Phạm trù "Tâm" trong Phật giáo với đời sống đạo đức của người Việt Nam hiện nay

Ngô Thị Lan Anh<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> 65(03): 49 - 53<br /> <br /> PHẠM TRÙ "TÂM" TRONG PHẬT GIÁO VỚI ĐỜI SỐNG<br /> ĐẠO ĐỨC CỦA NGƯỜI VIỆT NAM HIỆN NAY<br /> Ngô Thị Lan Anh*<br /> <br /> Trường Đại học Sư phạm - ĐH Thái Nguyên<br /> TÓM TẮT<br /> "Tâm" là một phạm trù cơ bản trong Phật giáo, nó góp phần quan trọng tạo nên giá trị văn hóa<br /> Phật giáo. Triết lý về chữ "Tâm" trong Phật giáo có ý nghĩa sâu sắc, đã ảnh hưởng không nhỏ tới<br /> đời sống đạo đức của con người Việt Nam trong quá khứ cũng như trong hiện tại và cả tương lai.<br /> Bên cạnh những tác động tích cực, cái "Tâm" Phật giáo khi ảnh hưởng tới đời sống đạo đức của<br /> người Việt Nam cũng vẫn còn một số hạn chế nhất định, cần phải có những biện pháp thích hợp để<br /> giúp người dân tin và đi theo Phật giáo với một tinh thần đúng đắn không vi phạm pháp luật, gây<br /> mất ổn định xã hội.<br /> Từ khoá: Phật giáo, Phạm trù "Tâm", đạo đức, đời sống đạo đức.<br />  ĐẶT<br /> <br /> VẤN ĐỀ<br /> Phật giáo vào Việt Nam từ khoảng những<br /> năm đầu công nguyên và trở thành tôn giáo<br /> lớn nhất ở nước ta.<br /> Người Việt Nam tìm nhiều tới đạo Phật bởi<br /> nhiều lý do khác nhau, song có lẽ, lý do lớn<br /> nhất chính bởi đạo Phật là "Đạo Tâm". "Tâm"<br /> là cái cốt lõi nhất trong con người và trong<br /> mọi hành động của con người. Phật tổ từng<br /> dạy: "Phật là tâm, tâm là Phật". Chữ "Tâm"<br /> của Phật giáo có nội dung vô cùng phong phú.<br /> Nó đã tác động lớn tới mọi mặt đời sống tinh<br /> thần của con người ở nước ta hiện nay, đặc<br /> biệt là sự tác động tới đời sống đạo đức.<br /> Vị trí phạm trù "Tâm" của Phật giáo trong<br /> đời sống đạo đức người Việt Nam<br /> Ngay từ khi vào Việt Nam, để thích ứng với<br /> xã hội Việt Nam hiện nay, Phật giáo đã hấp<br /> thụ nhiều tư tưởng, triết lý, những quy phạm<br /> đạo đức khác nhau để không ngừng hoàn<br /> thiện quy phạm và giáo luật của mình.<br /> Phật giáo Việt Nam đã chú trọng nhiều tới đời<br /> sống hiện thực nơi trần thế, từng bước hướng<br /> con người tới việc tìm kiếm hạnh phúc thực<br /> sự trong cuộc sống hiện tại, chứ không phải<br /> chỉ là hạnh phúc bằng đền bù ở kiếp sau. Các<br /> giáo lý nhà Phật tập trung nhấn mạnh vào<br /> việc xây dựng một cuộc sống công bằng, bình<br /> đẳng và tốt đẹp, gắn kết giữa tín ngưỡng với<br /> cải thiện tình trạng xã hội hiện thực, góp phần<br /> cải thiện đời sống tinh thần của một bộ phận<br /> quần chúng, biến “ Phật pháp là đời sống, đời<br /> sống là Phật pháp”. Trong những nguyên lý<br /> <br /> <br /> Tel: 0913349907<br /> <br /> của nhà Phật, cái chi phối tới đạo đức con<br /> người Việt Nam chủ yếu qua các quan niệm<br /> về nghiệp, luân hồi, nhân- quả.<br /> Theo thuyết nhân- quả, mọi hoạt động của<br /> con người đều để lại một kết quả nhất định,<br /> trong đó nhân có trước quả và phụ thuộc vào<br /> nhân theo kiểu: gieo nhân lành gặt quả thiện<br /> hay "gieo gió gặt bão". Và tuỳ thuộc vào việc<br /> con người tạo ra nguyên nhân như thế nào thì<br /> họ sẽ lãnh nhận kết quả tương xứng, điều này<br /> nhà Phật gọi là nghiệp báo.