Phố cổ Hội An - TS. Nguyễn Thị Tình

PHỐ CỔ HỘI AN<br /> Phố cổ Hội An được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa thế giới tại Kỳ họp thứ<br /> 23 từ ngày 29-11 đến ngày 4-12-1999 ở Marrakesh (Morocco)<br /> <br /> Vị trí địa lý và lịch sử hình thành:<br /> Khu đô thị cổ Hội An nằm gần cửa sông Thu Bồn, thuộc tỉnh Quảng Nam. Hội An<br /> cách thành phố Đà Nẵng 30km về phía Nam.<br /> Hội An có lịch sử rất lâu đời. Trước khi tên “Hội An”, xuất hiện nơi đây từng tồn tại<br /> hai nền văn hóa lớn đó là văn hóa Sa Huỳnh và văn hóa Chăm Pa. Trong khu vực của<br /> thành phố Hội An đã phát hiện được hơn 50 địa điểm là di tích của văn hóa Sa Huỳnh.<br /> Sau nền văn hóa Sa Huỳnh, suốt từ thế kỷ II đến thế kỷ XV, toàn dải đất miền Trung<br /> Việt Nam nằm dưới sự thống trị của Vương quốc Chăm Pa. Những di tích đặc trưng<br /> của văn hóa Chăm Pa là các nhóm điện thờ đạo Hinđu. Nổi bật là các di tích ở Trà<br /> Kiệu và Mỹ Sơn. Những tháp Chăm, giếng nước Chăm, những pho tượng Chăm còn<br /> lại cùng với những di vật của người Đại Việt, Trung Hoa, Trung Đông từ thế kỷ II<br /> đến thế kỷ XIV cho thấy nơi đây đã từng là một khu phố rất phát triển.<br /> Từ thế kỷ XV vùng đất Hội An là lãnh thổ của Đại Việt và sau này nơi đây trở thành<br /> khu thương mại.<br /> Thời kỳ phát triển phồn thịnh vào thế kỷ XVI dưới triều nhà Lê, Hội An trở thành<br /> thương cảng quốc tế sầm uất. Thế kỷ XVII với sự phát triển của hoạt động thương<br /> mại, nhiều khu phố nước ngoài được hình thành ở Hội An, trong đó có phố Nhật Bản.<br /> 1<br /> <br /> You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (http://www.novapdf.com)<br /> <br /> Hội An cũng là nơi người Hoa đến từ rất sớm. Sau này vào khoảng giữa thế kỷ XVII<br /> người Hoa di cư sang Hội An và họ đã xây dựng nên nhiều cộng đồng Minh Hương<br /> xã. Người Hoa cư trú ngày càng nhiều ở Hội An và dần thay thế người Nhật Bản.<br /> Người Việt và người Hoa cùng xây dựng lại thành phố.<br /> Thế kỷ XIXdo chính sách hạn chế quan hệ với nước ngoài, đặc biệt là với các nước<br /> phương Tây, cho nên Hội An dần mất đi vị thế cảng thị quốc tế và suy thoái. Năm<br /> 1888 khi Đà Nẵng trở thành nhượng địa của Pháp thì hoạt động thương mại của Hội<br /> An dần bị đình trệ. Tuy vậy, phần lớn các kiến trúc nhà ở trong khu phố cổ, các hội<br /> quán còn lại đến ngày nay đều có hình dáng được tạo nên từ giai đoạn này.<br /> Kiến trúc của Phố cổ Hội An<br /> Đô thị cổ Hội An ngày nay là một điển hình đặc biệt về cảng thị truyền thống ở Đông<br /> Nam Á được bảo tồn nguyên vẹn và chu đáo. Phần lớn những ngôi nhà ở đây là<br /> những kiến trúc truyền thống có niên đại từ thế kỷ XVII đến thế kỷ XIX. Giữa những<br /> ngôi nhà phố có xem kẽ những công trình kiến trúc tôn giáo, tín ngưỡng. Các hội<br /> quân, đền miếu mang dấu tích của người Hoa bên những ngôi nhà truyền thống của<br /> người Việt và những ngôi nhà mang phong cách kiến trúc Pháp.