Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Vận dụng kết hợp nhật kí đọc sách với kĩ thuật dạy học tích cực để nâng cao hiệu quả giảng dạy môn Ngữ Văn ở trường THPT

Chia sẻ: Caphesua | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:15

Thêm vào BST

Báo xấu

34
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của đề tài nhằm giúp học sinh biết cách tiếp cận và trình bày nhiệm vụ học tập khi học một truyện ngắn trong chương trình Ngữ Văn THPT cũng như những truyện ngắn bên ngoài nhà trường. Bên cạnh đó còn hình thành thói quen ham đọc sách cho học sinh, giúp học sinh biết cách sử dụng hình thức, kĩ thuật trình bày khi đọc sách. Đây cũng là cách rèn kĩ năng đặt vấn đề, giải quyết vấn đề cho người học khi làm văn.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Vận dụng kết hợp nhật kí đọc sách với kĩ thuật dạy học tích cực để nâng cao hiệu quả giảng dạy môn Ngữ Văn ở trường THPT

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM TRƯỜNG THPT NGUYỄN KHUYẾN Độc lập - Tự do - Hạnh phúc An Giang, ngày 3 tháng 02 năm 2020. BÁO CÁO Kết quả thực hiện sáng kiến I- Sơ lược lý lịch tác giả: - Họ và tên: Trần Thị Phi Vân. Nam, nữ: nữ. - Ngày tháng năm sinh: 12 / 01/ 1975. - Nơi thường trú: Phú Hữu - Phú Hòa - Thoại Sơn - An Giang. - Đơn vị công tác: Trường THPT Nguyễn Khuyến. - Chức vụ hiện nay: Tổ phó chuyên môn. - Trình độ chuyên môn: Thạc sỹ - Lĩnh vực công tác: Giảng dạy môn Ngữ Văn. II.- Sơ lược đặc điểm tình hình đơn vị - Tóm tắt tình hình đơn vị + Những thuận lợi: Tổ chuyên môn rất đồng thuận, nhiệt tình hỗ trợ lẫn nhau trong công việc chuyên môn, sẵn sàng trao đổi kinh nghiệm giảng dạy, giáo dục học sinh để kết quả của tổ chuyên môn ngày được cải thiện. Bên cạnh đó, Ban lãnh đạo Trường rất quan tâm đến chất lượng 2 mặt giáo dục học sinh nên tạo mọi điều kiện cần thiết, tốt nhất cho người dạy thực hiện cải tiến, đổi mới phương pháp giảng dạy + Khó khăn : Dung lượng thời gian cho 1 tác phẩm còn hạn chế; đa số học sinh ngày nay lười đọc tác phẩm văn học, dẫn đến cách tiếp nhận tác phẩm văn học trong phân môn đọc hiểu văn bản chưa đảm bảo về độ chính xác của nội dung nhất là đối với những tác phẩm văn xuôi. - Tên sáng kiến: Vận dụng kết hợp nhật kí đọc sách với các kĩ thuật dạy học tích cực để nâng cao hiệu quả giảng dạy môn Ngữ Văn ở trường THPT. - Lĩnh vực: Giải pháp tác nghiệp về chuyên môn (môn Ngữ Văn) III. Mục đích yêu cầu của đề tài, sáng kiến: 1. Thực trạng ban đầu trước khi áp dụng sáng kiến 1
Trong thời kì hiện đại, với sự phát triển ồ ạt của khoa học công nghệ, thiết bị điện tử thông minh ngày càng đa dạng, người học dường như lười đọc sách nhất là đọc tác phẩm văn học. Khi cần tìm nội dung một tác phẩm văn học nào đó, các em chỉ cần lên những trang mạng và gõ vào những từ khóa để tìm cho nhanh thay vì phải mất nhiều thời gian để tự đọc và tự tóm tắt nội dung tác phẩm. Điều này kéo theo việc tiếp cận tác phẩm văn học chỉ mang tính chất đối phó, hời hợt, không lưu lại ở người học cái hay, cái đẹp của ngôn từ nên việc khắc sâu kiến thức và nhớ đúng về tác phẩm văn học còn rất hạn chế dẫn đến kết quả môn học không cao. 2. Sự cần thiết phải áp dụng sáng kiến Khác với những ngành nghệ thuật khác, chất liệu xây dựng tác phẩm văn học chính là ngôn từ. Những ngôn từ ấy chỉ thật sự sống động, có hình ảnh khi đến tay bạn đọc. Độc giả là những người đồng sáng tạo với nhà văn. Cho nên, khi tìm hiểu tác phẩm văn học, người học phải đọc văn