Phẩm giá người phụ nữ trong suy nghĩ và cảm nhận của nữ sinh Hà Nội tuổi 15 - Nguyễn Đức Thạc

Sù kiÖn - NhËn ®Þnh X· héi häc sè 4 (80), 2002 71<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> PhÈm gi¸ ng−êi phô n÷ trong suy nghÜ vµ<br /> c¶m nhËn cña n÷ sinh Hµ Néi tuæi 15<br /> <br /> NguyÔn §øc Th¹c<br /> <br /> <br /> <br /> "Lµ n÷ sinh trung häc, em ®ang dÇn chia tay víi tuæi niªn thiÕu cña m×nh ®Ó<br /> b−íc vµo tuæi tr−ëng thµnh, víi bao hy väng vÒ häc hµnh, lËp th©n, lËp nghiÖp. Lµ<br /> mét thiÕu n÷, em ®ang trë thµnh mét n÷ thanh niªn, mét thanh n÷, råi sÏ lµ phô n÷<br /> víi nh÷ng quyÒn lîi vµ nghÜa vô cña mét c«ng d©n trong x· héi, mét ng−êi lµm chñ<br /> x©y dùng gia ®×nh h¹nh phóc. Lµ mét n÷ sinh, song em h·y thö ®Æt m×nh vµo vai trß<br /> vµ tr¸ch nhiÖm cña mét ng−êi phô n÷ ®Ó suy nghÜ vµ gi·i bµy t©m t− cña b¶n th©n<br /> em vÒ phÈm gi¸ ng−êi phô n÷...".<br /> §ã lµ lêi dÉn nhËp ®Ó n÷ sinh ®i vµo t×m hiÓu vµ tr¶ lêi nh÷ng ®iÒu xoay<br /> quanh chñ ®Ò "phÈm gi¸ ng−êi phô n÷" ®−îc ®Æt ra, ®−îc gîi më trong phiÕu th¨m<br /> dß, kh«ng chØ lµ vai ba ®iÒu mµ cã ®Õn 12 ®iÒu1. VËy mµ thËt kú l¹, chóng t«i ®·<br /> nhËn ®−îc sù h−ëng øng thËt tù nguyÖn, nghiªm tóc vµ nhiÖt thµnh cña n÷ sinh<br /> trung häc tuæi 15 cña Hµ Néi. Giê ®©y, tr−íc m¾t chóng t«i lµ nh÷ng bµi viÕt tr¶ lêi<br /> phiÕu th¨m dß, nh÷ng bµi viÕt trªn nh÷ng trang giÊy häc trß víi nh÷ng nÐt ch÷ vµ<br /> mÇu mùc quen thuéc, th©n th−¬ng, cuèi bµi viÕt ghi râ tªn m×nh, tªn, nghÒ nghiÖp,<br /> tr×nh ®é v¨n hãa cña cha mÑ m×nh vµ tªn líp m×nh n÷a, tù tin ch¼ng cã g× e ng¹i. Râ<br /> rµng vÊn ®Ò phÈm gi¸ ng−êi phô n÷ còng ®· trë nªn kh«ng kÐm bøc xóc trong nh÷ng<br /> suy t− cña líp n÷ sinh mµ trong mét t−¬ng lai gÇn sÏ trë thµnh phô n÷ víi mäi chiÒu<br /> c¹nh tr¨n trë cña nã.<br /> PhÈm gi¸, nh©n phÈm cña ng−êi phô n÷ bao gåm nh÷ng g×? 