zunia.vn

Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z

zunia.vn

» Nông - Lâm - Ngư

» Nông nghiệp

Nghiên cứu sản xuất trà hòa tan từ trà hoa vàng ở quế phong

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:5

Báo xấu

186
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết tìm hiểu về tác dụng của cây trà hoa vàng và nghiên cứu dạng bào chế mới hiện đại như trà hòa tan trà hoa vàng sẽ có khả năng đáp ứng tốt nhu cầu của thị trường, tiện lợi và dễ sử dụng.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Nghiên cứu sản xuất trà hòa tan từ trà hoa vàng ở quế phong

HOẠT ĐỘNG KH-CN NGHIÊN CỨU SẢN XUẤT TRÀ HÒA TAN TỪ TRÀ HOA VÀNG Ở QUẾ PHONG n DSCKII. Trần Minh Tuệ(1) DS. Lang Văn Hiệu, DS. Nguyễn Thị Ánh Tuyết(2) I. ĐẶT VẤN ĐỀ học Quốc gia Hà Nội, người đã có 16 năm chuyên Trà hoa vàng thuộc chi Trà (Camellia), nghiên cứu về trà hoa vàng, ở Việt Nam đã phát hiện họ Chè (Theaceae), có nguồn gốc ở khu có 20 loài Camellia tại các khu vực Vườn Quốc gia vực miền Đông và miền Nam châu Á, từ Tam Đảo, Cúc Phương và một số rừng ở Thái Nguyên, dãy Himalaya về phía Đông tới Nhật Bản và Tuyên Quang, Lạng Sơn, Lâm Đồng... Tại đây đã tìm Indonexia với khoảng 100-250 loài đã được thấy các loài trà hoa vàng như: Camellia crasdiphylla, thống kê, mô tả. Từ những năm 60 của thế Camellia tamdaoensis, Camellia murauchi, Camellia kỷ XX, lần đầu tiên trà hoa vàng được phát gilbertii, Camellia cucphuongensis... hiện ở Quảng Tây, Trung Quốc thu hút sự Từ năm 2012-2013, đoàn nghiên cứu Nhật Bản do quan tâm của nhiều nhà khoa học. Từ đó, trà Giáo sư Hakoda phối hợp với PGS.TS Trần Ninh đã hoa vàng được nhiều nước quan tâm nghiên phát hiện tại huyện Quế Phong, tỉnh Nghệ An có một cứu vì có nhiều giá trị và công dụng đặc biệt. loài trà hoa vàng. Sau khi phân tích, đánh giá, đoàn Ở Việt Nam, trà hoa vàng được tìm thấy chuyên gia đã đặt tên cho loài trà hoa vàng ở Quế tại các tỉnh trung du và miền núi phía Bắc Phong là Camellia quephongensis Hakoda et Ninh. như: Bắc Giang, Vĩnh Phúc, Yên Bái, Lào Tuy nhiên, chưa có một công trình nghiên cứu nào đi Cai, Nghệ An... Chúng thường mọc ở độ cao sâu đánh giá về giá trị của cây trà hoa vàng tại Quế 300-800m so với mặt nước biển, phần lớn là Phong, Nghệ An. Trong khi đó, tại các bản làng, số trong rừng thứ sinh xen giữa các nương rẫy, lượng cây trà hoa vàng mọc tự nhiên ngày càng ít do ở một số địa hình quá dốc hoặc nhiều đá lộ bị người dân thu hái cạn kiệt để bán cho các thương đầu, ven khe suối cạn. lái Trung Quốc, thậm chí đào cả cây đem về làm cảnh, Theo PGS.TS Trần Ninh - giảng viên hái hoa uống. Các sản phẩm chiết xuất từ loài trà hoa khoa Sinh, Đại học Khoa học tự nhiên - Đại vàng trên thị trường cũng chưa nhiều, mới chỉ dừng SỐ 11/2016 Tạp chí [1] KH-CN Nghệ An
