Quá trình hình thành và phương pháp nắm vững vấn đề kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở việt nam p1

Chia sẻ: Vanthi Bichtram | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:6

Thêm vào BST

Báo xấu

123
lượt xem 9
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo tài liệu 'quá trình hình thành và phương pháp nắm vững vấn đề kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở việt nam p1', khoa học xã hội, kinh tế chính trị phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Quá trình hình thành và phương pháp nắm vững vấn đề kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở việt nam p1

Quá trình hình thành và phương pháp nắm vững Më bµi vấn đề kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở việt nam Sau 15 n¨m thùc hiÖn ®êng lèi ®æi míi cña §¶ng , b»ng sù nç lùc s¸ng t¹o cña quÇn chóng , c¸c nghµnh, c¸c cÊp, chóng ta ®· vît qua ®îc khñng ho¶ng, ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu to lín vµ rÊt quan träng trong ho¹t ®éng thùc tiÔn trªn nhiÒu lÜnh vùc cña ®êi sèng x· héi: kinh tÕ t¨ng trëng nhanh, chÝnh trÞ æn ®Þnh, më réng quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i vµ chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, tËn dông nguån vèn vµ c«ng nghÖ, ph¸t huy néi lùc ®Êt níc, ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸, bé mÆt kinh tÕ-x· héi thay da ®æi thÞt tõng ngµy, ®êi sèng ®¹i bé phËn nh©n d©n ®îc c¶i thiÖn râ nÐt. Trong qu¸ tr×nh ®æi míi, mét trong nh÷ng vÊn ®Ò t duy lý luËn cèt lâi thuéc vÒ ®êng lèi lµ sù chuyÓn ®æi tõ nÒn kinh tÕ tËp trung quan liªu bao cÊp sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa. Víi mong muèn t×m hiÓu c¸c vÊn ®Ò khi x©y dùng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam nh: v× sao chóng ta ph¶i ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng, môc ®Ých ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng lµ g×, nh÷ng ®Æc ®iÓm vµ thùc tr¹ng kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ë níc ta... V× vËy em ®· chän ®Ò tµi “Mét sè vÊn ®Ò kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam” 1
I Kh¸i niÖm kinh tÕ thÞ trêng. Kinh tÕ thÞ trêng lµ mét kiÓu tæ chøc kinh tÕ-x· héi.Trong ®ã tõ s¶n xuÊt ®Õn tiªu dïng ®Òu th«ng qua thÞ trêng. Lµ mét h×nh thøc ph¸t triÓn cao cña kinh tÕ hµng ho¸ trong ®ã c¸c quan hÖ kinh tÕ ®Òu ®îc tiÒn tÖ ho¸. Kinh tÕ hµng ho¸ vËn ®«ng theo c¬ chÕ thÞ trêng II. Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa. Kinh tÕ hµng ho¸ vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ trêng ph¸t triÓn tõ s¬ khai ®Õn hiÖn ®¹i lµ mét c«ng tr×nh s¸ng t¹o cña loµi ngêi trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ trao ®æi. Tríc ®©y cã quan niÖm cho r»ng kinh tÕ hµng ho¸ lµ s¶n phÈm riªng cã cña chñ nghÜa t b¶n.