Nghiên cứu thực trạng ô nhiễm môi trường đất nông nghiệp, vùng chuyên canh rau hoa tỉnh Lâm Đồng

Chia sẻ: Phung Tuyet | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:7

Thêm vào BST

Báo xấu

178
lượt xem 23
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nghề trồng rau và hoa có từ lâu đời ở Lâm Đồng nhờ điều kiện tự nhiên thuận lợi nên hầu hết các chủng loại rau và hoa ôn đới phát triển tốt phục vụ nội tiêu và xuất khNu. Canh tác lâu dài với việc đầu tư phân bón, thuốc bảo vệ thực vật cao là những tác nhân có khả năng gây ô nhiễm môi trường đất và nguồn nước mặt, nước ngầm.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Nghiên cứu thực trạng ô nhiễm môi trường đất nông nghiệp, vùng chuyên canh rau hoa tỉnh Lâm Đồng

NGHIÊN C U TH C TR NG Ô NHI M MÔI TRƯ NG Đ T NÔNG NGHI P, VÙNG CHUYÊN CANH RAU HOA T NH LÂM Đ NG Nguy n Bích Thu1, Lê Minh Châu1, Lê H u Quang1, Nghi p Qu c Vương1 SUMMARY Research on polutted situation of agricultural land envirenment in flower cultivation area of Lam Dong province The study was carry out in a famous area for a long term of cultivated with vegetables and flowers at Lam Dong province aim to access the affect of cultivation to the quality of the soil. Under a long term of applying fertilizers (both organic and chemical fertilizer) overdrove and unbalance; pesticides...for vegetable and flower plant, some properties of fertilities soil has been changed such as: increasing of pH from acidity to alkaline reaction; increasing phosphorous and potassium available in comparison with control soil samples lead to decreasing the effect of fertilizer and the yield. Especially, the available sodium had accumulated in the soils have been applying fish fertilizer since long time caused degradation of cultivate soi. However, some of heavy metal such as Cd, Cu, Cr, Hg, Pb, Zn, Mn and the residues of plant protection chemicals and E. coli forms in soil are not appearing with the quantity of risk. The high quantity of As, a very toxic heavy metal in the soils was detected. As can be accumulate in plant, then the problem should be study carefully to prevent the harmful for health. Probably, As can be derive from the mother material of the soils at this area. Keywords: Long term cultivation, overdose, accumulate, risk bi n pháp phòng tránh và kh c ph c ô I. §Æt vÊn ®Ò nhi m môi trư ng t chuyên canh rau, hoa Ngh tr ng rau và hoa có t lâu i c a t nh Lâm ng. Lâm ng nh i u ki n t nhiên thu n l i nên h u h t các ch ng lo i rau và hoa ôn II. VËt liÖu vµ Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu i phát tri n t t ph c v n i tiêu và xu t khNu. Canh tác lâu dài v i vi c u tư phân 1. V t li u nghiên c u bón, thu c b o v th c v t cao là nh ng tác t nông nghi p vùng chuyên canh rau nhân có kh năng gây ô nhi m môi trư ng hoa t nh Lâm ng t và ngu n nư c m t, nư c ng m. Vì v y r t c n nghiên c u ánh giá có cơ s 2. Phương pháp nghiên c u khoa h c nh m nh hư ng canh tác rau và 2.1. L y m u hoa cho năng su t, ch t lư ng cao nhưng + M u t theo ph u di n các lo i t không gây nh hư ng x u t i ch t lư ng chính trong khu v c nghiên c u t và các thành ph n môi trư ng khác. + M u t ng canh tác (0-20cm; 20- tài ư c th c hi n v i m c tiêu 40cm) trên ru ng và trong nhà lư i; và m u ánh giá hi n tr ng ô nhi m môi trư ng t t i ch ng (trên cùng lo i t v i m u nông nghi p (vùng chuyên canh rau, hoa nghiên c u nhưng không canh tác rau, hoa) thu c à L t - L c Dương, ơn Dương - c Tr ng) làm cơ s cho vi c xu t các + M u nư c tư i. 1 Trung tâm Nghiên c u t, Phân bón và Môi trư ng phía Nam.
