Sáng kiến kinh nghiệm THCS: Thảo luận nhóm trong dạy học Toán 9

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:16

Thêm vào BST

Báo xấu

10
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của sáng kiến "Thảo luận nhóm trong dạy học Toán 9" nhằm giúp giáo viên nâng cao năng lực tự nghiên cứu, tìm hiểu,từ đó đưa ra phương pháp giảng dạy hiệu quả hơn. Nghiên cứu vấn đề này giáo viên nắm được những thuận lợi, khó khăn khi dạy học môn toán, trong bồi dưỡng học sinh yếu, khá, giỏi, từ đó định hướng nâng cao chất lượng dạy và học môn Toán 9.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THCS: Thảo luận nhóm trong dạy học Toán 9

2 PHẦN 1: ĐẶT VẤN ĐỀ 1.Lí do chọn đề tài. Hiện nay Bộ GD & ĐT đang tiến hành đổi mới toàn diện về giáo dục ở các cấp học, trong đó có cấp THCS nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả giáo dục. Những năm gần đây đã có nhiều chương trình nghiên cứu và ứng dụng các biện pháp khác nhau nhằm đáp ứng nhu cầu đổi mới, một trong các biện pháp đó là Phương pháp dạy học tích cực. Với cương vị là một giáo viên đã nhiều năm giảng dạy chương trình lớp 9, tôi nhận thấy môn học Toán ở lớp 9 có nhiều vấn đề khó với cách học mới nên các em còn nhiều bỡ ngỡ, tự ti, không dám trình bày suy nghĩ, ý kiến của mình. Kiến thức khó, trừu tượng, đặc biệt trong chương trình có nhiều bài thực hành rèn luyện kỹ năng, nếu chỉ để giáo viên giảng, hướng dẫn thì các em sẽ bị động và khó tiếp thu kiến thức và khó nhớ. Nhằm đáp ứng mục tiêu giáo dục hiện nay là chú trọng đến việc rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh ở tất cả các khối lớp, để đạt được mục đích đó thì không có biện pháp nào đem lại kết quả khả quan bằng phương pháp thảo luận nhóm. Qua phương pháp này giúp các em rèn luyện các kỹ năng sống như: tư duy, tự nhận thức, giao tiếp, hợp tác, làm chủ bản thân… Với những lí do trên tôi mạnh dạn đưa ra sáng kiến kinh nghiệm:“Thảo luận nhóm trong dạy học Toán 9” nhằm phát huy hiệu quả giảng dạy góp phần nâng cao chất lượng bộ môn trong nhà trường. 2.Mục đích nghiên cứu Đề tài nghiên cứu không chỉ mong đợi vào kết quả học tập môn toán của các em tốt hơn mà còn khơi gợi hứng thú học tập, các em có khả năng giao tiếp, hợp tác trong học tập, tìm hiểu kiến thức và đặc biệt là khả năng trình bày trước đám đông là rất cần thiết. Nghiên cứu về“Thảo luận nhóm trong dạy học Toán 9” giúp giáo viên nâng cao năng lực tự nghiên cứu, tìm hiểu,từ đó đưa ra phương pháp giảng dạy hiệu quả hơn. Nghiên cứu vấn đề này giáo viên nắm được những thuận lợi, khó khăn khi dạy học môn toán, trong bồi dưỡng học sinh yếu, khá, giỏi, từ đó định hướng nâng cao chất lượng dạy và học môn toán 9. 3. Nội dung nghiên cứu Tìm hiểu về phương pháp thảo luận nhóm và đưa ra các bài toán phù hợp. 4. Đối tượng nghiên cứu
3 Lớp 9C, 9D Trường THCS Tây Đằng, huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội. 5. Phạm vi nghiên cứu Năm học 2020 - 2021 . 