Phương tiện ngôn ngữ thể hiện cảm xúc tích cực trong các tác phẩm văn học của Marc Levy

v TRAO ĐỔI<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> PHƯƠNG TIỆN NGÔN NGỮ THỂ HIỆN<br /> CẢM XÚC TÍCH CỰC TRONG CÁC<br /> TÁC PHẨM VĂN HỌC CỦA MARC LEVY<br /> NGUYỄN HỮU TÂM THU*<br /> *<br /> Đại học Ngoại ngữ - ĐH Đà Nẵng  nhtthu@ufl.udn.vn<br /> Ngày nhận bài: 10/5/2018; ngày sửa chữa: 23/6/2018; ngày duyệt đăng: 20/8/2018<br /> (Nghiên cứu này thuộc đề tài mã số B2016-DN05-07 do Quỹ Phát triển Khoa học và Công nghệ Đại học Đà Nẵng tài trợ)<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Trong thực tế giảng dạy tiếng Pháp, đặc biệt là dạy đọc hiểu các trích đoạn văn học và việc<br /> học bộ môn văn học Pháp, chúng tôi nhận thấy sinh viên gặp rất nhiều khó khăn trong việc<br /> hiểu đúng các ngữ đoạn thể hiện cảm xúc của nhân vật. Trong khi đó, ý niệm cảm xúc được<br /> thể hiện một cách đa dạng thông qua ngôn ngữ. Đôi khi một động từ chỉ hành động hay một<br /> đoạn tả cảnh xung quanh nhân vật cũng có tác dụng mô tả tâm trạng, tình cảm, cảm xúc của<br /> nhân vật trong ngữ cảnh cụ thể đó. Đề tài nghiên cứu tập trung tìm hiểu các phương tiện ngôn<br /> ngữ thể hiện ý niệm cảm xúc tích cực trong một số tác phẩm văn học tiếng Pháp của Marc<br /> Levy dưới góc nhìn của ngôn ngữ học tri nhận trên cơ sở phân tích định tính và định lượng.<br /> Từ khóa: ẩn dụ ý niệm, cảm xúc tích cực, ngữ dụng, ngữ nghĩa, phương tiện ngôn ngữ<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 1. ĐẶT VẤN ĐỀ vật trong các đoạn trích. Cảm xúc được thể hiện<br /> đa dạng trong ngôn ngữ, đôi khi chỉ một từ đơn lẻ<br /> Việc học ngoại ngữ đòi hỏi người học có các cũng có thể diễn tả đầy đủ cảm xúc nhân vật trong<br /> kiến thức về mặt ngôn ngữ đồng thời cũng phải một ngữ cảnh cụ thể. Trong trường hợp khác, một<br /> nắm bắt các yếu tố ngoài ngôn ngữ, phi ngôn ngữ động từ chỉ hành động hay một đoạn tả cảnh xung<br /> để có thể hiểu đúng điều người khác muốn diễn đạt. quanh cũng có tác dụng mô tả tâm trạng, tình cảm,<br /> cảm xúc của nhân vật trong ngữ cảnh đó.<br /> Trong quá trình giảng dạy tiếng Pháp, đặc biệt<br /> là trong bộ môn Văn học Pháp, chúng tôi nhận thấy Trong khuôn khổ báo cáo này, chúng tôi tập<br /> rằng, sinh viên gặp nhiều khó khăn trong việc đọc trung tìm hiểu cách thức thể hiện ý niệm cảm xúc<br /> hiểu các trích đoạn văn học dẫn đến việc không tích cực trong tiếng Pháp dưới góc nhìn ngôn ngữ<br /> hoàn thành các yêu cầu môn học đặt ra. Yếu tố gây học tri nhận dựa trên cứ liệu trích từ hai tác phẩm<br /> cản trở cho sinh viên nhiều nhất trong trường hợp văn học của Marc Levy (Et si c’était vrai… và Où<br /> này là các cấu trúc chỉ tình cảm, cảm xúc của nhân es-tu?).<br /> <br /> <br /> KHOA HỌC NGOẠI NGỮ QUÂN SỰ<br /> 76 Số 15 - 9/2018<br />  TRAO ĐỔI v<br /> <br /> <br /> <br /> 2. