Phương pháp đo đường kính và chiều dài tổn thương thanh khí quản chấn thương trên nội soi và CT Scan

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 4 * 2011<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> PHƯƠNG PHÁP ĐO ĐƯỜNG KÍNH VÀ CHIỀU DÀI TỔN THƯƠNG<br /> THANH KHÍ QUẢN CHẤN THƯƠNG TRÊN NỘI SOI VÀ CT-SCAN<br /> Trần Phan Chung Thủy*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Chấn thương thanh-khí quản là một cấp cứu quan trọng trong lâm sàng Tai Mũi Họng, có thể gây nên tình<br /> trạng khó thở, nguy hiểm đến tính mạng bệnh nhân. Chỉnh hình chấn thương thanh khí quản bằng phương pháp<br /> nong qua nội soi và sử dụng bong bóng nội khí quản làm stent được thực hiện tại khoa tai mũi họng bệnh viện<br /> Chợ Rẫy từ năm 2007 .<br /> Mục tiêu nghiên cứu: Hoàn thiện phương pháp đo đường kính và chiều dài thanh khí quản bị chấn<br /> thương. So sánh đường kính và chiều dài tổn thương của chấn thương thanh khí quản trên nội soi và CTscan.<br /> Đối tượng nghiên cứu: Qua khảo sát đường kính và chiều dài tổn thương 54 trường hợp chấn thương<br /> thanh-khí quản được điều trị bằng phương pháp nong qua nội soi tại khoa Tai Mũi Họng từ 5/2007 đến 9/2009.<br /> Thiết kế nghiên cứu: thực nghiệm lâm sàng tiến cứu mô tả<br /> Kết quả: Đường kính trung bình của tổn thương: Thanh quản: Nội soi 2,7mm. CTscan 3,1mm. Đường<br /> kính trung bình của tổn thương Khí quản: Nội soi 3,8mm. CTscan 3,3mm. Chiều dài trung bình của tổn thương<br /> thanh khí quản qua Nội soi 24,5 mm. CTscan 24,4mm.<br /> Kết luận: Kết hợp các phương pháp này để đánh giá mức độ tổn thương thanh khí quản. Từ kết quả đo<br /> được đó phẫu thuật viên quyết định có cần đặt ống nong và giữ khẩu độ hay không và nếu cần thì dung loại nào,<br /> kích thước ra sao.<br /> Từ khóa: Chấn thương thanh quản, nội soi, CT-Scan.<br /> <br /> SUMMARY<br /> MEASURING THE DIAMETER AND LENGTH OF DAMAGED LARYNGOTRACHEAL INJURIES<br /> ON ENDOSCOPY AND CTSCAN<br /> Tran Phan Chung Thuy * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 15 - Supplement of No 4 - 2011: 347 - 351<br /> Laryngotracheal trauma is one of the important emergencies in otolaryngology. Baloon laryngotracheal<br /> plasty in the management of laryngeal and tracheal trauma was performed in ENT department of Cho Ray<br /> Hospital since 2007.<br /> Purpose: Complete the mothode of the measuring the diameter and length of damaged laryngotracheal<br /> injuries. Evaluate the diameter and length of damage laryngotracheal injuries during the treatment.<br /> Method: Measuring the diameter and length of damage of 54 case laryngotracheal injuries on endoscopy<br /> and CT-scan of neck during the treatment from May 2007 to Sep 2009. Design: Prospective study.<br /> Results: On endoscopy, the average diameters of the narrowest positions of the damaged laryngeal injuries<br /> were 2.7mm; the damaged tracheal injuries were 3.8mm. On CTscan, the average diameters of the narrowest<br /> positions of the damaged laryngotracheal injuries were 3.1mm; the damaged laryngotracheal injuries were<br /> 3.3mm. Their average lengths of damaged segments on endoscopy were 24.5 mm, on CTscan were 24.4mm.