100% n÷ sinh<br /> ®−îc hái ®· trë lêi, 93% ®· x¸c ®Þnh râ 3 ®iÒu quan träng h¬n c¶ vµ nªu lªn 1 ®iÒu<br /> quan träng nhÊt, qua thèng kª ph©n lo¹i, ®øng ë hµng ®Çu lµ nh÷ng phÈm chÊt<br /> truyÒn thèng cña ng−êi phô n÷ nh− khoan dung, vÞ tha, khiªm nh−êng, nh¹y c¶m,<br /> ®¶m ®ang viÖc nhµ, hÕt lßng ch¨m sãc chång con, sèng thñy chung víi ®êi sèng gia<br /> ®×nh. Còng cã mét tû lÖ 40% nãi ®Õn c«ng, dung, ng«n, h¹nh, kh«ng dõng l¹i ë kh¸i<br /> niÖm trõu t−îng mµ cã sù gi¶i thÝch cô thÓ, nhÊn m¹nh ®Õn phÈm h¹nh nh− lµ ®iÒu<br /> quan träng nhÊt trong 3 ®iÒu mµ c¸c em x¸c ®Þnh lµ Ng«n, lµ H¹nh, lµ Dung. H¹nh<br /> lµ quan träng nhÊt, ®i liÒn víi H¹nh lµ Ng«n, lêi ¨n tiÕng nãi, sù lùa chän nh− vËy lµ<br /> dÔ hiÓu, song cßn l¹i lµ Dung mµ kh«ng ph¶i lµ C«ng, vµ ®©y lµ mét ®iÒu "l¹", Ýt<br /> <br /> 1<br /> Cuéc nghiªn cøu ®−îc triÓn khai n¨m 2000, víi dung l−îng mÉu lµ 200 n÷ sinh cña hai<br /> tr−êng trung häc phæ th«ng thuéc quËn §èng §a, Hµ Néi.<br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn<br /> 72 PhÈm gi¸ ng−êi phô n÷ trong suy nghÜ vµ c¶m nhËn cña n÷ sinh Hµ Néi tuæi 15<br /> <br /> nhiÒu mang s¾c mµu "hiÖn ®¹i". RÊt ®¸ng chó ý lµ c¸c phÈm chÊt trÝ tuÖ nh− sù hiÓu<br /> biÕt, cã tr×nh ®é v¨n hãa, sù chÝn ch¾n trong suy nghÜ, râ rµng ph©n minh trong nhËn<br /> thøc, vµ c¸c phÈm chÊt ý chÝ nh− nghÞ lùc, quyÕt ®o¸n, m¹nh mÏ, th¼ng th¾n, nhanh<br /> nhÑn, m¹nh d¹n xuÊt hiÖn víi tÇn sè cao, trªn 50% nh÷ng c©u trë lêi cña c¸c em, gîi<br /> cho chóng ta nh÷ng suy nghÜ cã ý nghÜa dù b¸o r»ng tõ nh÷ng n÷ sinh trung häc<br /> ®ang ®−îc gi¸o dôc rÌn luyÖn tèt sÏ xuÊt hiÖn mét kiÓu nh©n c¸ch phô n÷ hiÖn ®¹i<br /> trong t−¬ng lai, g¾n bã víi nh÷ng gi¸ trÞ truyÒn thèng.<br /> VËy th× h·y nªu lªn nh÷ng phÈm gi¸ ng−êi phô n÷ ®· ®−îc biÓu hiÖn nh−<br /> thÕ nµo qua tÊm g−¬ng phô n÷ gÇn gòi, th©n th−¬ng nhÊt, ®ã lµ ng−êi mÑ vµ c«<br /> gi¸o cña em.<br /> Víi ng−êi mÑ, 93% n÷ sinh ®· tr¶ lêi. Nh÷ng phÈm chÊt ®−îc nªu ra chñ yÕu<br /> xÐt tõ ho¹t ®éng vµ quan hÖ trong gia ®×nh, tõ chøc n¨ng lµm mÑ, lµm vî cña ng−êi<br /> phô n÷: ®¶m ®ang, chÞu ®ùng, hy sinh, tËn tôy ch¨m sãc chång con, dÞu hiÒn, bao<br /> dung, quy cñ, s¹ch sÏ, nghiªm kh¾c h−íng dÉn d¹y b¶o con, rÊt t©m lý, hiÓu vµ th«ng<br /> c¶m víi con. MÑ lµ ng−êi phô n÷ hoµn h¶o