<br /> Nghiệp theo Phật giáo có ba phần: Thân,<br /> Khẩu, Ý. Ý tức là "Tâm", là phần quan trọng<br /> nhất, nó quy định mọi hành vi đạo đức trong<br /> con người. Bởi đạo đức xuất phát từ nghiệp<br /> mà ra. Mà trong nghiệp, "Tâm" là cái chỉ đạo,<br /> chi phối hành vi đạo đức, lối sống của con<br /> người. Từ "Tâm" mình, con người sẽ tạo ra<br /> nghiệp thiện hay ác. [2]<br /> Do đó, khi Phật giáo vào Việt Nam, trong các<br /> quan niệm về nghiệp, luân hồi, nhân- quả thì<br /> phần ý (Tâm) trong nghiệp đã có ảnh hưởng sâu<br /> sắc tới đời sống đạo đức của người Việt Nam.<br /> Đạo đức là một hiện tượng xã hội, là tổng hợp<br /> những nguyên tắc, quy tắc, chuẩn mực xã hội<br /> mà nhờ nó con người tự giác điều chỉnh hành<br /> vi, hoạt động của mình sao cho phù hợp với<br /> lợi ích, hạnh phúc và tiến bộ chung của xã<br /> hội, trong mối quan hệ giữa con người với<br /> con người, giữa cá nhân với xã hội.<br /> Cái "Tâm" (ý) trong quan niệm của Phật giáo<br /> chính là một trong những yếu tố tác động lên<br /> đạo đức thông qua nhân- quả, luân hồi,<br /> nghiệp là rất lớn. Bởi, trong Phật giáo, mọi<br /> <br /> , Email:<br /> <br /> 49<br /> <br /> Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> http://www.Lrc-tnu.edu.vn<br /> <br /> Ngô Thị Lan Anh<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> hành động của con người: tốt, xấu, thiện, ác…<br /> đều ở "Tâm" mà ra.<br /> Cách hiểu về "Tâm" của nhà Phật được<br /> trình bày trong nhiều tác phẩm kinh điển<br /> của Phật giáo với nhiều cách hiểu khác<br /> nhau nhưng đều coi:<br /> "Tâm là chúa tể người ta<br /> Tâm mà có chính mới ra thân người."<br /> Phạm trù “Tâm” của Phật giáo khi vào Việt<br /> Nam đã hoà nhập vào đời sống tín ngưỡng<br /> của người Việt Nam, chi phối mọi hoạt động<br /> của quần chúng nhân dân. Với cách hiểu “Tâm”<br /> là tâm lực, là lòng chân thành, là sự ngay thẳng<br /> nó tồn tại trong tất cả người Việt Nam [3]. Ai<br /> cũng có thể tìm thấy cái “Tâm” trong bản thân<br /> mình và nếu thực hiện theo cái “Tâm” Đức<br /> Phật, chúng ta sẽ có Phật ở bên mình.<br /> Vì thế, "Tâm" đã trở thành một trong những yếu<br /> tố chiếm vị trí quan trọng đối với cá nhân mỗi<br /> con người trong quá trình sinh tồn. Chỉ có xuất<br /> phát từ "Tâm" hướng thiện, con người mới có<br /> thể thực hiện được những hành vi mang giá trị<br /> đạo đức đích thực. Theo Phật giáo:<br /> "Không làm các điều ác<br /> Thành tựu các hạnh lành<br /> Giữ tâm ý thanh tịnh<br /> Ấy lời Chư Phật dạy".<br /> ( Kinh Pháp Cú, 183 ) [4]<br /> Do thiện ác nằm ở "Tâm", nên theo Phật giáo<br /> tu "Tâm" mới là gốc của đạo đức. Cho nên, với<br /> bản thân mỗi người cần phải tu dưỡng, rèn<br /> luyện để có những nhận thức đúng đắn, có<br /> hành vi hướng thiện. Chính quá trình khổ công<br /> tu dưỡng, rèn luyện, đặc biệt là quá trình tu<br /> "Tâm", giữ cho cái “Tâm” luôn hướng thiện thì<br /> sẽ có thể cải tà thành chánh, chuyển ác thành<br /> thiện. Đây cũng là một trong những lý do lý<br /> giải vì sao đạo Phật lại đề cao chữ “Tâm”.