§©y lµ quan ®iÓm sai.Tõ ®ã kinh tÕ x· héi chñ nghÜa vËn hµnh theo c¬ chÕ tËp trung ,quan liªu bao cÊp ,lµm cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn tr× trÖ,lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n lµm cho chñ nghÜa x· héi khñng ho¶ng. §ã lµ tr×nh ®é v¨n minh mµ nh©n lo¹i ®· ®¹t ®îc, chø kh«ng ph¶i lµ ph¸t minh cña chñ nghÜa t b¶n. NÒn kinh tÕ hµng ho¸ vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ trêng trªn thùc tÕ ®· tá râ nhiÒu lîi thÕ nhng ®ång thêi còng béc lé nh÷ng khuyÕt tËt cÇn kh¾c phôc. Nhê cã c¬ chÕ thÞ trêng, viÖc ph©n bæ vµ sö dông c¸c nguån lùc cña nÒn kinh tÕ ®· cã hiÖu qu¶ h¬n. §éng lùc lîi Ých kinhtÕ ®· ph¸t huy t¸c dông m¹nh h¬n, c¬ chÕ qu¶n lý míi ®· ®îc vËn hµnh vµ ngµy cµng tham gia ®Çy ®ñ h¬n ph©n c«ng lao ®éng ë trong níc vµ quèc tÕ. Chinh s¸ch ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ trêng kh«ng nh÷ng kh«ng lµm h¹n chÕ kh¶ n¨ng thu hót, ®Çu t x©y dùng ®Êt níc, mµ cßn thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®¹i ®oµn kÕt toµn d©n, ph¸t huy néi lùc g¾n víi khai th¸c cao nhÊt nguån lùc bªn ngoµi, kÕt hîp søc m¹nh d©n téc víi søc m¹nh thêi ®¹i ®a ®Êt níc ta v÷ng bíc ®i lªn. Tríc nh÷ng lîi Ých ®ã§¶ng vµ nhµ níc ta chñ tr¬ng chuyÓn tõ nÒn kinh tÕ hµnh chÝnh, quan liªu, bao cÊp sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng bÊt k×, mµ lµ mét nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa. VÒ thùc chÊt ë ®ã võa kÕ thõa 2
nh÷ng thµnh tùu tiÕn bé trong lÞch sö ph¸t triÓn nh©n lo¹i mµ ®Ønh cao lµ chñ nghÜa t b¶n, võa g¾n liÒn víi môc tiªu cña chñ nghÜa x· héi. Nhê sö dông triÖt ®Ó kinh tÕ thÞ trêng nªn chñ nghÜa t b¶n ®· ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu vÒ kinh tÕ- x· héi, ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt vµ n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng x· héi. Nhê sö dông kinh tÕ thÞ trêng, qu¶n lÝ x· héi díi chñ nghÜa t b¶n ®· ®¹t ®îc nh÷ng thµnh qu¶ v¨n minh hµnh chÝnh, v¨n minh c«ng nghiÖp, v¨n minh trÝ tuÖ... V× vËy chñ nghÜa x· héi còng ph¶i biÕt kÕ thõa vµ sö dông c¸c u ®iÓm cña kinh tÕ thÞ trêng, lo¹i bá nh÷ng khuyÕt tËt cña nã ®Ó x©y dùng thµnh c«ng chñ nghÜa x· héi. Ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng cã vai trß quan träng. §èi víi níc ta muèn chuyÓn tõ nÒn kinh tÕ cßn kÐm ph¸t triÓn lªn s¶n xuÊt lín x· héi chñ nghÜa th× kh«ng cßn con ®êng nµo kh¸c lµ ph¶i ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng. Kinh tÕ thÞ trêng kh¾c phôc ®îc kinh tÕ tù nhiªn tù cÊp tù tóc, ®Èy m¹nh ph©n c«ng lao ®éng x· héi ph¸t triÓn ngµnh nghÒ, t¹o viÖc lµm cho ngêi lao ®éng, khuyÕn khÝch øng dông c«ng nghÖ- kÜ thuËt míi nh»m t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, t¨ng sè lîng, chñng lo¹i, hµng ho¸, dÞch vô, thóc ®Èy tÝch tô tËp trung s¶n suÊt, më réng giao lu kinh tÕ gi÷a c¸c ®Þa ph¬ng, c¸c vïng l·nh thæ, thóc ®Èy viÖc ph¸t huy tÝnh n¨ng ®éng s¸ng t¹o cña mçi ngêi lao ®éng, mçi ®¬n vÞ kinh tÕ ®«ng thêi t¹o ra c¬ chÕ ph©n bæ vµ sö dông c¸c nguån lùc cña x· héi hîp lý, tiÕt kiÖm. V× vËy ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng ®îc coi lµ chiÕc ®ßn xeo ®Ó x©y dùng chñ nghÜa x· héi , lµ ph¬ng tiÖn kh¸ch quan ®Ó x· héi ho¸ x· héi chñ nghÜa . MÆt kh¸c chóng ta cÇn ph¶i n¾m lÊy vai trß to lín cña kinh tÕ thÞ trêng ®Ó ®a nÒn kinh tÕ tho¸t khái t×nh tr¹ng tr× trÖ, kÐm ph¸t triÓn. N¾m b¾t vµ h¹n chÕ nh÷ng mÆt tiªu cùc, mÆt tr¸i, khuyÕt tËt cña kinh tÕ thÞ trêng. Bëi v× kinh tÕ thÞ trêng thóc ®Èy t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ trªn c¬ së kh¬i dËy nguån tiÒm n¨ng, søc s¸ng t¹o cña nh©n d©n ta ®Ó s¶n xuÊt vµ n©ng cao ®êi sèng nh©n d©n. Sù 3
ph©n c«ng lao ®éng x· héi ngµy cµng ph¸t triÓn sù chuyªn m«n ho¸ ngµy cµng s©u tiÕn tíi sù ph©n c«ng vµ hîp t¸c quèc tÕ. Trong khi ®ã níc ta chuyÓn sang chñ nghÜa x· héi tõ ®iÓm xuÊt ph¸t thÊp, kinh tÕ x· héi cßn nghÌo nµn l¹c hËu cha cã c¬ së ®Ó ®¶m b¶o thùc hiÖn thµnh c«ng chñ nghÜa x· héi. Kinh tÕ thÞ trêng cßn lµ sù tån t¹i cña nh÷ng chñ thÓ kinh tÕ ®éc lËp tù chñ trong s¶n xuÊt kinh doanh cã lîi Ých riªng ®Ó hä cã quyÒn ra quyÕt ®Þnh phi tËp trung ho¸. V× vËy trong ®iÒu kiÖn chÕ ®é c«ng h÷u x· héi chñ nghÜa còng cã thÓ thùc hiÖn ®îc thÓ chÕ kinh tÕ thÞ trêng. Tríc ®Ëy cã quan niÖm cho r»ng kinh tÕ thÞ trêng vµ chñ nghÜa x· héi kh«ng thÓ dung hîp víi nhau, chóng lµ nh÷ng thùc thÓ x· héi tuyÖt ®èi lo¹i bá lÉn nhau. §· lµ chñ nghÜa x· héi th× kh«ng thÓ lµ kinh tÕ thÞ trêng. Hä cho r»ng kinh tÕ thÞ trêng lµ chñ nghÜa t b¶n vµ khi ®a ra ®ßi hái trong hai ®iÒu kiÖn ph¶i chän lÊy mét. Hä hi väng r»ng tríc sù n¨ng ®éng hÊp dÉn cña kinh tÕ thÞ trêng so víi kinh tÕ bao cÊp nh©n d©n sÏ chän chñ nghÜa t b¶n nhng hä ®· sai kinh tÕ thÞ trêng cã c¶ mÆt tÝch cùc vµ mÆt tiªu cùc, nã nh “ con dao hai lìi” trong tiÕn tr×nh x©y dùng chñ nghÜa x· héi. Kinh tÕ thÞ trêng lµ con ®êng dÉn tíi giµu cã, v¨n minh, lµ b¹n ®ång hµnh cña chñ nghÜa x· héi, nhng nã còng cã thÓ dÉn ®Õn chÖch híng x· héi chñ nghÜa, tù ph¸t ®i theo con ®êng t b¶n chñ nghÜa tr¸i víi môc tiªu mµ §¶ng, B¸c Hå vµ nh©n d©n ®· chän. V× vËy cÇn ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa cho kinh tÕ thÞ trêng ®Ó kinh tÕ thÞ trêng ph¸t triÓn phôc vô cho x©y dùng thµnh c«ng chñ nghÜa x· héi. III. Nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam. 1. Kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa lµ sù kÕt hîp gi÷a c¸i chung vµ c¸i ®Æc trng. 1.1. Kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam mang nh÷ng ®Æc tÝnh chung cña kinh tÕ thÞ trêng. ®ã lµ quy luËt gi¸ c¶,quy luËt cung_cÇu,quy 4