6. Phương pháp nghiên cứu: Trên cơ sở rút kinh nghiệm từ quá trình kinh giảng dạy, khi thực hiện sáng kiến này tôi đã sử dụng một số phương pháp sau đây: - Phương pháp nghiên cứu lí luận - Phương pháp phân tích, tổng hợp. - Phương pháp thực hành - rút kinh nghiệm. - Phương pháp khảo sát thực tế và so sánh - đối chiếu. PHẦN 2: NỘI DUNG NGHIÊN CỨU 1. Cơ sở lí luận Phương pháp dạy học tích cực là phương pháp hướng tới việc tích cực hóa hoạt động nhận thức của học sinh, tập trung phát huy tính chủ động sáng tạo của người học, để phát huy được tính tích cực của học sinh thì mỗi thầy cô giáo phải nỗ nực tìm ra cách thức tổ chức dạy học dể học sinh hứng thú học tập. Xuất phát từ thực tiễn cho thấy giáo viên là người đóng vai trò chủ đạo trong việc tổ chức các hoạt động của thầy và trò trong một tiết học vì vậy việc nắm vững các phương pháp dạy học tích cực là yêu cầu cấp bách không thể thiếu được trong việc đổi mới hoạt động dạy và học ở tất cả các môn học trong trường phổ thông nói chung và bộ môn toán nói riêng. 2. Cơ sở thực tiễn. Phương pháp cho học sinh thảo luận ở trên lớp có tác dụng rất tốt cho việc phát huy tối đa tính tích cực của học sinh. Đồng thời, quá trình thảo luận dưới sự hướng dẫn của giáo viên cũng tạo ra mối quan hệ hai chiều giữa giáo viên và học sinh, giúp cho giáo viên nắm được hiệu quả giáo dục về mặt nhận thức cũng như có thái độ, quan điểm, xu hướng hành vi của học sinh. *Với giáo viên: Có thể là do sợ không đủ thời gian, cơ sở vật chất thiếu thốn (phòng, lớp không đủ cho các nhóm học sinh thảo luận) v.v… Nguyên nhân chính vẫn là do phương pháp này chưa được chú trọng đúng mức. Giáo viên giảng dạy ở lớp 9 thường ngại bài dài, kiến thức khó nên giáo viên thường sử dụng phương pháp thuyết trình cũ mà chưa quan tâm đến việc phát huy tính tích cực của các em. *Với học sinh: -Ngại làm việc, chỉ thích ghi: xuất phát từ thói quen học theo kiểu truyền thống.
4 -Thói quen chỉ làm việc cá nhân chưa có tính hợp tác tập thể. - Các em chưa tích cực xem bài trước khi đến lớp: ít có học sinh nào tự giác chuẩn bị bài học trước khi đến lớp. - Tự ti, sợ sai chưa mạnh dạn phát biểu, ngại giao tiếp với bạn bè thầy cô… * Kết quả thực trạng Qua thống kê khảo sát chất lượng bài khảo sát đầu học kì I của học sinh lớp 9C; 9D – lớp tôi trực tiếp giảng dạy kết quả như sau: Lớp Tổng Loại giỏi Loại khá Loại TB Loại yếu số bài SL % SL % SL % SL % 9C 31 1 3,2 5 16,1 22 71 3 9,7 9D 35 2 5,7 6 17,1 22 62,9 5 14,3 Trước thực trạng đó, tôi nghiên cứu tài liệu, học hỏi điều chỉnh trong từng tiết học giúp học sinh chủ động tiếp thu kiến thức, phát huy tính tích cực tư duy sáng tạo, rèn khả năng hợp tác giúp các em có hứng thú học tập, đặc biệt là kĩ năng vận dụng phương pháp thảo luận nhóm trong học tập môn Toán 9. 3. Các biện pháp nghiên cứu. Để tổ chức thành công với phương pháp dạy học nhóm thì người giáo viên phải nắm vững cách thức tổ chức thực hiện. Dạy học nhóm đòi hỏi giáo viên phải có năng lực lập kế hoạch và tổ chức, còn học sinh phải được hướng dẫn về phương pháp, được luyện tập và thông thạo cách học này. Việc lập kế hoạch, tổ chức hoạt động nhóm phải phản ánh được toàn bộ quá trình dạy học. Điều kiện để học sinh đạt được thành công trong học tập cũng là phải nắm vững các kỹ thuật làm việc cơ bản. Các yêu cầu công việc đề ra phải rõ ràng và phù hợp. 3.1. Giải pháp chung a/ Tìm hiểu khái niệm về phương pháp thảo luận nhóm Thảo luận nhóm là phương pháp được tiến hành ở trên lớp, học sinh được chia làm nhiều nhóm nhỏ, có thể là theo cặp hoặc theo số lượng học sinh từ 4 đến 6 em. Nhiệm vụ của các nhóm có thể giống nhau hoặc mỗi nhóm một nhiệm vụ khác nhau, là các phần trong một bài hay một chủ đề chung. Bản chất của phương pháp này và phương pháp tổ chức cho học sinh học tập theo các nhóm nhỏ để giải quyết các vấn đề, thực hiện các nhiệm vụ có liên quan đến nội dung bài học. b/ Tìm hiểu về ưu điểm, nhược điểm của phương pháp thảo luận nhóm *Ưu điểm:
