Phẫu thuật nội soi cắt thận trên người sống cho thận ghép tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Thanh Hoá: Nhân 3 trường hợp đầu tiên

T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 3-2019<br /> <br /> PHẪU THUẬT NỘI SOI CẮT THẬN TRÊN NGƯỜI SỐNG CHO<br /> THẬN GHÉP TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA TỈNH THANH HOÁ:<br /> NHÂN 3 TRƯỜNG HỢP ĐẦU TIÊN<br /> <br /> Trương Thanh Tùng1; Lê Nguyên Vũ2<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: đánh giá kết quả bước đầu của phương pháp cắt thận nội soi trên người sống cho<br /> thận ghép tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Thanh Hóa. Đối tượng và phương pháp: nghiên cứu mô tả<br /> 3 trường hợp cắt thận nội soi trên người sống cho thận ghép tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Thanh<br /> Hoá từ 07 - 2018 đến 12 - 2018: Kết quả: chỉ số trung bình: lứa tuổi, BMI, thời gian thiếu máu<br /> 2<br /> nóng, thời gian mổ và thời gian dùng thuốc giảm đau lần lượt là: 48,3 năm; 25,5 kg/m ; 5 phút<br /> 45 giây; 125 phút và 2,5 ngày. Không gặp tai biến-biến chứng đáng kể. Kiểm tra sau mổ 3<br /> tháng không thấy nhiễm trùng hay thoát vị lỗ trocar. Kết luận: phẫu thuật nội soi cắt thận trên<br /> người sống cho thận ghép là phương pháp an toàn, ít xâm lấn, mang tính thẩm mỹ cao và giúp<br /> người cho thận phục hồi sau mổ nhanh hơn. Tuy mới chỉ thực hiện trên 3 trường hợp cắt thận<br /> phải nội soi qua ổ bụng, nhưng kết quả mang lại cho người cho thận là khả quan.<br /> * Từ khoá: Cắt thận; Ghép thận; Phẫu thuật nội soi.<br /> <br /> <br /> Laparoscopic Live Donor Nephrectomy at Thanhhoa General<br /> Hospital: The First 3 Cases<br /> Summary<br /> Objectives: Evaluation of initial results of laparoscopic live donor nephrectomy at Thanhhoa<br /> General Hospital. Subjects and methods: Description study on 3 laparoscopic liver donor<br /> nephrectomy patients at Thanhhoa General Hospital from 7 - 2018 to 12 - 2018. Results:<br /> The mean of donor age, body mass index, warm ischemic time, operative time and analgesic<br /> 2<br /> requirement time were: 48.3 years; 25.5 kg/m ; 5 minutes 45 seconds; 125 minutes and<br /> 2.5 days, respectively. No significant complications. Three-month postoperative examination did<br /> not detect any infections or hernia of wound of trocar. Conclusions: Laparoscopic live donor<br /> nephrectomy is a safer, less invasive, and aesthetic method, as well as more recovery for the<br /> donor. Although only three cases of laparoscopic live donor nephrectomy, but the results are<br /> good for the donor.<br /> * Keywords: Nephrectomy; Kidney transplant; Laparoscopic surgery.