2.2. Phương pháp phân tích m u đ t - S d ng phân bón: và nư c Phân h u cơ ư c s d ng nhi u c v Theo các phương pháp ph bi n hi n s lư ng và ch ng lo i. nay các phòng phân tích t, nư c và c a Phân cá còn ư c dùng (17% - 20% s Tr m quan tr c và Phân tích Môi trư ng t h i u tra) trong khi t nh ã có khuy n cáo Qu c Gia không nên s d ng lo i phân này t nhi u 2.3. Phương pháp x lý s li u năm nay (lư ng s d ng bình quân t 4,5 - 6,5 t n/ha/v ). Ngoài ra còn s d ng các Theo phương pháp th ng kê thông lo i phân h u cơ khác như phân chu ng, d ng b ng Excels và ph n m m th ng kê phân dê, các lo i phân h u cơ ch bi n v i sinh h c MSTATC lư ng bón cao (trung bình 15 - 20 t n/ha/v ). III. KÕt qu¶ vµ th¶o luËn Phân khoáng cũng ư c s d ng r t 1. M t s tính ch t lý hóa đ t khu v c nhi u. Lư ng s d ng khá cao so v i m c nghiên c u khuy n cáo trên c 3 i tư ng rau (ăn lá, ăn qu , ăn c ) và hoa. M c s d ng thư ng Rau, hoa khu v c nghiên c u ch y u cao hơn t 30 n 45%, cá bi t t i hơn 60% t p trung trên 2 nhóm t chính là t i v i c N, P, K. Ngoài phân bón g c, vàng và t phù sa sông su i, trong ó ch phân bón lá v i r t nhi u ch ng lo i cũng y u là nhóm t vàng. Tính ch t t nói ư c phun x t b sung t 3-5 ngày m t l n chung là có thành ph n cơ gi i trung bình su t v . n n ng, chua, pHH2O thư ng ch kho ng 4,8-4,9. Dung tích h p thu và no bazơ - S d ng thu c b o v th c v t: u m c th p, ch t 10,5-13,5 me/100 g K t qu i u tra kh o sát cho th y, các t và 30-35%. Trong các y u t dinh hóa ch t b o v th c v t mà nông dân s dư ng cho cây tr ng thư ng có h u cơ, kali d ng u n m trong danh m c các lo i khá, ngoài ra, m t ng s và lân, ka li d thu c ư c phép s d ng c a B Nông tiêu th p. nghi p và PTNT. Nhưng li u lư ng và s l n s d ng thư ng cao hơn nhi u so v i 2. M t s v n đ v t p quán canh tác m c khuy n cáo. a s nông sân s d ng rau có nh hư ng t i ch t lư ng môi các lo i thu c BVTV theo kinh nghi m, trư ng đ t Lâm Đ ng theo ch ng lo i cây tr ng và c bi t là theo - Th i gian canh tác lâu năm (ít nh t là di n bi n c a th i ti t. 10 năm) và liên t c kho ng 3 v /năm, gi a các v ch cho t ngh kho ng 10-15 3. K t qu nghiên c u ch t lư ng môi ngày. trư ng đ t - Làm t: T p quán thay t m t ho c 3.1. Đ chua đ t b sung thêm t m i cào trên i xu ng Trên 70% s m u t khu v c canh tác vài ba năm m t l n. Vi c x lý t b ng rau hoa có pH cao hơn pH t i ch ng và hóa ch t cũng r t ph bi n. Hóa ch t x lý ch y u là Mocap, Nebijin (dùng cho có xu hư ng ki m (l n hơn 6,5) Hi n tư ng nh ng vư n tr ng c i b p) và vôi, lư ng này ph bi n t t c các khu v c nghiên vôi s d ng trung bình cho 1000m2 là c u nhưng rõ nh t là L c Dương (trên 160kg. 92% s m u nghiên c u). Trong khi ó theo