5 Phương pháp dạy học hợp tác tạo thuận lợi cho học sinh được giao tiếp, sử dụng ngôn ngữ để trình bày những hiểu biết của mình cho bạn học nghe, đồng thời được lắng nghe và bàn bạc về những nội dung bạn trình bày. Nhờ vào việc học trong nhóm, học sinh phát triển được năng lực tự đánh giá và sự tự tin ở bản thân. Khi làm việc theo nhóm, học sinh xử lý các tài liệu mới, tự mình tìm hiểu và cùng các bạn trong nhóm thảo luận xoay quanh một bài cụ thể. Hoạt động thảo luận làm cho việc học theo nhóm thường sôi nổi và trong môi trường học tập đó ngay cả các học sinh nhút nhát, ít phát biểu trong lớp cũng sẽ mạnh dạn tham gia xây dựng bài. Như vậy, hoạt động nhóm mang lại cho học sinh những cơ hội thuận lợi để làm quen với nhau, gắn bó với nhau bởi hoạt động tập thể và tạo nên động cơ để học sinh tích cực hoạt động, đặc biệt khi có yếu tố cạnh tranh (thi đua). Với hoạt động làm việc nhóm, học sinh có thể cùng nhau hoàn thành nhiệm vụ, đạt được những điều mà các em không thể làm được một mình. *Nhược điểm - Sử dụng phương pháp này thường mất nhiều thời gian. - Phương pháp này chỉ thực sự có hiệu quả khi dung lượng kiến thức trong một bài không quá nhiều, số lượng học sinh trong một lớp không quá đông, không gian lớp học chưa phù hợp,…và giáo viên phải theo dõi sát sao hoạt động của các nhóm. 3.2. Giải pháp cụ thể Để cho việc sử dụng phương pháp hướng dẫn học sinh thảo luận có kết quả tốt, giáo viên cần quan tâm đến hai khâu công việc rất quan trọng là: chuẩn bị nội dung thảo luận và tổ chức công việc cần thảo luận. a/ Chuẩn bị nội dung thảo luận Cần chọn bài, chọn vấn đề thích hợp cho học sinh thảo luận, những bài cho học sinh thảo luận thường là những bài không khó về mặt nội dung nhưng lại có một vấn đề được nhiều người quan tâm, có nhiều cách giải quyết khác nhau. Như vậy không phải bài nào cũng thích hợp với phương pháp này. Việc lựa chọn bài không chính xác sẽ làm cho buổi thảo luận khô khan, tẻ nhạt, thiếu sôi động, dẫn đến hiệu quả giáo dục thấp. Khi đã chọn được bài đúng yêu cầu, giáo viên cần bảo cho học sinh tự nghiên cứu trước bài đó, vấn đề đó ở nhà để chuẩn bị ý kiến phát biểu. Ý kiến chuẩn bị của học sinh phải được ghi ra giấy. Sau buổi thảo luận, giáo viên thu để kiểm tra (Có thể cho điểm sau) Sau đây là các câu hỏi kiểm tra dùng cho việc chuẩn bị dạy học nhóm:
6 - Chủ đề có phù hợp với dạy học nhóm không? - Các nhóm làm việc với nhau nhiệm vụ giống hay khác nhau? - Học sinh có đủ kiến thức, điều kiện cho công việc nhóm chưa? - Cần trình bày làm việc nhóm như thế nào? - Cần chia nhóm theo tiêu chí nào? - Cần tổ chức bàn ghế học lớp học như thế nào? Đối với giáo viên, để tổ chức hoạt động nhóm linh hoạt, hiệu quả cần phải lập kế hoạch hoạt động nhóm theo bảng sau KẾ HOẠCH HOẠT ĐỘNG NHÓM - Luyện tập / vận dụng kĩ năng Mục đích - Tìm hiểu nội dung mới Hoạt động này hướng đến trải nghiệm - Kiểm tra một văn bản, một tài học tập nào? liệu,… - Làm dự án - Ít hơn thời lượng một tiết học Thời lượng - Một tiết học Hoạt động nhóm này diễn ra trong bao - Ít hơn một tuần lâu? - Nhiều hơn một tuần - Sự sẵn sàng / Cấp độ kĩ năng Đặc điểm học sinh - Hứng thú Những đặc điểm nào ảnh hưởng đến - Phong cách học / tư duy nhiệm vụ hoặc trải nghiệm học tập này? - Trải nghiệm - Hoàn cảnh Thành phần tham gia - Giống nhau Nhóm gồm các học sinh có đặc điểm - Không giống nhau giống nhau hay không giống nhau? Hình thức tổ chức / Quy mô - Theo cặp Hình thức tổ chức nào phù hợp nhất với - Vòng tròn (6-8 người) hoạt động học tập? Quy mô như nào thì - Nhóm nhỏ gồm 6-8 người đạt được mục đích? - Chia lớp thành các nhóm