bản. Lúc đó, bằng kiến thức nền đã tích lũy, người học có thể tiếp cận được một phần nội dung của tác phẩm văn học. Mặt khác, thời lượng phân phối chương trình dành cho 1 tác phẩm văn học nhất là tác phẩm văn học thuộc thể loại truyện ngắn rất hạn chế. Nếu cho người học đọc tác phẩm văn học trong giờ dạy thì chỉ dừng lại ở việc đọc những đoạn tiêu biểu trong tác phẩm, không thể nào đọc toàn bộ tác phẩm. Cho nên, điều cốt yếu trong giảng dạy văn học là phải tạo thói quen đọc tác phẩm văn học ở nhà cho người học. Tuy nhiên, khi yêu cầu người học đọc văn bản trước ở nhà, người dạy cần định hướng hệ thống câu hỏi, cách tiếp cận văn bản để người học biết cách tiếp cận văn bản. Chúng ta có thể vận dụng linh hoạt những bài tập về nhật kí đọc sách để hướng dẫn và tạo thói quen cho người học hướng tiếp cận, cách ghi chép những nội dung cần thiết khi lĩnh hội tác phẩm trên phương diện tiếp cận trực tiếp với văn bản. Và điều này rất quan trọng. Vì tiết học chỉ thật sự thành công khi người học chuẩn bị nhiệm vụ học tập của bản thân một cách chu đáo. Bên cạnh đó, theo xu hướng giáo dục của thời đại là lấy người học làm trung tâm; người học phải tự tìm kiến thức và tiếp nhận kiến thức dưới sự hướng dẫn, định hướng của người dạy. Để có thể định hướng cho người học thực hiện nhiệm vụ học tập của bản thân, người dạy cần có sự linh hoạt trong việc hướng dẫn người học cách kết hợp ghi chép nhật kí đọc sách khi tiếp cận văn bản, khi thực hiện nhiệm vụ học tập ở nhà với việc vận dụng những kĩ thuật dạy học khi thể hiện nhiệm vụ học tập trong tiết học trên lớp. Một khi người học thông 2
hiểu được cách tìm kiến thức mới và cách thể hiện kiến thức đó khi trình bày chúng trên tiết học thì các em sẽ tiếp nhận kiến thức 1 cách khoa học, tự nguyện, không nhàm chán. Vì những lí do trên, tôi quyết định chọn đề tài sáng kiến: Vận dụng kết hợp nhật kí đọc sách với kĩ thuật dạy học tích cực để nâng cao hiệu quả giảng dạy môn Ngữ Văn ở trường THPT. Với phạm vi của sáng kiến, tôi chỉ dừng lại nghiên cứu ở những tác phẩm văn xuôi Việt Nam viết theo thể loại truyện ngắn trong chương trình Ngữ Văn 11 và ngữ văn 12. Với đề tài này, tôi mong muốn giúp học sinh biết cách tiếp cận và trình bày nhiệm vụ học tập khi học một truyện ngắn trong chương trình Ngữ Văn THPT cũng như những truyện ngắn bên ngoài nhà trường. Bên cạnh đó còn hình thành thói quen ham đọc sách cho học sinh, giúp học sinh biết cách sử dụng hình thức, kĩ thuật trình bày khi đọc sách. Đây cũng là cách rèn kĩ năng đặt vấn đề, giải quyết vấn đề cho người học khi làm văn. 3. Nội dung sáng kiến 3.1. Tiến trình thực hiện + Nghiên cứu cơ sở lí luận và cơ sở thực tiễn làm nền tảng. + Đề xuất giải pháp. + Cho học sinh thực hành ở nhà và tiến hành thực nghiệm trong giờ dạy trên lớp. + Thu thập kết quả qua so sánh bài kiểm tra định kì với kết quả trung bình HKI, bài thi TNTHPTQG. + Kết luận lại vấn đề 3.2. Thời gian thực hiện: tháng 8 năm 2018 đến tháng 01 năm 2020 3.3. Biện pháp tổ chức 3.3.1. Hướng dẫn cách ghi chép nhật kí đọc sách khi đọc truyện ngắn Nhật kí đọc sách (vẽ tranh về những hình ảnh mà bản thân người học ấn tượng, vẽ sơ đồ ý tưởng về cốt truyện hay nhân vật, điểm sách / phê bình (đồng sáng tạo cùng tác giả), giải thích một câu nói hay của nhân vật, cảm nhận về 1 chi tiết nghệ thuật trong văn bản…) là dạng ghi chép theo những gợi ý, hướng dẫn chuẩn bị bài ở nhà của GV. Ở dạng ghi chép này có sự định hướng và kiểm tra giám sát của GV. Cách làm này thường tiến hành vào đầu năm học có tác dụng giúp cho các em tích lũy được nhiều thông tin, lưu giữ thông tin một cách khoa học, truy tìm thông tin một cách thuận lợi. đồng thời tạo thói quen ghi nhận khi các em tiếp xúc với bất kì thông tin gì. 3.3.2. Hướng dẫn các kĩ thuật dạy học tích cực để người học thực hiện trình bày nhiệm vụ học tập. 3
