Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Vận dụng phương pháp dạy học dự án vào dạy học bài cách mạng khoa học – công nghệ và xu thế toàn cầu hoá nửa sau thế kỉ XX chương trình lịch sử lớp 12 theo hướng trải nghiệm sáng tạo

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:79

Thêm vào BST

Báo xấu

12
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu sáng kiến "Vận dụng phương pháp dạy học dự án vào dạy học bài cách mạng khoa học – công nghệ và xu thế toàn cầu hoá nửa sau thế kỉ XX chương trình lịch sử lớp 12 theo hướng trải nghiệm sáng tạo" nhằm sử dụng phương pháp dạy học dự án vào dạy học bài cách mạng khoa học – kĩ thuật và xu thế toàn cầu hoá nữa sau thế kỉ XX chương trình lịch sử lớp 12 theo hướng trải nghiệm sáng tạo nhằm nâng cao hiệu quả dạy học và phát huy năng lực cho học sinh giải quyết vấn đề cho học sinh lớp 12 trường THPT.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Vận dụng phương pháp dạy học dự án vào dạy học bài cách mạng khoa học – công nghệ và xu thế toàn cầu hoá nửa sau thế kỉ XX chương trình lịch sử lớp 12 theo hướng trải nghiệm sáng tạo

Đề tài: “VẬN DỤNG PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC BÀI CÁCH MẠNG KHOA HỌC – CÔNG NGHỆ VÀ XU THẾ TOÀN CẦU HOÁ NỬA SAU THẾ KỈ XX THEO HƢỚNG TRẢI NGHIỆM SÁNG TẠO” (Lĩnh vực: Lịch sử)
SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN TRƢỜNG THPT HOÀNG MAI 2 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM Đề tài: “VẬN DỤNG PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC BÀI CÁCH MẠNG KHOA HỌC – CÔNG NGHỆ VÀ XU THẾ TOÀN CẦU HOÁ NỬA SAU THẾ KỈ XX THEO HƢỚNG TRẢI NGHIỆM SÁNG TẠO” (Lĩnh vực: Lịch sử) Họ và tên : LÊ VĂN TÌNH Tổ : Khoa học xã hội Điện thoại : 0973453081 Năm học: 2021 - 2022
MỤC LỤC PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ........................................................................................ 1 1. Lí do chọn đề tài ................................................................................................. 1 2. Tính mới............................................................................................................. 2 3. Mục đích nghiên cứu .......................................................................................... 2 4. Nhiệm vụ nghiên cứu ......................................................................................... 3 5. Phương pháp nghiên cứu .................................................................................... 3 6. Kế hoạch nghiên cứu .......................................................................................... 3 7. Đóng góp của đề tài ............................................................................................ 4 PHẦN II. NỘI DUNG .......................................................................................... 5 Chƣơng 1. Cơ sở của đề tài .................................................................................. 5 1.1. Cơ sở lí luận .................................................................................................... 5 1.1.1. Phương pháp dạy học dự án .......................................................................... 5 1.1.2. Quan niệm về giáo dục qua hoạt động trải nghiệm sáng tạo........................ 12 1.2. Cơ sở thực tiễn .............................................................................................. 12 1.2.1. Thực trạng dạy học nội dung cách mạng khoa học – kĩ thuật và công nghệ ở trường phổ thông .................................................................................................. 12 1.2.2. Điều tra, khảo sát ........................................................................................ 13 Chƣơng 2. Giải pháp của đề tài ......................................................................... 16 2.1. Nội dung cách mạng khoa học – kĩ thuật và công nghệ trong chương trình Lịch sử THPT có thể tổ chức dạy học dự án theo hướng trải nghiệm sáng tạo .............. 16 2.1.1. Nguyên tắc lựa chọn nội dung bài học để dạy học dự án............................. 16 2.1.2. Quy trình tổ chức thực hiện các dự án môn Lịch sử THPT ......................... 16 2.1.3. Những nội dung có thể tiến hành dạy học dự án trong chương trình lịch sử THPT hiện hành ................................................................................................... 17 2.2. Nguyên tắc và quy trình tổ chức dạy học dự án ............................................. 18 2.2.1. Nguyên tắc ................................................................................................. 18 2.2.2. Quy trình .................................................................................................... 19 2.3. Xây dựng kế hoạch và triển khai 2 dự án trong dạy học bài cách mạng khoa học - công nghệ và xu thế thế toàn cầu háo nữa sau thế kỉ XX ............................. 20 2.3.1. Dự án 1: Khảo sát và giới thiệu dây chuyền sản xuất của nhà máy xi măng Hoàng Mai. .......................................................................................................... 20