trong m¾t em, em rÊt tù hµo vµ kÝnh<br /> träng ng−êi mÑ cña em. D−êng nh− nh÷ng phÈm chÊt cña ng−êi mÑ trong c−¬ng vÞ lµ<br /> mét ng−êi lao ®éng, mét c«ng d©n ®· kh«ng n»m trong tÇm suy nghÜ vµ c¶m nhËn<br /> cña con g¸i ë løa tuæi n÷ sinh 15! Vµ ®©y lµ mét thiÕu hôt rÊt ®¸ng lo ng¹i cÇn ®−îc<br /> quan t©m bï ®¾p b»ng nh÷ng gi¶i ph¸p phï hîp. Còng cÇn chó ý ®Õn tû lÖ 7% n÷<br /> sinh ®· nÐ tr¸nh tr¶ lêi khi ®−îc hái vÒ phÈm gi¸ cña ng−êi mÑ. 7% so víi 93% lµ mét<br /> tû lÖ rÊt thÊp song hoµn toµn kh«ng gi¶m thiÓu ý nghÜa bëi mét lÏ mçi mét n÷ sinh<br /> chØ cã mét ng−êi mÑ sinh thµnh, d−ìng dôc ra m×nh, lÏ nµo ë ng−êi mÑ Êy, ®øa con<br /> g¸i "chÊy rËn" l¹i kh«ng nhËn ra ®−îc mét ®iÒu g× mµ em tù hµo, tin t−ëng vÒ phÈm<br /> gi¸, nh©n c¸ch cña mÑ. §»ng sau kho¶ng trèng Êy lµ g×? Ph¶i ch¨ng lµ sù mê nh¹t, lµ<br /> sù lì lÇm, lµ nh÷ng khæ ®au ®Ó kh«ng muèn nhí l¹i, t¸i hiÖn l¹i trªn trang giÊy,<br /> dßng ch÷ cña con g¸i ë tuæi 15 vèn trung thùc víi suy nghÜ vµ c¶m nhËn cña m×nh.<br /> Víi c« gi¸o, 86% n÷ sinh ghi nhËn nh÷ng phÈm gi¸ ng−êi phô n÷ mµ c¸c em<br /> thÊy ®−îc qua tÊm g−¬ng soi räi hµng ngµy cña c«. "C« lµ mÉu mùc, hoµn chØnh vÒ<br /> nh©n phÈm mµ em h−íng tíi" mét n÷ sinh ®· viÕt nh− vËy. ë tuæi 15 song nhiÒu n÷<br /> sinh vÉn viÕt r»ng "C« lµ ng−êi mÑ, ng−êi mÑ thø hai cña em"; c« gi¸o tËn tôy, yªu<br /> nghÒ, hÕt lßng v× häc sinh, c« nghiªm kh¾c mµ dÞu dµng ®èi xö cã t×nh víi häc trß, c«<br /> gi¶n dÞ vµ lÞch sù... thÕ nh−ng lµ c« gi¸o th× phÈm gi¸ cao nhÊt vµ tr−íc hÕt ph¶i lµ<br /> d¹y hay, d¹y giái. ChØ cã 30% n÷ sinh nªu ®−îc ®iÒu Êy. §©y lµ ph¶n ¸nh sù phiÕn<br /> diÖn trong suy nghÜ cña häc trß hay lµ ph¶n ¸nh sù h¹n chÕ trong møc ®é táa s¸ng<br /> phÈm gi¸ ng−êi phô n÷ - c« gi¸o nh×n tõ gãc ®é lao ®éng s− ph¹m cña nhµ gi¸o mµ ë<br /> ®ã d¹y häc - gi¸o dôc häc sinh cã chÊt l−îng cao ph¶i lµ phÈm gi¸ hµng ®Çu?