HOẠT ĐỘNG KH-CN lại ở khuôn khổ sử dụng thủ công và trong người dân. vữa động mạch do máu nhiễm mỡ sau Trà hoa vàng sử dụng dưới dạng thuốc sắc bất tiện, khoảng 20 ngày. Trà hoa vàng còn rất tốt cho không được sử dụng rộng rãi và không có hiệu quả bệnh cao huyết áp vì khả năng làm giảm và kinh tế. Vì vậy, việc tìm hiểu về tác dụng của cây trà điều hòa huyết áp của nó. Sử dụng trà hoa hoa vàng và nghiên cứu dạng bào chế mới hiện đại vàng có thể chữa được rất nhiều bệnh như như trà hòa tan trà hoa vàng sẽ có khả năng đáp ứng táo bón, hạ đường huyết đối với người bị tốt nhu cầu của thị trường, tiện lợi và dễ sử dụng. tiểu đường. Bên cạnh đó, một số bệnh về II. ĐỊA ĐIỂM VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU đường hô hấp, bài tiết (chứng tiểu khó và 1. Địa điểm nghiên cứu vàng), khí thũng hay co thắt dạ con ở phụ nữ Tập trung chủ yếu ở các xã: Mường Nọc, Thông đều có thể sử dụng thức uống này như một Thụ, Đồng Văn của huyện Quế Phong. phương pháp chữa trị đơn giản lại sớm mang 2. Phương pháp nghiên cứu lại kết quả. - Nghiên cứu lý luận: Tìm hiểu các đề tài, chuyên Tiến sĩ John Welsburger - thành viên cao luận, báo cáo, tạp chí có liên quan đến trà hoa vàng. cấp của Tổ chức Sức khỏe Hoa Kỳ phát - Phương pháp trò chuyện: Trò chuyện với người biểu: “Dường như những thành phần chứa dân bản địa để tìm hiểu về: thời điểm ra hoa, thời gian trong trà có khả năng làm giảm nguy cơ một thu hoạch, công dụng và cách sử dụng, phân bố trà hoa số bệnh mãn tính như đột quỵ, trụy tim và vàng ở từng vùng; Trò chuyện với tư thương để tìm ung thư”. Theo một số nghiên cứu ở Hà Lan, hiểu trữ lượng thu hái mỗi ngày của cả vùng. những người uống 4-5 tách chè đen hàng III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ngày giảm 70% nguy cơ đột quỵ so với 1. Tìm hiểu về tác dụng của cây trà hoa vàng những người chỉ dùng 2 tách hoặc ít hơn. Đó 1.1. Giá trị làm dược liệu chính là do chất flavonoid có trong chè đen Trà hoa vàng có tên khoa học là Camellia đã ngăn ngừa sự vón cục nguy hiểm của tiểu chrysantha, là loài thực vật hạt kín trong họ Chè huyết cầu trong máu - nguyên nhân dẫn đến Theaceae, có giá trị dược liệu rất quý. Ở Trung Quốc, hầu hết các chứng đột quỵ và các cơn đau trà hoa vàng (hay còn gọi là kim hoa trà) được nhiều tim. Loại chè đen nhắc đến trên đây là một nhà nghiên cứu hợp chất tự nhiên của Trung Quốc dạng chè được chế biến từ trà hoa vàng. phát hiện có chứa hơn 400 loại nguyên tố hóa học Y học cổ truyền Trung Quốc đã tổng kết khác nhau, rất có lợi cho sức khỏe con người. 9 tác dụng chính của lá trà hoa vàng: 1/ Tạp chí “Camellia International Journal” - một Trong lá trà có những hoạt chất làm giảm ấn phẩm chuyên nghiên cứu về trà hoa vàng của thế tổng hàm lượng lipit trong huyết thanh máu, giới xuất bản tại Newzealand cho biết: trà hoa vàng giảm lượng cholesterol mật độ thấp (choles- có thể chiết xuất 9 vi chất khác nhau. Sản phẩm từ terol xấu) và tăng lượng cholesterol mật độ các hợp chất của trà hoa vàng có khả năng kiềm chế cao (cholesterol tốt). 