Phát triển mô hình gây co giật bằng picrotoxin trên chuột nhắt và khảo sát tác động chống co giật của NL197 và nọc bò cạp

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 4 * 2013<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> PHÁT TRIỂN MÔ HÌNH GÂY CO GIẬT BẰNG PICROTOXIN<br /> TRÊN CHUỘT NHẮT VÀ KHẢO SÁT TÁC ĐỘNG CHỐNG CO GIẬT<br /> CỦA NL197 VÀ NỌC BÒ CẠP<br /> Trần Hoàng Yến*, Trương Thị Thu Trang**, Nguyễn Ngọc Vinh***, Hoàng Ngọc Anh****,<br /> Phạm Thành Suôl*, Võ Phùng Nguyên**<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: Phát triển mô hình gây co giật bằng Picrotoxin và khảo sát tác động chống co giật của NL197 và<br /> các phân đoạn nọc Heterometrus laoticus trên chuột nhắt trắng.<br /> Phương pháp: Xác định liều gây co giật động kinh và tử vong chuột nhắt trắng. LD100 được sử dụng để<br /> khảo sát tác động của NL197 và phân đoạn nọc bò cạp. Thời gian khởi phát cơn, số lần, thời gian co giật, thời gian<br /> mỗi loại, khoảng cách giữa các cơn co giật, thời gian và tỉ lệ tử vong và thời gian bám trên thanh quay được ghi<br /> nhận. Khảo sát sự thoái hóa tế bào thần kinh bằng nhuộm Hematoxylin Eosin và Cresyl violet.<br /> Kết quả: Picrotoxin 8 mg/kg SC gây co giật, tử vong 100% chuột thử nghiệm, làm giảm thời gian bám<br /> trên thanh quay và tổn thương vùng hải mã. NL197 PO liều 50, 73 và 100 mg/kg bảo vệ, chống co giật, làm<br /> tăng thời gian bám trên thanh quay và bảo vệ tế bào thần kinh. Phân đoạn nọc bò cạp chỉ kéo dài thời gian<br /> bám trên thanh quay.<br /> Kết luận: NL197 có tác động chống co giật, bảo vệ khỏi tử vong, tăng khả năng phối hợp vận động, giảm<br /> thoái hóa tế bào thần kinh. Các phân đoạn nọc bò cạp làm tăng khả năng phối hợp vận động của chuột.<br /> Từ khóa: Động kinh, Co giật, Picrotoxin, NL197, Nọc bò cạp, Mô hình thanh quay rotarod, Sự thoái hóa tế<br /> bào thần kinh.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> DEVELOPMENT OF PICROTOXIN – INDUCED CONVULSIVE MICE MODEL TO EVALUATE<br /> ANTICONVULSIVE ACTIVITIES OF NL197 AND THE VENOM OF SCORPION<br /> Tran Hoang Yen, Truong Thi Thu Trang, Nguyen Ngoc Vinh, Hoang Ngoc Anh, Pham Thanh Suol,<br /> Vo Phung Nguyen * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 17 - Supplement of No 4 - 2013: 401 - 405<br /> Objectives: Picrotoxin (PTX)-induced seisure on mice was studied then applied to evaluate anticonvulsive<br /> activities of NL197 and venom from Heterometrus laoticus.<br /> Methods: LD100 SC PTX was used to evaluate anticonvulsive effect and protection from death of NL197<br /> and the venom of scorpion. The following parameters: latency of onset, duration of convulsions, frequency of<br /> convulsions, classification – time of each convulsion, spread of convulsions, time of death, mortality and duration<br /> on rotating cylinder in rotarod test were recorded for evaluating the convulsive condition. Evaluate the<br /> degeneration of neurons by hematoxylin eosin and cresyl violet staining.<br /> Results: LD100 PTX 8 mg/kg SC caused the decrease in the time which mice spent on rota-rod and injured<br /> neurons in hippocampus. In PTX induced-seizure model, NL197, administered orally, had anticonvulsive<br /> activities at doses of 50 mg/kg, 73 mg/kg and 100 mg/kg, respectively, prolonged the time spent on the rotating<br /> <br /> * Khoa Dược - Trường Đại học Y Dược Cần Thơ<br /> ** Khoa Dược - Đại học Y Dược Tp. Hồ Chí Minh<br /> *** Viện Kiểm nghiệm Tp. Hồ Chí Minh<br /> **** Viện khoa học vật liệu ứng dụng Tp. HCM<br /> Tác giả liên lạc: DS. Trần Hoàng Yến<br /> ĐT: 01222 884 888 Email: thyen@ctump.edu.vn<br /> <br /> Chuyên Đề Dược Học<br /> <br /> 401<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 4 * 2013<br /> <br /> cylinder and showed protective effect on neurons. The fractions of scorpion’s venom only increased the duration<br /> mice spent on the rod in rotarod.