<br /> Vai trò phạm trù "Tâm" của Phật giáo<br /> với đời sống đạo đức con người Việt<br /> Nam hiện nay.<br /> Trước khi Phật giáo vào Việt Nam thì ở Việt<br /> Nam đã có một nền tảng giá trị đạo đức tốt<br /> đẹp do chính người Việt xây dựng nên. Cùng<br /> với những ảnh hưởng của tư tưởng Nho, Lão<br /> lên đời sống đạo đức, tinh thần của người<br /> Việt, quan niệm “Tâm” của Phật giáo đã góp<br /> phần đánh thức ở người Việt Nam những phẩm<br /> chất tốt đẹp, biết sống có ý nghĩa, sống không<br /> <br /> 65(03): 49 - 53<br /> <br /> chỉ vì bản thân mà hơn thế phải biết sống vì<br /> người khác, sống cho tập thể, cho gia đình và<br /> cho xã hội. Trong cuộc sống hàng ngày, nếu ai<br /> hướng thiện, hướng tới cái "Tâm" bao la, bát<br /> ngát như biển cả, thì người đó sẽ tiến dần tới sự<br /> giải thoát, sớm trở thành Phật.<br /> Như vậy, cái “Tâm” Phật giáo đã chi phối<br /> không nhỏ tới các hành vi ứng xử của người<br /> Việt Nam trong các mối quan hệ gia đình,<br /> cộng đồng, xã hội. Những tác động tích cực<br /> của nó tới đời sống tinh thần của người Việt<br /> Nam đã góp phần vào việc tạo dựng nên<br /> những nền tảng giá trị đạo đức tốt đẹp, hướng<br /> tới một xã hội an lạc và hạnh phúc.<br /> Nếu xét từ góc độ gia đình chúng ta thấy rõ,<br /> hầu hết người dân Việt Nam khi mang trong<br /> mình dòng máu con Lạc, cháu Hồng đều có<br /> một trái tim biết yêu thương chính gia đình<br /> mình, những người thân yêu ruột thịt của<br /> mình. Nó chính là cơ sở cho sự nảy sinh, phát<br /> triển một tình yêu lớn hơn, đó là tình yêu quê<br /> hương, đất nước, yêu đồng loại, yêu tất thảy<br /> mọi thứ trên đời. Để có được thứ tình cảm đó,<br /> ở mỗi người, trong mỗi trái tim đều phải có<br /> một sự nhận thức chân chính, nó xuất phát từ<br /> chính cái “Tâm” của mỗi người.<br /> Chỉ có sự chân thành, thành kính, biết ơn<br /> công sinh thành, dưỡng dục của cha mẹ thì<br /> con cái mới có sự hiếu kính chăm sóc, phụng<br /> dưỡng cha mẹ mình hết lòng. Không ít tấm<br /> gương hiếu thảo của con cái đối với cha mẹ<br /> đã được chuyển thể thành tác phẩm văn<br /> chương, được người đời ca tụng. Hình ảnh<br /> Lục Vân Tiên của Nguyễn Đình Chiểu, nàng<br /> Kiều của Nguyễn Du... Kiều, vì muốn báo<br /> hiếu với cha, nàng đã từ bỏ mối tình với Kim<br /> Trọng để bán mình chuộc cha. Đấy chính là<br /> biểu hiện của đạo làm con đối với cha mẹ,<br /> người đã sinh thành ra ta.<br /> Trong cuộc sống hôm nay, trước sự tác động<br /> của nền kinh tế thị trường, song lòng hiếu thuận<br /> của con cái đối với cha mẹ vẫn không gì thay<br /> đổi. Con cái chăm sóc cha mẹ khi ốm, khi đau,<br /> sẻ chia với cha mẹ công việc gia đình, cùng<br /> chung lưng gánh vác những trọng trách lớn như<br /> dạy bảo các em, các cháu… để san sẻ bớt những<br /> lo toan, nhọc nhằn với cha mẹ.<br /> <br /> 50<br /> <br /> Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> http://www.Lrc-tnu.edu.vn<br /> <br /> Ngô Thị Lan Anh<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> Mọi hành vi của con người đều phải từ “Tâm”<br /> mình ra, mới đạt kết quả tốt. Con cái đối với<br /> cha mẹ mà không xuất phát từ "Tâm", từ tấm<br /> lòng chân thành, thành kính của mình thì mọi<br /> hành động sẽ trở nên giả tạo, kệch cỡm và<br /> không bao giờ đem lại niềm vui, niềm hạnh<br /> phúc cho cha mẹ.