. Ngoøai ra theo nhieàu<br /> baùo caùo roái loaïn saéc giaùc coøn laø moät daáu hieäu sôùm cuûa<br /> toån thöông thò thaàn kinh do Ethambutol. Vì theá caùc<br /> taùc giaû khuyeân neân ngöng Ethambutol neáu trong quaù<br /> trình ñieàu trò coù roái loaïn saéc giaùc. Keát quaû cuûa chuùng<br /> toâi moät laàn nöõa cuûng coá cho nhöõng nghieân cöùu tröôùc<br /> ñaây khaúng ñònh vai troø quan troïng cuûa saéc giaùc trong<br /> vieäc chaån ñoaùn vaø phoøng ngöøa nhieãm ñoäc<br /> Ethambutol.<br /> Theo y vaên thôøi ñieåm giaûm thò löïc thöôøng gaëp<br /> nhaát laø töø 4 thaùng ñeán 12 thaùng. Keát quaû cuûa chuùng<br /> toâi so vôùi y vaên laø phuø hôïp. Qua ñaây chuùng toâi nghó<br /> raèng beänh nhaân caàn ñöôïc theo doõi chaët cheõ trong<br /> khoaûng thôøi gian töø 4-5 thaùng trôû ñi vì ñaây laø khoaûng<br /> thôøi gian thöôøng xaûy ra giaûm thò löïc ôû nhöõng beänh<br /> nhaân duøng Ethambutol. Giaûm thò löïc do Ethambutol<br /> coù theå xaûy ra ôû moïi löùa tuoåi, nhöng tuoåi trung bình<br /> qua nhieàu baùo caùo laø khoaûng 50- 55. Vì vaäy chuùng ta<br /> neân chuù yù ñeán nhöõng beänh nhaân töø 50 tuoåi trôû leân.<br /> Kieåu roái loaïn thò tröôøng thöôøng gaëp nhaát laø aùm<br /> ñieåm trung taâm, aùm ñieåm caïnh trung taâm keøm vôùi<br /> thu heïp thò tröôøng ngoaïi vi. Ñaëc bieät coù moät beänh<br /> nhaân coù baùn manh 2 thaùi döông treân.<br /> Vieäc khaùm maét thöôøng xuyeân ñònh kyø trong quaù<br /> trình ñieàu trò laø khoâng caàn thieát nhöng caùc taùc giaû vaãn<br /> khuyeân neân khaùm maét khi baét ñaàu ñieàu trò ñeå ñaùnh<br /> <br /> 79<br /> <br />