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU Phương tiện biểu đạt<br /> <br /> 2.1. Cơ sở lý luận Các nhà ngôn ngữ học theo định hướng ẩn dụ tri<br /> nhận phân biệt 4 nhóm ẩn dụ ý niệm cơ bản sau đây:<br /> 2.1.1. Ngôn ngữ học tri nhận<br /> Ẩn dụ ý niệm cấu trúc (métaphore structurelle);<br /> Khái niệm<br /> Ẩn dụ ý niệm bản thể (métaphore ontologique):<br /> Ngôn ngữ học tri nhận (NNHTN) phát triển ẩn dụ vật thể (métaphore d’entités) hay ẩn dụ<br /> từ những năm 1980 dựa trên ảnh hưởng của các chất (métaphore de substance), ẩn dụ vật chứa<br /> ngành học thuộc khoa học tri nhận. Lý Toàn Thắng (métaphore du contenant), nhân cách hóa (la<br /> (2009) định nghĩa NNHTN “là một trường phái personnification);<br /> ngôn ngữ học hiện đại, tiến hành nghiên cứu ngôn<br /> ngữ trên cơ sở vốn kinh nghiệm về sự cảm thụ của Ẩn dụ ý niệm định hướng (métaphore<br /> orientationnelle);<br /> con người về thế giới khách quan cũng như cái<br /> cách thức mà con người tri giác và ý niệm hóa các Ẩn dụ ý niệm đường dẫn (métaphore du conduit).<br /> sự vật và sự tình của thế giới khách quan đó”.<br /> • Ẩn dụ ý niệm cấu trúc<br /> Theo Trần Văn Cơ (2008), “đối tượng nghiên<br /> cứu chính là mối quan hệ giữa ngôn ngữ và các quá Trần Văn Cơ (2007) định nghĩa ẩn dụ cấu trúc<br /> trình tư duy của con người trên cơ sở kinh nghiệm là loại ẩn dụ khi nghĩa (hoặc giá trị) của một từ<br /> và suy luận logic”. Hay nói cách khác, năng lực tri (hay một biểu thức) này được hiểu (được đánh giá)<br /> nhận của con người được phản ánh qua năng lực thông qua cấu trúc của một từ (hoặc một biểu thức)<br /> ngôn ngữ và được thể hiện qua ngôn ngữ bằng hệ khác. Ẩn dụ ý niệm cấu trúc nhằm cấu trúc lại các<br /> thống ý niệm. Trong đó, ý niệm là ý thức của con hoạt động ý thức của chúng ta bằng cách thể hiện<br /> người về tinh thần, tâm lý, sự hiểu biết về thế giới chúng bằng một khái niệm khác. Các miền nguồn<br /> và ẩn dụ là phương thức đặc trưng của quá trình ý là các khái niệm trừu tượng được ý niệm hóa và<br /> niệm hóa trong ngôn ngữ. thể hiện trong ngôn ngữ bằng những khái niệm cụ<br /> thể hơn trong miền đích. Ví dụ như các ý niệm cấu<br /> NNHTN nghiên cứu ngôn ngữ trên bình diện trúc: Thời gian là tiền bạc, Bóng đá là chiến tranh,<br /> tư duy và nhận thức của con người về vũ trụ và Tranh luận là chiến tranh.<br /> phát triển ẩn dụ theo hướng ý niệm, gọi là ẩn dụ ý<br /> • Ẩn dụ ý niệm bản thể<br /> niệm (la métaphore conceptuelle).<br /> Ẩn dụ ý niệm bản thể xem tư duy nhận thức<br /> Các công trình nghiên cứu của Lakoff và<br /> là các thực thể (objects), là các chất (substance).<br /> Johnson (1986) chỉ ra rằng, ẩn dụ ý niệm là một<br /> Theo Lakoff và Johnson (1986), ẩn dụ bản thể<br /> cơ chế nhận thức của con người theo hình thức là “cách nhìn những sự kiện, những hoạt động,<br /> thay thế một khái niệm có tính trừu tượng, được những cảm xúc, những ý tưởng như là những thực<br /> gọi là miền đích (domaine cible) bằng một khái thể, những chất”. Ẩn dụ bản thể tồn tại một cách tự<br /> niệm có tính cụ thể hơn gọi miền nguồn (domaine nhiên và khắp mọi lĩnh vực trong cuộc sống, cho<br /> source). Vậy ẩn dụ ý niệm bao gồm cấu trúc nhận nên đôi khi ta không nhận biết được sự hiện diện<br /> thức và cấu trúc ngôn ngữ. Ví dụ điển hình về ẩn của loại ẩn dụ ý niệm này. Theo nguyên tắc ẩn dụ<br /> dụ ý niệm của Lakoff và Johnson (1986) là khái bản thể, những bản thể trừu tượng được phạm trù<br /> niệm “Tranh luận là chiến tranh” (La discussion, hóa thông qua việc vạch ranh giới của chúng trong<br /> c’est la guerre). không gian.