2/ Nước sắc lá trà có sự sinh trưởng của các khối u đến 33,8% (trong khi tác dụng hạ huyết áp rõ ràng và được duy trì y học cho rằng chỉ cần đạt đến ngưỡng 30% đã có trong thời gian tương đối dài. 3/ Nước sắc lá thể xem là thành công trong điều trị ung thư); giúp trà có tác dụng ức chế sự tụ tập của tiểu cầu, giảm đến 35% hàm lượng cholesterol trong máu chống sự hình thành huyết khối gây tắc (trong khi dùng các loại thuốc khác thì mức độ giảm nghẽn mạch máu. 4/ Phòng ngừa ung thư và chỉ là 33,2%). Chất chiết xuất từ trà hoa vàng còn có ức chế sự phát triển của các khối u khác. 5/ tác dụng làm giảm tới 36,1% lượng lipoprotein trong Hưng phấn thần kinh. 6/ Lợi tiểu mạnh. 7/ cơ thể, cao hơn 10% so với các liệu pháp sử dụng tân Giải độc gan và thận, ngăn ngừa xơ vữa dược hiện nay. động mạnh máu. 8/ Ức chế và tiêu diệt vi Ông Lipuren, chuyên gia y học dân tộc nổi tiếng khuẩn. 9/ Lá trà có tác dụng chống viêm, của Trung Quốc, trong một công trình nghiên cứu chống dị ứng và duy trì trạng thái bình khoa học đã khẳng định trà hoa vàng “có những công thường của tuyến giáp [1, 16, 17, 18]. dụng y học vô giá”. Theo chuyên gia này, sử dụng sản Theo cuốn Từ điển cây thuốc Việt Nam phẩm từ trà hoa vàng có thể làm giảm triệu chứng xơ của GS. Võ Văn Chi thì lá của trà hoa vàng SỐ 11/2016 Tạp chí [2] KH-CN Nghệ An
HOẠT ĐỘNG KH-CN được sử dụng để chữa bệnh lỵ, các bệnh khó có thể tạo được bằng phương pháp lai tạo nên chốc lở [2]. càng thu hút được nhiều sự quan tâm của các nhà lai Từ nhiều năm nay, người cao tuổi ở các tạo giống chè trên thế giới. Hiện nay, người ta đã tìm xã trong huyện Quế Phong biết về cây trà được Camellia flava của Việt Nam là loài rất dễ lai tạo hoa vàng dùng để nấu nước uống như chè và đã tạo được nhiều loài lai giữa loài này với các loài xanh. Đây là loài cây mọc tự nhiên trong chè của Nhật Bản. rừng. Người dân dùng trà hoa vàng nấu lấy Trà hoa vàng có thời gian ra hoa khá dài, hoa có nước uống, người ốm yếu đau nhức cơ thể màu vàng sặc sỡ, hoa từ trung bình đến to, có đường trở nên khỏe mạnh, hoạt bát còn người khỏe kính 4-8cm, đẹp, tươi lâu, nhiều loài nở hoa vào dịp mạnh ăn được nhiều cơm, đêm ngủ ngon Tết âm lịch nên người chơi cây cảnh đã sưu tầm các giấc. Lá của trà hoa vàng còn được dùng cây trà hoa vàng dã sinh về trồng làm cảnh ở sân vườn. như một loại thức ăn được nấu với măng Trà hoa vàng đang được người dân các nước như làm canh dùng cho người mới ốm dậy, Trung Quốc, Nhật Bản, Mỹ sử dụng như một loại cây người suy nhược sức khỏe. Ngoài ra, khi bị cảnh quý. Có khoảng 3.000 giống lai ghép đã được các