Phân tích bài thơ Thu điếu của Nguyễn Khuyến để chứng minh: Nguyễn Khuyến là nhà thơ của làng cảnh Việt Nam

Đề  bài: Phân tích bài thơ  Thu điếu của Nguyễn Khuyến để  chứng minh: Nguyễn  <br /> Khuyến là nhà thơ của làng cảnh Việt Nam<br /> Bài làm<br /> Nguyễn Khuyến là nhà thơ  lớn cuối thế  kỉ  XIX, đầu thế  kỉ  XX của nước ta. Thơ  ông <br /> đậm đà tính dân tộc và mang một phong cách riêng khó lẫn. Có ý kiến cho rằng : “Nguyễn <br /> Khuyến là một trong những nhà thơ đặc sắc của làng cảnh Việt Nam”. Điều đó thể hiện <br /> rất rõ qua những sáng tác về thiên nhiên, nhất là qua chùm thơ: “Thu vịnh”, “Thu điếu”,  <br /> “Thu ẩm”.<br /> Đáng lưu ý là các chi tiết trong ba bài thơ  này cũng như  nhiều bài thơ  khác đều rút ra từ <br /> cảnh vật  ở  quê hương tác giả, một vùng đồng chiêm trũng quanh năm ngập nước, trong  <br /> làng vô số ao chuôm với những bờ tre quanh co bao bọc những mái rạ nghèo.<br /> Tình yêu quê hương, sự hiểu biết tường tận về làng quê kết hợp với hồn thơ đằm thắm, <br /> tinh tế  của tác giả  đã sáng tạo nên những vần thơ  bất hủ  về  mùa thu nơi thôn dã của  <br /> đồng bằng Bắc bộ. Thiên nhiên trong thơ Nguyễn Khuyến không phải là những hình ảnh  <br /> trừu tượng,  ước lệ  thường thấy trong thơ  cổ  điển mà là những cảnh vật bình dị, thân <br /> quen ở nông thôn. Cái hồn của cảnh vật thấm sâu vào tâm hồn nhà thơ, đồng điệu với tâm  <br /> trạng buồn, trăn trở của ông.<br /> Ba bài thơ, ba cảnh thu khác nhau nhưng hợp lại thành một bức tranh hoàn chỉnh về mùa <br /> thu với những nét đặc trưng nhất.<br /> “Thu vịnh” vẽ nên cảnh thu với bầu trời “xanh ngắt”, cao vời vợi, mấy “cành trúc” cong  <br /> cong, nhè nhẹ  đung đưa trước làn “gió hắt hiu”. Tiết thu se lạnh, sương khói lãng đãng <br /> phủ  trên mặt ao hồ lúc sáng sớm và chiều tối khiến cho khung cảnh thực trở nên huyền  <br /> ảo:<br /> Trời thu xanh ngắt từng cao,<br /> Cần trúc lơ phơ, gió hắt hiu.<br /> Nước biếc trông như tầng khói phủ,<br /> Song thưa để mặc bóng trăng vào.<br /> Nét đẹp của mùa thu tụ  lại  ở  bầu trời “xanh ngắt”,  ở làn “nước biếc” thấp thoáng khói <br /> sương,  ở  ánh trăng thu bàng bạc tràn qua song cửa, gợi nên khung cảnh quen thuộc của <br /> một miền quê yên ả, thanh bình.<br /> Nhà thơ  quan sát rất kĩ chuyển biến tinh tế  của cảnh vật trong những thời điểm khác <br /> nhau của một ngày. Tất cả đều gần gũi, gắn bó và đồng điệu với tâm hồn nhạy cảm của <br /> thi nhân.