<br /> <br /> <br /> KHOA HỌC NGOẠI NGỮ QUÂN SỰ<br /> Số 15 - 9/2018 77<br /> v TRAO ĐỔI<br /> <br /> <br /> Theo Kovecses (2002), chúng ta tri nhận về 2.1.2. Cảm xúc tích cực<br /> những miền ý niệm trừu tượng thông qua những vật<br /> thể cụ thể hơn như sự vật, chất liệu hay vật chứa. Trần Văn Cơ (2007) cho rằng, cảm xúc là một<br /> hoạt động nhận thức của con người, là phản ứng<br /> Kovecses (2002) đã đưa mô hình tri nhận của chủ quan của con người và động vật khi có những<br /> ẩn dụ bản thể như sau: yếu tố tác động hay kích thích từ bên ngoài được<br /> thể hiện dưới dạng thỏa mãn hay không thỏa mãn,<br /> vui mừng, sợ hãi...<br /> <br /> Theo nghiên cứu của Viện ngôn ngữ Pháp tại<br /> Đại học Caen (2010), cảm xúc tích cực được xem<br /> như là một trạng thái tình cảm có độ bền nhất định<br /> và thể hiện mức độ vui vẻ khi khát vọng, mong<br /> muốn, mơ ước hay cảm nhận của một người được<br /> thõa mãn. Để diễn đạt cảm xúc tích cực, tiếng<br /> Pháp sử dụng hầu hết các loại từ như danh từ,<br /> động từ, tính từ, trạng từ,… với trường từ vựng<br /> khá đa dạng. Nghiên cứu của Đại học Cean cũng<br /> thống kê trường từ vựng thể hiện cảm xúc tích cực<br /> • Ẩn dụ ý niệm định hướng trong tiếng Pháp bao gồm 44 từ, trong đó 8 từ sau<br /> đây xuất hiện với tần suất cao (trên 40%): gaieté,<br /> Ẩn dụ định hướng thường ý niệm hóa từ không bonheur, félicité, satisfaction, plaisir, bien-être,<br /> gian. Ẩn dụ định hướng sử dụng ý niệm không contentement, ravissement.<br /> gian để tạo mối liên kết logic giữa tư duy và nhận<br /> 2.2. Phương pháp nghiên cứu<br /> thức con người với không gian. Theo Trần Văn Cơ<br /> (2007), ẩn dụ định hướng cấu trúc hoá một số miền Để thực hiện mục tiêu nghiên cứu, chúng tôi<br /> và tạo nên một hệ thống ý niệm hoá chung cho dựa trên nguồn dữ liệu là 171 cấu trúc ngôn ngữ<br /> chúng; chúng liên quan đến việc định hướng trong thể hiện cảm xúc tích cực trích trong hai tác phẩm<br /> không gian với những đối lập kiểu như “lên-xuống”, văn học của nhà văn người Pháp Marc Levy:<br /> “vào-ra”, “sâu-cạn”, “trung tâm-ngoại vi”…<br /> (1) “Où es-tu?” (1999) (Em ở đâu - bản dịch<br /> Tác giả này cũng đưa ra một số ẩn dụ định của Trần Ngọc Thư, 2007)<br /> hướng như: Hạnh phúc định hướng lên trên; Nỗi<br /> buồn định hướng xuống dưới. (2) “Et si c’était vrai…” (2001) (Nếu em không<br /> phải một giấc mơ - bản dịch của Nguyễn Thị Bạch<br /> • Ẩn dụ ý niệm đường dẫn Tuyết, 2008).