<br /> <br /> * Khoa Tai Mũi họng, BV. Chợ Rẫy,<br /> Tác giả liên lạc: BS CKII Trần Phan Chung Thủy, ĐT: 0979917777; Email: chungthuytranphan@gmail.com<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Chợ Rẫy 2011<br /> <br /> 347<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 4 * 2011<br /> <br /> Conclusion: Measuring the diameter and length of damaged laryngotracheal injuries so that the surgeon<br /> may decide to the methode balloon laryngoplasty simple or with stent and what kind, what size of stent to put in.<br /> Key words: laryngeal trauma, balloon laryngoplasty, measuring the diameter and length, CTscan,<br /> endoscopy.<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Ở nước ta, cùng với sự gia tăng của tai nạn<br /> giao thông, thì chấn thương thanh khí quản<br /> cũng ngày càng tăng. Bệnh viện Chợ rẫy là<br /> tuyến cuối nên đã nhận được nhiều bệnh nhân<br /> đa thương trong đó rất nhiều chấn thương<br /> thanh khí quản.<br /> Hiện nay do sự phát triển của nội soi ống<br /> mềm thanh khí quản và CTscan thì việc chẩn<br /> đoán tổn thương khung sụn và niêm mạc<br /> trong chấn thương thanh khí quản chính xác<br /> hơn trước đây. Đồng thời sự ra đời của kỹ<br /> thuật nội soi can thiệp điều trị những bệnh lý<br /> đường khí đạo là bước đột phá cho các phẫu<br /> thuật ít xâm lấn, phù hợp với sinh lý, giải phẫu<br /> thanh khí quản.<br /> Chúng tôi đã kết hợp CTscan và nội soi để<br /> đo đường kính lòng thanh khí quản bị chấn<br /> thương đồng thời sử dụng ống nội soi cứng để<br /> đo chiều dài tổn thương, qua đó tạo vật nong và<br /> giữ khẩu độ cho đúng chiều dài tổn thương<br /> đồng thời đặt vật nong và giữ khẩu qua nội soi.<br /> <br /> Mục tiêu nghiên cứu<br /> Hoàn thiện phương pháp đo đường kính và<br /> chiều dài thanh khí quản bị chấn thương.<br /> <br /> Tiêu chuẩn loại trừ<br /> Tất cả những bệnh nhân chấn thương thanhkhí quản không điều trị bằng phương pháp<br /> nong qua nội soi.<br /> <br /> Phương pháp nghiên cứu<br /> Thiết kế nghiên cứu<br /> Thực nghiệm lâm sàng tiền cứu mô tả.<br /> Phương tiện nghiên cứu<br /> - Bộ nội soi treo thanh quản, Camera, nguồn<br /> sáng xênon 250w, màn hình.<br /> - Ống soi thanh quản treo cần loại lớn, kích<br /> thước rộng ngang 4,5cm, cao 3cm.<br /> - Ống nội soi quang học 8mm và ống nhỏ<br /> 2,7mm.<br /> - Ống nội khí quản số 5 có bóng, với thể tích<br /> lớn, áp lực thấp.<br /> - Các dụng cụ khác: Kelly, ống Nelaton,<br /> thước đo, bút để đánh dấu, kìm gắp thanh khí<br /> quản, chỉ nylon 1.0, kìm kẹp kim, ống hút thanh<br /> khí quản, que bông thanh khí quản, ống chích.<br /> - Gồm những bệnh nhân vào khoa tai mũi<br /> họng với chẩn đoán chấn thương thanh khí<br /> quản và được điều trị chỉnh hình thanh khí quản<br /> qua nội soi từ 05/2007 đến 09/2009.<br /> <br /> So sánh đường kính và chiều dài tổn thương<br /> của chấn thương thanh khí quản trên nội soi và<br /> CTscan.<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG - PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> Đối tượng nghiên cứu<br /> Tiêu chuẩn lựa chọn<br /> 54 trường hợp nhập khoa tai mũi họng bệnh<br /> viện Chợ Rẫy được chỉnh hình chấn thương<br /> thanh khí quản bằng phương pháp nong qua<br /> nội soi từ tháng 05/2007 đến tháng 09/2009.<br /> <br /> 348<br /> <br /> Hình 1. Dụng cụ soi thanh quản treo, ống soi rộng<br /> 4,5cm và các loại kìm.<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Chợ Rẫy 2011<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 4 * 2011<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Nhận xét: Chúng tôi nhận thấy không có sự<br /> khác biệt có ý nghĩa thống kê giữa nội soi và<br /> CTscan về kết quả đo đường kính tổn thương<br /> thanh khí-quản, (p>0,05).