Đánh giá biến chứng sau phẫu thuật nội soi cắt thận để ghép từ người hiến sống tại Bệnh viện Chợ Rẫy

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 2 * 2019 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> <br /> ĐÁNH GIÁ BIẾN CHỨNG SAU PHẪU THUẬT NỘI SOI CẮT THẬN ĐỂ GHÉP<br /> TỪ NGƯỜI HIẾN SỐNG TẠI BỆNH VIỆN CHỢ RẪY<br /> Châu Quý Thuận*, Trần Anh Khoa**, Ngô Xuân Thái**, Nguyễn Thành Tuân**, Nguyễn Ngọc Hà **<br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: Tại Việt Nam, đa số nguồn hiến thận là từ người hiến sống. Chúng tôi thực hiện nghiên cứu này<br /> nhằm đánh giá tỉ lệ biến chứng của phẫu thuật nội soi cắt thận để ghép và theo dõi chức năng thận sau phẫu<br /> thuật tại bệnh viện Chợ Rẫy.<br /> Phương pháp nghiên cứu: Hồi cứu mô tả hàng loạt trường hợp 398 trường hợp phẫu thuật nội soi cắt thận<br /> để ghép từ người hiến sống tại bệnh viện Chợ Rẫy từ tháng 06/2004 đến tháng 07/2018.<br /> Kết quả: Đánh giá biến chứng liên quan đến phẫu thuật 398 trường hợp. Tỉ lệ biến chứng trong phẫu thuật:<br /> 2,3%, biến chứng sớm sau phẫu thuật: 1,8%. Trong đó có 2 trường hợp (0,5%) phân độ Clavien – Dindo III.<br /> eGFR ngay sau phẫu thuật: 66,5 ± 12,7 ml/ph/1,73m2 da; ước đạt 75,6% so với trước phẫu thuật. Theo dõi định<br /> kỳ chức năng thận sau hiến 341 trường hợp, tỉ lệ A/C niệu ≥30 mg/g là 17,9%; eGFR trung bình 62,1 ± 11,5<br /> ml/ph/1,73m2 da, thời gian theo dõi trung bình 30,5 ± 33,0 tháng.<br /> Kết luận: Phẫu thuật nội soi cắt thận để ghép có tỉ lệ biến chứng thấp. Người hiến thận nên được theo dõi<br /> sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm và ngăn ngừa các yếu tố nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe và làm suy giảm<br /> chức năng thận.<br /> Từ khóa: người hiến thận, phẫu thuật nội soi cắt thận để ghép, biến chứng<br /> ABSTRACT<br /> LAPAROSCOPIC LIVING DONOR NEPHRECTOMY, COMPLICATIONS AND LONG TERM RENAL<br /> FUNCTION: A SINGLE CENTER EXPERIENCE<br /> Tran Anh Khoa, Chau Quy Thuan, Ngo Xuan Thai, Nguyen Thanh Tuan, Nguyen Ngoc Ha<br /> * Ho Chi Minh City Journal of Medicine * Supplement of Vol. 23 - No 2- 2019: 23-26<br /> Objective: Living kidney donation remains the mainstay of transplantation in Vietnam. To assess the safety<br /> and outcomes of living donor after laparoscopic nephrectomy, we evaluate data about the incidence of<br /> complications and renal function after living kidney donation at Cho Ray hospital.<br /> Methods: Between June 2004 and July 2018, we evaluated restropectively 398 cases of laparoscopic living<br /> donor nephrectom y. Data about peri- and postoperative complications and renal function were recoreded.<br /> Result: 398 cases were performed laparoscopic nephrectomy. Intraoperative complication rate was 2.3%.