Các kĩ thuật dạy học không phải là vấn đề mới nhưng trên thực tế giảng dạy, người dạy chưa tận dụng hết hiệu quả của các kĩ thuật này. Bên cạnh đó, theo hướng dạy học hiện đại, lấy người học làm trung tâm, cho nên việc cho người học tiếp cận sử dụng những kĩ thuật dạy học tích cực để trình bày nhiệm vụ học tập của bản thân sau khi nghiên cứu nhiệm vụ học tập do người dạy giao ở nhà là một việc làm rất cần thiết. Vì điều này sẽ giúp người học biết cách trình bày sản phẩm của mình một cách dễ dàng, khoa học, linh hoạt và sáng tạo. Đồng thời nó còn góp phần thúc đẩy tiến trình tiết dạy trên lớp 1 cách phù hợp cũng như tạo sự yêu thích học bộ môn. Vì thế tôi đã mạnh dạn hướng dẫn cho học sinh các kĩ thuật dạy học tích cực. Sau khi tìm hiểu tác phẩm theo định hướng của giáo viên, người học phải thể hiện sản phẩm làm việc của cá nhân, của nhóm khi tham gia hoạt động học tập trên lớp. Điều này rất quan trọng vì nó thể hiện được cách làm việc ở nhà của người học cũng như lượng kiến thức mà người học tự tìm đã chính xác và đạt ở mức độ nào. Căn cứ vào đó, người dạy có thể đánh giá cách làm việc của người học, kiến thức nào đã đạt theo yêu cầu chuẩn kiến thức kĩ năng, cũng như kiến thức nào chưa chuẩn cần sửa chữa bổ sung cho người học. Chính vì thế người dạy cần hướng dẫn cho học sinh một số kĩ thuật dạy học để trong quá trình làm việc ở nhà người học có thể hình dung và lựa chọn cách trình bày phù hợp. Như vậy người học sẽ thực hiện nhiệm vụ học tập dễ dàng hơn và tiết học cũng đạt hiệu quả hơn. Về việc hướng dẫn cho học sinh một số kĩ thuật dạy học tích cực, người dạy có thể thực hiện theo 2 cách: thứ nhất đưa ra một số kĩ thuật dạy học tích cực thông dụng gắn với mỗi bài tập ghi chép nhật kí đọc sách cho học sinh tham khảo và vận dụng như kĩ thuật mảnh ghép, khăn trài bàn, lược đồ tư duy, phỏng vấn, sắm vai, trải nghiệm sáng tạo, sáng tác và triển lãm tranh… (cách này thường áp dụng đối với lớp học sinh có năng lực học trung bình yếu); thứ 2, người dạy nêu tên những bài viết trên các trang mạng cho người học biết để người học tự tham khảo và lựa chọn các kĩ thuật phù hợp như: Các kĩ thuật dạy học tích cực/giáo dục.edu.vn, 17 kĩ thuật dạy học tích cực dành cho các thầy cô…( cách này thường áp dụng đối với lớp học sinh có năng lực học khá trở lên). Bên cạnh đó tôi còn gợi ý cho các em có thể lựa chọn kết hợp với các chương trình như talkshow, gameshow hay trên các chương trình truyền hình để tạo sự phong phú, hấp dẫn cho cách trình bày. Tôi cũng lưu ý các em, khi thực hiện một nhiệm vụ học tập và trình bày nó cần có sự lựa chọn hình thức trình bày phù hợp với nội dung bài học, vừa sức với bản thân người thực hiện để trách sự lố bịch, mất thời gian mà không hiệu quả. 4