luËt gi¸ trÞ... Trªn thÞ trêng gi¸ c¶ lµ ph¹m trï kinh tÕ trung t©m, lµ c«ng cô quan träng th«ng qua cung cÇu ®Ó kÝch thÝch vµ ®iÒu tiÕt ho¹t ®éng kinh tÕ cña c¸c chñ thÓ kinh tÕ tham gia thÞ trêng. Sù biÕn ®éng cña cung cÇu kÐo theo sù biÒn ®éng gi¸ c¶ trªn thÞ trêng vµ ngîc lai gi¸ c¶ thÞ trêng còng ®iÒu tiÕt cung cÇu. MÆt kh¸c cã sù c¹nh tranh gay g¾t gi÷a c¸c chñ thÓ kinh tÕ tham gia thÞ trêng nh»m giµnh giËt nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh doanh thuËn lîi. Trong cuéc c¹ch tranh ®ã tÊt yÕu cã ngêi ®îc vµ ngêi thua nªn sù ph¸ s¶n cña mét bé phËn doanh nghiÖp lµ khã tr¸nh khái. Trong ®ã cã c¹nh tranh lµnh m¹nh vµ c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh. C¹nh tranh lµnh m¹nh lµ sù c¹nh tranh ®îc tiÕn hµnh trong khu«n khæ ph¸p luËt cu¶ nhµ níc vµ b»ng nh÷ng biÖn ph¸p kinh tÕ , kÜ thuËt nh»m n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, sè -chÊt lîng hµng ho¸, dÞch vô b»ng tiÕt kiÖm chi phÝ s¶n xuÊt, chi phÝ lu th«ng ®Ó n©ng cao møc l·i.C¹nh tranh lµnh m¹nh lµ ®éng lùc ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸. C¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh lµ c¹nh tranh ®îc tiÕn hµnh b»ng nh÷ng h×nh thøc vµ thñ ®o¹n phi kinh tÕ, lÈn tr¸nh sù kiÓm so¸t cña nhµ níc, kinh doanh phi ph¸p thu lêi bÊt chÝnh. Sù c¹nh tranh nµy g©y thiÖt h¹i cho ngêi tiªu dïng vµ nh÷ng ®èi t¸c cã liªn quan do vËy cÇn ph¶i nghiªm trÞ b»ng phÊp luËt. VËy kinh tÕ thÞ trêng chÞu t¸c ®éng hµng ngµy hµng giê cña c¸c quy luËt kinh tÕ kh¸ch quan nh quy luËt gi¸ trÞ, quy luËt cung cÇu, quy luËt c¹nh tranh chø kh«ng ph¶i lµ nh÷ng quy luËt mang tÝnh h×nh thøc nh trong m« h×nh kinh tÕ cò. C¬ chÕ thÞ trêng lµ c¬ chÕ kinh tÕ tÊt yÕu v× chØ th«ng qua c¬ chÕ thÞ trêng míi liªn kÕt c¸c nhµ s¶n xuÊt riªng lÎ vµo ho¹t ®éng kinh tÕ cña quèc gia. C¹nh tranh lµ tÊt yÕu ®Ó tån t¹i cña doanh nghiÖp. Mçi ®¬n vÞ kinh tÕ lµ mét chñ thÓ tù do, tù chñ kinh doanh theo ph¸p luËt. Kinh tÕ t nh©n cã vai trß quan träng trongviÖc lµm sèng ®éng thÞ trêng. Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng tiÒn tÖ ®ãng vai trß rÊt quan träng. §ång tiÒn ph¸t huy ®Çy ®ñ c¸c chøc n¨ng cña m×nh, ®ång tiÒn quèc gia tõng bíc héi nhËp thÞ trêng khu vùc vµ quèc tÕ. Tèi u ho¸ c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®Ó ®¹t lîi nhuËn tèi ®a. Bªn c¹nh nh÷ng nÐt chung ®ã kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa cßn cã nh÷ng nÐt ®Æc thï. §ã lµ kiÓu tæ chøc nÒn kinh tÕ trong qu¸ tr×nh ®i lªn chñ 5
