Rối loạn kiềm toan trẻ em

Chia sẻ: Nguyen Phong | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:11

Thêm vào BST

Báo xấu

54
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo tài liệu 'rối loạn kiềm toan trẻ em', y tế - sức khoẻ, sức khỏe trẻ em phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Rối loạn kiềm toan trẻ em

ROÁI LOAÏN KIEÀM - TOAN I. MÔÛ ÑAÀU:  Bình thöôøng, ion H+ phaûi ñöôïc duy trì trong moät giôùi haïn heïp (35 - 45mmol/L) hay pH trong maùu ñoäng maïch phaûi töø 7,35 - 7,45 ñeå ñaûm baûo cho chöùc naêng cuûa caùc teá baøo trong cô theå hoïat ñoäng bình thöôøng.  Roái loïan thaêng baèng toan kieàm xaûy ra khi traïng thaùi caân baèng treân bò phaù vôõ. Coù nhieàu loaïi roái loaïn toan kieàm do nhieàu nguyeân nhaân khaùc nhau gaây ra; ñieàu trò roái loaïn toan kieàm quan troïng laø ñieàu trò nguyeân nhaân, ñieàu chænh toan kieàm chæ goùp phaàn haïn cheá nhöõng nguy hieåm do roái loaïn toan kieàm gaây ra.  Caùc roái loïan toan kieàm treân laâm saøng: - Toan chuyeån hoùa - Toan hoâ haáp - Kieàm hoâ haáp vaø kieàm chuyeån hoùa - Ngoaøi ra, coøn coù caùc daïng roái loïan phoái hôïp Trong ñoù hay gaëp laø toan chuyeån hoaù hay toan hoâ haáp  Trò soá bình thöôøng cuûa caùc thoâng soá khí maùu: Thoâng soá Keát quaû bình thöôøng Ghi chuù pH 7,35 - 7,45 PaCO2 35 - 45 mmHg Aùp suaát phaàn CO2 trong maùu ñoäng maïch PaO2 80 - 100 mmHg Aùp suaát phaàn O2 trong maùu ñoäng maïch SaO2 94 - 100% Ñoä baõo hoøa O2 cuûa Hb trong maùu HCO3- 22 - 26 mEq/l Noàng ñoä HCO3 trong huyeát töông SBC 22 - 26 mEq/l Noàng ñoä HCO3 trong ñieàu kieän chuaån (T = 370C, PCO2 = 40mmHg tCO2 24 - 28 mEq/l Noàng ñoä toaøn phaàn cuûa CO2 ctO2 15,8 – 22,2 V% Toång löôïng oxy chuyeân chôû trong (ml/dl) maùu ABE (BBE) -2 - +2 mEq/l Kieàm dö trong maùu SBE (BEecf) -2 - +2 mEq/l Kieàm dö trong dòch ngoaïi baøo AaDO2 (*) < 10 – 60 mmHg Khuynh aùp O2 pheá nang vaø maùu ñoäng maïch Löu yù: pH, PaCO2, PaO2 ño baèng maùy, -
Caùc thoâng soá coøn laïi coù ñöôïc qua tính toaùn döïa pH, PCO2, PO2, FiO2, T0, - Hb. Do ñoù, phaûi ghi caùc thoâng soá FiO2, T0, Hb cuûa beänh nhaân vaøo phieáu xeùt nghieäm thöû khí maùu ñeå nhaäp vaøo maùy ño khí maùu thì keát quaû môùi chính xaùc. Neáu khoâng ghi, maùy ngaàm hieåu FiO2 = 21%, T0 = 370C, Hb = 15 g% (*) AaDO2 = PAO2 – PaO2 = FiO2 (Pb – 47) - PACO2 – PaO2 = FiO2 (Pb – 47) - PaCO2 /R – PaO2. R: thöông soá hoâ haáp BAÛNG ROÁI LOAÏN TOAN