3.3.3. Chọn đơn vị kiến thức cần thực hiện và xác định thời gian tiến hành Căn cứ vào kế koạch giảng dạy của tổ Ngữ văn Trường THPT Nguyễn Khuyến tôi chọn các truyện ngắn Việt Nam được học theo đọc văn trong chương trình Ngữ văn 11 và Ngữ Văn 12 gồm các truyện ngắn như sau: tác phẩm Hai đứa trẻ - Thạch Lam, tác phẩm Chữ người tử tù - Nguyễn Tuân, Chí Phèo - Nam Cao, Tác phẩm Vợ chồng A Phủ - Tô Hoài, tác phẩm Vợ nhặt - Kim Lân, tác phẩm Rừng Xà Nu - Nguyễn Trung Thành, tác phẩm Những đứa con trong gia đình - Nguyễn Thi, tác phẩm Chiếc thuyền ngoài xa - Nguyễn Minh Châu Căn cứ vào sách Hướng dẫn thực hiện chuẩn kiến thức kĩ năng môn Ngữ Văn lớp 11, Hướng dẫn thực hiện chuẩn kiến thức kĩ năng môn Ngữ Văn lớp 12 của Bộ Giáo Dục và Đào Tạo để xác định kiến thức trọng tâm của từng tác phẩm; Căn cứ vào đặc trưng thể loại truyện ngắn để định hướng cách khai thác tác phẩm cho học sinh; Căn cứ vào 10 bài tập thực hiện với nhật kí đọc sách được nêu ra ở trang 58 trong quyển sách Phương pháp dạy học đọc hiểu văn bản của tác giả Taffy E. Raphael - Efrieda H. Hiebert do nhóm các tác giả của Trường Đại học Cần Thơ dịch và các kĩ thuật dạy học tích cực để hướng dẫn học sinh triển khai ghi chép khi đọc văn bản ở nhà và trình bày khi thực hiện nhiệm vụ trên lớp. Sau khi dựa vào các căn cứ nêu trên để chọn đơn vị kiến thức cần thực hiện, người dạy cần xác định thời gian thực hiện như sau: Cho hệ thống câu hỏi định hướng để học sinh đọc văn bản văn học ở nhà, có thể dựa vào cách ghi chép nhật kí đọc sách đã được phổ biến đầu năm thực hiện các yêu cầu theo hướng dẫn của giáo viên. Tiếp đó, Giáo viên triển khai tiết dạy trên lớp theo tiến trình một tiết dạy đọc hiểu văn bản, có cho học sinh nhận xét lẫn nhau; giáo viên có nhận xét cách ghi chép khi đọc văn bản cũng như cách vận dụng các kĩ thuật dạy học khi học sinh thực hiện nhiệm vụ học tập; khen ngợi, bổ sung, định hướng lại kiến thức cho học sinh 3.3.4. Hướng dẫn người học cách kết hợp việc ghi chép nhật kí đọc sách khi soạn văn bản ở nhà với các kĩ thuật dạy học tích cực để người học thực hiện trình bày nhiệm vụ học tập trên lớp học. Khi dạy học tác phẩm văn học, người dạy hướng đến dạy theo đặc trưng thể loại. Trong quá trình giảng dạy, tôi luôn nghiên cứu để tìm ra hướng dạy học sao cho người học tiếp cận bộ môn một cách dễ dàng. Và trong quá trình nghiên cứu, tôi nhận thấy có sự tương đồng giữa 10 bài tập thực hiện với nhật kí đọc sách và cách dạy truyện ngắn theo đặc trưng thể loại. Cho nên tôi mạnh dạn kết nối chúng để giao nhiệm vụ học tập cho học sinh thực hiện ở nhà. Bên cạnh đó, qua nhiều năm giảng dạy những học sinh trung bình yếu, tôi nhận thấy 5
các em có sự chịu khó học tập nhưng thường lúng túng trong cách trình bày nhiệm vụ học tập của mình do chưa biết kĩ thuật trình bày như thế nào. Vì thế, để giúp người học biết cách tìm kiến thức ở nhà, biết cách trình bày kiến thức đã tìm trên lớp nên tôi đã hướng dẫn các em cách kết hợp vận dụng cách viết nhật kí đọc sách để tìm kiến thức ở nhà và vận dụng các kĩ thuật dạy học tích cực để trình bày nhiệm vụ học tập được giao. Qua thời gian thực nghiệm, tôi nhận thấy người học thực hiện nhiệm vụ học tập rất thuận lợi, hiệu quả và rất hứng thú khi nhận nhiệm vụ từ người dạy. Còn gì tốt bằng bản thân người học hiểu cách làm, vận dụng chúng đúng mục đích. Điều này không chỉ giúp người học tự tìm kiến thức, biết cách chia sẽ kiến thức cùng các bạn; mà còn giúp các em biết cách sắp xếp trong quá trình tìm kiến thức và tự tin khi trình bày. Sự kết hợp giữa 10 bài tập thực hiện với nhật kí đọc sách và kĩ thuật dạy học tích cực được tôi gợi ý cho người học như sau: 10 BÀI TẬP THỰC HIỆN KHI ĐỌC TRUYỆN NGẮN KĨ THUẬT DẠY HỌC VỚI NHẬT KÍ ĐỌC SÁCH (HS THỰC HIỆN Ở NHÀ) TÍCH CỰC (GỢI Ý CHO HS CHỌN THỰC HIỆN TRÊN LỚP) TRÌNH TỰ SỰ KIỆN