<br /> <br /> <br /> 1. Bệnh viện Đa khoa tỉnh Thanh Hoá<br /> 2. Bệnh viện Việt Đức<br /> Người phản hồi (Correspongding): Trương Thanh Tùng (tungtnqy@gmail.com)<br /> Ngày nhận bài: 17/12/2018; Ngày phản biện đánh giá bài báo: 08/01/2019<br /> Ngày bài báo được đăng: 15/02/2019<br /> <br /> <br /> 72<br />  T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 3-2019<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ Chọn bên lấy thận theo nguyên tắc:<br /> nếu 2 thận có chức năng giống nhau, giải<br /> Hiện nay, ghép thận là phương pháp<br /> phẫu bình thường thì ưu tiên lấy thận trái;<br /> hiệu quả và được ứng dụng rộng rãi để<br /> nếu chức năng 1 bên kém hơn nhưng<br /> điều trị cho bệnh nhân (BN) suy thận mạn<br /> vẫn đảm bảo được chức năng thận sau<br /> tính giai đoạn cuối. Tại các nước Âu-Mỹ,<br /> tỷ lệ ghép thận lấy từ người sống cho ghép thì ưu tiên để lại thận tốt hơn cho<br /> thận chiếm khoảng 20 - 25%. Tại Việt người cho thận.<br /> Nam, nguồn lấy thận ghép chủ yếu từ 2. Phương pháp nghiên cứu.<br /> người sống cho thận [2]. Mô tả, tiến cứu. Thu thập số liệu theo<br /> Cắt thận nội soi trên người sống cho mẫu bệnh án nghiên cứu chung. BN<br /> thận được thực hiện lần đầu tiên vào năm được lựa chọn, chuẩn bị và phẫu thuật<br /> 1995, đến nay đã trở thành kỹ thuật được theo quy trình thống nhất. Kỹ thuật được<br /> ưu tiên lựa chọn và áp dụng ở nhiều quốc cùng một kíp phẫu thuật viên thực hiện<br /> gia. Tính đến năm 2006, ở Mỹ có khoảng trên dàn máy nội soi 4K (Hãng Olympus).<br /> 1.000 trường hợp cắt thận nội soi để Sử dụng dao siêu âm Hamonic scalpel-<br /> ghép [8]. Ở nước ta, việc áp dụng kỹ G11 (Hãng Ethicon Endo-Surgery).<br /> thuật này đã được thực hiện từ năm 2004 * Chuẩn bị BN:<br /> tại một số trung tâm: Bệnh viện Chợ Rẫy,<br /> BN được gây mê nội khí quản, đặt<br /> Bệnh viện Việt Đức, Bệnh viện Nhi TW,<br /> huyết áp động mạch, đặt sonde dạ dày,<br /> Bệnh viện TWQĐ 108… Bệnh viện Đa<br /> sonde niệu đạo và làm sạch ruột trước<br /> khoa tỉnh Thanh Hoá đã thực hiện phẫu<br /> mổ.<br /> thuật nội soi (PTNS) qua ổ bụng cắt thận<br /> trên người sống cho thận ghép từ tháng * PTNS qua ổ bụng cắt thận phải để<br /> 07 - 2018, qua 3 trường hợp đầu tiên ghép:<br /> thực hiện, chúng tôi tiến hành nghiên cứu BN nằm nghiêng trái 900 có độn vùng<br /> này nhằm: Đưa ra một số nhận xét ban thắt lưng, vai và hông cố định. Đặt trocar<br /> đầu với vai trò định hướng cho những ca đầu tiên (12 mm) theo phương pháp mở<br /> tiếp theo. hoặc sử dụng kim Veress bơm CO2, sau<br /> đó đặt trocar, điểm đặt trocar đầu tiên ở<br /> ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP<br /> ngang rốn trên đường giữa đòn phải.<br /> NGHIÊN CỨU<br /> Duy trì bơm CO2 với áp lực 10 - 12 mmHg.<br /> 1. Đối tượng nghiên cứu. Dưới quan sát của ống kính soi, đặt tiếp<br /> 3 BN cho thận được PTNS cắt thận trocar tại các vị trí như hình 1, bao gồm:<br /> qua ổ bụng tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh 1 trocar 12 mm và 2 trocar 5,4 mm. Rạch<br /> Thanh Hoá từ tháng 07 - 2018 đến 12 - và bóc mạc Told từ mức ngang động<br /> 2018. Ngoài các xét nghiệm để lựa chọn mạch chậu đi lên trên góc gan, hạ đại<br /> cặp ghép (nhóm máu ABO, kháng thể tràng lên, đại tràng góc gan để di động tối<br /> chống bạch cầu, HLA, phản ứng chéo…), đa và đẩy đại tràng vào trong, phẫu tích<br /> BN được kiểm tra trước mổ bằng MSCT đẩy tiếp tá tràng vào trong bộc lộ cân<br /> có dựng hình 3D mạch thận, hệ thống Gerota, cơ Psoas, mặt trước thận và tĩnh<br /> đường bài xuất và xạ hình thận. mạch chủ dưới. Bộc lộ niệu quản xuống<br /> <br /> 73<br /> T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 3-2019<br /> <br /> qua đoạn bắt chéo động mạch chậu, bóc - Các tai biến-biến chứng, kiểm tra<br /> tách niệu quản, kẹp và cắt bằng clip chức năng thận ghép các ngày sau mổ,<br /> titanium hoặc Hem-o-lock. Giải phóng kiểm tra lại BN cho thận sau mổ 3 tháng.