Nghiên cứu tình trạng kháng insulin và chức năng tế bào beta ở người cao tuổi

Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012<br /> <br /> NGHIÊN CỨU TÌNH TRẠNG KHÁNG INSULIN<br /> VÀ CHỨC NĂNG TẾ BÀO BETA Ở NGƯỜI CAO TUỔI<br /> Hoàng Mạnh*, Hồ Thượng Dũng*, Nguyễn Đức Công*, Nguyễn Văn Thành*, Trương Văn Trị*,<br /> Đỗ Thị Thuận*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mở đầu: Những năm gần đây dân số già tăng lên rất nhanh. Lớn tuổi tăng tỷ lệ đái tháo đường: trên 60<br /> tuổi gấp 8 lần so với dưới 40 tuổi. Đái tháo đường týp 2 chủ yếu do tình trạng kháng insulin ở cơ, gan, mô mỡ,<br /> xương và sự bài tiết bất thường insulin. Kháng insulin và rối loạn chức năng tiết insulin của tế bào BETA tuyến<br /> tụy ở người cao tuổi chưa được nghiên cứu nhiều.<br /> Mục tiêu: Khảo sát tình trạng kháng insulin, tiết insulin của tế bào BETA tuyến tụy ở người cao tuổi qua<br /> chỉ số HOMA-IR, HOMA-CNTB β. Tìm mối liên quan giữa chỉ số kháng insulin và chức năng tiết insulin của<br /> tế bào BETA tuyến tụy với một số yếu tố nguy cơ đái tháo đường.<br /> Phương pháp nghiên cứu: Mô tả cắt ngang, thực hiện trên 660 bệnh nhân đến khám, điều trị ngoại trú tại<br /> bệnh viện Thống Nhất năm 2010.<br /> Kết quả: Chỉ số kháng insulin Ln (HOMA-IR) nhóm ≥ 60 tuổi (0,96 ± 0,44) và ở nhóm < 60 tuổi (0,96 ±<br /> 0,41). Tỷ lệ bệnh nhân kháng insulin ở nhóm ≥ 60 tuổi (33,3%) và nhóm < 60 tuổi (35,0%). Chỉ số chức năng tế<br /> bào BETA tụy Ln (HOMA CNTB β) ở nhóm ≥ 60 tuổi (4,54 ± 0,61) và ở nhóm < 60 tuổi (4,78 ± 0,58). Mối liên<br /> quan kháng insulin ở người cao tuổi với BMI (P < 0,001). Mối liên quan kháng insulin ở người cao tuổi với<br /> WHR (P = 0,0031). Mối liên quan kháng insulin ở người cao tuổi với tăng triglycerid (P = 0,003). Mối liên quan<br /> kháng insulin ở người cao tuổi với lớp tuổi, giới, tiền sử gia đình có đái tháo đường, vận động thể lực, tăng<br /> huyết áp, tăng cholesterol, tăng LDL-C, giảm HDL-C, giảm GNG (P > 0,005). Mối liên quan giảm chức năng tế<br /> bào BETA tụy ở người cao tuổi với các yếu tố nguy cơ đái tháo đường (P > 0,005).<br /> Kết luận: Ở người cao tuổi không có sự khác biệt về đề kháng insulin giữa nhóm ≥ 60 tuổi và nhóm < 60<br /> tuổi; giảm chỉ số chức năng tế bào BETA tụy ở nhóm ≥ 60 tuổi so với nhóm < 60 tuổi. Ở người cao tuổi: tăng đề<br /> kháng insulin có liên quan với béo phì, béo bụng và tăng triglycerid, không liên quan với lớp tuổi, giới, tiền sử<br /> gia đình có đái tháo đường, vận động thể lực, tăng huyết áp, tăng cholesterol, tăng LDL-C, giảm HDL-C, giảm<br /> GNG. Giảm chức năng tế bào BETA tụy không liên quan với các yếu tố nguy cơ đái tháo đường.<br /> Từ khóa: kháng insulin, chức năng tế bào BETA, người cao tuổi, mối liên quan.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> STUDY OF INSULIN RESISTANCE AND PANCREATIC BETA-CELL FUNCTION IN THE ELDERLY<br /> Hoang Manh, Ho Thuong Dung, Nguyen Đuc Cong, Nguyen Van Thanh, Truong Van Tri,<br /> Do Thi Thuan * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 16 - Supplement of No 1 - 2012: 190 - 194<br /> Background: In recent years, the aging population has increased rapidly. Among the elderly, the incidence<br /> of type 2 diabetes is continuing to rise. People aged over 60 years are 8 times more likely to develop type 2 diabetes<br /> than people aged less than 40 years.