<br /> <br /> Ẩn dụ đường dẫn là sự truyền dẫn ý nghĩa trong Phương pháp phân tích định lượng và định tính<br /> quá trình giao tiếp dựa trên ý niệm communiquer, được áp dụng trong nghiên cứu này. Sau khi thu<br /> c’est de faire passer des idées (giao tiếp là sự thập dữ liệu, chúng tôi tiến hành sắp xếp dữ liệu<br /> truyền ý tưởng). Nghĩa các phát ngôn được thiết theo hai nhóm lớn:<br /> lập thông qua kết nối các dấu hiệu ngôn ngữ và<br /> Nhóm 1 bao gồm các cấu trúc ngôn ngữ có<br /> phi ngôn ngữ như ngữ cảnh, ngôn cảnh, hành chứa từ chỉ cảm xúc tích cực,<br /> động ngữ vi và các kiến thức thuộc lĩnh vực liên<br /> quan khác. Nhóm 2 không chứa từ chỉ cảm xúc tích cực.<br /> <br /> <br /> KHOA HỌC NGOẠI NGỮ QUÂN SỰ<br /> 78 Số 15 - 9/2018<br />  TRAO ĐỔI v<br /> <br /> <br /> <br /> Đối với nhóm dữ liệu chứa từ chỉ cảm xúc tích (Anh quàng tay ôm lấy cô và thì thầm: “Nhớ<br /> cực, chúng tôi tìm hiểu xem những từ nào trong chăm sóc cho mình, em nhé.”)<br /> trường từ vựng chỉ cảm xúc tích cực xuất hiện<br /> Teresa la prit dans ses bras et l’embrassa sur<br /> trong khuôn khổ dữ liệu thu thập được và với tần<br /> les joues.<br /> suất như thế nào. Đối với nhóm không chứa từ chỉ<br /> cảm xúc tích cực, chúng tôi thực hiện việc phân (Où es-tu?, tr.44)<br /> tích về mặt ngữ nghĩa, mặt tri nhận ngôn ngữ và<br /> (Terasa ôm lấy cô và hôn lên má cô)<br /> các yếu tố khác để tìm hiểu về các phương tiện<br /> ngôn ngữ được sử dụng để diễn đạt cảm xúc tích Elle ouvrit en grand deux bras à celui qui avait<br /> cực của nhóm này. sauvé la vie.<br /> 2.3. Phân tích dữ liệu (Où es-tu?, tr.53)<br /> Qua phân tích dữ liệu thu thập bao gồm 171 cấu (Cô bé dang rộng hai cánh tay về phía người đã<br /> trúc ngôn ngữ, chúng tôi nhận thấy rằng cảm xúc cứu mạng mình)<br /> tích cực trong tiếng Pháp được diễn đạt qua quá<br /> trình tri nhận bằng các ý niệm thông qua: tiếp xúc 2.3.2. Hành động lễ hội<br /> cơ thể (un rapprochement de corps); hành động lễ Thông qua phương thức ẩn dụ ý niệm cấu trúc,<br /> hội (une action festive); và sử dụng trường từ vựng cảm xúc tích cực được thể hiện trong ngôn ngữ với<br /> chỉ tâm trạng tích cực (un état d’âme positif).  miền nguồn là la fête (lễ hội), từ đó ta có ẩn dụ ý<br /> 2.3.1. Tiếp xúc cơ thể niệm La joie est une fête (Niềm vui là lễ hội). Khái<br /> niệm trừu tượng của ý niệm cảm xúc tích cực được<br /> Lakoff và Johnson (1986) cho rằng, cơ thể và<br /> ý niệm hóa và thể hiện trong ngôn ngữ bằng lễ<br /> não bộ qua quá trình tri nhận của con người cũng<br /> hội cụ thể hơn. Chúng tôi thống kê được 17 động<br /> tạo thành một hệ thống ý niệm. Tư duy không phải<br /> là một bộ phận tách rời cơ thể, tư duy có thể tạo từ chỉ hành động liên quan đến lễ hội (une action<br /> ra những trải nghiệm và thể hiện bằng hành động festive) trong dữ liệu, trong đó có các hành động<br /> cụ thể qua cơ thể. Các tác giả này cũng đề cập đến sau đây:<br /> các dạng kinh nghiệm căn cứ vào bản chất của cơ Les femmes ont dansé dans la rue, entrainant<br /> thể con người, đặc biệt là kinh nghiệm tình cảm. leurs gamins dans les rondes délirantes de bonheur.<br /> Những kinh nghiệm của nhân loại về sự vật, hiện<br /> tượng đã cung cấp cho tư duy con người cơ sở để (Où es-tu?, tr.37)<br /> hình thành khái niệm trừu tượng, đó chính là  ẩn (Những người phụ nữ nhảy múa trên đường,<br /> dụ bản thể. Từ đó cho ta có ẩn dụ ý niệm bản thể với tay nắm những đứa trẻ quay tròn ngập tràn trong<br /> 2 miền ý niệm: miền nguồn vật chứa là cơ thể hoặc hạnh phúc)<br /> bộ phận cơ thể và miền đích là tình cảm con người.