<br /> Early postoperative complication rate was 1.8%. Major complications defined as Clavien – Dindo ≥ 3 occurred in<br /> 0.5% donors. Estimated GFR early-postoperative period was 66.5 ± 12.7 ml/min/1.73m2, estimated that 75.6% of<br /> the baseline renal function prior to donation was recovered. 341 donors were followed up. The mean duration of<br /> follow-up was 30.5 ± 33.0 months. Of 341 donors being followed up, 17.9% had A/C ratio over 30 mg/g, mean<br /> estimated GFR was 62.1 ± 11.5 ml/ph/1.73m2.<br /> Conclusion: We found a low rate of major and minor surgical complications. Regular follow-up of<br /> donors is recommended to dectect and prevent health problems early in those who may develop risk to<br /> donor’s health or renal function.<br /> <br /> * Khoa Ngoại Tiết niệu Bệnh viện Chợ Rẫy ** Bộ môn tiết niệu, Đại học Y dược TP. Hồ Chí Minh<br /> Tác giả liên lạc: BS. Trần Anh Khoa ĐT: 0907718082 Email: trananhkhoak35@gmail.com<br /> <br /> <br /> <br /> Chuyên Đề Ngoại Khoa 23<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 2 * 2019<br /> <br /> Keyword: living kidney donors, laparoscopic donor nephrectomy, complications, renal function.<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ Đặc điểm phẫu thuật<br /> Suy thận mạn là vấn đề sức khỏe mang tính Có 310/398 trường hợp (TH) phẫu thuật<br /> toàn cầu và chiếm tỉ lệ cao trong cộng đồng. lấy thận bên trái (77,9%), 88/398 TH lấy thận<br /> Ghép thận là phương pháp điều trị thay thế thận bên phải (22,1%).<br /> hiệu quả và mang lại chất lượng cuộc sống cao Bảng 1: Các đặc điểm phẫu thuật<br /> nhất cho bệnh nhân suy thận mạn giai đoạn Biến chứng Trung bình<br /> cuối. Tại Việt Nam, đa số nguồn hiến thận là từ Thời gian phẫu thuật 182,07 ± 28,01 phút<br /> <br /> người hiến sống(4). Phẫu thuật lấy thận để ghép Thời gian thiếu máu nóng 251,4 ± 71,6 giây<br /> Thời gian nằm viện 3,81 ± 1,39 ngày<br /> cần đảm bảo an toàn, tránh biến chứng và theo<br /> Thời gian rút thông niệu đạo 1,13 ± 0,38 ngày<br /> dõi định kỳ sức khỏe người hiến(3). Chúng tôi<br /> Thời gian rút dẫn lưu hốc thận 2,14 ± 0,37 ngày<br /> thực hiện nghiên cứu này nhằm đánh giá tỉ lệ<br /> biến chứng sớm và muộn của phẫu thuật nội soi Biến chứng trong phẫu thuật<br /> cắt thận để ghép và theo dõi thay đổi chức năng Bảng 2: Biến chứng trong phẫu thuật<br /> thận sau phẫu thuật. Biến chứng Trường hợp Tỉ lệ (%)<br /> Tổn thương nhánh nhỏ động mạch 1 0,25<br /> ĐỐITƯỢNG- PHƯƠNG PHÁPNGHIÊNCỨU thận<br /> Đối tượng nghiên cứu Rách tĩnh mạch tuyến thượng thận 2 0,50<br /> Các trường hợp được phẫu thuật nội soi lấy Chảy máu tĩnh mạch sinh dục 6 1,50<br /> thận để ghép tại bệnh viện Chợ Rẫy từ tháng Tổng số 9 2,25<br /> 6/2004 đến tháng 7/2018. Biến chứng sớm sau phẫu thuật<br /> Tiêu chuẩn lựa chọn Bảng 3: Biến chứng sớm sau phẫu thuật<br /> Người hiến thận đủ sức khỏe để thực hiện Biến chứng Trường hợp Tỉ lệ (%)<br /> Nhiễm khuẩn vết mổ 2 0,50<br /> phẫu thuật.