c i m phát sinh h c, t ây h u h t t ng khu v c ph thu c vào ch ng lo i cây chua, pH t 4 - 5,5. Nông dân thư ng s tr ng và lư ng phân bón s d ng nhưng xu d ng vôi bón lót v i li u lư ng r t l n, ph th ch y u là tăng cao so v i t i ch ng. bi n t 1-1,6 t n/ha/v . Vôi ư c dùng theo Dùng phân h u cơ v i lư ng l n i v i quan ni m c a h là sát trùng t. Tác canh tác rau, hoa là i u t t y u. Phân h u ng lâu dài c a t p quán này th hi n r t cơ nhi u ch ng lo i thư ng ư c bón trung rõ vi c làm thay i ph n ng c a môi bình t 10 - 15 t n/ha/v , nhi u h bón t i trư ng t t ít chua sang ki m. Thay i 20 - 25 t n/ha/v . M c bón như v y cho 3 này s kéo theo hàng lo t bi n ng khác v m t năm ã Ny hàm lư ng h u cơ trong c a tính ch t hóa h c t. t lên cao (Hình 1). 100% m u nghiên c u khu v c à L t u có hàm lư ng h u cơ 3.2. Ch t h u cơ đ t cao hơn t i ch ng. ây là tác ng có Hàm lư ng ch t h u cơ (OM) trong t l i i v i tính ch t t, nh t là t tr ng rau, hoa. V n là phân h u cơ s d ng khu v c nghiên c u dao ng t 1,74 - ph i ư c x lý t tiêu chuNn quy nh c a 7,72%. t chuyên canh rau hoa, ch t h u B N ông nghi p và PTN T tránh nguy cơ cơ t thay i r t nhi u so v i c tính t gây ô nhi m môi trư ng t và nông s n. i ch ng theo hai hư ng ngư c nhau: Ho c Không nên dùng phân cá chưa qua ch bi n. là tăng lên r t nhi u, ho c là gi m m nh tùy 9,0 8,0 7,0 6,0 Giá tr % 5,0 4,0 3,0 2,0 1,0 - L2 L1 L4 L5 L6 L8 L9 L 12 L 13 L 18 L 19 L 22 L 20 L 10 L 11 L 27 L 23 L 24 L 25 L 26 L28 L29 L 31 L 33 L 35 L 34 L 42 L 37 L 36 L 43 L47 L45 L46 L44 LD-1 LD-2 LD-3 LD-4 LD-5 LD-9 L D - 10 L D - 11 L D - 12 L D - 13 L D - 14 L D - 15 L D - 17 L D - 33 L D - 19 L D - 20 L D - 21 L D - 22 L D - 26 L D - 27 L D - 28 L D - 29 L D - 30 L D - 31 D-3 D - 14 D - 23 D - 24 D - 26 D - 28 D - 29 D - 32 D - 34 D - 43 D - 44 D - 45 D - 36 D - 37 D - 41 D - 42 D - 46 D - 49 D - 52 D - 53 D - 56 D - 57 T - 01 T - 04 T - 05 T - 06 T - 07 T - 25 T - 26 T - 12 T - 21 T - 22 T - 23 ÀL T L C DƯƠN G ƠN DƯƠN G C TR N G Kí hi u m u đ t tr ng Đ i ch ng Hình 1: OM trong t i ch ng và t tr ng rau - hoa 3.3. Các ch t dinh dư ng đa lư ng năm ây, s li u phân tích hơn 200 m u và cation trao đ i cho th y hàm lư ng lân và kali d tiêu u Theo c i m phát sinh h c t, các cao, ph bi n t 17 n trên 200 mg/100 g t i v i lân và t 17 n trên 120mg/100 lo i t tr ng ây u có hàm lư ng N trung bình, lân và kali d tiêu th p. Khi g t i v i kali. Cao hơn t 10 n 20 l n, cá bi t cao hơn c trăm l n (hàm lư ng nghiên c u các m u t tr ng rau hoa nhi u Photpho) so v i m u i ch ng (Hình 2, 3).