<br /> ThÕ cßn ë b¶n th©n em, ®ang lµ n÷ sinh sÏ lµ phô n÷, nh×n l¹i m×nh, em<br /> thÊy ®· cã nh÷ng g× thuéc vÒ phÈm gi¸ ng−êi phô n÷. D−êng nh− cã mét sù e dÌ,<br /> thËn träng khi tù ®¸nh gi¸ m×nh, song c¸c em còng ®· nªu ®−îc nhiÒu biÓu hiÖn<br /> mµ m×nh ®· cã ®−îc "em lao ®éng tèt, cã lÔ ®é, ý tø, khÐo xö, sèng vÞ tha, trung<br /> hËu, ham häc, em thÊy m×nh sèng cã ®¹o ®øc, cã trinh tiÕt". Khi ph¸t biÓu em cã<br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.ac.vn<br />  NguyÔn §øc Th¹c 73<br /> <br /> trinh tiÕt, cã thÓ hiÓu r»ng em trong tr¾ng trong suy nghÜ vµ quan hÖ vÒ giíi tÝnh<br /> n÷ cña em. Còng cã em tù thÊy m×nh gan d¹, dòng c¶m vµ ®©y lµ mét ®Þnh h−íng<br /> gi¸ trÞ ®éc ®¸o. Tuy nhiªn thËt bÊt ngê, n»m ngoµi dù kiÕn khi sè liÖu thèng kª cho<br /> thÊy cã ®Õn 55% n÷ sinh ®· kh«ng tr¶ lêi vÒ ®iÒu nµy. Cã em ghi râ "Em ch−a cã g×<br /> v× em ch−a lµ phô n÷"; mét em kh¸c l¹i ghi "§èi víi em, sù ng©y th¬, hån nhiªn cña<br /> trÎ em g¸i lµ hay nhÊt trong cuéc ®êi cho nªn em kh«ng quan t©m l¾m". C¾t nghÜa<br /> nh− thÕ nµo vÒ hiÖn t−îng nµy, sè liÖu nµy? §óng lµ "em ch−a ph¶i lµ phô n÷",<br /> "®ang lµ trÎ em g¸i hån nhiªn vµ c¶ ng©y th¬ n÷a". Nh−ng cã ph¶i v× thÕ mµ phÈm<br /> gi¸ ng−êi phô n÷ trë thµnh vÊn ®Ò cña ngµy mai xa x«i, trong khi ®ã th× "ngµy mai<br /> b¾t ®Çu tõ h«m nay", kh«ng chê ®îi, nã chÇm chËm ®Õn, chÇm chËm tÝch lòy, h×nh<br /> thµnh. Râ rµng lµ trong viÖc gi¸o dôc nh©n c¸ch n÷ sinh, cÇn tiÕp cËn tõ gãc ®é<br /> phÈm gi¸, nh©n phÈm g¾n víi quyÒn vµ nghÜa vô Giíi, nh− vËy, vÊn ®Ò sÏ trë nªn<br /> s©u s¾c h¬n, thiÕt th©n h¬n, gÇn gòi h¬n.<br /> PhiÕu th¨m dß cña chóng t«i còng h−íng vµo viÖc t×m hiÓu nh÷ng c¶m nhËn<br /> vµ suy nghÜ cña n÷ sinh vÒ nh÷ng biÓu hiÖn lµm tæn h¹i phÈm gi¸ ng−êi phô n÷ tõ<br /> nh÷ng t¸c ®éng ë bªn ngoµi vµ tõ chÝnh ng−êi phô n÷. Trªn 80% n÷ sinh ®−îc hái ®·<br /> tr¶ lêi kh¸ cô thÓ, rµnh rÏ, ®iÒu Êy chøng tá c¸c em ®· quan t©m vµ ®· tiÕp nhËn<br /> ®−îc th«ng tin tõ b¸o, ®µi ph¸t thanh, truyÒn h×nh vµ tõ quan s¸t trùc tiÕp nh÷ng g×<br /> ®· x¶y ra trong m«i tr−êng sèng gÇn gòi cña c¸c em. §ã lµ nh÷ng h×nh thøc b¹o lùc<br /> trong ®èi xö víi phô n÷ tõ trong gia ®×nh ra ngoµi x· héi, kh«ng chØ lµ ®¸nh ®¹p mµ<br /> cßn lµ lêi lÏ cay ®éc, miÖt thÞ phô n÷, vu