Phổi biệt trí - một trường hợp bệnh lý phổi hiếm gặp - được chẩn đoán xác định bằng kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh

Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 8 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2004<br /> <br /> PHOÅI BIEÄT TRÍ - MOÄT TRÖÔØNG HÔÏP BEÄNH LYÙ PHOÅI HIEÁM GAËP - ÑÖÔÏC<br /> CHAÅN ÑOAÙN XAÙC ÑÒNH BAÈNG KYÕ THUAÄT CHAÅN ÑOAÙN HÌNH AÛNH<br /> <br /> ,<br /> <br /> Nguyeãn Quyù Khoaùng*<br /> <br /> ,<br /> <br /> Vuõ Vaên Phuù**<br /> <br /> Tröông Hieáu Nghóa***<br /> <br /> TOÙM TAÉT<br /> Moät tröôøng hôïp phoåi bieät trí ñöôïc chaån ñoaùn taïi Khoa Nhi Beänh vieän An Bình, Thaønh phoá Hoà Chí<br /> Minh.Phoåi bieät trí laø moät thuaät ngöõ moâ taû söï baát thöôøng baåm sinh cuûa cô quan tieâu hoùa nguyeân thuûy taïi<br /> phoåi,khoâng thoâng thöông vôùi heä thoáng pheá quaûn vaø ñöôïc nuoâi döôõng bôûi moät ñoäng maïch baát thöôøng cuûa heä ñaïi<br /> tuaàn hoaøn chöù khoâng phaûi cuûa tuaàn hoaøn phoåi.Caùc trieäu chöùng laâm saøng raát ngheøo naøn vaø chaån ñoaùn hình<br /> aûnh laø caàn thieát ñeå xaùc ñònh chaån ñoaùn.<br /> <br /> SUMMARY<br /> PULMONARY SEQUESTRATION, A RARE PULMONARY PATHOLOGY, REVEALED BY<br /> DIAGNOSTIC IMAGING<br /> Nguyen Quy Khoang, Vu Van Phu, Truong Hieu Nghia * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Special issue of<br /> Neurosurgery * Vol. 8 * Supplement of No 1 * 2004: 105 - 111<br /> <br /> One case of Pulmonary sequestration was diagnosed at the Pediatric Department of An Binh Hospital,<br /> HCM city. Pulmonary sequestration is a term applied to a congenital broncho-pulmonary foregut malformation<br /> that does not communicate with the tracheo-bronchial tree and receives its blood supply from an anomalous<br /> systemic artery rather than the pulmonary circulation.Clinical findings are poor and Imaging studies are<br /> necessary for confirming the diagnosis.<br /> vieän: beù tænh taùo,traû lôøi roõ raøng,soát 3905, than nhöùc<br /> TRÌNH BAØY BEÄNH AÙN<br /> ñaàu vaø meät, khoâng oùi, khoâng ñau hoïng, khoâng ho,<br /> NGUYEÃN TRAÀN MINH ANH, 8 tuoåi,Nam.<br /> khoâng tieâu chaûy.<br /> Nhaäp Khoa Nhi-Beänh vieän An Bình ngaøy<br /> Khaùm: theå traïng gaày oám, naëng 19Kg, nieâm<br /> 02/04/2002.<br /> hoàng,raêng toát, amygdale khoâng söng to, khoâng coù<br /> Lyù do nhaäp vieän: soát cao.<br /> Beù laø con ñaàu loøng,sanh thöôøng,ñuû thaùng,caân<br /> naëng luùc sanh 3400g,buù meï ñeán thaùng thöùù 14. Ñaõ<br /> ñöôïc chuûng ngöøa: BCG, Ho gaø, Uoán vaùn,Baïch haàu,<br /> Soát baïi lieät, Vieâm gan sieâu vi, Vieâm naõo Nhaät Baûn.<br /> Tieàn caên khoâng coù beänh naëng,thöôøng xuyeân boùn<br /> vaø chaäm leân caân so vôùi caùc treû cuøng tuoåi (theo lôøi<br /> ngöôøi meï).