<br /> Ở  “Thu điếu”, khung cảnh không mở  ra mà thu nhỏ  lại. Ao đã nhỏ, chiếc “thuyền câu”  <br /> càng nhỏ: “Một chiếc thuyền câu bé tẻo teo”. Mọi hoạt động cũng hết sức nhẹ  nhàng:  <br /> “Sóng biếc theo làn hơi gợn tí. Lá vàng trước gió khẽ  đưa vèo”. Gió heo may chỉ đủ  sức  <br /> bứt lìa những lá tre, lá trúc vàng úa và lá rơi không thành tiếng. Trên cao, “trời xanh ngắt”  <br /> một màu, “tầng mây lơ lửng” như đứng im một chỗ và ông câu với cái dáng ngồi “tựa gối <br /> ôm cần” cũng như cố thu mình cho nhỏ lại. Yên lặng bao trùm lên hết thảy, đến nỗi nghe <br /> được cả  tiếng “cá đâu đớp động dưới chân bèo”. Âm thanh ấy càng làm tăng thêm phần  <br /> yên lặng. Ông câu thu mình bất động phải chăng cũng là để  tan hòa vào trời đất xung <br /> quanh.<br /> Mùa thu trong “Thu  ẩm” lại hiện ra với một vẻ đẹp khác. Nhà thơ  uống rượu một mình <br /> dưới trăng. Hình ảnh làng quê biến hiện theo cái nhìn, cái cảm dần dần thấm độ  say của <br /> rượu. Vẫn là “ba gian nhà cỏ”, “ngõ tối”, “làn ao”, “bóng trăng”, “da trời”… thường ngày  <br /> quen nhìn đến mức chẳng có gì đáng chú ý. Không đáng chú ý nhưng đó là những cảnh,  <br /> những vật từ đất này mà ra, thiếu nó thì hình như không còn gì là làng xóm tự nghìn xưa.  <br /> Vậy mà với tâm trạng u buồn có sẵn, lại được men rượu ngấm vào khơi lên, nhà thơ thấy <br /> cảnh vật nhòe dần theo con mắt ngà ngà : “nhà” thì “thấp le te”, “đóm” thêm “lập lòe” , <br /> “bóng trăng” thì “loe”, “mắt”cũng “đỏ hoe” và “người” thì cũng “say nhè”.<br /> Ba gian nhà cỏ thấp le te,<br /> Ngõ tối đêm sâu, đóm lập lòe.<br /> Lưng giậu phất phơ màu khói nhạt,<br /> Làn ao lóng lánh bóng trăng hoe.<br /> Nghĩa là cảnh vật cũng như lảo đảo, chếnh choáng men say. Người say bởi rượu thì ít mà <br /> bởi buồn đau, day dứt và giận mình bất lực trước thời thế thì nhiều.<br /> Gác bút lại không làm thơ nữa, quên mình trong mộng, đắm chìm trong yên lặng hay uống <br /> rượu đến “say nhè” để quên bớt nỗi chua chát đắng cay đến cùng xuất phát từ tâm tư ấy, <br /> tuy nhiên nó vẫn được ẩn giấu ở bên trong.<br /> Nét chung của ba bài thơ  “Thu” đều quy tụ  vào việc tả  cảnh vật thân thuộc, đơn sơ  mà  <br /> dung dị, đáng yêu của làng cảnh Việt Nam. Cái nhìn trên bề  mặt cùng cái hồn đồng quê  <br /> hiện lên rất rõ trong từng câu, từng chữ. Cái tình của nhà thơ cũng thật đằm thắm và tinh <br /> tế.<br /> Trong những năm tháng cáo quan về   ở   ẩn tại quê nhà, chỉ  có thiên nhiên gần gũi, trong <br /> sạch, nên thơ mới giúp Nguyễn Khuyến khuây khỏa đôi lúc trong khi nỗi buồn thời cuộc <br /> thường xuyên đè nặng trái tim ông.<br /> Ba bài thơ “Thu vịnh”, “Thu điếu”, “Thu  ẩm” tạo thành một chùm thơ thu tuyệt đẹp, thể <br /> hiện nét tài hoa của ngòi bút cụ  Tam Nguyên, tiêu biểu cho hồn thơ  dung dị, thẳm sâu, <br /> đầy chất trữ tình. Bạn đọc Việt Nam yêu thơ Nguyễn Khuyến, yêu quê hương một phần  <br /> là từ những bài thơ đó.<br />