Trình bày về tác giả -Vẽ sơ đồ tư duy Đôi khi trật tự các sự kiện trong Tóm tắt tác phẩm theo trình - Cây thông tin truyện tỏ ra đáng ghi nhớ. Tôi có tự sự kiện trong tác phẩm thể vẽ một sơ đồ chuỗi các hành động và giải thích vì sao trật tự đó đáng nhớ. HỒ SƠ NHÂN VẬT Tóm tắt tác phẩm theo nhân -Vẽ sơ đồ tư duy Nghĩ về một nhân vật yêu thích vật - Cây thông tin (không yêu thích hoặc lí thú), vẽ Trình bày về nhân vật sơ đồ thể hiện cách thức tôi nghĩ: về hình dáng, hành động, cách cư xử, điểm thú vị hay nổi bật của nhân vật đó. HÌNH ẢNH Vẽ 1 lát cắt về cuộc đời nhân Kể chuyện bằng tranh Mỗi khi đọc, tôi phải lưu giữ một vật Triển lãm tranh hình ảnh trong đầu về câu chuyện. Tôi có thể vẽ nó ra trong nhật kí Vẽ toàn bộ tác phẩm dựa Vẽ tranh đọc sách và chia sẻ với các bạn theo cuộc đời nhân vật trong nhóm. Khi vẽ hình, tôi cần ghi chú hình ảnh đó từ đâu đến, điều gì làm tôi nghĩ ra nó, và tại 6
sao tôi lại muốn vẽ hình ảnh đó. QUAN ĐIỂM Đồng sáng tác cùng tác giả Talkshow về tác phẩm hoặc Khi tôi đọc về một nhân vật, tôi 1 phần của tác phẩm nghĩ tác giả đã không xem xét các Phỏng vấn sau khi thuyết quan điểm hay ý kiến nào đó. Trong nhật kí, tôi có thể viết ra trình quan điểm của nhân vật mà tác Kĩ thuật khăn trải bàn giả đã không đề cập đến. Trình bày 1 phút TỪ HAY Từ, ngữ mới lạ, có sự kết Thuyết trình Tìm ra những từ thực hay- các từ hợp độc đáo Tia chớp mới, ngộ nghĩnh, có khả năng miêu tả cao mà tôi muốn sử dụng khi viết; các từ dễ nhầm lẫn… viết ra và chia sẻ trong nhóm. Tôi cũng ghi chú lí do chọn từ này và số trang chúng xuất hiện để dễ tìm lại chúng GIẢI THÍCH Thông điệp, bài học, ý nghĩa -Trình bày 1 phút Khi đọc, tôi luôn suy nghĩ xem tác văn bản -Kĩ thuật khăn trải bàn giả muốn nói với tôi điều gì, muốn -Kĩ thuật mảnh ghép tôi ghi nhớ điều gì qua câu chuyện. Tôi có thể viết ra cách giải thích của mình trong nhật kí và chia sẻ với các bạn những suy nghĩ đó. Tôi cần lắng nghe cách giải thích của các bạn khác, để so sánh các điểm giống nhau, tương tự và khác nhau. PHẦN ĐẶC SẮC - Đặc sắc về nghệ thuật -Trình bày 1 phút CỦA TRUYỆN Tôi sẽ ghi lại số trang để nhớ đâu - Đặc sắc về nội dung -Talkshow về nghệ thuật là phần đặc sắc của câu chuyện. - Đặc sắc về chi tiết trong tác -Talkshow về nội dung Ghi các từ mở đầu và các từ kết phẩm thúc của đoạn này để gợi nhớ và chia sẻ trong nhóm, Sau đó viết giải thích tại sao tôi cho rằng đoạn đó thú vị và đặc biệt. NGHỆ THUẬT VÀ THỦ PHÁP Nghệ thuật kể chuyện -Trình bày 1 phút 7
ĐẶC BIỆT CỦA TÁC GIẢ Nghệ thuật miêu tả -Kĩ thuật khăn trải bàn Đôi khi tác giả sử dụng từ ngữ Tình huống truyện đặc biệt, khắc họa rõ nét chúng trong đầu người đọc, làm tôi ước viết được như vậy, dung ngôn ngữ vui nhộn, viết những cuộc đối thoại thật hay… Trong nhật kí đọc sách, tôi sẽ ghi lại các ví dụ về những điều đặc biệt như thế mà tác giả đã dung trong truyện. ĐIỂM SÁCH / Viết tiếp đoạn kết Trình bày 1 phút PHÊ BÌNH Khi đọc, đôi lúc tôi tự nghĩ: “hoàn Đưa ra hướng giải quyết toàn tuyệt vời!!!” Có lúc tôi nghĩ: khác “nếu là tác giả, tôi sẽ viết khác So sánh với những kết thúc hơn”. Tôi sẽ ghi ra những điểm của các tác phẩm khác hay của tác giả và những nhược so sánh với cách viết của các điểm cần khắc phục tác giả khác cùng viết về đề tài đó BẢN THÂN Tính chân thực của truyện -Trình bày 1 phút VÀ TRUYỆN Đôi lúc, những gì đọc được từ nhân vật hay sự kiện nào đó khiến tôi nghĩ về cuộc sống cá nhân mình. Tôi sẽ viết trong nhật kí và kể lại