<br /> Ngày lễ Vu Lan tháng 7 hàng năm được nhân<br /> dân Việt Nam tổ chức rầm rộ. Trong tiềm<br /> thức người Việt, những ngày này được coi là<br /> mùa báo hiếu. Con cái tổ chức ngày này để tỏ<br /> lòng biết ơn của mình đối với cha mẹ, ông bà,<br /> tổ tiên. Những lễ vật họ dâng cúng chính là<br /> lòng thành của mỗi người con đối với gia<br /> đình, họ hàng của mình. Chính từ lời răn của<br /> Đức Phật mà con cái ngày một có trách nhiệm<br /> với cha mẹ mình hơn[1]. Ngoài trách nhiệm<br /> của con cái đối với cha mẹ, cha mẹ còn có<br /> nhiệm vụ nuôi nấng, giáo dục con cái trở<br /> thành người có ích cho xã hội. Cha mẹ phải là<br /> tấm gương để con cái noi theo. Theo Phật<br /> giáo, cha mẹ làm điều thiện, tu nhân tích đức,<br /> tránh làm điều ác, sống chan hoà, có tình, có<br /> nghĩa sẽ để lại phúc đức cho con cái. Ông cha<br /> ta vẫn nhắc nhau:<br /> - " Cây xanh thì lá cũng xanh<br /> Cha mẹ hiền lành để đức cho con."<br /> Để có thể làm được điều thiện, điều tốt thì cha<br /> mẹ cũng cần phải có được cái “Tâm”. Chỉ<br /> có những hành động từ cái “Tâm” thì cha<br /> mẹ mới hướng con cái mình tới những hành<br /> vi cư xử có đạo lý, phù hợp với các chuẩn<br /> mực đạo đức, biết quan tâm tới người khác,<br /> sống có tình, có nghĩa.<br /> Trong gia đình, mỗi người còn có những mối<br /> quan hệ ràng buộc với những người thân ruột<br /> thịt như anh, chị, em, cô, dì, chú, bác, ông bà<br /> nội, ngoại... Tất cả những tình cảm, sự quan<br /> tâm đến nhau ấy đều phải xuất phát từ tấm<br /> lòng, từ cái “Tâm” mỗi người. Chỉ có xuất<br /> phát từ tấm lòng chân thành, từ cái “Tâm”<br /> trong sáng mới là sợi dây gắn kết những con<br /> người trong cùng một gia đình với nhau. Nó<br /> cũng là cơ sở, là nền tảng để xây dựng một<br /> gia đình văn hoá, hạnh phúc mà hiện nay<br /> chúng ta đang đặt ra cho mỗi gia đình Việt<br /> Nam. Không thể có một gia đình ấm no,<br /> <br /> 65(03): 49 - 53<br /> <br /> hạnh phúc nếu các thành viên trong gia đình<br /> sống với nhau giả dối, không biết chia sẻ<br /> khó khăn với nhau, sống ích kỷ, vụ lợi cá<br /> nhân, không tôn trọng nhau.<br /> Nếu xét trong mối quan hệ với cộng đồng, xã<br /> hội, mỗi cá nhân lại có vô vàn các nghĩa vụ,<br /> trách nhiệm khác nhau. Tất cả đều xoay<br /> quanh trục: Tốt- xấu, thiện-ác, hạnh phúc-đau<br /> khổ, vinh-nhục, lương tâm-vô lương tâm…<br /> Con người cần phải lựa chọn cho mình những<br /> hành vi cư xử sao cho hợp với đạo lý đó<br /> chính là đạo đức.<br /> Theo Phật giáo, con người muốn đạt được<br /> hạnh phúc thì phải biết sống từ bi, hỉ xả,<br /> biết dẹp bỏ những ham muốn nơi trần thế<br /> như tham, sân, si, vô minh, làm toàn điều<br /> thiện, không làm điều ác, yêu thương tất<br /> thảy mọi người và luôn đem những điều<br /> phúc đức cho mọi người. Đây cũng chính là<br /> cách để con người từ bỏ “Vọng Tâm” vươn<br /> tới “Chân Tâm” đạt thành "Phật tánh". Bởi<br /> chỉ khi nào con người biết sống nhân từ độ<br /> lượng, biết từ bỏ những cán dỗ thấp hèn nơi<br /> cá nhân mỗi con người trong trần thế,<br /> hướng tới cái “Tâm” thanh khiết tuyệt đối,<br /> tức “Chân Tâm” thì khi đó con người mới<br /> đắc đạo, mới trở thành Phật. Vì thế, Phật<br /> giáo mới luôn khẳng định ”Phật tại Tâm”.