<br /> Conclusions: In PTX induced-seizure model, NL197 had anticonvulsive effect and protection from death,<br /> strengthened motor coordination ability and prevented neurons from degeneration.<br /> Keywords: Epilepsy, Convulsion, Seizure, Picrotoxin, NL197, Venom of scorpion, Rotarod test,<br /> Degeneration of neurons.<br /> gian tử vong và tỉ lệ tử vong(3), (5) và khả năng<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> phối hợp vận động.<br /> Trong vài thập niên gần đây, nhiều nghiên<br /> Liều LD100 PTX được sử dụng để khảo sát<br /> cứu thử nghiệm hiệu quả trị động kinh của các<br /> tác động chống co giật và bảo vệ chuột khỏi tử<br /> thuốc đã được báo cáo, tuy nhiên kết quả đạt<br /> vong của PĐ nọc bò cạp và NL197. DZP 5 mg/kg<br /> được vẫn chưa thật sự hiệu quả và vẫn còn<br /> uống 60 phút trước khi tiêm PTX được sử dụng<br /> khoảng 1/3 bệnh nhân chưa có đáp ứng tốt với<br /> đối chứng. Điều kiện sử dụng các chất là 0,1<br /> những thuốc điều trị hiện tại(4). Nhu cầu đặt ra là<br /> mL/10 g thể trọng.<br /> cần có mô hình để khảo sát tác động chống động<br /> Khảo sát tác động chống co giật của NL197 và<br /> kinh của thuốc mới, đặc biệt trong điều kiện thí<br /> các phân đoạn nọc bò cạp trên mô hình<br /> nghiệm tại Việt Nam. Trong khuôn khổ nghiên<br /> picrotoxin và so sánh với diazepam<br /> cứu này, chúng tôi tiến hành phát triển mô hình<br /> gây co giật bằng tác nhân Picrotoxin (PTX) và<br /> Trong thử nghiệm NL197, lô chứng uống<br /> khảo sát tác động bảo vệ chống co giật của<br /> nước cất, NL197 dạng hỗn dịch uống(8). Trong<br /> NL197, một dẫn xuất 4(3H)-quinazolinon và các<br /> thử nghiệm nọc bò cạp, lô chứng SC dung dịch<br /> phân đoạn nọc bò cạp Heterometrus laoticus trên<br /> sinh lý, phân đoạn nọc SC 5 mg/kg. Sau 30 phút,<br /> mô hình khảo sát.<br /> tiêm PTX, SC. Ghi nhận các thông số khảo sát.<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG– PHƯƠNGPHÁP NGHIÊNCỨU<br /> Động vật nghiên cứu<br /> Chuột nhắt trắng đực Swiss albino, 5 – 6 tuần<br /> tuổi, 18 – 22 g, nuôi ổn định trong hộp nhựa 2<br /> ngày trước thử nghiệm, cung cấp đầy đủ thức<br /> ăn, nước uống trong chu trình 12 giờ sáng tối ở<br /> nhiệt độ 27 ± 1oC. Cường độ ánh sáng 100 ± 5 lux,<br /> đảm bảo yên tĩnh.<br /> <br /> Hóa chất nghiên cứu<br /> Picrotoxin (Sigma), Diazepam (DZP – Cty<br /> CPDLDP Pharmadic), NL197 (Viện Kiểm<br /> nghiệm), các phân đoạn (PĐ) nọc bò cạp (Viện<br /> Khoa học Vật liệu ứng dụng).<br /> <br /> Phát triển mô hình gây cảm ứng co giật bằng<br /> picrotoxin<br /> Khảo sát tác động gây co giật và tử vong của<br /> PTX trong 30 phút sau khi tiêm dựa vào thời<br /> gian khởi phát cơn, số cơn, thời gian co giật, thời<br /> gian mỗi loại cơn, khoảng cách giữa các cơn, thời<br /> <br /> 402<br /> <br /> Khảo sát tác động của các chất trên khả năng<br /> phối hợp vận động – Mô hình thanh quay<br /> Rotarod<br /> Huấn luyện chuột 2 ngày trước khi thử<br /> thuốc ở tốc độ 35 vòng/phút. Sau khi cho uống<br /> NL197 hoặc tiêm PĐ nọc bò cạp 30 phút hoặc<br /> uống DZP 60 phút, tiêm PTX, SC (liều LD100).<br /> Ghi nhận thời gian chuột bám trên thanh quay<br /> của mỗi lô.<br /> Khảo sát sự thoái hóa tế bào thần kinh –<br /> Phương pháp nhuộm mô tế bào<br /> Não chuột được đúc khuôn nến, cắt nhuộm<br /> với Hematoxylin Eosin (HE) và Cresyl violet<br /> (CV) và quan sát vùng hải mã dưới kính hiển vi<br /> quang học(1,2,6).<br /> <br /> Phân tích dữ liệu thống kê<br /> Dữ liệu được trình bày ở dạng số trung bình<br /> ± SEM. Phân tích bằng Mann-Whitney (Minitab<br /> 14), p