<br /> thận khỏi khoang thận. Kẹp cắt động-tĩnh<br /> mạch thận bằng clip titanium và Hem-o- KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ<br /> lock, riêng tĩnh mạch thận kẹp cắt bằng BÀN LUẬN<br /> dụng cụ cắt nối máy nội soi (Endo-GIA). 1. Đặc điểm BN.<br /> Lấy thận ghép ra ngoài qua đường rạch Tuổi trung bình 48,3, tỷ lệ nam/nữ = 2/1,<br /> hố chậu phải (dài khoảng 5 cm). có quan hệ huyết thống giữa người cho<br /> * PTNS qua ổ bụng cắt thận trái để và người nhận, 02 trường hợp cắt thận<br /> ghép: phải, 01 trường hợp cắt thận trái nội soi<br /> Tương tự như bên phải nhưng phải hạ qua ổ bụng. Trần Ngọc Sinh (2008)<br /> đại tràng xuống và đại tràng góc lách. nghiên cứu 38 trường hợp cắt thận nội<br /> Trong thì xử lý mạch thận, hết sức lưu ý soi sau phúc mạc để ghép: tuổi trung bình<br /> đến các nhánh tĩnh mạch sinh dục, tĩnh 33,94 ± 9,85, không cùng huyết thống<br /> mạch thượng thận chính và tĩnh mạch 2,63%, lấy thận bên trái 68,42%. Gao<br /> thắt lưng. Zhen-Li (2007) nghiên cứu 19 trường hợp<br /> cắt thận nội soi qua ổ bụng để ghép:<br /> tuổi trung bình 42,3 ± 10,6, tỷ lệ nam/nữ =<br /> 8/11 [3, 8].<br /> Chỉ số BMI trung bình 25,5 kg/m2,<br /> 01 trường hợp BMI = 27,5 kg/m2, cao hơn<br /> không ý nghĩa thống kê so với nghiên cứu<br /> của Gao Zhen-Li (2007) là 23,8 ± 4,3 kg/m2.<br /> BMI càng lớn, xác suất cuộc mổ càng<br /> khó. Theo Guidelines của Anh (2000): khi<br /> BMI > 30 kg/m2: chống chỉ định tương<br /> đối, > 35 kg/m2: chống chỉ định tuyệt đối<br /> Hình 1: Đặt các trocar trong cắt thận nội tiến hành PTNS [4, 8].<br /> soi qua ổ bụng để ghép.<br /> 2. Quá trình tiến hành.<br /> * Theo dõi: * Đặt trocar và bơm CO2 ổ bụng:<br /> - Tình trạng toàn thân, huyết động, Cả 3 trường hợp đều đặt trocar đầu<br /> hô hấp và tại chỗ trong mổ. Kháng sinh theo phương pháp mở. Đặt trocar đầu<br /> dự phòng: nhóm cephalosporine kết hợp theo phương pháp mở hay cách sử dụng<br /> nhóm quinolon. Giảm đau: morphin và kim Veress hiện còn nhiều quan điểm, có<br /> non-steroid. tác giả cho rằng sử dụng kim Veress đơn<br /> - Thời gian thiếu máu nóng, thời gian giản hơn, số khác lại cho rằng đặt theo<br /> mổ, thời gian dùng thuốc giảm đau, thời phương pháp mở an toàn hơn [1, 10].