7 Cách thức tiến hành - Do giáo viên chọn Các nhóm sẽ được tiến hành như thế - Do học sinh chọn nào? - Ngẫu nhiên b/ Tổ chức thảo luận - Trước buổi thảo luận, giáo viên cần nêu lại một lần nữa yêu cầu, mục đích và nội dung buổi thảo luận. Sau đó chỉ định người điều khiển cuộc thảo luận (Có thể là lớp trưởng). - Nếu có địa điểm, lớp có thể phân thành nhiều nhóm để thảo luận. Trong quá trình trao đổi, giáo viên chỉ làm nhiệm vụ quan sát, theo dõi mà không tham gia ý kiến thảo luận (Có thể phát biểu ý kiến về cách làm nếu cần). - Khi gần kết thúc thảo luận, giáo viên tập hợp những ý kiến đã trao đổi bổ sung, giải thích thêm và kết luận. - Thông thường thời gian thảo luận trong 1 tiết không nhiều, trong trường hợp cuộc thảo luận vẫn còn nhiểu ý kiến chưa kết thúc thì giáo viên có thể cho học sinh sắp xếp thời gian, thảo luận tiếp vào giờ tự học và việc tổng kết để vào hôm khác. *Một số chú ý khi thực hiện dạy học nhóm: - Cần luyện cho học sinh quy tắc làm việc nhóm. - Trao đổi để tiến hành làm việc nhóm. - Luyện tập về kĩ năng làm việc nhóm. - Duy trì trật tự cần thiết trong khi làm việc nhóm. - Giáo viên quan sát, hỗ trợ các nhóm học sinh. - Giúp ổn định các nhóm khi làm việc cần thiết. 3.3. Quy trình thực hiện * Bước 1: Hình thành các nhóm làm việc. Nhóm học tập được thành lập tùy vào ý tưởng của giáo viên theo đặc thù môn học, bài học, nhóm được thành lập như sau: - Nhóm hình thành trên sự cộng tác kết hợp của tất cả các thành viên trong nhóm; số lượng thành viên mỗi nhóm khoảng từ 2-8 HS. - Kiểu nhóm GV nên thay đổi để tránh khỏi sự nhàm chán, ví dụ chia nhóm theo điểm số, theo biểu tượng, theo ghép hình, theo sở thích… - Sau khi đã tập hợp đủ số thành viên, GV có thể chỉ định nhóm trưởng( nhóm trưởng nên luân phiên để tạo cho các em mạnh dạn trước tập thể). - Nhóm trưởng có trách nhiệm nhận nhiệm vụ GV giao, sau đó làm rõ yêu cầu, nhiệm vụ của nhóm, phân việc, điều khiển nhóm thảo luận, làm đại diện chính thức cho nhóm.
8 *Bước 2: Giao nhiệm vụ cho các nhóm - Mỗi nhóm dù được thành lập dưới hình thức nào, GV cần chuẩn bị nôi dung, các vấn đề làm tiêu chí cho các hoạt động nhóm. Nhiệm vụ phải được viết ra và cách thực hiện phải được hướng dẫn rõ ràng - Nhiệm vụ mà GV giao cho các nhóm có thể là một vấn đề cần tổng hợp từ những vấn đề đã học hoặc dưới dạng bài tập thực hành. - Nêu các tiêu chí, đánh giá giữa các nhóm để tạo sự thi đua giữa các nhóm. *Bước 3: Làm việc nhóm Các nhóm làm theo trình tự sau: + Nhóm thỏa thuận các công việc thực hiện, cách thực hiện và phân công công việc trong nhóm. + Cá nhân làm việc độc lập rồi trao đổi ý kiến, thảo luận trong nhóm để hoàn thành nhiệm vụ được giao hoặc các thành viên trong nhóm báo cáo cho nhóm về nội dung và cách trình bày cho những thành viên trong nhóm khác. + Phối hợp các công việc của các cá nhân thành “sản phẩm chung” của nhóm. Trong khi các nhóm tiến hành làm việc, GV cần theo dõi từng nhóm làm việc, động viên, khen ngợi giúp đỡ kịp thời khi các nhóm gặp khó khăn hoặc cá nhân mỗi nhóm gặp khó khăn, trở ngại. *Bước 4: Đại diện nhóm báo cáo kết quả - Sau thời gian hoạt động, các nhóm đã tìm ra kết luận hoặc tạo ra