cho các bạn, về việc nhân vật, sự kiện hay ý tưởng nào đó đã làm cho tôi suy nghĩ về cuộc đời của mình. TÁC DỤNG CỦA NHỮNG HOẠT ĐỘNG TRÊN Rèn kĩ năng đọc, ghi chép, Rèn kĩ năng sắp xếp, cách Giúp người đọc tự tin, bản sắp xếp thông tin khoa học trình bày nhiệm vụ học tập lĩnh trong giao tiếp, trong cho học sinh, phát triển kĩ một cách phù hợp, linh hoạt, thuyết trình và nhất là mạnh năng đọc sách văn học, sách ngoài văn học, góp phần sáng tạo cho người học. Từ dạn khi tham gia cách hoạt hình thành thói quen đọc đó tạo thói quen sắp xếp động liên quan đến sách như: sách, yêu sách và thấy được khoa học, nhạy bén, sáng tạo hội thi vẽ tranh, hội thi giới tác dụng của sáng đối với 8
bản thân người học “Sách khi sắp xếp công việc sau thiệu sách, hội thi sáng tác, vừa là bạn vừa là thầy” này trong nghề nghiệp của hội thi Đại sứ văn hóa đọc… người học. Đồng thời còn rèn cho người học kĩ năng làm bài tập đọc hiểu như giải thích nghĩa của từ hay rút ra thông điệp, hay trình bày suy nghĩ… 3.3.5. Minh họa qua tác phẩm Chí Phèo - Nam Cao trong chương trình Ngữ Văn 11 * Đặc điểm lớp dạy: lớp dạy 11a3 năm học 2019 - 2020; lớp có năng lực học tập trung bình yếu *Định hướng giảng dạy của giáo viên và các bước tiến hành của học sinh Căn cứ vào thời lượng cho phép trong phân phối chương trình chung của bộ môn Ngữ Văn Trường THPT Nguyễn Khuyến (tác phẩm Chí phèo dạy 3 tiết, trong đó tác giả Nam Cao 1 tiết và đọc hiểu văn bản về tác phẩm 2 tiết); căn cứ vào chuẩn kiến thức kĩ năng môn Ngữ Văn 11 của Bộ Giáo Dục - Đào Tạo về giảng dạy tác phẩm chí Phèo, Người dạy tiến hành giao nhiệm vụ học tập cho học sinh và học sinh đã thực hiện nhiệm vụ như sau: Tiết Định hướng cho học sinh soạn bài bằng hệ thống Học sinh chuẩn bị và thể phân câu hỏi gắn với nhật kí đọc sách của giáo viên hiện trên tiết học đọc hiểu phối Yêu cầu Người thực Nhóm chịu văn bản có sử dụng kĩ chương hiện chung trách nhiệm thuật dạy học tích cực trình trình bày TIẾT 1 1.Xem lại kiến thức về Cả lớp Cùng tham gia trò chơi các tác giả văn xuôi đã học để tham gia trò chơi khỏi động 2.Tìm hiểu về nhan đề Cả lớp Nhóm 2 Hình thức: Thuyết trình Chí Phèo kết hợp với (không bảng phụ, ghi giới thiệu sách về Chí thẳng lên bảng ) + giới Phèo, bình luận văn thiệu sách (Chí Phèo, học, về Nam Cao Truyện ngắn Nam 9
Cao,…) 3.Đọc văn bản Chí Cả lớp Nhóm 4 Thuyết trình, tóm tắt bằng Phèo, tóm tắt văn bản cây thông tin (Phụ lục video clip) 4. Khi đọc văn bản, Cả lớp Học sinh có 02 học sinh vẽ tranh, có hình ảnh nào đọng lại năng khiếu thuyết trình tranh và có trong suy nghĩ của các vẽ - nhóm 3 trao đổi ý kiến với độc em. Các em hãy viết giả xem tranh (Phụ lục ra suy nghĩ đó. Và em video clip) nào có năng khiếu vẽ thì hãy vẽ vào giấy A4 và gởi cho cô 5. Tìm hiểu về làng Cả lớp Nhóm 1 Tranh và video clip Vũ Đại TIẾT 2 Đọc văn bản Chí Cả lớp Cả lớp Kĩ thuật khăn trải bàn, phèo, có gợi cho em Trình bày 1 phút nhớ đến kinh nghiệm sống hay 1 kỉ niệm nào không? Hãy viết khoảng 07 dòng trình bày về kinh nghiệm sống hay kỉ niệm đó 1.Tìm hiểu về nhân Cả lớp Nhóm 2 Thuyết trình, có treo bảng vật Chí Phèo: con quỹ phụ, có phản biện của các dữ của làng Vũ Đại nhóm khác 2.Tìm hiểu về nhân Cả lớp Nhóm 3 Talkshow mỗi tuần 1 vật Chí Phèo: bi kịch nhân vật văn học: học bị cự tuyệt quyền làm sinh biên soạn kịch bản người phân vai các bạn trong nhóm thực hiện nhiệm vụ giao lưu và mời giáo viên cùng tham gia làm 10