KIEÀM PHOÁI HÔÏP PH PCO2 Kieàm dö HCO3 (mmHg) (mmol/L) (mmol/L) -5  +3 Bình thöôøng 7,35 – 7,45 36 - 44 18 - 25 Toan chuyeån hoùa tieân phaùt  hoaëc BT    + kieàm hoâ haáp buø tröø (vieâm daï daøy ruoät, hoân meâ tieåu ñöôøng) Kieàm chuyeån hoùa tieân phaùt  hoaëc BT    + toan hoâ haáp buø tröø (heïp moân vò) Phoái hôïp toan hoâ haáp vaø    BT chuyeån hoùa tieân phaùt (HC suy hoâ haáp caáp)  CAÙC BÖÔÙC ÑOÏC NHANH KEÁT QUAÛ KHÍ MAÙU: Ñaùnh giaù thaêng baèng kieàm toan: Toan maùu Kieàm maùu CO2  CO2  Hoâ haáp Kieàm dö  Kieàm dö  Chuyeån hoùa hoaëc hoaëc Bicarbonate  Bicarbonate   BÖÔÙC 1: ñoïc pH - pH < 7,35  Toan, - pH > 7,45  kieàm, - pH bình thöôøng: tính % thay ñoåi PCO2 vaø HCO3- so vôùi trò soá bình thöôøng ñeå quyeát ñònh roái loaïn hoâ haáp hay chuyeån hoùa laø chính. VD1: pH: 7,39, PCO2: 30, HCO3- : 16, BE: -4 pH: 7,39: bình thöôøng, PCO2 giaûm 25%, HCO3- giaûm 33%  toan chuyeån hoùa laø chính VD2: pH: 7,45, PCO2: 30, HCO3- : 33, BE: +6
pH: 7,45: bình thöôøng, PCO2 giaûm 25%, HCO3- taêng 37,5%  kieàm chuyeån hoùa laø chính, keøm kieàm hoâ haáp VD3: pH: 7,38, PCO2: 50, HCO3- : 28 , BE: +2 pH: 7,38: bình thöôøng, PCO2 taêng 25%, HCO3- taêng 16,6%  toan hoâ haáp laø chính  BÖÔÙC 2: ñoïc PaCO2 - PaCO2 thay ñoåi ngöôïc chieàu vôùi pH  roái loaïn veà hoâ haáp, - PCO2 thay ñoåi cuøng chieàu vôùi pH  roái loaïn veà chuyeån hoùa VD1: pH: 7,31, PCO2: 10, HCO3- : 5, BE: -14, Na+: 123, Cl-: 99 pH: 7,31 2: kieàm chuyeån hoùa, - BE < -2: toan chuyeån hoùa (löu yù HCO3- tuøy thuoâc vaøo thay ñoå PCO2, trong khi BE thì khoâng)  tính Anion Gap  toång hôïp caùc roái loaïn Coâng thöùc tính Anion gap: AG = Na – (HCO3- + Cl-) . Bình thöôøng AG = 12  4 mEq/L Ñaùnh giaù tình traïng oxy maùu, thoâng khí: * Ñoïc PaO2 - PaO2: bình thöôøng: 80 - 100 mmHg - PaO2 < 60 mmHg - PaO2/FiO2 < 300  Thieáu oxy maùu < 200  ARDS - A-aDO2 > 60mmHg: shunt trong phoåi, tim * Ñoïc PaCO2 - PCO2 > 45 mmHg: giaûm thoâng khí - PCO2 < 35 mmHg: taêng thoâng khí, löu yù PCO2 thay ñoåi theo thaêng baèng kieàm toan II. TOAN CHUYEÅN HOÙA: 1. Coâng vieäc chaån ñoaùn: a) Hoûi beänh söû:  Daáu hieäu cô naêng khoâng ñaëc hieäu cuûa toan chuyeån hoùa: meät moûi, buoàn noân, noân.  Daáu hieäu giuùp chaån ñoaùn nguyeân nhaân: - Tieâu chaûy. - Hoûi tieàn caên nhöõng beänh ñaõ ñöôïc chaån ñoaùn: + Beänh thaän: suy thaän, toan hoùa oáng thaän,