<br /> Il y eut quelques secondes de silence et tous<br /> Cảm xúc tích cực thuộc lĩnh vực tình cảm được les hommes lancèrent leur chapeau en l’air en<br /> Marc Levy diễn đạt trong các tác phẩm văn học của poussant un cri qui s’envola vers les hauteurs.<br /> mình thông qua 44 cấu trúc ngôn ngữ mang tính ẩn<br /> dụ ý niệm bản thể bằng một sự tiếp xúc cơ thể (un (Et si c’était vrai…, tr.53)<br /> rapprochement de corps): baiser (hôn), ouvrir les (Vài giây im lặng, rồi tất cả những người đàn<br /> bras (mở rộng vòng tay), prendre dans ses bras ông có mặt ở đó tung cao mũ lên trời và hét lên<br /> (ôm trong vòng tay), plonger dans ses bras (nhào<br /> những tiếng reo vang dội núi rừng)<br /> vào vòng tay), embrasser (ôm vào lòng)<br /> Ce soir, ils boiraient du guajo.<br /> Il la prit dans ses bras et chuchota: “Prends<br /> soin de toi.” (Où es-tu?, tr.54)<br /> (Et si c’était vrai…, tr.28) (Tối nay họ sẽ cùng nhau uống rượu) <br /> <br /> <br /> KHOA HỌC NGOẠI NGỮ QUÂN SỰ<br /> Số 15 - 9/2018 79<br /> v TRAO ĐỔI<br /> <br /> <br /> 2.3.3. Trường từ vựng biểu đạt tâm trạng tích cực (Thật tuyệt, em tự hào về anh. Anh có vẻ rất<br /> hạnh phúc)<br /> Cảm xúc tích cực được diễn đạt qua các cấu<br /> trúc ngôn ngữ có chứa từ thuộc trường từ vựng chỉ Un sourire arrogant éclairait son visage.<br /> cảm xúc tích cực. Kết quả phân tích cho thấy, có (Où es-tu?, tr.129)<br /> 2 loại từ là tính từ và danh từ được Marc Levy sử<br /> (Một nụ cười kiêu hãnh sáng lên trên gương<br /> dụng để mô tả cảm xúc nhân vật, trong đó tính từ<br /> mặt cô)<br /> được sử dụng chủ yếu.<br /> - 03 danh từ: espoir (niềm hy vọng), rêve (mơ<br /> Kết quả phân tích cũng chỉ ra rằng có 8 tính từ ước), envie (ước muốn).<br /> thuộc trường từ vựng chỉ cảm xúc tích cực trong<br /> dữ liệu của chúng tôi: content (hài lòng), bien (tốt), Il y avait tout à coup tant de vie, tant d’espoir.<br /> heureux (hạnh phúc), bonheur (niềm hạnh phúc), (Où es-tu?, tr.51)<br /> abasourdi (ngất ngây), de bonne humeur (tâm (Đột nhiên, bao nhiêu sức sống, bao nhiêu<br /> trạng vui vẻ), vorace (thích thú). Chúng tôi ghi niềm hy vọng hiện ra trước mắt)<br /> nhận 3 từ content (hài lòng), heureux (hạnh phúc)<br /> và bien (tốt) là có tần suất xuất hiện nhiều nhất. Arthur se sentait bien, il avait retrouvé son<br /> équilibre et il eut même envie de poursuivre la<br /> Je suis bien contente que tu aies emménagé promenade.<br /> dans Manhattan.<br /> (Et si c’était vrai…, tr.203)<br /> (Où es-tu?, tr.40) (Arthur cảm thấy khỏe, anh đã lấy lại được<br /> (Em rất vui biết anh đã chuyển đến sống ở thăng bằng và còn muốn dạo chơi thêm nữa)<br /> Manhattan) Une petite fille qui glissait yeux fermés, pour<br /> Je ne peux pas vous expliquer pourquoi, mais en que son rêve devienne réalité.