được sản phẩm theo yêu cầu nhiệm vụ, GV yêu cầu các nhóm lần lượt báo cáo kết quả thảo luận, trình bày sản phẩm của nhóm mình. - GV cho tất cả các nhóm tham gia đóng góp ý kiến nhận xét, bổ sung. GV giải đáp thắc mắc, nhận xét, bổ sung, chốt lại các ý đúng. - GV khen ngợi, khuyến khích, động viên, các nhóm trình bày, đồng thời bổ sung để hỗ trợ từng nhóm. - Qua đó GV có cơ hội chia sẻ, trao đổi, tìm hiểu, đánh giá mức độ tiếp thu bài học, tính tư duy sáng tạo của HS. 3.4.Các biện pháp thực hiện chi tiết Không phải tất cả các bài học trong chương trình lớp 9 đều phù hợp với phương pháp này nhưng cũng không ít bài có thể vận dụng được. Tuy nhiên do điều kiện thời gian có giới hạn nên tôi chọn một số bài có nội dung phù hợp, có thể tổ chức theo cặp và nhóm là rất phù hợp. a/ Hoạt động cặp đôi (xây dựng cặp đôi đối với 2 HS). Hoạt động này rất hiệu quả trong phần áp dụng của bài lí thuyết, bài luyện tập; ôn tập đặc biệt là quá trình ôn luyện thi vào 10 đối với HS lớp 9.
9 *Ví dụ 1: Cho biểu thức (Bài ôn tập chương I)( hoạt động nhóm từ 4 đến 5 phút) a  a  b Q= - 1+ : với a > b > 0 a -b  2 2 a -b  a- a 2 -b 2 2 2 a) Rút gọn biểu thức Q b) Xác định giá trị của Q khi a = 3b * Đối với bài tập này tổ chức thảo luận nhóm đôi * Học sinh xác định được nhiệm vụ - Đối với dạng bài tập này HS có thể giải thích được cho nhau đề bài cho a > b > 0 để làm gì? - Hướng dẫn cho nhau thứ tự thực hiện phép tính có trong biểu thức. - Cùng nhau thảo luận để rút gọn biểu thức theo thứ tự phép tính đã xác định. - Ôn lại cách quy đồng phân thức; thực hiện phép tính đối với phân thức… - Biết thay giá trị của tham biến vào biểu thức rút gọn. * Đại diện một nhóm trình bày kết quả. * GV yêu cầu các nhóm khác nhận xét, đánh giá kết quả, phát hiện lỗi sai nếu có và sửa sai, sau đó chốt kiến thức. Lời giải: a) Rút gọn biểu thức Q a  a  b Q= - 1+ : a 2 -b 2  a 2 -b 2  a- a -b 2 2 ( ) 2 a a+ a -b 2 2 a- a -b 2 a 2 a2 - a 2 -b 2 = -  = - a 2 -b2 a 2 -b2 b a 2 -b 2 b. a 2 -b 2 = a - ( a 2 - a 2 -b 2 ) = a - a 2 -a 2 +b 2 a 2 -b 2 b. a 2 -b 2 a 2 -b2 b. a 2 -b2 a b2 a b = - = - a 2 -b2 b. a 2 -b2 a 2 -b 2 a 2 -b 2 ( a-b ) 2 a-b a-b = = = a 2 -b 2 ( a-b )( a+b ) a+b b) Thay a = 3b vào biểu thức Q, ta được: 3b-b 2b 2b 1 2 Q= = = = = 3b+b 4b 4b 2 2 *Ví dụ 2: Bài 31 trang 116 SGK Toán 9 tập 1 (Bài Luyện tập) – Thực hiện hoạt động nhóm từ 4 đến 5 phút A Trên hình 82, tam giác ABC ngoại tiếp đường tròn (O) F D O
10 a) Chứng minh rằng 2AD = AB + AC – BC b)Tìm các hệ thức tương tự như các hệ thức ở câu a) * Đối với bài tập này hoạt động nhóm cặp đôi HS có thể giúp nhau ôn lại khái niệm đường tròn nội tiếp tam giác hay tam giác ngoại tiếp đường tròn; cách xác định tâm của đường tròn nội tiếp tam giác từ đó rèn kỹ năng vẽ hình. * Từ hình vẽ HS xác định được quan hệ giữa AB; BC; CA với đường tròn (O) * Sử dụng tính chất hai tiếp tuyến cắt nhau để giải quyết yêu cầu bài toán: Chứng minh các đoạn thẳng bằng nhau: Nếu AB, AC là hai tiếp tuyến của (O) lần lượt tại A, B thì ta có: AB=AC * Nhớ lại công thức tính chu vi tam giác Chu vi tam giác ABC là: C∆ABC = AB+AC+BC * Đối với câu b) HS có lực học non hơn có thể vận dụng kết quả câu a) để viết tiếp lời giải Lời giải : a) Tam giác ABC ngoại tiếp đường tròn tâm (O) nên AB, BC, AC lần lượt là tiếp tuyến tại D, E, F của đường tròn. Theo tính chất của hai tiếp tuyến cắt nhau ta có: AD = AF; DB = BE; FC = CE Xét vế phải: VP = AB + AC – BC = (AD + DB) + (AF + FC) − (BE + EC) Thay DB = BE, FC = CE vào biểu thức trên, ta được: VP = (AD + BE) + (AF + CE) − (BE + EC) = AD + BE + AF + CE – BE − EC =AD + AF + (BE − BE) + (CE − EC) = AD + AF = 2AD = VT Vậy 2AD = AB + AC − BC b) Các hệ thức tương tự là: 2BD = BA + BC − AC; 2CF = CA + CB − AB Khai thác bài toán: AB+BC+AC Đặt p = là nửa chu vi của tam giác ABC: AB = c; BC = a; CA = b 2 Ta có: 2AD = AB + AC – BC = (AB + BC + AC) −2BC AB+BC+AC 2BC ⇔ AD = − ⇔ AD = p – BC hay AD = p − a 2 2 Tương tự ta có các kết quả sau: AD = AF = p – a; BD = BE = p – b; CE = CF = p − c. Từ đó có thêm cách tính chu vi tam giác. Đối với bài tập này tổ chức thảo luận:
11 - Đại diện một nhóm trình bày kết quả. - Các nhóm khác nhận xét, đánh giá kết quả, phát hiện lỗi sai nếu có và sửa sai. - GV nhận xét chốt kiến thức. b/Hoạt động nhóm lớn: ( Hoạt động này tùy theo đặc điểm để chia nhóm) - Trong lớp có thể chia theo nhóm cố định: hai bàn (4 HS); cả dãy (thực hiện theo yêu cầu bài tập điền khuyết; trả lời phản ứng nhanh hoặc trò chơi dưới hình thức đúng – sai; ghép – nối…) - Ngoài trời có thể chia nhóm theo tổ; theo các bàn ngồi gần nhau; theo ghép hình hoặc theo sở thích. Có thể cho HS tự tạo nhóm theo nhu cầu… *Ví dụ 3: §5. ỨNG DỤNG CÁC TỈ SỐ LƯỢNG GIÁC CỦA GÓC NHỌN. THỰC HÀNH NGOÀI TRỜI (Chương I- Hình học 9) Thời Nội dung Phương pháp Phương tiện gian Mở đầu bài dạy: Tạo tình huống Để đo chiều cao của một tháp, một cột cờ mà ta không trèo lên Tổ chức trò 5 phút đến đỉnh hoặc xác định chiều chơi theo nhóm Máy chiếu rộng của một khúc sông mà việc 4 đến 8 HS đo đạc chỉ tiến hành tại một bờ sông thì ta làm như thế nào? Nội dung 1: Giới thiệu nhiệm vụ Làm việc và cách tiến hành xác định chiều nhóm kết hợp Bảng nhóm, 10 phút cao với thảo luận phấn - Xác định chiều cao cột cờ lớp - Các bước thực hiện như SGK Làm việc Nội dung 2: Giới thiệu nhiệm vụ nhóm kết hợp Bảng nhóm, 10 phút và cách tiến hành xác định với thảo luận phấn khoảng cách lớp Nội dung 3: Hướng dẫn hs chuẩn Thuyết trình và 10 phút Máy chiếu bị thực hành hỏi - đáp Nội dung 4: - Gv nêu yêu cầu * Dụng cụ: Hoạt động 40 phút thực hiện các nhiệm vụ : - Mỗi tổ một nhóm lớn + Đo chính xác theo quy trình đã thước dây dài,
12 học lý thuyết máy tính, mẫu + Hai nhóm tiến hành đo: báo cáo. -Nhóm 1: Đo chiều cao - Yêu cầu tổ phó -Nhóm 2: Đo khoảng cách gặp GV nhận Sau một nửa thời gian hai nhóm giác kế, e ke; tổ đổi vị trí và tiếp tục đo trưởng quán + Yêu cầu với mỗi bài toán cần xuyến các tổ đo viên. ít nhất 3 lần, tính toán kết quả và * Mẫu báo cáo lấy kết quả trung bình của 3 lần (in sẵn). đo + Hoàn thành báo cáo thực hành vào cuối tiết học. +Giáo viên chú ý đảm bảo kỷ luật, an toàn trong quá trình đo - HS thực hành đo theo sự phân công của GV - Gv theo dõi, hướng dẫn, giúp đỡ -HS báo cáo thực hành -Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ của HS Nội dung 5: GV chốt lại kiến HS thuyết trình 15 phút thức nhận xét giờ TH và hướng và báo cáo kq Máy chiếu dẫn về nhà nhóm *Ví dụ 4: §4. ĐƯỜNG THẲNG SONG SONG VÀ ĐƯỜNG THẲNG CẮT NHAU (Chương II- Đại số 9) Thời Nội dung Phương pháp Phương tiện gian Mở đầu bài dạy: Tổ chức trò 5 phút -Tạo tình huống chơi từ 4 đến 8 Máy chiếu -Dẫn dắt vào bài giảng HS Nội dung 1: Đường thẳng song Làm việc Bảng nhóm, 10 phút song nhóm kết hợp phấn GV giao nhiệm vụ học tập. với thảo luận