+ Tieåu ñöôøng - Hoûi beänh söû cuûa ngoä ñoäc: thuoác (aspirine, INH,…), röôïu, ethylen glycol - Hoûi ñieàu trò tröôùc khi xaûy ra toan chuyeån hoùa: truyeàn dung dòch Acid amine, daãn löu caùc dòch cuûa ñöôøng tieâu hoùa (tröø dòch daï daøy). b) Khaùm:  Daáu hieäu taêng thoâng khí buø tröø: ñaây laø daáu hieäu gôïi yù giuùp nghó ñeán toan chuyeån hoùa: - Thôû saâu, ôû giai ñoïan ñaàu. - Thôû nhanh, thôû kieåu Kussmaul vaø roái loaïn tri giaùc ôû giai ñoïan sau.  Daáu hieäu giuùp chaån ñoaùn nguyeân nhaân: - Daáu maát nöôùc: tieâu chaûy, tieåu ñöôøng - Daáu hieäu soác: soác nhieåm truøng, soác giaûm theå tích c) Xeùt nghieäm ñeà nghò: Xeùt nghieäm cô baûn:  Khí maùu ñoäng maïch  Ion ñoà: Na+, K+, Ca++, Cl-  Anion gap = Na - (Cl + HCO3-)  Ñöôøng huyeát  Chöùc naêng thaän  10 chæ soá nöôùc tieåu (pH, ñöôøng, ketone) Xeùt nghieäm tìm nguyeân nhaân döïa beänh söû, laâm saøng:  CN gan,  Ketone maùu  Lactate maùu  Bilan nhieãm truøng  Ion ñoà: Na+, K+, Cl-  AG nieäu  Osmolaliteù maùu  OG maùu  Xeùt nghieäm tìm thuoác (salicylate,…), ñoäc chaát (röôïu, cyanide…), hormone (cortisone maùu aldosterone maùu, 17-OHP maùu, 17-KS, 17-OHCS nieäu 24giôø)  Sieâu aâm buïng: ñaùnh giaù gan, thaän, thöôïng thaän,…  Xeùt nghieäm khaùc: uric maùu, triglyceride maùu, sinh thieát gan, CT / MRI d) Chaån ñoaùn:  Toan chuyeån hoùa: - pH < 7,35. - HCO3 - < 21 mEq/L - PCO2 < 40 mHg (do buø tröø), thöôøng PCO2 giaûm 11-13 mmHg cho moãi 10 mEq/L HCO3 bò giaûm, neáu pCO2 thaáp hoaëc cao hôn so vôùi döï tính thì gôïi yù coù söï phoái hôïp vôùi kieàm hoaëc toan hoâ haáp.  Chaån ñoaùn nguyeân nhaân toan chuyeån hoùa, döïa vaøo: - Beänh söû vaø daáu hieäu laâm saøng - Anion gap:
+ Taêng: tieåu ñöôøng (do ketoacids), giaûm töôùi maùu moâ (soác), suy gan, (do taêng acid lactic), suy thaän (do öù ñoïng phosphate, sulfates, urate,…), ngoä ñoäc Methanol, ethylene glycol, salycilate (tích tuï anion höõu cô ngoïai sinh). + Bình thöôøng: tieâu chaûy, maát dòch tieâu hoùa qua daãn löu maät, tuïy, dòch ruoät (maát HCO3), toan hoùa oáng thaän gaàn hoaëc xa, beänh thaän moâ keû (giaûm baøi tieát H+) BAÛNG MOÄT SOÁ NGUYEÂN NHAÂN TOAN CHUYEÅN HOÙA Nguyeân nhaân toan Trieäu chöùng laâm saøng Xeùt nghieäm chuyeån hoùa gôïi yù AG taêng  Ñöôøng huyeát, ketones * Tieåu ñöôøng - Aên + uoáng + tieåu nhieàu - Gaày huyeát - Hoân meâ, thôû nhanh saâu Nöôùc tieåu: ñöôøng, ketone (+)  Ñöôøng huyeát, ketone * Ñoùi - AÊn uoáng keùm, - Suy dinh döôõng nieäu (+) * Ngoä ñoäc  Noàng ñoä röôïu