Giá tr mg/100g Giá tr mg/100g - - 50,0 100,0 150,0 200,0 250,0 300,0 350,0 20,0 40,0 60,0 80,0 100,0 120,0 140,0 160,0 L2 L2 L1 L1 L4 L4 L5 L5 L6 L6 L8 L8 L9 L9 L 12 L 12 L 13 L 13 L 18 L 18 L 19 L 19 L 22 L 22 L 20 L 20 L 10 L 10 L 11 L 11 L 27 L 27 L 23 L 23 L 24 L 24 ÀL T L 25 L 25 ÀL T L 26 L 26 L28 L28 L29 L29 L 31 L 31 L 33 L 33 L 35 L 35 L 34 L 34 L 42 L 42 L 37 L 37 L 36 L 36 L 43 L 43 L47 L47 L45 Hình 3. K2O d tiêu trong L45 Hình 2. P2O5 d tiêu trong L46 L46 L44 L44 LD-1 LD-1 LD-2 LD-2 m t h th ng m u t theo a hình i t LD-3 LD-3 t v a tăng kh năng gây ô nhi m t tr ng và t Nguyên nhân ch y u là do lư ng bón quá phí phân bón do cây không s d ng h t, ngu n nư c. Lân là nguyên t r t d b r a chóng. i u này th hi n rõ khi nghiên c u trôi kh i t khi bón dư th a và làm phú cao và dư th a như ã trình bày, v a lãng LD-4 LD-4 dư ng hóa ngu n nư c m t r t nhanh đ t tr ng đ t tr ng LD-5 LD-5 LD-9 LD-9 L D - 10 L D - 10 L D - 11 L D - 11 L D - 12 L D - 12 L D - 13 L D - 13 L D - 14 L D - 14 L D - 15 L D - 15 L D - 17 L D - 17 L D - 33 L D - 33 L D - 19 L D - 19 L C DƯƠNG L C DƯƠNG L D - 20 L D - 20 L D - 21 L D - 21 L D - 22 L D - 22 L D - 26 L D - 26 L D - 27 L D - 27 L D - 28 L D - 28 L D - 29 L D - 29 i ch ng và L D - 30 L D - 30 i ch ng và L D - 31 L D - 31 Lâm ng. D-3 D-3 D - 14 D - 14 D - 23 D - 23 D - 24 D - 24 D - 26 D - 26 Đ i ch ng D - 28 D - 28 Đ i ch ng D - 29 D - 29 D - 32 D - 32 D - 34 D - 34 D - 43 D - 43 D - 44 D - 44 D - 45 D - 45 D - 36 D - 36 D - 37 D - 37 ƠN DƯƠNG ƠN DƯƠNG D - 41 D - 41 D - 42 D - 42 D - 46 D - 46 D - 49 D - 49 D - 52 D - 52 D - 53 D - 53 D - 56 D - 56 D - 57 D - 57 T - 01 T - 01 T - 04 T - 04 T - 05 T - 05 T - 06 T - 06 t tr ng rau - hoa T - 07 t tr ng rau - hoa T - 25 T - 07 T - 26 T - 25 T - 12 T - 26 T - 12 C T R NG T - 21 C T R NG T - 22 T - 21 T - 22 Kí hi u m u T - 23 Kí hi u m u T - 23 nh xu ng sư n và t i thung lũng. hàm lư ng lân và kali d tiêu cao nh t mg/100 g t so v i cùng lo i t nhưng lư ng lân d tiêu cao nh t, t 130 -240 t 20 n 70 mg/g t). Khu v c thung lũng t ơn Dương cũng là nơi t canh tác có v trí sư n ho c nh i (ch trong kho ng tr ng rau hoa thung lũng thư ng có hàm
Rõ ràng là, vi c bón phân khoáng v i li u lư ng quá cao ang là nguy cơ tr c ti p gây ô nhi m t và ngu n nư c. K t qu i u tra nông h cũng cho th y nông dân ch y u bón theo c m tính, nh t là phân lân. Bón lót m t lư ng l n phân lân là t p quán không th b c a ngư i dân ây, chưa k bón thúc nhi u l n v i s lư ng l n các lo i phân N,P,K khác. Ngoài li u lư ng, t l gi a các lo i phân a lư ng cũng là y u t h n ch l n do phát sinh i kháng