<br /> Người Việt Nam, trong cuộc sống hàng ngày<br /> luôn luôn hướng tới những hành vi sống tốt,<br /> sống thiện. Họ đối xử với nhau luôn trọng<br /> tình, trọng nghĩa bắt nguồn từ chính lòng<br /> mình. Xuất phát từ một nước nông nghiệp,<br /> hình ảnh làng quê đã ăn sâu trong tiềm thức<br /> người Việt Nam. Cuộc sống làng quê với<br /> những người dân chân chất, hiền lành luôn<br /> coi trọng nghĩa tình. Họ biết giúp đỡ nhau<br /> cùng làm nông nghiệp, chuyện đồng áng, mùa<br /> màng, tưới tiêu, giúp nhau khi trái nắng trở<br /> trời, đỡ đần nhau khi hoạn nạn khó khăn.<br /> Ngày nay, khi nền kinh tế thị trường mở cửa,<br /> cơ hội làm giàu đã tác động đến từng cá nhân,<br /> tập thể và xã hội.Ở rất nhiều làng quê, mô<br /> hình trang trại được mở ra, người dân giúp đỡ<br /> nhau làm kinh tế để thoát nghèo, thoát khổ.<br /> Cái “Tâm” là điều cần thiết để chi phối mọi<br /> hành vi của con người. Nếu không xuất phát<br /> từ lòng mình, từ cái “Tâm” trong sáng con<br /> người sẽ đối xử với nhau thiếu tình người,<br /> <br /> 51<br /> <br /> Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> http://www.Lrc-tnu.edu.vn<br /> <br /> Ngô Thị Lan Anh<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> không thật tâm giúp đỡ nhau cùng vươn lên<br /> mà làm những điều giả dối, trái đạo lí. Không<br /> ít người vì ham lợi nhuận đã bán những đồ<br /> giả, kém chất lượng cho bà con nông dân như<br /> thuốc trừ sâu, phân bón, giống cây<br /> trồng…khiến bà con bị thiệt hại về kinh tế.<br /> Tất cả những hành vi gian lận, lừa đảo đó là<br /> biểu hiện của cái “Tâm” không trong sáng,<br /> thiếu tính thiện, thiếu tính người, bị sự mê mù<br /> của “Vọng Tâm” che lấp khiến cho con người<br /> trở nên xấu xa, tầm thường, thấp hèn. Chỉ khi<br /> nào, con người biết vượt qua cái “Vọng Tâm”<br /> lấy chữ ”thiện” làm đầu, dẹp bỏ mọi dục vọng<br /> thì khi ấy con người mới đem lại cho nhau<br /> những điều tốt lành.<br /> Sự thành thật, chân thành là điều cần thiết trong<br /> mọi mối quan hệ giữa con người với con người,<br /> giữa đồng loại với đồng loại. Nó là một trong<br /> những tiêu chí trong thang bậc đạo đức mà mỗi<br /> người cần thực hiện khi giao tiếp với nhau.<br /> Không có sự chân thành, con người sẽ đối xử<br /> với nhau một cách giả dối tạo nên một xã hội<br /> hỗn độn, thiện ác bất minh.<br /> Theo đức Phật, nếu mỗi cá nhân không làm<br /> mười bốn điều sau đây sẽ trở thành người<br /> có đạo đức tốt:<br /> Không làm bốn việc: trộm cắp, sát sinh, tà<br /> hạnh, nói dối.<br /> Không hành động vì bốn động cơ: tham,<br /> sân, si, sợ hãi.<br /> Không phung phí tài sản theo sáu cách: rượu<br /> chè, cờ bạc, đam mê nữ sắc, kết bạn với<br /> người xấu, la cà đình đám, kỹ viện; la cà<br /> đường phố phi thời.