nghÜa x· héi tõ mét níc n«ng nghiÖp l¹c hËu kinh tÕ kÐm ph¸t triÓn. KiÓu tæ chøc nÒn kinh tÕ nµy nh»m nhanh chãng ®a ®Êt níc ta ®¹t ®Õn môc tiªu “ d©n giµu níc m¹nh x· héi c«ng b»ng, d©n chñ, v¨n minh”. NÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa lµ mét nÒn kinh tÕ gåm nhiÒu thµnh phÇn, trong ®ã kinh tÕ nhµ níc vµ kinh tÕ tËp thÓ ph¶i trë thµnh nÒn t¶ng vµ kinh tÕ nhµ níc gi÷ vai trß chñ ®¹o. C¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®Òu vËn ®éng theo ®Þnh híng chung vµ theo khu«n khæ ph¸p luËt cña nhµ níc x· héi chñ nghÜa. Kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa thùc chÊt lµ kiÓu tæ chøc kinh tÕ hµng ho¸ dùa trªn nh÷ng nguyªn t¾c vµ b¶n chÊt cña chñ nghÜa x· héi. Kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa lµ m« h×nh kinh tÕ më c¶ bªn trong vµ bªn ngoµi. 1.2. §ång thêi kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa nh»m môc ®Ých ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt ,x©y dùng c¬ së vËt chÊt kÜ thuËt cho chñ nghÜa x· héi vµ hoµn thiÖn quan hÖ s¶n xuÊt trªn c¶ ba mÆt: së h÷u, tæ chøc, ph©n phèi. §Þnh híng x· héi chñ nghÜa thÓ hiÖn sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt lµ tõng bíc x©y dùng c¬ së vËt chÊt-kÜ thuËt cña chñ nghÜa x· héi, ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸-hiÖn ®¹i ho¸ theo híng x· héi chñ nghÜa, thÓ hiÖn ë tÝnh hiÖu qu¶ toµn diÖn, tao ra n¨ng xuÊt lao ®éng cao h¬n vµ tr¸nh ®îc l·ng phÝ lao ®éng. TÝnh nh©n v¨n v× con ngêi, do con ngêi, tÝnh c©n ®èi cña nÒn kinh tÕ quèc d©n, tÝnh môc ®Ých ph¸t triÓn bÒn v÷ng t¹o ra cña c¶i vËt chÊt ®¸p øng nhu cÇu ngaú cµng cao cña ngêi lao ®éng. Trong ®Þnh híng ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt cÇn x¸c ®Þnh râ ®îc m« h×nh môc tiªu, néi dung cña c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ trong c¶ mét thêi gian dµi cho ®Õn khi x©y dùng xong c¬ së vËt chÊt-kÜ thuËt cña chñ nghÜa x· héi, còng nh trong tõng thêi k×,tõng bíc cña qu¸ tr×nh ®ã. CÇn ph¶i ®Þnh híng c¶ sù ph¸t triÓn cña khoa hoc-c«ng nghÖ, ®Þnh híng chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, ®Þnh híng ®µo t¹o, ph¸t triÓn vµ sö dông nguån nh©n lùc trong sù nghiÖp ®Èy m¹nh cong nghiÖp ho¸-hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. §Þnh híng ph¸t triÓn quan hÖ s¶n xuÊt, hoµn thiÖn quan hÖ s¶n xuÊt míi ë níc ta hiÖn nay lµ cïng víi qu¸ tr×nh t¹o lËp c¬ së vËt chÊt- kÜ thuËt cña chñ nghÜa x· 6