<br /> raccrochant, j’étais heureuse de savoir où il était. (Où es-tu?, tr.163)<br /> (Et si c’était vrai…, tr.162) (Cô bé đang trượt xuống, đôi mắt em nhắm<br /> (Tôi không thể giải thích cho ông vì sao, nhưng nghiền lại trong khao khát mãnh liệt mong ước mơ<br /> của mình trở thành sự thật)<br /> khi dập máy điện thoại, tôi sung sướng vì biết được<br /> anh ta đang ở đâu) Kết quả nghiên cứu của chúng tôi qua khuôn<br /> khổ dữ liệu thu thập được thể hiện qua hình 1.<br /> Mais je suis très bien tout seul.<br /> (Où es-tu?, tr.99)<br /> (Nhưng mà anh rất thoải mái khi độc thân thế này)<br /> Ngoài ra chúng tôi còn ghi nhận thêm năm<br /> tính từ và ba danh từ không nằm trong trường từ<br /> vựng chỉ cảm xúc tích cực cũng được Marc Levy<br /> sử dụng để diễn tả tâm trạng tích cực của nhân vật.<br /> - 05 tính từ: arrogant (kiêu hãnh), plein de vie<br /> (tràn đầy nhựa sống), joli (xinh), jaloux (ghen tị),<br /> fier (hãnh diện);<br /> Bien, très bien. Je suis fière de toi. Tu as l’air<br /> heureux en tout cas.<br /> (Où es-tu?, tr.126) Hình 1: Biểu thức ngôn ngữ thể hiện cảm xúc tích cực<br /> <br /> <br /> KHOA HỌC NGOẠI NGỮ QUÂN SỰ<br /> 80 Số 15 - 9/2018<br />  TRAO ĐỔI v<br /> <br /> <br /> <br /> Nguồn dữ liệu thu thập được bao gồm 171 Pháp nói chung và trong bộ môn văn học Pháp nói<br /> biểu thức ngôn ngữ diễn đạt cảm xúc tích cực, riêng vì thông qua việc xác định các ẩn dụ ý niệm<br /> trong đó có: diễn đạt cảm xúc tích cực giúp cho người sử dụng<br /> ngôn ngữ hiểu được các ý niệm trừu tượng thông<br /> - 14,60% (25 biểu thức) cảm xúc tích cực được qua các ý niệm cụ thể hơn và hiểu đúng ý định diễn<br /> diễn tả bằng sự tiếp xúc cơ thể theo nguyên tắc ẩn<br /> đạt của người viết.<br /> dụ ý niệm bản thể. Trong các tác phẩm văn học<br /> của Marc Levy, ẩn dụ ý niệm bản thể được phạm Các kết quả của nghiên cứu góp phần định<br /> trù hóa với miền nguồn vật chứa là cơ thể hoặc bộ hướng người học tiếng Pháp nói chung và bộ môn<br /> phận cơ thể và miền đích là tình cảm con người. văn học Pháp nói riêng tiếp cận ngôn ngữ theo<br /> hướng tri nhận để nắm bắt ngôn ngữ dễ dàng,<br /> - 53,80% (92 biểu thức) diễn đạt cảm xúc tích<br /> nhanh chóng, hiệu quả, đồng thời tạo hứng thú học<br /> cực bằng một hành động lễ hội thông qua tri nhận<br /> tập trong bộ môn này.<br /> của con người và được ý niệm hóa thông qua ẩn dụ<br /> ý niệm cấu trúc, với miền nguồn là lễ hội và miền Kết quả nghiên cứu này là cơ sở quan trọng để<br /> đích là cảm xúc tích cực của con người, từ đó ta<br /> chúng tôi tiến hành những nghiên cứu tiếp theo về<br /> có ẩn dụ ý niệm La joie est une fête (Niềm vui là<br /> phương tiện diễn đạt cảm xúc tích cực theo hướng<br /> lễ hội).<br /> nghiên cứu sâu với nguồn dữ liệu phong phú hơn<br /> - 31,60% (54 biểu thức) cảm xúc tích cực được để có thể có những kết quả có tính đại diện, và<br /> thể hiện bằng các cấu trúc có chứa từ thuộc trường từ đó có những kiến giải sâu sắc hơn hỗ trợ việc<br /> từ vựng chỉ cảm xúc tích cực. Các biểu thức ngôn học tiếng Pháp cũng như bộ môn văn học Pháp./.