<br /> Beù coù 1 em trai 3 tuoåi maïnh khoûe. Cha meï coù söùc<br /> khoûe toát.<br /> Hai ngaøy tröôùc khi nhaäp vieän,beù soát cao, meï coù<br /> cho uoáng thuoác haï nhieät nhöng khoâng bôùt. Khi nhaäp<br /> <br /> chuoãi haïch coå, khoâng coù haïch ngoaïi bieân, coå meàm,<br /> loàng ngöïc caân ñoái.<br /> Tim: nhòp ñaäp ñeàu ,roõ,khoâng coù tieáng ñaäp<br /> phuï,khoâng coù tieáng thoåi.<br /> Phoåi: khoâng khoø kheø,khoâng nghe ran, rì raøo pheá<br /> nang ñeàu hai beân.<br /> Buïng: meàm, gan, laùch khoâng sôø ñuïng, vuøng hoá<br /> chaäu traùi coù nhieàu phaân cuïc.<br /> Ñònh beänh sô boä: tình traïng nhieãm truøng.<br /> Caùc xeùt nghieäm ban ñaàu<br /> <br /> Huyeát ñoà: RBC: 5.12 m/mm3; WBC: 25.1 k/mm3;<br /> <br /> * Tröôûng khoa Chaån Ñoaùn Hình AÛnh Beänh vieän An Bình-TpHCM. ** Tröôûng khoa Nhi Beänh vieän An Bình-TpHCM<br /> *** Nguyeân tröôûng khoa X quang Beänh vieän Nhi Ñoàng I-TpHCM.<br /> <br /> Chuyeân ñeà Hoäi nghò Khoa hoïc Kyõ thuaät BV. Bình Daân 2004<br /> <br /> 105<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 8 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2004<br /> LY:12.0%; MO:1.4%; GR:86.6%; PLT:352 k/mm3<br /> Hoàng caàu: ñaúng saéc, ñaúng baøo, maät ñoä daøy.<br /> Baïch caàu: soá löôïng nhieàu, tyû leä ña nhaân trung tính<br /> taêng chuû yeáu,khoâng thaáy caáu truùc nhaân baát thöôøng.<br /> Tieåu caàu: raûi raùc ñeàu,hình daïng,maøu saéc,kích<br /> thöôùc trong giôùi haïn bình thöôøng.<br /> Caáy maùu: aâm tính.<br /> Sieâu aâm buïng: khoâng coù toån thöông thöïc theå<br /> trong oå buïng nhöng coù ñoâng ñaëc ñaùy phoåi traùi vôùi<br /> hoaïi töû trung taâm.<br /> X quang phoåi thaúng vaø nghieâng traùi:Vieâm phaân<br /> thuøy ñaùy löng,thuøy döôùi phoåi T (daïng Vieâm phoåi troøn).<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> Chaån ñoaùn: vieâm ñaùy phoåi traùi.<br /> Ngaøy 04/04/2002:Baét ñaàu ñieàu trò baèng Khaùng<br /> sinh vaø Haï nhieät.<br /> Dieãn bieán laâm saøng: sau hai ngaøy ñieàu trò, beù heát<br /> soát,khoâng ho, heát nhöùc ñaàu, khoûe nhieàu. Duø vaäy,<br /> khaùng sinh vaãn ñöôïc cho ñeán ngaøy thöù 10.<br /> Nghi vaán veà söï chính xaùc cuûa ñònh beänh Vieâm<br /> phoåi (Do dieãn bieán laâm saøng thuaän lôïi quaù nhanh vaø<br /> do khoâng coù trieäu chöùng hoâ haáp).<br /> Do ño,ù moät soá kyõ thuaät chaån ñoaùn hình aûnh cao<br /> caáp hôn ñaõ ñöôïc tieán haønh,vì qua hoäi chaån giöõa Khoa<br /> Nhi vaø Khoa CÑHA,Baùc só Tröôûng khoa CÑHA nghó<br /> ñeán beänh lyù PHOÅI BIEÄT TRÍ.<br /> Ngaøy 12/04/2002: CT scanner ngöïc coù caûn quang<br /> (taïi bv an bình)<br /> <br /> Hình 1.<br /> Hình 3. Tröôùc khi chích caûn quang<br /> <br /> Hình 2.