13 Gv yêu cầu HS quan sát từ phần lớp bằng hình khởi động từ đó rút ra điều kiện thức phiếu học để hai đường thẳng song song, tập trùng nhau Theo dõi, hướng dẫn, giúp đỡ HS thực hiện nhiệm vụ Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ của HS GV chốt lại kiến thức. Nội dung 2: Đường thẳng cắt nhau GV giao nhiệm vụ học tập. Gv tổ chức cho HS quan sát từ kết quả phần khởi động cho Hs rút ra kết luận. GV gợi ý: Nếu chúng không song song, không trùng nhau thì chúng cắt nhau Gv hướng dẫn HS rút ra kết luận và giới thiệu phần chú ý. Làm việc Gợi ý : Dựa vào kết luận ở trên nhóm kết hợp 13 phút về hai đường thẳng song song Bảng, phấn với thảo luận hoặc trùng nhau lớp + Nhận xét về hệ số a của hai đường thẳng y = 0.5x + 2 và đường thẳng y = 0,5x – 1? + Từ đó kết luận gì về hai đường thẳng y = 0,5x + 2 và y = 1,5x + 2? Theo dõi, hướng dẫn, giúp đỡ HS thực hiện nhiệm vụ Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ của HS GV chốt lại kiến thức. Nội dung 3: Luyện tập- Vận -Thuyết trình 10 phút dụng và hỏi - đáp Máy chiếu - GV giao nhiệm vụ học tập. - Hoạt động
14 - Gv Hướng dẫn HS làm bài toán nhóm bằng các gợi ý. + Nêu yêu cầu của đề bài ? + Hai hàm số y = 2mx + 3 và y = (m + 1)x + 2 là bậc nhất khi nào? + Hai đường thẳng d1 và d2 cắt nhau khi nào ? + Hai đường thẳng d1 và d2 song song với nhau khi nào ? Nội dung 4: Củng cố dấu hiệu Hoạt động 5 phút nhận biết đường thẳng song Bảng, phấn nhóm cặp đôi song, cắt nhau, trùng nhau. Nội dung 5: Chốt bài và hướng Thuyết trình 2 phút Máy chiếu dẫn về nhà và hỏi đáp PHẦN 3: KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC Với giải pháp trên trong quá trình giảng dạy tôi nhận thấy: -Chất lượng bộ môn tăng lên. HS đã bước đầu hình thành thói quen và kĩ năng đọc hiểu, HS tự giác, linh động, sáng tạo, tự tin hơn khi trình bày -Các nhóm hợp tác thích nghi, giúp đỡ trách nhiệm, giao tiếp học hỏi lẫn nhau, tự tìm tòi. -Học sinh tự phát hiện, tự chiếm lĩnh kiến thức. -Học sinh nhút nhát mạnh dạn hơn. -Học sinh hứng thú, tập trung, thi đua, vui vẻ, tích cực hơn. -Tiết dạy tự nhiên, sinh động và hiệu quả. -Lớp học sôi nổi hơn, GV – HS ; HS - HS thân thiện gần gũi hơn. Bài học: Để sử dụng phương pháp dạy học tích cực nhằm phát huy năng lực tự học cho học sinh trong môn Toán cần thực hiện liên tục và kiên trì, tỉ mỉ. Do yêu cầu mục tiêu nội dung cần đạt trong tiết học tương đối nhiều, thời gian hạn chế,cho nên việc hướng dẫn về nhà còn cần chi tiết cụ thể hơn. Kết quả năm học 2020 – 2021 có sự chuyển biến rõ rệt: Lớp Sĩ số SL Giỏi % Khá % TB % Yếu % 9C 31 31 3 9,7 10 32,3 16 51,5 2 6,5 9D 35 35 4 11,4 12 34,3 16 45,7 3 8,6 PHẦN 4: ĐỀ XUẤT VÀ KHUYẾN NGHỊ
15 1. Đề xuất 1. Các cấp lãnh đạo ngành tăng cường tổ chức các buổi hội thảo, chuyên đề, dự giờ trao đổi kinh nghiệm. 2. Trang bị đủ cơ sở vật chất và tạo điều kiện, khuyến khích giáo viên sử dụng có hiệu quả đồ dùng thiết bị, và tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học. 3. Tăng cường hoạt động của các tổ nhóm chuyên môn, đổi mới sinh hoạt chuyên môn thông qua nghiên cứu bài học, nghiên cứu hoạt động học của học sinh… 4. Đối với giáo viên cần chú trọng hơn việc thực hành cho học sinh, hướng dẫn học sinh chuẩn bị bài và tự học bài, tự học trên internet, tích cực, chủ động thực hiện nhiệm vụ trên lớp. 2. Khuyến nghị: Nhà trường tạo điều kiện cho giáo viên tham dự đầy đủ các buổi tập huấn do cấp trên tổ chức; tổ chức cho giáo viên dự giờ học hỏi kinh