khèng phô n÷, Ðp phô n÷ lµm theo ý hä; lµ<br /> sù l«i cuèn, dô dç, lõa ®¶o phô n÷ vµo nghÒ m¹i d©m, lµ t¶o h«n, hiÕp d©m phô n÷, lµ<br /> sù l¹nh nh¹t, ruång bá ng−êi vî, lµ nh÷ng hµnh ®éng, lêi nãi xµm xì ®èi víi phô n÷<br /> ngay ë n¬i c«ng céng, rÊt ®¸ng chó ý lµ 40% n÷ sinh nhËn râ sù lao ®éng cùc nhäc<br /> cña ng−êi vî trong gia ®×nh nh− lµ biÓu hiÖn cña sù x©m h¹i phÈm gi¸ phô n÷; còng<br /> víi tû lÖ Êy, c¸c em nãi ®Õn t×nh tr¹ng träng nam khinh n÷, coi träng con trai h¬n con<br /> g¸i. Mét n÷ sinh ®· ghi "t×nh tr¹ng x©m ph¹m phÈm gi¸ phô n÷ kh¸ nhiÒu, xuÊt<br /> hiÖn ngµy cµng nhiÒu ë kh¾p n¬i, cã nh÷ng ng−êi ®µn «ng "dª mÆt ng−êi", vò phu.<br /> Còng l¹i cã mét tû lÖ cao h¬n (86%) n÷ sinh nªu nh÷ng biÓu hiÖn ng−êi phô<br /> n÷ tù lµm h¹i nh©n phÈm cña chÝnh m×nh vµ nhiÒu em ®· ®i s©u vµo nh÷ng biÓu<br /> hiÖn ®ã, t×m kiÕm nh÷ng nguyªn nh©n kh¸ch quan lµ sù ®ãi khæ, khã kh¨n, tóng<br /> thiÕu song chñ quan lµ nh÷ng ham muèn, tham väng lín, muèn tiÕn th©n nhanh mµ<br /> ®¸nh ®æi tÊt c¶, "thiÕu v¨n hãa hiÓu biÕt", sèng "tù do phãng kho¸ng b¶n th©n trong<br /> quan hÖ víi ng−êi kh¸c giíi", " b¶n th©n phô n÷ ch−a nhËn râ nh÷ng vÊn ®Ò cña cuéc<br /> sèng, ch−a hiÓu râ phÈm gi¸, nÕu kh«ng tù xoay së khi gÆp khã kh¨n", "cã khã kh¨n<br /> trë ng¹i song ph¶i nghiªm kh¾c víi b¶n th©n, rÌn luyÖn ®øc h¹nh phÈm gi¸ ®Ó v−ît<br /> qua", "x· héi cã nhiÒu tiªu cùc, nhiÒu c¸i xÊu rÊt dÔ t¸c ®éng, phô n÷ sÏ bÞ l«i kÐo<br /> nÕu kh«ng cã lËp tr−êng".<br /> Trë l¹i víi cuéc sèng häc ®−êng trong quan hÖ bÌ b¹n nam n÷, trªn d−íi 60%<br /> n÷ sinh ®· ph¸t biÓu nªu ra nh÷ng biÓu hiÖn tÝch cùc, tiªu cùc ®an xen. "C¸c b¹n<br /> nam lu«n bªnh vùc b¹n g¸i, chia sÎ g¸nh v¸c nh÷ng viÖc nÆng, b¶o vÖ b¹n g¸i tr−íc<br /> nh÷ng kÎ xÊu, coi nhau nh− nh÷ng ng−êi b¹n th©n thiÕt, chia sÎ vui buån, t«n träng<br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn<br /> 74 PhÈm gi¸ ng−êi phô n÷ trong suy nghÜ vµ c¶m nhËn cña n÷ sinh Hµ Néi tuæi 15<br /> <br /> b¹n g¸i, ®èi xö, nãi n¨ng cã v¨n hãa, gi÷ ®óng kho¶ng c¸ch..." song còng cã nhiÒu<br /> b¹n ®¸nh b¹n g¸i, nãi tôc chöi bËy víi b¹n g¸i, diÔu cît nh÷ng ®iÒu xÊu cña b¹n g¸i<br /> víi ng−êi kh¸c, b×nh phÈm sau l−ng, xóc ph¹m ng−êi gióp viÖc trong gia ®×nh lµ n÷,<br /> c−êi cît b¹n g¸i khi häc chung m«n häc gi¶i phÉu c¬ thÓ ng−êi, "nãi nh÷ng lêi cã ý<br /> ®en tèi", ®−a xem nh÷ng h×nh ¶nh bËy b¹.... Còng cã n÷ sinh ghi r»ng "mét sè b¹n<br /> nam trªu ghÑo, nãi xÊu nh−ng thùc bông th× kh«ng cã ý xÊu".<br /> *<br /> * *<br /> ë c¸c tr−êng phæ th«ng nhÊt lµ víi cÊp trung häc, viÖc gi¸o dôc giíi tÝnh trong<br /> gi¸o dôc nh©n c¸ch cho n÷ sinh ®· ®−îc coi träng vµ ®−îc triÓn khai trong bµi häc néi<br /> khãa vµ qua ho¹t ®éng ngo¹i khãa. Song theo chóng t«i nªn tiÕp cËn vÊn ®Ò tõ mét<br /> gãc ®é s©u h¬n vµ trùc tiÕp m¹nh mÏ h¬n: phÈm gi¸, nh©n phÈm ng−êi phô n÷, tøc lµ<br /> tõ tiÕp cËn t©m lý häc sang tiÕp cËn x· héi häc, ®Æt vÊn ®Ò nh©n c¸ch giíi tÝnh trong<br /> c¸c vai trß, tr¸ch nhiÖm, quyÒn lîi, nghÜa vô cña ng−êi n÷ sinh hiÖn nay "−ím vµo"<br /> vai trß, tr¸ch nhiÖm, quyÒn lîi, nghÜa vô cña ng−êi phô n÷ trong gia ®×nh, ngoµi x·<br /> héi, ë t−¬ng lai gÇn. Tõ nh÷ng kh¶o s¸t, cã thÓ thÊy ë vµo tuæi n÷ sinh trung häc,<br /> tuæi 15, vÊn ®Ò nh©n phÈm, phÈm gi¸ ng−êi phô n÷ còng ®· thùc sù cã tÇm quan<br /> träng trong suy nghÜ vµ c¶m nhËn cña c¸c em.<br /> §Æt trong bèi c¶nh x· héi ®an xen nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc vµ tiªu cùc ®Õn<br /> ®Þnh h−íng gi¸ trÞ nh©n phÈm phô n÷ cña n÷ sinh, t¸c ®éng nªu g−¬ng nh©n phÈm<br /> phô n÷ cña ng−êi mÑ ®èi víi con g¸i, cña c« gi¸o ®èi víi n÷ sinh lµ quan träng nhÊt,<br /> s©u s¾c vµ ®Ëm ®µ nhÊt, ë ®ã n÷ sinh rót ra ®−îc nh÷ng bµi häc sinh ®éng ®¸ng tin<br /> cËy nhÊt vÒ phÊn ®Êu, rÌn luyÖn, nªu cao vµ b¶o vÖ phÈm gi¸, nh©n phÈm phô n÷,<br /> tr−íc hÕt lµ nh÷ng phÈm chÊt ng−êi lao ®éng, ng−êi c«ng d©n, tiÕp ®Õn lµ phÈm chÊt<br /> ng−êi mÑ, ng−êi vî. Nh÷ng g× cã ®−îc vµ nh÷ng g× cßn thiÕu hôt trong suy nghÜ, c¶m<br /> nhËn cña n÷ sinh vÒ phÈm gi¸ ng−êi phô n÷ cã céi nguån trùc tiÕp tõ ®ã.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.ac.vn<br />