<br /> Kiểu nhà phổ biến nhất ở Hội An là những ngôi nhà phố có 1 hoặc 2 tầng với đặc<br /> trưng là chiều ngang hẹp, chiều sâu dài theo kiểu nhà hình ống. Thông thường nhà có<br /> khung gỗ, hai bên có tường gạch.Trung bình mỗi ngôi nhà có chiều ngang từ 4 đến 8<br /> mét, chiều sâu từ 10 đến 40m. Theo chiều sâu các nhà được kết cấu 3 phần: không<br /> gian buôn bán, không gian sinh hoạt và không gian thờ cúng. Kiến trúc này mang tính<br /> văn hóa khu vực. Đây là một đặc trưng rất quan trọng của kiến trúc khu phố cổ Hội<br /> An.<br /> Những địa chỉ quan trọng ở phố cổ<br /> Hội An<br /> Khu phố cổ nằm trọn trong phường<br /> Minh An, có diện tích 2km2.<br /> Chùa Cầu là kiến trúc đặc trưng và<br /> trở thành biểu tượng của Hội An.<br /> Chùa Cầu còn gọi là Lai Viễn Kiều,<br /> 2<br /> <br /> You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (http://www.novapdf.com)<br /> <br /> được xây dựng khoảng cuối thế kỷ XVII. Ban đầu Chùa Cầu do người Nhật xây dựng.<br /> Qua nhiều lần trùng tu và sửa chữa, những phong cách Nhật bị dần mất đi mà thay<br /> vào đó là phong cách Việt Nam xưa. Chùa Cầu dài 18m, chùa được xây dựng bằng<br /> gạch, gỗ trạm trổ công phu, mái chùa lợp ngói.<br /> Các hội quán của người Hoa như: Hội quán Phúc Kiến, Hội quán Triều Châu, Hội<br /> Quán Quảng Đông, Hội quán Trung Hoa, Hội Quán Quỳnh Phú.<br /> Ba ngôi nhà cổ đặc trưng của Hội An là nhà cổ Quân Thắng, Phùng Hưng và Tấn Ký.<br /> Miếu Quan Công, di tích đặc trưng cho kiến trúc đền miếu của người Minh Hương ở<br /> Việt Nam.<br /> Bảo tàng Lịch sử - Văn hóa Hội An, Bảo tàng Văn hóa Sa Huỳnh, Bảo tàng Gốm sứ<br /> Mậu dịch, Bảo tàng Văn hóa Dân gian Hội An.<br /> Nét đặc trưng của văn hóa phi vật thể ở Hội An<br /> Hội An còn lưu giữ một nền văn hóa phi vật<br /> thể đa dạng và phong phú. Cuộc sống của<br /> cư dân phố cổ với những phong tục tập<br /> quán, sinh hoạt tín ngưỡng, nghệ thuật dân<br /> gian, lễ hội văn hóa vẫn được bảo tồn và<br /> phát triển. Hàng tháng vào đêm 14 Âm lịch<br /> toàn phố cổ không có ánh đèn điện mà thay<br /> vào đó là ánh sáng của những chiếc đèn<br /> lồng truyền thống được thắp nến trên khắp<br /> các phố. Lồng đèn là nét đặc trưng rất riêng<br /> biệt của Hội An. Ẩm thực đặc trưng của Hội An là cơm gà, món cơm mềm, dẻo được<br /> trộn với thịt gà xé thêm một chút răm rau và hành tây. Cao lầu là món mì đặc trưng ở<br /> Hội An rất ít nước, có thịt, hoành thánh chiên cùng một ít rau sống và giá đỗ, rất<br /> quyến rũ khẩu vị.<br /> Năm 1999, Hội An được Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên Hiệp quốc<br /> (UNESCO) công nhận là di sản văn hóa thế giới với hai tiêu chí nổi bật.<br /> Một là, Hội An là biểu hiện vật thể nổi bật của sự kết hợp các nền văn hóa qua các<br /> 3<br /> <br /> You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (http://www.novapdf.com)<br /> <br /> thời kỳ trong một thương cảng quốc tế.<br /> Hai là, Hội An là điển hình tiêu biểu về một cảng thị Châu Á truyền thống được bảo<br /> tồn một cách hoàn hảo.<br /> <br /> TS Nguyễn Thị Tình (tổng hợp)<br /> <br /> 4<br /> <br /> You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (http://www.novapdf.com)<br /> <br />