nghiệm của các đơn vị bạn và trong nhà trường. Trong quá trình giảng dạy học sinh học tập, tự bồi dưỡng, đọc tài liệu tham khảo... tôi đã rút ra một số kinh nghiệm nêu trên. Hy vọng đề tài:“Thảo luận nhóm trong dạy học Toán 9” là một kinh nghiệm để giúp học sinh say mê, hứng thú học tập, góp phần nâng cao năng lực tư duy, sự sáng tạo và rèn kỹ năng học tập môn toán của học sinh. Trong quá trình nghiên cứu sẽ không thể tránh khỏi thiếu sót, hạn chế rất mong được sự giúp đỡ, góp ý của các thầy cô giáo và các bạn đồng nghiệp. Trên đây tôi đã trình bày sáng kiến “Thảo luận nhóm trong dạy học Toán 9” . Đây là sáng kiến của bản thân tôi viết, không sao chép nội dung của người khác. Tôi đã áp dụng sáng kiến này vào thực tế công tác giảng dạy, song thiếu sót là điều không tránh khỏi . Rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của bạn bè, đồng nghiệp. Tôi xin chân thành cảm ơn! Tây Đằng, ngày 15 tháng 5 năm 2021 Người viết Nguyễn Thị Vân Anh
16 TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. SGK, SBT toán 9(NXBGD). 2. Nghị quyết số 29-NQ/TW về đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục. 3. Chương trình giáo dục phổ thông tổng thể. 4. Báo giáo dục
17 MỤC LỤC PHẦN 1: ĐẶT VẤN ĐỀ....................................................................................... 1 1.Lí do chọn đề tài. ................................................................................................ 1 2.Mục đích nghiên cứu ......................................................................................... 1 3. Nội dung nghiên cứu ......................................................................................... 1 4. Đối tượng nghiên cứu........................................................................................ 1 5. Phạm vi nghiên cứu ........................................................................................... 2 6. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................... 2 PHẦN 2: NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ................................................................. 2 1. Cơ sở lí luận ...................................................................................................... 2 2. Cơ sở thực tiễn .................................................................................................. 2 3. Các biện pháp nghiên cứu ................................................................................. 3 3.1. Giải pháp chung ............................................................................................. 3 3.2. Giải pháp cụ thể.............................................................................................. 4 3.3. Quy trình thực hiện ........................................................................................ 6 3.4. Các biện pháp thực hiện chi tiết ..................................................................... 7 PHẦN 3: KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC...................................................................... 13 PHẦN 4: ĐỀ XUẤT VÀ KHUYẾN NGHỊ........................................................ 13 1. Đề xuất ............................................................................................................ 13 2. Khuyến nghị .................................................................................................... 14