ion. Cây không th l y nhi u N trên n n P cao như th . V n tương t v i Kali, lư ng bón cao trên 100kg K2Okg/ha ã làm cây không l y ư c N n a n u bón N trên 300kg/ha. ó là lý do t i sao các ch t dinh dư ng trong t dư th a nhưng v n không t năng su t t i a tương ng. Hi n tư ng này gây nên m t ki u thoái hóa t do bón phân không h p lý mà h u qu là cây tr ng v n không l y ư c lư ng dinh dư ng c n thi t m c dù lư ng bón cao trong khi ngu n nư c b phú dư ng hóa do m và lân b r a trôi. V Natri trao i: Trong s các cation trao i ư c nghiên c u, có b t thư ng nhi u nh t là Na trao i. Khu v c à L t s d ng nhi u phân cá nên Na trao i tích lũy cao trong ph c h h p ph t gây thoái hóa tính ch t v t lý t, phá h y c u trúc oàn l p làm t b chai c ng. ó cũng là m t trong nh ng nguyên nhân c a t p quán thay t m t vài ba năm m t l n ây. 3.4. Kim lo i n ng và As - Không phát hi n Hg trong t t c các m u t và nư c tư i nghiên c u. - Hàm lư ng Cr, Zn, Pb u n m trong m c an toàn, ch có 4 m u có Pb và 4 m u có Cr cao hơn tiêu chuNn cho phép nhưng không i n hình. - Hàm lư ng Cd: Không phát hi n trong t khu v c nghiên c u. Cd có th có ngu n g c t phân lân nhưng do kh năng hòa tan c a nguyên t Cd cao nên không phát hi n trong t do ã b r a trôi vào ngu n nư c. Trong nư c tư i có 52/59 m u ch a Cd cao hơn 0.1mg/l cũng ch ng t i u này. - H u h t m u nư c tư i ơn Dương - c Tr ng êu có Pb vư t 0.1mg/l m c dù không phát hi n trong t. Theo nhi u nghiên c u, kh năng tích lũy Pb trong rau có tương quan ch t v i Pb trong t hơn là v i Pb trong nư c tư i. - Riêng nguyên t Asen ư c phát hi n có hàm lư ng cao vư t tiêu chuNn cho phép i v i t nông nghi p khá ph bi n trong s m u t nghiên c u, (chi m 65% s m u) à L t - L c Dương. Hàm lư ng As cao hơn tiêu chuNn t 2,5 n 4,5 l n, th m chí có nhi u m u cao hơn t i 75 l n, k c trên t chưa canh tác ch ng t ngu n g c As trong t không ph i t phân bón. i u c bi t là As phân b cao ch y u khu v c t i, t phát tri n trên á sét. Có nhi u nghiên c u cho th y á m hình thành t là ngu n g c c a As trong t, nh t là á tr m tích có ch a arsenat (AsO43-) trong thành ph n khoáng v t. 3.5. H p ch t h u cơ khó phân h y sinh h c (t n dư nông dư c) T t c các m u t và nư c phân tích u không phát hi n ư c t n dư hóa ch t b o v th c v t. Tuy nhiên k t qu i u tra cũng cho th y lư ng thu c BVTV ngư i nông dân s d ng là quá nhi u so v i khuy n cáo. Cách s d ng cũng ch y u theo kinh nghi m mà ít theo hư ng d n c a nhà s n xu t. Do th i gian phân h y trong t ng n nên không