<br /> gian nằm viện (tính từ ngày mổ đến khi Mặc dù số liệu chưa đủ để kết luận,<br /> ra viện). nhưng qua kinh nghiệm từ những trường<br /> <br /> 74<br />  T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 3-2019<br /> <br /> hợp cắt thận bệnh lý lành tính nội soi, phúc mạc thành từ bờ đại tràng góc gan<br /> chúng tôi thiên về cách đặt theo phương đến đoạn đại tràng lên, manh tràng và tận<br /> pháp mở. ngang mức mạch chậu nhằm di động và<br /> Không gặp tai biến nào khi duy trì áp lực đẩy tối đa đại tràng vào trong. Chúng tôi<br /> bơm CO2 trong mổ ở mức 10 - 12 mmHg không gặp nhiều khó khăn do cả 3 BN có<br /> trên BN. Theo Trần Bình Giang (2003), BMI không > 30 kg/m2, vì nếu quá cân sẽ<br /> nên duy trì áp lực CO2 ≤ 12 mmHg để có nhiều mỡ bám cùng các dây chằng và<br /> tránh ảnh hưởng đến tuần hoàn và hô lớp mỡ cạnh thận dày gây cản trở cho<br /> hấp. Theo Chung Hsiao-Jen (2009): nên quá trình phẫu tích.<br /> đặt BN ở tư thế Trendelenberg khi bắt Tìm và xử lý niệu quản được bắt đầu<br /> đầu bơm CO2 để tránh tắc mạch khí từ ngang cực dưới thận, đi xuống giải<br /> thường xảy ra trong 5 - 8 phút đầu cuộc phóng và cắt niệu quản ở ngang mức<br /> mổ. Trần Ngọc Sinh (2008) khuyên nên dưới chỗ bắt chéo mạch chậu. Chúng tôi<br /> duy trì áp lực CO2 ≤ 10 mmHg để tránh không gặp trường hợp nào bị niệu quản<br /> ảnh hưởng đến thận ghép [1, 3, 7]. ngắn do cắt ở mức cao hơn chỗ bắt chéo<br /> Vị trí đặt trocar hiện cũng có nhiều mạch chậu, các niệu quản đều đủ để<br /> cách: kiểu chữ L, kiểu hình kim cương… khâu nối được bằng cách trồng niệu<br /> Trong nghiên cứu này, chúng tôi đặt 3 - 4 quản-bàng quang kiểu Lich-Gregoire.<br /> trocar theo kiểu hình bình hành hoặc chữ Theo Nogueira M (2005), Chung Hsiao-<br /> L (hình 1). Theo Bollens R (2009), đây là Jen (2009) và Breda A (2006), mức cắt<br /> cách đặt trocar thuận lợi hơn cho cắt thận niệu quản phải ở dưới chỗ bắt chéo mạch<br /> nội soi qua ổ bụng để ghép [6, 7, 10]. chậu mới đủ độ dài để ghép. Cùng với<br /> * Bộc lộ thận, xử lý niệu quản và mạch đó, việc giữ lại lớp mỡ quanh niệu quản<br /> máu cuống thận: và lớp mỡ giữa niệu quản với tĩnh mạch<br /> Quá trình hạ đại tràng lên, đại tràng sinh dục cũng rất quan trọng, vì đa số các<br /> góc gan sẽ quyết định việc bộc lộ mặt mạch nuôi niệu quản đều xuất phát từ đây,<br /> trước thận và cuống thận [7, 10]. BN nếu lấy đi lớp mỡ này, nguy cơ hẹp niệu<br /> trong nghiên cứu đều được giải phóng quản sau ghép tăng đáng kể [5, 7, 10].<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Hình 2: Giới hạn cắt và bảo tồn lớp mỡ quanh niệu quản.<br /> <br /> 75<br /> T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 3-2019<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Hình 3: Kẹp cắt mạch cuống thận.<br /> <br /> Xử lý mạch cuống là vấn đề không dễ, Số lượng clip nội soi hay Hem-o-lock<br /> phải duy trì đủ độ dài cũng như sự toàn sử dụng cho mỗi mạch thận của chúng tôi<br /> vẹn các mạch. Đối với động mạch, không phù hợp với quan điểm của Trần Ngọc<br /> gặp trường hợp nào động mạch thận bị Sinh (2008): mỗi động mạch hay tĩnh<br /> ngắn hay 2 - 3 động mạch thận. Trần mạch thận dùng 1 Hem-o-lock + 2 clip<br /> Ngọc Sinh (2008) cho rằng với trường titanium hoặc 2 Hem-o-lock và 1 clip<br /> hợp có 2 - 3 động mạch thận vẫn có chỉ titanium [3]. Do mới triển khai cắt thận nội<br /> định lấy thận nội soi để ghép, mặc dù thời soi để ghép nên chúng tôi chủ trương sử<br /> gian thiếu máu nóng kéo dài hơn, nhưng dụng Endo-GIA để đảm bảo an toàn và<br /> vẫn đảm bảo ở mức cho phép [3]. tối ưu độ dài của tĩnh mạch thận, mặc dù<br /> Đối với tĩnh mạch thận, 1 trường hợp dụng cụ này thường có giá thành cao và<br /> cắt tĩnh mạch thận bị ngắn, nguyên nhân làm tăng chi phí cuộc mổ.