<br /> ngữ này có chứa từ chỉ tâm trạng tích cực với 2<br /> Tài liệu tham khảo:<br /> loại từ là tính từ và danh từ trong đó các từ content<br /> (hài lòng), heureux (hạnh phúc) và bien (tốt) là có Lý Toàn Thắng (2009), Ngôn ngữ học tri nhận: Từ<br /> tần số xuất hiện cao nhất trong khuôn khổ dữ liệu lý thuyết đại cương đến thực tế tiếng Việt, NXB<br /> nghiên cứu. Phương Đông, TP. Hồ Chí Minh.<br /> <br /> 3. KẾT LUẬN Trần Văn Cơ (2007), Ngôn ngữ học tri nhận (ghi chép<br /> và suy nghĩ), Nhà xuất bản Khoa học xã hội, Hà Nội.<br /> Nghiên cứu đã tìm hiểu các phương tiện ngôn<br /> ngữ diễn đạt cảm xúc tích cực trên dữ liệu trích từ Trần Văn Cơ (2008), Khảo luận - Ẩn dụ tri nhận, NXB<br /> hai tác phẩm văn học của Marc Levy. Qua phân Khoa học xã hội, Hà Nội.<br /> tích 171 cấu trúc ngôn ngữ trong khuôn khổ dữ<br /> liệu thu thập được, chúng tôi nhận thấy rằng, Marc Institut national de la langue française de Cean (2010),<br /> Dictionnaire électronique des synonymes, truy cập<br /> Levy đã mô tả cảm xúc tích cực của nhân vật<br /> ngày 21/10/2017, .<br /> cấu trúc và ẩn dụ bản thể. Các ý niệm cảm xúc tích<br /> cực được thể hiện thông qua hành động lễ hội, sự Lakoff G. & Johnson M. (1986), Les Métaphores<br /> tiếp xúc cơ thể và sử dụng trường từ vựng chỉ tâm dans la vie quotidienne, bản dịch từ tiếng Anh của<br /> trạng tích cực. Michel de Fornel với sự cộng tác của Jean-Jacques<br /> Lecercle, Minuit, Paris.<br /> Vậy cảm xúc tích cực được diễn đạt khá đa<br /> dạng trong tiếng Pháp. Cho nên việc xác định các Kovecses Z. (2002), Metaphor a practical introduction,<br /> ẩn dụ ý niệm là cần thiết đối với người học tiếng Oxford University press, Oxford.<br /> <br /> <br /> KHOA HỌC NGOẠI NGỮ QUÂN SỰ<br /> Số 15 - 9/2018 81<br /> v TRAO ĐỔI<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> LINGUISTIC DEVICES FOR EXPRESSION OF POSITIVE EMOTIONS<br /> IN FRENCH LITERARY WORKS BY MARC LEVY<br /> NGUYEN HUU TAM THU<br /> Abstract: Based on the reality of teaching French at university level, especially teaching students how<br /> to read and comprehend French Literature, we have found that most students find it really difficult<br /> to properly understand and deeply feel the expression of emotions of characters in literary works.<br /> Indeed, emotions are described in a variety of ways through language. In litterature, sometimes,<br /> writers just need an action verb or a descriptive paragraph of surrounding scenery to show and<br /> illustrate the feelings and emotions of their characters in that specific context. From the perspective<br /> of cognitive linguistics, this research particularly carries out an investigation into the linguistic<br /> devices for expression of positive emotions in French edition literary works of Marc Levy by using<br /> qualitative and quantitative methods.<br /> Keywords: conceptual metaphor, positive emotions, pragmatics, semantics, linguistic devices<br /> Received: 10/5/2018; Revised: 23/6/2018; Accepted for publication: 20/8/2018<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> KHOA HỌC NGOẠI NGỮ QUÂN SỰ<br /> 82 Số 15 - 9/2018<br />