phát hi n ư c t n dư trong t nhưng ch c ch n là có nh hư ng t i ch t lư ng nông s n. 3.6. Vi sinh v t có kh năng gây b nh Không phát hi n E.Coli là vi khuNn gây b nh trong m u t nghiên c u và nư c tư i. IV. KÕt luËn 1. T p quán canh tác c a ngư i dân khu v c chuyên canh rau, hoa Lâm ng có nhi u v n tác ng t i ch t lư ng môi trư ng t như: Bón vôi, bón phân khoáng v i li u lư ng cao g p nhi u l n (thư ng t 30 n 45%, so v i m c khuy n cáo c a ngành nông nghi p. Có t 17 - 20% s h còn s d ng phân cá không rõ ngu n g c. Li u lư ng thu c b o v th c v t ư c s d ng cũng cao hơn nhi u l n so v i khuy n cáo m c dù các hóa ch t b o v th c v t mà nông dân s d ng u n m trong danh m c các lo i thu c ư c phép s d ng c a B Nông nghi p và PTNT. 2. Môi trư ng t khu v c chuyên canh rau, hoa t nh Lâm ng do có th i gian canh tác lâu dài cùng v i t p quán canh tác c a ngư i dân ã xu t hi n m t s v n liên quan t i bi n i tính ch t t c n ư c lưu ý và kh c ph c, g m: + Tăng tr s pH t t 0.5 t i trên 2.5 ơn v + Hàm lư ng ch t dinh dư ng d tiêu P2O5 và K2O tăng cao b t thư ng hàng ch c l n so v i c tính phát sinh h c c a t. + Hàm lư ng Na trao i tăng cao t khu v c s d ng phân cá làm thay i c u trúc t, làm t khó thoát nư c d n t i t p quán thay t tr ng rau sau vài năm canh tác. 3. Chưa phát hi n ô nhi m kim lo i n ng trong t i v i Cu, Cr, Hg, Pb, Zn, Mn. Riêng As có tích lũy cao trong môi trư ng t nhưng không phát hi n trong nư c tư i. Nhi u kh năng hàm lư ng As cao trong môi trư ng t có ngu n g c t m u ch t hình thành t nhưng c n ư c u tư nghiên c u m t cách h th ng có k t lu n chính xác. 4. Chưa phát hi n v n ô nhi m t b i vi sinh v t gây b nh và h p ch t h u cơ khó phân h y sinh h c. TÀI LI U THAM KH O 1. Nguy n văn B , Bùi Huy Hi n, 2003, Bón phân cân i cho cây tr ng Vi t am, t lý lu n n th c ti n, NXB Nông nghi p - Hà n i. 2. Vũ Cao Thái, Nguy n Bích Thu và ctv, 1996, ghiên c u nh hư ng c a nư c th i công nghi p t i môi trư ng t nông nghi p khu công nghi p Phư c Long - Th c, Tp. HCM, Báo cáo khoa h c Trung tâm Nghiên c u và chuy n giao K thu t t Phân. 3. Nguy n Bích Thu và ctv, 2005, ng d ng bài toán d báo kh năng tích lũy và lan truy n kim lo i n ng trong môi trư ng t KC hơn Tr ch - ng ai, K t qu nghiên c u KH Vi n TNNH, quy n 4 NXB Nông nghi p.
4. A study of soil pollution by metals in Réunion- Environmental Risks of Recycling Research Unit website 08 February 2006 - CIRAD) 5. Intervention values and target values - Soil quality standards (Ministry of Housing, Spatial Planning and Environment, Dept. Soil Protection. The Netherlands, 2004). 6. itrate and fertilizer pollution in the etherlands (Water in The Netherlands - 2004- 2005) Ngư i ph n bi n: TS. H Quang Đ c