chuyên gia tư vấn, có sử dụng công nghệ thông tin trong trình bày (Phụ lục video clip) 3.Tìm hiểu về nhân Cả lớp Nhóm 1 Sắm vai đoạn Chí phèo vật Chí Phèo: Giết Bá đến lý sự với Bá Kiến, Kiến rồi tự sát giết Bá kiến và tự sát:1 học sinh dẫn truyện, 1 học sinh trong vai Chí Phèo, 1 học sinh trong vai Bá Kiến 4. Trình bày suy nghĩ Cả lớp Nhóm 4 Trình bày 1 phút về kết thúc của Truyện *Nhận xét giờ dạy và góp ý của đồng nghiệp trong tổ chuyên môn (Phụ lục biên bản dự giờ có nhận xét và đánh giá) GIÁO VIÊN ƯU ĐIỂM NỘI DUNG BỔ SUNG Giáo viên 1 -Tiến trình tiết dạy mạch lạc; hoạt động của học Nên nói thêm nhiều hơn sinh và giáo viên nhịp nhàng về trước khi đi tù, Chí -Vận dụng nhiều phương pháp, thời gian phù Phèo có ước mơ bình dị lẽ hợp, trọn vẹn theo qui định 1 tiết dạy ra sẽ thực hiện được để - Học sinh có chuẩn bị bài tốt nhất là sử dụng nhấn mạnh giá trị tố cáo sơ đồ cây -Hoạt động Talkshow lựa chọn đúng đắn, có hiệu quả khi học sinh mời giáo viên tham gia vào hoạt động của nhóm -Giáo viên có tích hợp rèn được kĩ năng phản biện, kĩ năng làm văn cho học sinh Giáo viên 2 -Sử dụng nhiều phương pháp và kĩ thuật dạy Trước khi đi tù cần nhấn học tích cực mạnh tuổi thơ bất hạnh -Học sinh năng động -Tiết dạy sinh động 11
Giáo viên 3 -Giờ dạy vận dụng nhiều kĩ thuật dạy học tích cực đạt hiệu quả -Có lồng ghép hướng dẫn học sinh đọc sách -Dẫn dắt học sinh theo định hướng của giáo viên nhất là khi học sinh thực hiện talkshow Giáo viên 3 -Khởi động nhẹ nhàng, dẫn dắt vào bài hợp lí Nên tích hợp thêm về (Tổ trưởng -Thực hiện đạt hiệu quả nội dung tập huấn của Ngữ Cảnh (không gian, chuyên môn) Chuyên viên Sở Giáo Dục - Đào Tạo An Giang thời gian, bối cảnh giao về kĩ năng dạy học tích cực: tranh, cây tư duy, tiếp rộng…) trải nghiệm…và thế mạnh là talkshow -Sự chuẩn bị của giáo viên và học sinh tốt, thành công ở việc phân công và dặn dò học sinh cụ thể việc ghi chép và trình bày nhiệm vụ học tập ở tiết học trước -Có gợi ý cho học sinh phản biện, -Tiết dạy nhẹ nhàng, có chuyển ý linh hoạt từng phần gắn kết các đơn vị kiến thức của bài dạy. IV. Hiệu quả đạt được 1. Kết quả học tập năm 2018-2019 Các lớp tôi phụ trách là: Lớp 12a1: là lớp học sinh có năng lực học tập trung bình khá Lớp 12a5: là lớp học sinh có năng lực học tập trung bình yếu Lớp 11a4: là lớp học sinh có năng học tập trung bình yếu  Kết quả học tập trên lớp năm học 2018-2019 TỔNG SỐ HS: 123 G K TB Yếu Điểm bài viết số 1 (khảo 22 45 45 11 sát chất lượng đầu năm) HKI 20 67 35 1 CN 35 65 22 1 12
 Kết quả TNTHPTQG năm 2018-2019 trong đối sánh với các lớp khác Trên TB Tỷ lệ trên TB Tỉ lệ vượt Dưới Theo lớp Chung so Chung Lớp TSHS Theo Lớp Tổng TB Chung so với với so với lớp trường trường tỉnh 12A3 37 34 3 91.89% -2.48% 69 90.79 -3.58 6.62 12A4 39 35 4 89.74% -4.63% 12A1 39 39 0 100.00% 5.63% 82 96.47 2.10 12.30 12A5 46 43 3 93.48% -0.89% 12A2 46 46 0 100.00% 5.63% 77 98.72 4.35 14.55 12A8 32 31 1 96.88% 2.51% 12A9 36 35 1 97.22% 2.85% 68 93.15 -1.22 8.98 12A10 37 33 4 89.19% -5.18% 12A7 36 36 0 100.00% 5.63% 60 92.31 - -2.06 8.14 12A11 82.76% 29 24 5 11.61% 12A6 33 32 1 96.97% 2.60% 63 94.03 -0.34 9.86 12A12 34 31 3 91.18% -3.19% 2. Kết quả học tập học kì I năm học 2019-2020 Các lớp tôi phụ trách là: Lớp 12a1: là lớp học sinh có năng lực học tập trung bình khá Lớp 12a10: là lớp học sinh có năng lực học tập trung bình yếu Lớp 11a3: là lớp học sinh có năng lực học tập trung bình yếu Số học sinh: 118 Giỏi Khá Trung Bình Yếu Kém Điểm bài viết số 1 1 26 69 21 1 (khảo