<br /> Hình 2. Ống nội soi quang học T-KQ 0º, đường kính<br /> 2,7mm và 4mm<br /> <br /> Chiều dài của tổn thương thanh khí quản qua<br /> nội soi và CTscan<br /> Chiều dài (mm)<br /> Trung bình<br /> Nhỏ nhất<br /> Lớn nhất<br /> <br /> Hình 3. Đánh dấu chiều dài tổn thương T-KQ trên<br /> ống nội soi quang học<br /> <br /> Thu thập và xử lý số liệu<br /> Thu thập số liệu tất cả bệnh nhân vào viện<br /> như tiêu chuẩn chọn lựa.<br /> <br /> KẾT QUẢ<br /> Đối chiếu nội soi và CTscan về độ hẹp của<br /> tổn thương thanh khí quản<br /> Đường kính của tổn thương thanh khí quản<br /> qua nội soi và CTscan<br /> Trong 54 trường hợp chấn thương thanh<br /> quản đơn thuần chúng tôi đều đo đường kính<br /> nơi hẹp nhất qua nội soi. Trong 9 trường hợp<br /> chấn thương phối hợp thanh-khí quản thì chỉ có<br /> 3 trường hợp có thể đánh giá được đường kính<br /> khí quản qua nội soi, còn 6 trường hợp thì do<br /> thanh quản bị bít hẹp không thể nội soi qua.<br /> Đường kính<br /> Thanh<br /> quản<br /> N= 54<br /> <br /> Trung<br /> bình<br /> Nhỏ nhất<br /> <br /> Nội soi<br /> (N=54)<br /> 2,7mm<br /> <br /> CTscan<br /> (N=54)<br /> 3,1mm<br /> <br /> 0,0 mm<br /> <br /> 0,0mm<br /> <br /> Lớn nhất<br /> <br /> 7,0 mm<br /> <br /> 8,0 mm<br /> <br /> 6,0mm<br /> <br /> 6,0mm<br /> <br /> 40,0mm<br /> <br /> P<br /> p>0,05<br /> <br /> 40,0mm<br /> <br /> Nhận xét: Để đo chiều dài tổn thương cũng<br /> như đo chiều dài cách lưng ống thở: Dùng ống<br /> nội soi quang học soi tới lưng ống thở, đánh<br /> dấu chiều dài ở miệng ống soi treo bằng 1 dải<br /> băng keo vô trùng nhỏ hoặc bút đánh dấu. Sau<br /> đó lùi ống soi cho tới cực dưới của tổn thương<br /> và đánh dấu thêm lần 2. Sau đó lùi ống soi tới<br /> cực trên của tổn thương và đánh dấu thêm lần 3<br /> nữa. Từ đó chúng tôi có được chiều dài của tổn<br /> thương cũng như chiều dài cách lưng ống thở,<br /> từ kết quả đó tạo ra ống nong và giữ khẩu độ<br /> trong lòng thanh-khí quản sao cho đúng chiều<br /> dài tổn thương cũng như chiều dài vật cố định<br /> trên ống thở.<br /> Chúng tôi ghi nhận không có sự khác biệt có<br /> ý nghĩa thống kê giữa kết quả đo chiều dài tổn<br /> thương thanh khí-quản qua nội soi và CTscan<br /> (p>0,05).<br /> <br /> P<br /> p>0,05<br /> <br /> Đường kính<br /> Nội soi (n=3) CTscan (n=9)<br /> P<br /> Khí quản<br /> Trung<br /> 3,8mm<br /> p>0,05<br /> 3,3mm<br /> bình<br /> N=9<br /> Nhỏ nhất<br /> 2,5mm<br /> 2,0mm<br /> Lớn nhất<br /> <br /> Nội soi (N= 54) CTscan (N=<br /> 54)<br /> 24,5 mm<br /> 24,4mm<br /> 15,0mm<br /> 10,0mm<br /> <br /> Hình 4: Cách đo chiều dài tổn thương thanh khí<br /> quản qua nôi soi treo thanh khí quản.<br /> <br /> Kết quả theo dõi sau mổ<br /> So sánh đường kính thanh quản qua nội soi<br /> trước và sau chỉnh hình :<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Chợ Rẫy 2011<br /> <br /> 349<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 4 * 2011<br /> <br /> Đường kính vị trí hẹp nhất thanh quản qua<br /> nội soi trước và sau chỉnh hình được thể hiện ở<br /> biểu đồ sau:<br /> <br /> Biểu đồ 1:<br /> Đường kính trung bình trước chỉnh hình là<br /> 2,7mm, đường kính trung bình sau chỉnh hình là<br /> 12,3mm. Kết quả đường kính thanh quản trước<br /> và sau nong chỉnh hình thanh-khí quản qua nội<br /> soi khác biệt có ý nghĩa về mặt thống kê<br /> (p