vết thương lở loét, người dân địa chọn lọc từ trà hoa vàng, nhiều giống có hoa kép. Một phương còn lấy hoa và lá của trà hoa vàng số loài hoa trà được coi là biểu tượng của một bang giã nhỏ đắp lên vết thương, mỗi ngày thay hay một tỉnh như: loài chè Camellia japonica là loài 2-3 lần thì sau 2-3 ngày, vết thương sẽ khô hoa biểu tượng của bang Alabama, Hoa Kỳ và thành và liền da. phố Trùng Khánh, Trung Quốc…[3, 6, 7, 8]. Trong quá trình điều tra khảo sát về cây 1.3. Giá trị khác trà hoa vàng, đoàn chúng tôi tìm hiểu, tiếp Trà hoa vàng thường là cây gỗ nhỏ, cao 3-5m, là xúc với một vài thầy lang trong vùng, được cây chịu bóng, thường mọc dưới tán rừng tự nhiên. Do biết trà hoa vàng là vị thuốc Nam hết sức có đó, trà hoa vàng có khả năng trồng làm cây tầng dưới hiệu quả. Ngoài tác dụng của hoa thì lá của cho các đai rừng phòng hộ nuôi dưỡng nguồn nước, trà hoa vàng còn có tác dụng chống mệt mỏi, chống xói mòn. Cây có nhiều lá, dễ phân giải, có tác giúp tinh thần tỉnh táo, tăng cường chức dụng giữ nước và cải tạo đất tốt [2, 3, 7]. năng tiêu hóa, lợi tiểu, giải độc rất tốt. Đây 2. Đánh giá chất lượng và trữ lượng của cây trà là vốn quý cần phát huy, nhất là trong điều hoa vàng trên địa bàn huyện Quế Phong trị dự phòng ở cơ sở. Từ năm 2012-2013, đoàn nghiên cứu Nhật Bản do 1.2. Giá trị làm cây cảnh Giáo sư Hakoda phối hợp với PGS.TS Trần Ninh đã Giá trị lớn nhất và dễ nhận thấy nhất của phát hiện và đặt tên cho loài trà hoa vàng mới tại các loài thuộc chi Camellia là làm cây cảnh. huyện Quế Phong, tỉnh Nghệ An là Camellia Màu vàng của trà hoa vàng rất đặc trưng, quephongensis Hakoda et Ninh [16]. Hình 1. Trà hoa vàng (Camellia quephongensis) tại Nghệ An SỐ 11/2016 Tạp chí [3] KH-CN Nghệ An
HOẠT ĐỘNG KH-CN Hình 2: Trạng thái rừng có trà hoa vàng Trà hoa vàng Quế Phong (Camellia que- vào sấy. Công đoạn sấy có thể tiến hành bằng lò sấy phongsis Ninh et Hakoda) thích nghi và sinh hoặc bằng than, củi. Thành phẩm nụ và hoa khô được trưởng tốt nhất ở điều kiện khí hậu nhiệt đới người dân sử dụng bằng cách hãm với nước sôi để mưa mùa (ở độ cao từ 300-800m so với mực uống hoặc bán cho những người có nhu cầu. Đối với nước biển), dưới tán rừng có chiều cao 10- bộ phận lá, sau khi thu hái được đem phơi hoặc sấy 15m, độ tàn che 0,55-0,7 [4, 6, 7, 8, 16]. khô, khi dùng có thể hãm hoặc sắc để uống. Kết quả điều tra, khảo sát toàn huyện Điều tra sơ bộ cho thấy, trữ lượng trà hoa vàng tự Quế Phong, có hơn 5.000 cây trà hoa vàng, nhiên tại Nghệ An đang có chiều hướng sụt giảm. Hiện cây đang cho thu hoạch là trên 4.500 cây, tại, vào mùa thu hái, mỗi cây cho khoảng 1kg hoa và tập trung chủ yếu ở các xã Mường Nọc, nụ tươi. Toàn huyện Quế Phong mỗi ngày có thể mua Thông Thụ, Đồng Văn. Trà hoa vàng tại được trên 6 tạ hoa tươi. Như vậy, chỉ tính riêng tại