sát chất lượng đầu năm) TBM học kì I 6 58 52 2 3. Nhận xét chung Nhìn trên kết quả học tập của năm học 2018-2019 theo bảng thống kê, chúng ta thấy rằng từ bài viết khảo sát đầu năm đến điểm trung bình học kì I, cả năm thì số học sinh yếu giảm từ 11 HS xuống còn 01 HS; số học sinh trung bình giảm từ 45 HS xuống còn 22 HS, số học sinh khá tăng từ 45 lên 65 HS; số học sinh giỏi tăng từ 22 lên 35 HS. Mặt khác, kết quả học tập còn được khẳng định qua kì thi TNTHPTQG, tỉ lệ TNTHPTQG trên trung bình của cá nhân cao hơn tỉ lệ chung của Toàn trường là 2,10%, toàn tỉnh là 12,30% Nhìn trên kết quả học tập của năm học 2019-2020 theo bảng thống kê, chúng ta thấy rằng từ bài viết khảo sát đầu năm đến điểm trung bình học kì I thì số học sinh kém không còn, số HS yếu giảm từ 21 xuống còn 02 HS, số học sinh khá tăng lên đáng kể. 13
Như vậy, qua bảng thống kê kết quả quá trình học tập của học sinh, chúng tôi nhận thấy các em có sự tiến bộ rõ nét trong học tập bộ môn. Điều này đã khẳng định sự hứng thú trong học tập của học sinh và tính khả thi của sáng kiến. Mặt khác, cũng từ cách tạo thói quen đọc, ghi chép tác phẩm văn học kết hợp với kĩ thuật dạy học tích cực khi cho học sinh thực hiện nhiệm vụ học tập nên nhiều năm qua, những học sinh của tôi giảng dạy khi tham gia các hội thi có liên quan đến sách đểu đạt giải cụ thể như sau: Năm Hội thi Học sinh/ lớp Đạt giải học 2016- Cuộc thi vẽ tranh theo sách dành cho Dư Thanh Trúc lớp 2017 học sinh khối 10 và 11 do Thư viện 11a5 Giải Nhì Trường THPT Nguyễn Khuyến tổ chức 2017- Cuộc thi vẽ tranh theo tác phẩm văn Trần Phú Hào lớp Giải nhất 2018 học trong nhà trường do Thư viện 11a5 Trường THPT Nguyễn Khuyến tổ chức 2018- Đại sứ văn hóa đọc năm 2019 theo Huỳnh Thị Thảo Đạt thành tích 2019 công văn số 58/BVHTTDL-TV ngay Như lớp 12a1 xuất sắc tại vòng 5 tháng 01 năm 2019 sơ khảo cấp tỉnh V. Mức độ ảnh hưởng: - Giải pháp có thể áp dụng cho việc giảng dạy tác phẩm văn xuôi ở các cấp học phổ thông, nhất là phân môn đọc hiểu văn bản cấp THCS và THPT trong và ngoài tỉnh An Giang. - Những điều kiện cần thiết để áp dụng giải pháp đó: Sự chuẩn bị của người dạy: về kiến thức, phương pháp; Sự linh hoạt trong vận dụng thời gian cho phép trong quá trình giảng dạy bộ môn; sự tích cực, chịu khó trong sự tương tác, chỉnh sửa việc thực hiện nhiệm vụ học tập của học sinh. VI. Kết luận: 1. Những bài học kinh nghiệm Người dạy phải xác định đơn vị kiến thức trong tác phẩm văn xuôi và thiết kế hệ thống nhiệm vụ cụ thể giao cho từng nhóm học sinh. 14
Phải biết gợi mở đúng thời điểm để định hướng giải quyết bài học cho người học một cách linh hoạt, cần chấp nhận, trân trọng và khuyến khích tính sáng tạo của người học trong quá trình thực hiện nhiệm vụ học tập nếu những sáng tạo đó phù hợp với tính thực tiễn và chuẩn mực đạo đức. 2. Ý nghĩa của sáng kiến Hình thành thói quen đọc và ghi chép về tác phẩm văn học, sách văn học từ đó dần hình thành thói quen ham đọc sách nói chung cho người học. Điều này vô cùng cần thiết cho người học trong thời đại số. Giúp người học nhận thấy việc tiếp cận 1 tác phẩm văn học và trình bày về tác phẩm ấy trong giờ học trên lớp để tự tìm kiến thức mới là một việc dễ thực hiện nếu nắm được cách ghi chép nhận kí đọc sách và các kĩ thuật dạy học từ đó càng yêu thích bộ môn và kết quả học tập càng tốt hơn Tôi cam đoan những nội dung báo cáo là đúng sự thật. Xác nhận của đơn vị áp dụng sáng kiến Người viết sáng kiến Trần Thị Phi Vân 15