<br /> Để có thể xa lánh được mười bốn điều cần<br /> tránh này, mỗi cá nhân cần phải rèn luyện, tu<br /> <br /> 65(03): 49 - 53<br /> <br /> dưỡng khổ công để giữ cho cái “Tâm” luôn<br /> trong sáng, thanh tịnh.<br /> KẾT LUẬN<br /> Tóm lại, trong đời sống đạo đức của người<br /> dân Việt Nam luôn luôn chịu sự tác động, chi<br /> phối của Phật giáo, kể từ khi nó bắt đầu có<br /> mặt ở Việt Nam đến nay. Trong những ảnh<br /> hưởng đó, thì cái "Tâm" trong Phật giáo đã có<br /> sức lay động không nhỏ tới đời sống đạo đức<br /> người Việt Nam. Nó đã góp phần làm cho<br /> những thang bậc giá trị đạo đức của người<br /> Việt Nam trở nên sâu sắc hơn.<br /> Bên cạnh những tác động tích cực thì cái<br /> "Tâm" trong Phật giáo khi ảnh hưởng tới đời<br /> sống đạo đức của người Việt Nam cũng còn<br /> có một số hạn chế nhất định, cần phải có<br /> những biện pháp thích hợp để giúp người dân<br /> tin và đi theo Phật giáo với một tinh thần<br /> đúng đắn không vi phạm pháp luật, gây mất<br /> ổn định xã hội. Mặt khác, ta phải biến cái<br /> "Tâm" ấy hoà vào đời sống hằng ngày, tạo ra<br /> sức mạnh tinh thần thúc đẩy toàn dân tộc<br /> vươn lên trở thành một dân tộc vững mạnh,<br /> một quốc gia có tầm vóc trên thế giới.<br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> [1] Minh Chiếu (2008), Vu Lan, Chùa Long Sơn,<br /> Nha Trang<br /> [2] Nguyễn Hùng Hậu (2002), Đại cương triết học<br /> Phật giáo Việt Nam, tập1, Nxb khoa học xã hội,<br /> Hà Nội<br /> [3] Nguyễn Hùng Hậu (2004), Triết lý trong văn<br /> hóa Phương Đông, Nxb Đại học Sư Phạm, Hà Nội<br /> [4] Kinh pháp cú (1993) (Người dịch: Thích Thiện<br /> Siêu), Viện nghiên cứu Phật học Việt Nam<br /> <br /> 52<br /> <br /> Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> http://www.Lrc-tnu.edu.vn<br /> <br /> Ngô Thị Lan Anh<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> 65(03): 49 - 53<br /> <br /> THE IDEA SCOPE OF “TAM” IN BUDDISM RELIGION TOWARD<br /> MORAL LIFE OF THE VIETNAMESE TODAY<br /> Ngo Thi Lan Anh<br /> <br /> College of Education - Thai Nguyen University<br /> SUMMARY<br /> Thai Nguyen province has a population of relatively east, abundant labor force and qualified<br /> technical expertise is high. Besides the advantage in the labor source also poses challenges are not<br /> trivial in terms of a mountainous province slow economic growth.The rate of labor in agriculture,<br /> forestry and fisheries also large (65.08 %), low energy production workers. General trend is the<br /> shift towards increased rate of labor in industry, construction and services, reduced labor rate in<br /> agriculture, Forestry and Fisheries.Based on analysis and evaluation of labor employment, the<br /> authors offer solutions to the agency recommends policymakers regarding the above issues.<br /> Keywords: Sources of labour, using the labour, employment in Thai Nguyen province, Thai Nguyen.<br /> <br /> <br /> <br /> Tel: 0913349907<br /> <br /> , Email:<br /> <br /> 53<br /> Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> http://www.Lrc-tnu.edu.vn<br /> <br />