<br /> do tĩnh mạch thận phải thường ngắn hơn * Giải phóng tổ chức quanh thận và lấy<br /> tĩnh mạch thận trái và khi cắt đã chưa thận:<br /> phẫu tích đến sát điểm đổ tĩnh mạch thận Theo Chung Hsiao-Jen (2009), không<br /> vào tĩnh mạch chủ dưới, đây là ca đầu nên giải phóng toàn bộ thận ngay từ ban<br /> tiên tiến hành PTNS lấy thận nên kinh đầu mà chỉ sau khi kẹp cắt niệu quản.<br /> nghiệm còn hạn chế, tuy nhiên khi ghép Bollens R (2009) cho rằng nên giữ lại lớp<br /> chỉ cần phẫu tích cắt các nhánh tĩnh mạc mỡ phía bờ thận để cắt sau cùng [6, 7].<br /> chậu trong nhằm di động tối đa tĩnh mạch BN trong nghiên cứu đều được giải<br /> chậu ngoài nên quá trình nối tĩnh mạch phóng di động toàn bộ thận bằng dao<br /> thận ghép với tĩnh mạch chậu ngoài siêu âm sau khi kẹp cắt niệu quản, các<br /> không gặp khó khăn. Chung Hsiao-Jen mạch cuống thận được kẹp cắt sau cùng<br /> (2009) cảnh báo nếu kẹp cắt các nhánh (khi đã chuẩn bị sẵn sàng để lấy thận).<br /> tĩnh mạch tuyến thượng thận, sinh dục và Lấy thận bằng dụng cụ mổ mở qua vết<br /> thắt lưng bằng clip nội soi hay Hem-o-lock rạch da 5 cm vùng hố chậu. Theo Trần<br /> có thể là nguyên nhân gây thất bại khi sử Ngọc Sinh (2008), ở điều kiện nước ta,<br /> dụng Endo-GIA để kẹp cắt tĩnh mạch thận để tiết kiệm cho BN nên lấy thận hỗ trợ<br /> ngay sau đó [7]. bằng tay [3].<br /> <br /> 76<br />  T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 3-2019<br /> <br /> nhằm nâng đỡ cơ thể và cắt chỉ xong mới<br /> cho xuất viện, không trường hợp nào phải<br /> ở lại viện thêm ngày do biến chứng sau<br /> mổ nội soi.<br /> Tai biến-biến chứng: do mới bước đầu<br /> triển khai kỹ thuật và số liệu còn ít nên<br /> chưa gặp tai biến-biến chứng nào đáng<br /> kể. Nghiên cứu của Gao Zhen-Li (2007),<br /> tỷ lệ tai biến-biến chứng của mổ nội soi<br /> đường qua ổ bụng 5,3%. Nougueira M<br /> (2005): tỷ lệ tai biến-biến chứng trong 200<br /> Hình 4: Vết khâu chân trocar và<br /> ca đầu là 17%, trong đó tổn thương mạch<br /> đường rạch lấy thận.<br /> máu thận nhiều nhất (2,3%). Halgrimson<br /> * Một số kết quả: W.R (2010) tổng hợp hơn 37 nghiên cứu<br /> cho thấy tỷ lệ tai biến và biến chứng<br /> Thời gian thiếu máu nóng trung bình<br /> chung lần lượt là 5,2% và 6,7%, trong đó:<br /> 5 phút 45 giây, không trường hợp nào<br /> tổn thương ruột 0,4%; tổn thương gan,<br /> kéo dài quá 7 phút. Kết quả khác biệt<br /> mạc treo ruột và lách 0,7%; tràn khí màng<br /> không đáng kể so với Trần Ngọc Sinh<br /> phổi 0,1%; tổn thương mạch 1,4%; tắc<br /> (2008) là 5 phút 7 giây ± 2 phút 4 giây.<br /> Mặc dù mới triển khai kỹ thuật, nhưng ruột sau mổ 0,5% và nhiễm trùng chân<br /> duy trì mức thời gian thiếu máu nóng như trocar 1,4% [8, 9, 10].<br /> vậy là chấp nhận được [3]. Kiểm tra chức năng thận ghép các<br /> Thời gian mổ trung bình 125 phút. ngày sau mổ đều trong giới hạn cho phép.