<br /> <br /> 106<br /> <br /> Hình 4. Sau khi chích caûn quang<br /> <br /> Chuyeân ñeà Hoäi nghò Khoa hoïc Kyõ thuaät BV. Bình Daân 2004<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 8 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2004<br /> <br /> Chaån ñoaùn CT: ñoâng ñaëc vuøng phoåi töông öùng vôùi<br /> phaân thuøy 9,10 thuøy döôùi phoåi traùi,coù hoaïi töû ôû giöõa.<br /> Chaån ñoaùn phaân bieät: phoåi bieät trí.<br /> Ngaøy 17/04/2002: chuïp dsa (Digital substraction<br /> Angiography) (TAÏI TTCÑYK-MEDIC)<br /> <br /> Chaån ñoaùn DSA<br /> Moâ phoåi vuøng döôùi beân traùi ñöôïc caáp maùu tröïc<br /> tieáp töø phaân nhaùnh cuûa ñoäng maïch chuû ngöïc vaø coù<br /> tónh maïch hoài löu veà nhó traùi,nghó ñeán beänh phoåi bieät<br /> trí daïng trong thuøy phoåi (intralobar pulmonary<br /> sequestration).<br /> Ngaøy 19/04/2002: xuaát vieän chôø ñieàu trò ñaëc hieäu.<br /> Kieåm tra laàn thöù nhaát: ngaøy 17/05/2002<br /> <br /> Chuïp X quang vaø CT scanner ngöïc taïi BV An Bình<br /> <br /> Hình 5. Pha ñoäng maïch<br /> <br /> Hình 7.<br /> <br /> Hình 6. Pha tónh maïch<br /> <br /> KEÁT QUAÛ: ngang möùc D11 cuûa ÑMC ngöïc<br /> xuaát phaùt moät nhaùnh ñoäng maïch ñi vaøo nuoâi<br /> vuøng moâ phoåi ñoâng ñaëc ôû phía döôùi phoåi traùi.ÔÛ<br /> phim chuïp treã (pha tónh maïch) tónh maïch hoài<br /> löu ñoå vaøo nhó traùi.<br /> <br /> Hình 8.<br /> <br /> Chuyeân ñeà Hoäi nghò Khoa hoïc Kyõ thuaät BV. Bình Daân 2004<br /> <br /> 107<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 8 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2004<br /> <br /> Hình 9.<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> Hình 11.<br /> <br /> Hình 10.<br /> <br /> KEÁT QUAÛ: toån thöông ôû vuøng ñaùy phoåi traùi ñaõ<br /> giaûm. Vuøng phoåi bieät trí vaãn coøn,coù khaû naêng bò boäi<br /> <br /> Hình 12.<br /> <br /> nhieãm laïi neáu khoâng ñöôïc ñieàu trò trieät ñeå.<br /> Beänh vieän An Bình döï kieán cho chaùu ñöôïc thöïc<br /> hieän X QUANG CAN THIEÄP baèng caùch laøm thuyeân<br /> taéc ñoäng maïch ñeán nuoâi vuøng phoåi bieät trí naøy.Tuy<br /> nhieân, vieäc naøy khoâng thöïc thi ñöôïc.Do ñoù chaùu ñöôïc<br /> tieáp tuïc theo doõi treân laâm saøng vaø thaáy khoâng coù gì<br /> baát thöôøng.<br /> Kieåm tra laàn thöù hai: Ngaøy 18/12/2002<br /> <br /> Chuïp X quang vaø CT scanner ngöïc taïi BV<br /> An Bình<br /> <br /> 108<br /> <br /> Hình 13.<br /> <br /> Chuyeân ñeà Hoäi nghò Khoa hoïc Kyõ thuaät BV. Bình Daân 2004<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 8 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2004<br /> Intralobar sequestration<br /> 75% ñeán 86%<br /> <br /> .