trong - Röôïu - Beänh söû coù uoáng röôïu, - Muøi röôïu, hoân meâ maùu,  Osmolar gap  salicylate trong maùu - Salicylate Uoáng quaù lieàu salicylate (Aspirine) Suy chöùc naêng gan - Cyanide AÊn khoai mì cao saûn - Cyanide trong dòch daï Khoù thôû daøy (+) -  Acid lactic Baïch caàu , CRP  * Soác nhieãm truøng Beänh caûnh nhieãm truøng huyeát Caáy maùu (+)  Acid lactic * Vieâm daï daøy ruoät do Soát, tieâu chaûy, khoâng daáu CTM, CRP trong giôùi haïn sieâu vi hieäu maát nöôùc, thôû nhanh bình thöôøng saâu  Ureâ, creatinine maùu * Suy thaän caáp, maïn Beänh lyù ñöa ñeán suy thaän caáp, maïn * Suy gan VGSV B, CMV,… Suy chöùc naêng gan, Huyeát thanh chaån ñoaùn (+)  Acid lactic * Truyeàn nhieàu ñaïm Beänh nhaân ñöôïc truyeàn
Nguyeân nhaân toan Trieäu chöùng laâm saøng Xeùt nghieäm chuyeån hoùa gôïi yù nhieàu ñaïm * Baát thöôøng chuyeån hoùa baåm sinh  Acid lactic - Hoäi chöùng MELAS Toan chuyeån hoùa taùi phaùt, co giaät, oùi möûa, nhöùc ñaàu, CT/MRI (Mitochrondrial baùn manh ñoàng danh Sinh thieát cô Encephalomyopathy, hoaëc muø voû naõo, toaøn Lactic Acidosis and thaân bieán daïng luøn Stroke-like episodes: beänh naõo cô taêng acid lactic do roái loaïn chöùc naêng ti theå)  Triglyceride, - Beänh tích tuï Chaäm phaùt trieån, gan to, glycogen haï ñöôøng huyeát cholesterol, acid uric, acid lactic - Roái loaïn chuyeån Xuaát hieän sôùm sau sinh: Ñònh tính, ñònh löôïng caùc hoùa acid amin: beänh chaäm leân caân, oùi möûa, roái acid amin trong nöôùc tieåu tieåu leucine- loaïn tröông löïc cô,… isoleucine-valine (Maple syrup urine disease: nöôùc tieåu muøi ngoït caây thích), tieåu propionic, tieåu methylmalonic, tieåu isovaleric Anion Gap bình thöôøng * Maát Bicarbonate qua ñöôøng tieâu hoùa - Tieâu chaûy Tieâu chaûy nhieàu laàn, Maát nöôùc
Nguyeân nhaân toan Trieäu chöùng laâm saøng Xeùt nghieäm chuyeån hoùa gôïi yù - Doø ñöôøng tieâu hoùa, Beänh caûnh ngoaïi khoa, maát qua haäu moân taïm, Haäu phaãu coù daãn löu daãn löu dòch tuïy, ruoät ñöôøng tieâu hoùa non,… * Maát Bicarbonate qua thaän - Söû duïng Treû uoáng nhaàm Diamox Acetazolamide - Toan hoùa oáng thaän Chaäm phaùt trieån, oùi möûa, pH nieäu 5.8 xa (type I, III) nhieàu, aên nhieàu Giaûm Kali maùu Soûi thaän (nephrolithiasis), Calci hoùa thaän (Nephrocalcinosis) - Toan hoùa oáng thaän Baát thöôøng heä nieäu, pH nieäu < 5,8  kali maùu thieáu nhieãm truøng tieåu taùi phaùt mineralocorticoid (type IV)  cortisone maùu - Phì ñaïi tuyeán Phì ñaïi boä phaän sinh duïc,  17-OHP maùu, 17-KS, thöôïng thaän baåm sinh oùi möûa, chaäm phaùt trieån, taêng kali maùu 17-OHCS nieäu 24giôø  cortisone, aldosterone - Beänh Addison Da thaâm, tuït huyeát aùp, haï ñöôøng huyeát, oùi möûa maùu Baûng thaønh phaàn ñieän giaûi trong caùc dòch cô theå: Na+ K+ Cl- HCO3- mEq/l mEq/l mEq/l mEq/l Daï daøy 50 10 - 15 150 0 Tuïy 140 5 50 – 100 100 Maät 130 5 100 40 Iliostomy 130 15 – 20 120 25 – 30 Tieâu chaûy 50 35 40 50 Moà hoâi 50 5 55 0 Maùu 140 4–5 100 25 Nöôùc tieåu 0 - 100 20 – 100 70 - 100 0
2. Ñieàu trò: 2.1 Ñieàu chænh toan maùu baèng buø Natri Bicarbonate:  Chæ ñònh buø Bicarbonate: * Toan chuyeån hoùa trong soác: HCO3- < 15, PaCO2 < 25 - 35 mmHg * Ketoacidosis/ tieåu ñöôøng: pH < 7.1 hoaëc HCO3- < 5 * Khaùc: pH < 7.2 hoaëc HCO3- < 8  Choáng chæ ñònh: Coù toan hoâ haáp ñi keøm, chæ buø khi toan hoâ haáp ñaõ ñöôïc giaûi quyeát. Ñeå bieát coù toan hoâ haáp ñi keøm, duøng coâng thöùc Winter tính PCO2 öôùc löôïng = 1,5  HCO3- + (8  2) neáu < PCO2 ño ñöôïc, töùc laø coù toan hoâ haáp ñi keøm.  Coâng thöùc buø Bicarbonate: HCO3- caàn buø = (18 - HCO3-)  CN  0,4 hoaëc = BE  CN  0,4 Chæ buø 1/2 löôïng HCO3- ñöôïc tính theo coâng thöùc treân, truyeàn chaäm trong 6 - 8 giôø, pha loaõng thaønh dung dòch ñaúng tröông (dung dòch pha: Dextrose 5% hoaëc NaCl 0,45%). Neáu chuyeån hoùa naëng, coù theå tieâm tónh maïch 2 mEq/kg, sau ñoù truyeàn duy trì phaàn coøn laïi trong 6-8 giôø. Thöû laïi khí maùu sau khi truyeàn, neáu tCO2 hoaëc HCO3  15mmol/l  khoâng caàn buø tieáp vì thaän coù khaû naêng buø phaàn coøn laïi neáu nguyeân nhaân toan ñöôïc giaûi quyeát. Natribicarbonate 8,4% 2,5 ml/kg/laàn taêng HCO3- 4 mEq/L  Löu yù: Khi truyeàn Bicarbonate theo doõi ion ñoà:  Na+,  K+,  Ca++ , pha loaõng thaønh dd ñaüng tröông, truyeàn chaäm (< 0,5mEq/l, bôm nhanh gaây RLNT). Khoâng chích Calcium, truyeàn thuoác vaän maïch Dopamine, Dobutamine chung vôùi ñöôøng truyeàn Natri Bicarbonate. 2.2 Ñieàu trò nguyeân nhaân:  Soác: buø dòch choáng soác.  Tieâu chaûy caáp maát nöôùc: buø dòch.  Haäu moân taïm (iliostomy), doø ruoät, maät, tuïy,…): buø Biarbonate theo höôùng daãn.  Suy thaän caáp: chaïy thaän nhaân taïo hoaëc thaåm phaân phuùc maïc khi coù chæ ñònh  Tieåu ñöôøng: Insulin, buø dòch.  Nhieãm truøng huyeát: khaùng sinh thích hôïp.  Ñoùi: dinh döôõng ñuû naêng löôïng.  Do truyeàn ñaïm: ngöng.  Ngoä ñoäc: tuøy nguyeân nhaân: aspirine: kieàm hoùa nöôùc tieåu.  Taêng sinh tuyeán thöôïng thaän baåm sinh: Hydrocortisone, Syncortyl. III. TOAN HOÂ HAÁP: 1. Coâng vieäc chaån ñoaùn:
a) Hoûi beänh söû:  Meät, nhöùc ñaàu.  Hoûi caùc daáu hieäu cô naêng cuûa caùc nguyeân nhaân: yeáu lieät chi, nuoát khoù,…  Tieàn caên: suyeãn, beänh hoâ haáp maõn tính. b) Khaùm:  Tìm caùc daáu hieäu cuûa toan hoâ haáp: chuû yeáu laø daáu hieäu cuûa beänh lyù naõo do chuyeån hoùa (metabolic encephalopathy) goàm: nhöùc ñaàu, löø ñöø, hoân meâ, run giaät cô nhieàu oå, coù theå keøm daõn caùc tónh maïch voõng maïc vaø phuø gai thò do taêng aùp löïc noäi soï.  Tìm daáu hieäu suy hoâ haáp: thôû nhanh, ruùt loõm ngöïc, thôû ngöïc-buïng nghòch chieàu (lieät cô hoâ haáp).  Tìm caùc daáu hieäu gôïi yù nguyeân nhaân: - Yeáu lieät cô do soát baïi lieät, nhöôïc cô, H/c Guillain-Barre - Suyeãn, vieâm phoåi naëng, traøn khí maøng phoåi - Taéc ngheõn vuøng thanh quaûn, khí quaûn c) Xeùt nghieäm ñeà nghò:  Khí maùu ñoäng maïch  Xeùt nghieäm chaån ñoaùn nguyeân nhaân d) Chaån ñoaùn:  Toan hoâ haáp: - pH < 7,35, PCO2 > 45 mmHg, HCO3 bình thöôøng hoaëc taêng nheï trong giai ñoaïn caáp. - Toan hoâ haáp maõn tính HCO3 seõ taêng 3-4 mEq/L cho moãi 10 mmHg taêng PCO2, HCO3 taêng lôùn hôn hoaëc ít hôn so vôùi döï tính cho bieát coù kieàm hoaëc toan chuyeån hoùa keøm theo.  Chaån ñoaùn nguyeân nhaân: döïa vaøo daáu hieäu laâm saøng vaø caùc xeùt nghieäm caàn thieát khaùc. 2. Ñieàu trò:  Chuû yeáu laø ñieàu trò nguyeân nhaân gaây suy hoâ haáp vaø coù chæ ñònh giuùp thôû kòp thôøi (PCO2 > 60 mmHg trong suy hoâ haáp caáp)  Trong suy hoâ haáp maõn tính caàn löu yù moät soá ñieåm sau: - Haàu heát beänh nhaân dung naïp vôùi PCO2 cao, vaø yeáu kích thích hoâ haáp chính laø tình traïng giaûm Oxy maùu, do ñoù chæ neân cung caáp Oxy vôùi noàng ñoä ôû möùc thaáp nhaát ñeå naâng PaO2 ôû möùc chaáp nhaän ñöôïc (>50 mmHg) traùnh naâng PaO2 taêng cao ñoät ngoät seõ gaây öùc cheá hoâ haáp. - Neáu beänh nhaân suy hoâ haáp maõn tính ñang ñöôïc giuùp thôû, cuõng caàn thaän troïng laøm giaûm PaCO2 töø töø, traùnh gaây giaûm ñoät ngoät seõ gaây kieàm maùu naëng, laøm ñöôøng cong phaân ly oxyhemoglobin chuyeån traùi vaø gaây co thaét maïch maùu naõo coù theå daãn ñeán co giaät vaø töû vong.  Toan hoâ haáp coù phoái hôïp toan hoaëc kieàm chuyeån hoùa, ñieàu trò phaûi döïa treân nguyeân taéc ñieàu chænh nguyeân nhaân cuûa töøng loaïi roái loaïn.