<br /> Type 2 diabetes is mainly caused by: (a) insulin resistance in muscle, liver, adipose tissue and bone and (b)<br /> * Bệnh viện Thống Nhất TP.Hồ Chí Minh<br /> Tác giả liên lạc: BS. CKII. Hoàng Mạnh<br /> ĐT: 0903634393<br /> <br /> 190<br /> <br /> Email: hoangmanh1806@yahoo.com.vn<br /> <br /> Hội nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Thống Nhất TP. HCM 2012<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> abnormal insulin secretion. Insulin resistance and dysfunctional insulin secretion from pancreatic beta cells in<br /> the elderly were not clearly understood in the past.<br /> Method: We performed a prospective descriptive study to survey the state of insulin resistance and insulin<br /> secretion from pancreatic beta cells in the elderly by HOMA-IR index and HOMA-β to find a link between the<br /> insulin resistance index and the insulin secretion function of pancreatic beta cells, taking into account a number<br /> of supposed risk factors for diabetes, in 660 patients who had presented to the outpatient department at Thong<br /> Nhat Hospital, HCMC, Vietnam in 2010.<br /> Results: Insulin resistance index (HOMA-IR) ≥ 60 age group (0.96 ± 0.44) and in group 0,05<br /> 75 (37,5)<br /> (n = 100) > 0,05<br /> 30 (30,0)<br /> <br /> Không có sự khác biệt chỉ số kháng insulin,<br /> tỷ lệ kháng insulin giữa nhóm ≥ 60 tuổi và nhóm<br /> < 60 tuổi. Kết quả này phù hợp với Lưu Cảnh<br /> Toàn, Hoàng Trung Vinh (2006)(2); không phù<br /> hợp với Huichen (2005)(1) Nguyễn Văn Quýnh<br /> (2007)(4). Sự khác biệt này có lẽ là do sự khác<br /> nhau về đối tượng nghiên cứu: các tác giả<br /> nghiên cứu đề kháng insulin ở bệnh nhân ĐTĐ<br /> týp 2, chúng tôi nghiên cứu đề kháng insulin ở<br /> NCT chưa bị ĐTĐ.<br /> Bảng 3: So sánh giá trị trung bình chỉ số CNTB beta<br /> tụy<br /> Nhóm  60 tuổi<br /> < 60 tuổi<br /> P<br /> Giới<br /> (n = 300)<br /> (n = 300)<br /> Chung HOMA CNTB  113,6 ± 87,68 110,4 ± 87,83 <<br /> Ln (HOMA<br /> 4,54 ± 0,61 4,78 ± 0,58 0,05<br /> CNTB )<br /> Nam HOMA CNTB  113,3 ± 99,51 108,9 ± 92,02 <<br /> Ln (HOMA<br /> 4,50 ± 0,65 4,73 ± 0,57 0,05<br /> CNTB )<br /> Nữ<br /> <br /> Xử lý số liệu<br /> <br /> 192<br /> <br /> không có sự khác biệt giữa nhóm  60 tuổi và<br /> nhóm< 60 tuổi (p>0,05).<br /> <br /> HOMA CNTB  114,2 ± 58,69 113,4 ± 79,15 <<br /> Ln (HOMA<br /> 4,61 ± 0,53 4,87 ± 0,58 0,05<br /> CNTB )<br /> <br /> Rối loạn tiết insulin của tế bào BETA tụy là<br /> tình trạng song hành với đề kháng insulin trong<br /> cơ chế bệnh sinh ĐTĐ týp 2. Quá trình tích tuổi<br /> học làm kiệt quệ dần tế bào BETA tụy cho nên<br /> <br /> Hội nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Thống Nhất TP. HCM 2012<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012<br /> khả năng tiết insulin bị suy giảm. Kết quả<br /> nghiên cứu của chúng tôi: giảm chỉ số chức<br /> năng tế bào BETA tụy ở nhóm ≥ 60 tuổi so với<br /> nhóm < 60 tuổi (kể cả chung, nam, nữ) có ý<br /> nghĩa thống kê (P < 0,05). Kết quả này khác biệt<br /> với Trần Thị Thanh Hóa, Tạ Văn Bình (2007)(1),<br /> Phan Ngọc Lan (2006)(6) có lẽ do đối tượng<br /> nghiên cứu của các tác giả là bệnh nhân ĐTĐ<br /> týp 2, còn chúng tôi là NCT chưa bị ĐTĐ.<br /> Bảng 4: Mối liên quan kháng insulin với BMI ở<br /> người  60 tuổi<br /> BMI<br /> Thông số<br /> <br /> Bình<br /> Béo phì Quá cân<br /> thường<br /> ( 25) (23 – 24,9)<br /> (18,5-22,9)<br /> (n = 87)<br /> (n = 83)<br /> (n = 115)<br /> <br /> - Chung,<br /> 50 (57,5)<br /> n (%)<br /> Tăng - Nam, n 34/61<br /> Insulin (%)<br /> (55,7)<br /> - Nữ, n<br /> 16/26<br /> (%)<br /> (61,5)<br /> - Chung,<br /> 47 (54,0)<br /> n (%)<br /> Kháng - Nam, n 32/61<br /> Insulin (%)<br /> (52,5)<br /> - Nữ, n<br /> 15/26<br /> (%)<br /> (57,7)<br /> <br /> 29 (34,9)<br /> 15/53<br /> (28,3)<br /> 14/30<br /> (46,7)<br /> <br /> 23 (20,0)