<br /> Khác biệt không có ý nghĩa thống kê so Kiểm tra sau mổ 3 tháng được 2 BN,<br /> với: Breda A (2006) là 180 ± 55 phút, không có hiện tượng nhiễm trùng hay<br /> Nougueira M (2005) là 230 ± 29 phút. Khi thoát vị chân trocar, BN đã trở về sinh<br /> so sánh mổ nội soi với mổ mở trong cắt hoạt bình thường.<br /> thận để ghép, Nougueira M (2005) nhận<br /> KẾT LUẬN<br /> thấy, mặc dù mổ nội soi có thời gian mổ<br /> lâu hơn, nhưng lượng máu mất trong mổ Phẫu thuật nội soi cắt thận trên người<br /> ít hơn so với mổ mở [5, 10]. sống cho thận ghép là phương pháp an<br /> Thời gian dùng thuốc giảm đau trung toàn, ít xâm lấn, mang tính thẩm mỹ cao<br /> bình 2,5 ngày. Giảm đau dùng nhóm non- và giúp người cho thận phục hồi sau mổ<br /> steroid kết hợp với nhóm morphin trong nhanh hơn. Tuy mới chỉ thực hiện được<br /> ngày đầu. Nghiên cứu của Nougueira M trên 3 trường hợp cắt thận phải nội soi<br /> (2005) cho thấy, với mổ nội soi, lượng qua ổ bụng, nhưng kết quả mang lại cho<br /> thuốc cũng như số lượng thuốc giảm đau người cho thận là khả quan. Trong thời<br /> giảm đáng kể so với mổ mở [10]. Thời gian tới, chúng tôi sẽ chỉ định thường quy<br /> gian nằm viện trung bình 7 ngày, tất cả hơn cho những trường hợp cắt thận ghép<br /> BN đều được chúng tôi giữ lại điều trị trên người sống cho thận.<br /> <br /> 77<br /> T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 3-2019<br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO 6. Bollens R. Laparoscopic living donor<br /> th<br /> nephrectomy. Congress book of 17 annual<br /> 1. Trần Bình Giang, Tôn Thất Bách. PTNS<br /> meeting of FAUA. 2009.<br /> ổ bụng. Nhà xuất bản Y học. 2003.<br /> 7. Chung Hsiao-Jen. Tips for a successful<br /> 2. Lê Trung Hải. Ghép tạng - một số kiến<br /> transperitoneal laparoscopic nephrectomy.<br /> thức chuyên ngành và quy trình kỹ thuật.<br /> JTUA. 2009, 20 (1), pp.4-9.<br /> Nhà xuất bản Y học. 2009.<br /> 8. Gao Zhen-Li et al. Comparison of<br /> 3. Trần Ngọc Sinh và CS. Kết quả cắt thận transperitoneal and retroperitoneal laparoscopic<br /> nội soi qua ngả sau phúc mạc để ghép tại living donor nephrectomy. Chin Med J. 2007,<br /> Bệnh viện Chợ Rẫy. Tạp chí Y học TP. Hồ 120 (4), pp.2314-2316.<br /> Chí Minh. 2008, 12 (4), tr.175-181.<br /> 9. Halgrimson W.R et al. Donor<br /> 4. A working party of the British complications following laparoscopic<br /> Transplantation Society and the Renal compared to hand-assisted living donor<br /> Association. Giudelines for living donor kidney nephrectomy: An analysis of the literature.<br /> transplantation. 2000, Jan. Journal of Transplantation. 2010, p.10.<br /> 5. Breda A, Bui M.H, Liao J.C, Albin G.H, 10. Nogueira M, Kavoussi L.R, Bhayani<br /> Schulam P.G. Incidence of ureteral strictures S.B. Laparoscopic live donor nephrectomy:<br /> after laparoscopic donor nephrectomy. The Current status. BJU International. 2005, 95 (2),<br /> Journal of Urology. 2006, 176, pp.1065-1068. pp.59-64.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 78<br />