đây sinh trưởng, phát triển tốt, tỷ lệ cây sinh huyện Quế Phong, mỗi năm cho thu hoạch trên 54 tấn trưởng tốt khá cao (trên 70%). Trung bình hoa và nụ tươi, với giá thu mua hiện tại dao động từ cứ 100 cây thì có khoảng 70 cây trưởng 50.000-70.000 đồng/kg hoa tươi cho thu nhập gần 300 thành cho khoảng 1kg hoa tươi/cây/vụ, triệu đồng. khoảng 21 cây trung bình chưa cho ra hoa Hiện nay, đang có một vài dự án quy hoạch trồng hoặc cho hoa nhưng dưới 0,2kg/cây/vụ. trà hoa vàng tại huyện Tương Dương, Quế Phong Còn lại là cây nhỏ, sinh trưởng kém. Như nhằm bảo tồn nguồn dược liệu quý và tạo ra nguồn lợi vậy, có 91/100 cây trà hoa vàng được khảo kinh tế. Trong đó, dự án trồng trên 12ha trà hoa vàng sát phát triển tốt và trung bình, chứng tỏ tại xã Lưu Kiền, huyện Tương Dương của Công ty CP điều kiện sinh thái, khí hậu và thổ nhưỡng Vật tư Nông nghiệp Nghệ An [22] và dự án bảo toàn của vùng rất phù hợp cho sự sinh trưởng, gen trà hoa vàng của Công ty Dược liệu TH tại 5ha phát triển của loài trà hoa vàng Camellia rừng tự nhiên thuộc xã Hạnh Dịch, huyện Quế Phong, quephongesis Hakoda et Ninh. Nghệ An đang cho kết quả tích cực [23]. Trà hoa vàng được thu hái vào tháng 10- 3. Lựa chọn nguyên liệu để sản xuất trà hòa tan 12 âm lịch, bộ phận thu hái chủ yếu: lá, nụ Trà hoa vàng dùng dưới dạng sắc uống bất tiện cho và hoa. Sau khi thu hái nụ và hoa tươi, người việc sử dụng, không được sử dụng rộng rãi và không dân địa phương bán lại cho tư thương hoặc có hiệu quả về kinh tế. Vì thế, dạng bào chế trà hòa tiến hành sơ chế, bảo quản bằng cách hông tan có khả năng đáp ứng tốt nhu cầu của thị trường, hoặc chần qua nước sôi, để ráo nước và cho tiện lợi và dễ sử dụng. Chỉ cần uống một gói là đã SỐ 11/2016 Tạp chí [4] KH-CN Nghệ An
HOẠT ĐỘNG KH-CN bằng hãm hoặc nấu cả ấm trà, với ưu điểm hòa tan nhanh, không để lại bã, cách làm đơn giản, tính cô đặc cao, lại có thể uống nguội hoặc uống nóng rất tiện lợi. Trà hòa tan ngày nay đã trở thành một hình thức tồn tại chủ yếu của trà, phù hợp với xã hội công nghiệp. Vì bào chế dưới dạng trà hòa tan, nên dung dịch khi pha phải có màu sắc trong, không vẩn đục, mùi vị thơm ngon, chất lượng nước ổn định. Theo kinh nghiệm của người dân bản địa và qua tìm hiểu thực tế sử dụng của nhiều nơi có nguồn dược liệu trà hoa vàng như: Trung Quốc, Tam Đảo, Ba Chẽ - Quảng Ninh, Đồng Hình 3: Cây trà hoa vàng trưởng thành tại huyện Quế Phong, Nghệ An Nai..., nguyên liệu sử dụng chủ yếu là hoa và nụ khô. Trong khi đó, so sánh nước Chú thích: hãm từ lá và nước hãm từ hoa, chúng tôi nhận thấy: nước hãm từ hoa ổn định về (1) Sở Y tế Nghệ An Công ty CP Dược VTYT Nghệ An màu sắc và mùi vị lâu hơn nước hãm từ (2) lá khô. Về mặt hóa học, trong lá có nhiều Tài liệu tham khảo thành phần hoạt chất tanin - là hỗn hợp 1. Lương Thịnh Nghiệp, 2000, Trung Quốc danh ưu trà hoa, Nxb poliphenol nên dễ bị oxy hóa, chất diệp Kim Thuần, Bắc Kinh. lục chỉ tan trong nước nóng, khi nước 2. GS. Võ Văn Chi, Từ điển cây thuốc Việt Nam, tập 2, Nxb nguội đi thì bị lắng tủa làm mất đi sự ổn Y học. định của dịch chiết. 