<br /> <br /> Tuoåi: 50% < 20 tuoåi vaø Nam / Nöõ = 1 / 1<br /> Phaùt hieän moät caùch tình côø khi chuïp Xquang<br /> phoåi hoaëc do boäi nhieãm.<br /> 14% coù caùc baát thöôøng baåm sinh khaùc (xöông, cô<br /> hoaønh, tim, thaän)<br /> Vò trí: Phaân thuøy ñaùy sau. Traùi / Phaûi = 3 / 2<br /> Ñoäng maïch nuoâi: 65% töø ñoäng maïch chuû ngöïc,<br /> 22% töø ñoäng maïch chuû buïng.<br /> <br /> Hình 14.<br /> <br /> Tónh maïch hoài löu: theo tónh maïch phoåi ñeán nhó<br /> traùi 95% vaø nhó phaûi 5%.<br /> <br /> KEÁT QUAÛ<br /> <br /> Extralobar sequestration<br /> <br /> Phim X Quang: khoâng coøn thaáy toån thöông treân<br /> phim phoåi thaúng.<br /> Môø nheï vuøng<br /> phim nghieâng.<br /> <br /> ñaùy<br /> <br /> sau<br /> <br /> phoåi<br /> <br /> traùi<br /> <br /> treân<br /> <br /> Phim CT Scanner: toån thöông daïng xô ôû phaân<br /> thuøy 9,10 phoåi traùi.<br /> <br /> BAØN LUAÄN<br /> Phoåi bieät trí ñöôïc moâ taû laàn ñaàu tieân bôûi<br /> REKTORZIK vaøo naêm 1861,vaø chieám khoaûng 6%<br /> treân toång soá nhöõng baát thöôøng baåm sinh taïi phoåi.<br /> Phoåi bieät trí laø moät baát thöôøng baåm sinh cuûa cô<br /> quan tieâu hoùa nguyeân thuûy ( foregut) taïi phoåi,<br /> coù ñaëc tính :<br /> Laø moät thuøy phoåi khoâng coù chöùc naêng hoâ haáp.<br /> Khoâng thoâng thöông vôùi heä thoáng khí pheá quaûn.<br /> Ñöôïc nuoâi döôõng bôûi moät ñoäng maïch cuûa heä ñaïi<br /> tuaàn hoaøn.<br /> Nguyeân nhaân : Loaïn saûn cuûa cô quan tieâu hoùa<br /> nguyeân thuûy. Chia ra hai loaïi:<br /> <br /> 14% ñeán 25%<br /> Tuoåi: sô sanh. Nam / Nöõ = 8 /1<br /> 60% coù caùc baát thöôøng baåm sinh khaùc ( thoaùt vò<br /> hoaønh, baát thöôøng baåm sinh taïi phoåi daïng tuyeán<br /> nang, dò taät ôû tim…).<br /> Vò trí: Traùi / Phaûi = 4 /1. Coù theå naèm döôùi cô<br /> hoaønh hoaëc trong trung thaát.<br /> Ñoäng maïch nuoâi : coù theå töø nhöõng nhaùnh nhoû<br /> cuûa ñoäng maïch chuû hoaëc ñoäng maïch phoåi.<br /> Tónh maïch hoài löu: theo tónh maïch tuaàn hoaøn<br /> ñeán tim phaûi ( inferior vena cava, Azygos, tónh<br /> maïch cöûa)<br /> Ñònh beänh phaân bieät<br /> Lobar emphysema<br /> Baát thöôøng baåm sinh taïi phoåi daïng tuyeán nang (<br /> Congenital Cystic Adenomatoid Malformation –<br /> CCAM)<br /> Bronchogenic cyst.<br /> <br /> Intralobar sequestration :tieáp giaùp vôùi nhu moâ<br /> phoåi bình thöôøng vaø naèm trong maøng phoåi chung.<br /> <br /> Bronchiectasis.<br /> <br /> Extralobar sequestration:ñöôïc phaân caùch vôùi nhu<br /> moâ phoåi bình thöôøng vaø coù maøng phoåi rieâng.<br /> <br /> Vieâm phoåi – AÙp xe phoåi.<br /> <br /> Bronchial atresia.<br /> <br /> Thoaùt vò hoaønh.<br /> <br /> Chuyeân ñeà Hoäi nghò Khoa hoïc Kyõ thuaät BV. Bình Daân 2004<br /> <br /> 109<br /> <br />