IV. KIEÀM CHUYEÅN HOÙA: 1. Coâng vieäc chaån ñoaùn: a) Hoûi beänh söû:  Oùi nhieàu  Khai thaùc ñieàu trò tröôùc ñoù: - Truyeàn NaHCO3, daãn löu dòch daï daøy, söû duïng thuoác nhuaän tröôøng keùo daøi, thuoác lôïi tieåu keùo daøi - Kieàm chuyeån hoùa sau toan hoâ haáp ñaõ ñieàu chænh (post-hypercapnia). b) Khaùm:  Tìm daáu hieäu khoâng ñaëc hieäu: taêng kích thích do thieáu Oxy, do ñöôøng cong phaân ly Oxyhemoglobin chuyeån traùi.  Daáu hieäu do haäu quaû cuûa kieàm chuyeån hoùa gaây ra: - Tetany do giaûm Canxi maùu. - Yeáu cô, lieät ruoät do giaûm Kali maùu  Daáu hieäu cuûa caùc beänh lyù laø nguyeân nhaân gaây kieàm chuyeån hoùa do cô cheá cöôøng mineralocorticoid: Cushing, heïp ñoäng maïch thaän. c) Xeùt nghieäm ñeà nghò:  Khí maùu ñoäng maïch.  Ion ñoà maùu, Ion ñoà nöôùc tieåu (Na, Cl nöôùc tieåu).  Xeùt nghieäm chaån ñoaùn nguyeân nhaân. d) Chaån ñoaùn:  Kieàm chuyeån hoùa: pH maùu ñoäng maïch > 7,45, HCO3 thöôøng taêng cao > 40 mEq/L (möùc HCO3 taêng nheï thöôøng do ñaùp öùng buø tröø suy hoâ haáp maõn), PCO2 taêng 6-7 mmHg cho moãi 10 mEq/L taêng HCO3 do ñaùp öùng buø tröø. PCO2 taêng ôû möùc cao hôn hoaëc thaáp hôn gôïi yù coù keøm toan hoaëc kieàm hoâ haáp.  Chaån ñoaùn nguyeân nhaân chuû yeáu döïa vaøo khai thaùc beänh söû vaø caùc can thieäp ñieàu trò tröôùc ñoù.  Chaån ñoaùn phaân bieät 2 nhoùm nguyeân nhaân: - Kieàm chuyeån hoùa keøm giaûm theå tích dòch ngoaïi baøo: Cl nöôùc tieåu thaáp (< 10 mEq/L), Na nöôùc tieåu taêng (> 20 mEq/L) - Kieàm chuyeån hoùa keøm taêng tieát steroid thöôïng thaän: Cl nöôùc tieåu cao. 2. Ñieàu trò:  Kieàm chuyeån hoùa nheï: khoâng caàn ñieàu trò ñaëc hieäu.  Neáu do thuoác: ngöng caùc thuoác gaây kieàm chuyeån hoùa.  Kieàm chuyeån hoùa naëng: buø Cl cho dòch ngoaïi baøo baèng dung dòch NaCl ñöôøng uoáng hoaëc truyeàn tónh maïch, choáng chæ ñònh trong tröôøng hôïp coù nguy cô quaù taûi. Löu yù: buø Cl chæ coù taùc duïng khi Kali maùu ñaõ ñöôïc buø trong kieàm chuyeån hoùa do cô cheá cöôøng mineralocorticoid: hoäi chöùng Cushing, cöôøng Aldosterone tieân phaùt, böôùu tieát Renin, heïp ñoäng maïch thaän. V. KIEÀM HOÂ HAÁP:
1. Coâng vieäc chaån ñoaùn: a) Hoûi beänh söû:  Traïng thaùi hay lo laéng  Söû duïng thuoác: quaù lieàu Salicylate  Beänh lyù ñaõ maéc: xô gan, beänh lyù thaàn kinh trung öông b) Khaùm:  Thôû nhanh, saâu (do nguyeân nhaân taïi naõo hoaëc roái loaïn chuyeån hoùa)  Tetany do kieàm hoâ haáp  Beänh nhaân ñang thôû maùy: kieåm tra caùc thoâng soá maùy thôû c) Xeùt nghieäm ñeà nghò:  Khí maùu ñoäng maïch.  Ion ñoà.  Caùc xeùt nghieäm khaùc giuùp chaån ñoaùn nguyeân nhaân. d) Chaån ñoaùn:  Kieàm hoâ haáp: pH maùu taêng, PCO2 giaûm coøn 20 – 25 mmhg, HCO3 giaûm khoâng quaù 3-4 mEq/L do buø tröø, trong tröôøng hôïp kieàm hoâ haáp maõn tính HCO3 giaûm 4-5 mEq/L cho moãi 10 mmHg giaûm PCO2. Neáu HCO3 giaûm ôû möùc nhieàu hôn hoaëc ít hôn so vôùi döï tính, thöôøng gôïi yù coù keøm theo toan hoaëc kieàm chuyeån hoùa. 2.Ñieàu trò:  Traán an söï lo laéng cho beänh nhaân.  Coù theå duøng phöông phaùp cho thôû laïi khí CO2 baèng caùch thôû qua 1 tuùi baèng giaáy, traùnh duøng tuùi nhöïa vì coù theå gaây ngaït.  Neáu taêng thoâng khí do maùy thôû, ñieàu chænh caùc thoâng soá maùy thôû ñeå giaûm thoâng khí phuùt.