3. Đỗ Văn Tuân, 2013-2016, Khai thác và phát triển nguồn gen Do đó, chúng tôi lựa chọn nguyên liệu trà hoa vàng Tam Đảo (Camellia tamdaoensis) và trà hoa vàng pêtêlô (Camellia petelotii) tại Vườn Quốc gia Tam Đảo, Đề tài nghiên cứu để sản xuất trà hòa tan là nụ và hoa trà khoa học cấp Nhà nước. hoa vàng. Hoa và nụ hoa đã được sấy 4. Trần Ninh, 2002, Kết quả nghiên cứu phân loại các loại trà khô của trà hoa vàng được đưa đi chiết hoa vàng của Việt Nam. Proceedings of the first National Symposium tách để lấy các thành phần có hoạt tính on yellow Camellia of Viet Nam, Tam Dao 8-1 Ja. 9-14.3. sinh học bằng dung môi nước, chiết 5. Viện dược liệu (2007), Bước đầu khảo sát thành phần hóa học của một số loài trà hoa vàng camellia spp ở Việt Nam. bằng nồi chiết và sử dụng hơi quá nhiệt 6. Ngô Quang Đê, 1998, Sưu tập một số loài cây Camellia hoa để chiết xuất, tạo thành cao dược liệu vàng dã sinh góp phần bảo vệ nguồn gen loài cây quý có nguy cơ bị chuẩn bị cho quá trình bào chế trà hoa tuyệt diệt, Báo cáo khoa học Đại học Lâm nghiệp 1998. vàng dưới dạng trà hòa tan. 7. Ngô Quang Đê, 2001, Trà hoa vàng (Camellia sp) nguồn tài IV. KẾT LUẬN nguyên quý hiếm cần bảo vệ và phát triển, Tạp chí Việt Nam hương sắc 92, 10-11. Trà hoa vàng (Camellia spp.) là loài 8. Tạp chí Camellia International Journal - Chuyên nghiên cứu cây quý hiếm, có nhiều giá trị như làm về trà hoa vàng của thế giới. thuốc, đồ uống, làm cảnh... nhưng hiện 9. Lixia Song, Xiangshe, WangXueqin Zheng, Dejian Huang, nay công trình nghiên cứu về dược liệu Polyphenolic antioxidant profiles of yellow camellia. Food Chem- này chưa nhiều và chưa được quan tâm istry, Volume 129, Issue 2, 15 November 2011, Pages 351-357. 10. QIN Lan-fang, LAI Mao-xiang, LIANG Bing, QU Xin-cheng, đúng mức. Do đó, việc nghiên cứu đánh HUANG Yun-feng, HU Qi-ming. Determination of Kaempferol in giá lựa chọn nguyên liệu trà hoa vàng để Camellia petelotii by HPLC. Guangxi Sciences, 2012-04. đưa vào sản xuất trà hòa tan, từ đó góp 11. Http://www.baomoi.com/Khai-thac-tiem-nang-nong-nghiep- phần bảo vệ sức khỏe người dân, bảo tồn, mien-tay-Nghe-An /c/16026823.epi. phát triển nguồn dược liệu quý là hết sức 12. Http://ngheandost.gov.vn/tin-tuc-su kien, Sở KH&CN Nghệ An: cần thiết./. Kiểm tra tiến độ thực hiện các đề tài quỹ gen, 15/06/2015. SỐ 11/2016 Tạp chí [5] KH-CN Nghệ An

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN

TRỢ GIÚP

HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG

Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.