<br /> Rò dịch bạch huyết 3 0,75<br /> Có chức năng thận bình thường và nguy cơ<br /> Can thiệp ngoại khoa lại 2 0,5%<br /> mắc bệnh thận sau này thấp nhất. Tổng số 7 1,75%<br /> Không có yếu tố nguy cơ truyền các bệnh<br /> Biến chứng muộn liên quan đến phẫu thuật<br /> truyền nhiễm hoặc ác tính sang người nhận.<br /> Bảng 4: Biến chứng muộn liên quan phẫu thuật<br /> Không có các yếu tố nguy cơ ảnh hưởng đến<br /> Biến chứng Trường hợp Tỉ lệ (%)<br /> chức năng thận còn lại của người hiến.<br /> Thoát vị vết mổ, lỗ trocar 0 0<br /> Phương pháp nghiên cứu Bán tắc ruột 0 0<br /> Hồi cứu mô tả hàng loạt trường hợp phẫu Đau và dị cảm vết mổ 24 7,0<br /> thuật nội soi cắt thận để ghép và theo dõi định Không biến chứng 317 93,0<br /> kỳ sau hiến thận tại bệnh viện Chợ Rẫy. Theo dõi chức năng thận<br /> KẾT QUẢ Bảng 5: Thay đổi chức năng thận<br /> Trước phẫu Sau phẫu Trong thời<br /> Trong khoảng thời gian từ tháng 06/2004 đến thuật thuật gian theo dõi<br /> tháng 07/2018, chúng tôi đã đánh giá 398 trường Creatinin (mg/dL) 0,87 ± 0,14 1,11 ± 0,18 1,16 ± 0,17<br /> hợp người hiến thận được phẫu thuật tại bệnh eGFR (MDRD)<br /> 2 87,89 ± 15,41 66,47 ± 12,72 62,1 ± 11,5<br /> (ml/ph/1,73m da)<br /> viện Chợ Rẫy, theo dõi định kỳ sức khỏe người Tỉ lệ<br /> hiến thận 341 trường hợp với các đặc điểm sau: Albumin/Creatini 26,95 ± 51,37<br /> n niệu (mg/g)<br /> Độ tuổi trung bình người hiến thận là 46,19 ±<br /> Tỉ lệ tăng huyết 11/341 24/341<br /> 9,88 tuổi. Tỉ lệ nam giới: 46,2%, nữ giới: 53,8%. áp (3,2%) (7,0%)<br /> <br /> <br /> <br /> 24 Chuyên Đề Ngoại Khoa<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 2 * 2019 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Mối liên hệ giữa tỉ lệ A/C niệu với eGFR và tỉ Clavien – Dindo.<br /> lệ tăng huyết áp Hai trường hợp phải can thiệp lại sau phẫu<br /> Bảng 6: Mối liên hệ giữa tỉ lệ A/C niệu với eGFR và thuật (chiếm tỉ lệ 0,5%) phân loại Clavien –<br /> tăng huyết áp Dindo III. Hai trường hợp này đều do biến<br /> Tỉ lệ A/C niệu chứng mạch máu.<br /> < 30 ≥ 30 OR p<br /> Trường hợp thứ nhất là trường hợp động<br /> mg/g mg/g<br /> Không 190 27<br /> mạch thận bị cắt đứt ngay tại gốc, được xử trí<br /> Tăng huyết áp 5,026 0,001 bằng cách vừa hồi sức tuần hoàn vừa thám sát,<br /> Có 14 10<br /> ≥ 60 155 32 khâu lại động mạch chủ bằng chỉ prolene 4.0.<br /> eGFR (MDRD) 1,124 0,393<br /> < 60 125 29 Trường hợp thứ hai, sau phẫu thuật dẫn lưu<br /> * Kiểm định Fisher’s exact, có ý nghĩa thống kê khi p 300mg/g. Transplantation, Vol. 100(11), pp. 2264-2275.<br /> 5. Krohn AG, Ogden DA, and Holmes JH. (1966), "Renal<br /> Số trường hợp có tỉ số A/C niệu ≥30 mg/g function in 29 healthy adults before and after nephrectomy",<br /> trong thời gian theo dõi sau phẫu thuật là 17,9%. Jama, Vol. 196(4), pp. 322-4.<br /> 6. Kwon HJ, Kim DH, Jang HR, et al. (2017), "Predictive Factors<br /> Tỉ lệ tiểu đạm và tăng huyết áp trong thời gian of Renal Adaptation After Nephrectomy in Kidney Donors",<br /> theo dõi có mối liên quan với nhau (p