2.3.2. Dự án 2: Khảo sát việc sử dụng các thiết bị công nghệ hiện đại vào đánh bắt và chế biến thuỷ sản ở Hoàng Mai .................................................................. 31 Chƣơng 3. Thực nghiệm đề tài .......................................................................... 42 3.1. Mục đích và nhiệm vụ thực nghiệm đề tài ..................................................... 42 3.2. Đối tượng và phương pháp thực nghiệm đề tài .............................................. 42 3.3. Nội dung thực nghiệm đề tài.......................................................................... 42 3.4. Tiến hành thực nghiệm đề tài......................................................................... 42 3.4.1. Chuẩn bị cho thực nghiệm sư phạm ............................................................ 42 3.4.2. Phương pháp thực nghiệm: Thực nghiệm được tiến hành theo các phương pháp sau: .............................................................................................................. 43 3.5. Kết quả thực nghiệm ..................................................................................... 43 3.5.1. Kết quả các bài kiểm tra ............................................................................. 43 3.5.2. Kết quả các phiếu điều tra về sự phát triển năng lực của học sinh ............... 44 PHẦN III. KẾT LUẬN ...................................................................................... 47 1. Tính khoa học ................................................................................................... 47 2. Tính thực tiễn ................................................................................................... 47 3. Một số kinh nghiệm rút ra ................................................................................ 47 3.1. Đối với giáo viên ........................................................................................... 47 3. 2. Đối với học sinh ........................................................................................... 48 4. Hạn chế của đề tài ............................................................................................ 48 TÀI LIỆU THAM KHẢO.................................................................................. 49 PHỤ LỤC.............................................................................................................. 1
PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Lí do chọn đề tài Giáo dục phổ thông Việt Nam những năm gần đây đang trong tiến trình đổi mới mạnh mẽ, toàn diện theo hướng “chuyển mạnh quá trình giáo dục từ chủ yếu trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất người học. Học đi đôi với hành; lí luận gắn với thực tiễn; giáo dục nhà trường gắn với giáo dục gia đình và giáo dục xã hội. [10]. Thực tế đó đòi hỏi mỗi người thầy không ngừng học hỏi, tìm tòi, đổi mới về nội dung, hình thức và phương pháp dạy học để nâng cao chất lượng giáo dục, đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nước trong thời kỳ hội nhập và đưa giáo dục Việt Nam tiệm cận với những nền giáo dục tiên tiến trên thế giới. Việc đổi mới Giáo dục phổ thông hiện nay cũng tạo ra nhiều cơ hội để giáo viên nâng cao chất lượng dạy học bộ môn, trong đó có môn Lịch sử - môn học có vai trò đặc biệt quan trọng trong hệ thống giáo dục nhưng phần lớn học sinh lại “thờ ơ” do nhiều yếu tố, với định kiến: “Lịch sử khô khan, máy móc, giáo điều” một phần do cách dạy học truyền thống nặng về truyền thụ kiến thực một chiều tạo ra. Muốn nâng cao chất lượng dạy học Lịch sử, trước hết người giáo viên phải tạo hứng thú, khơi gợi được đam mê học tập cho học sinh một cách tự giác. Và việc vận dụng phương pháp dạy học dự án, tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo là cách thức hữu hiệu để “phá vỡ” không gian chật hẹp của lớp học, tạo điều kiện cho học sinh thỏa sức học tập tự chủ, sáng tạo dưới sự định hướng và giúp đỡ của giáo viên. Phương pháp dạy học dự án gắn với tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo hết sức phù hợp với dạy học Lịch sử, môn học nghiên cứu về quá khứ đã qua của xã hội loài người, cũng như những thành tựu khoa học - kĩ thuật, công nghệ của nhân loại, người học không thể phục dựng lại bức tranh quá khứ bằng việc thực hành trong phòng thí nghiệm như các môn khoa học tự nhiên. Được trải nghiệm trong không gian của các nguồn tư liệu, các di sản, những thành tựu văn hoá, khoa học- kĩ thuật và công nghệ lưu, học sinh sẽ có những cảm xúc chân thực, sâu sắc từ đó thúc đẩy việc tìm hiểu kiến thức, rèn luyện kĩ năng, hình thành năng lực một cách chủ động và tự nguyện. Đặc biệt, trong dạy học lịch sử, về thành tựu của cuộc cách mạng khoa học – kĩ thuật, vận dụng phương pháp dạy học dự án gắn với các hoạt động trải nghiệm sáng tạo giúp phát huy những thành thành tựu khoa học–kĩ thuật và công nghệ, mang lại ý nghĩa giáo dục và ý nghĩa thực tiễn to lớn. Học sinh được trang bị những tri thức quý báu về khoa học, kĩ thuật và công nghệ sản xuất, bồi dưỡng tinh thần tìm tòi, khám phá khoa học, định hướng nghề nghiệp và chọn nghề trong tương lai, cũng như nỗ lực phát huy năng lực của bản thân góp phần xây dựng và bảo vệ quê hương. 1
Trên thực tế, thực trạng chung của việc dạy học nội dung khoa học – kĩ thuật vẫn còn mặng về truyền thụ kiến thức sách vở, khô khan, thiếu tính trực quan sinh động, sự đổi mới còn chậm và thiếu đồng bộ. Các hoạt động ngoại khóa, tham quan các cơ sở sản xuất công nghiệp có dây chuyền sản xuất hiện đại trên địa bàn đã được tổ chức nhưng chưa đi vào chiều sâu, giáo viên gặp nhiều khó khăn trong việc tổ chức dạy học dự án, tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo vì đây là những phương pháp, hình thức tổ chức dạy học mới được áp dụng; lại đòi hỏi đầu tư công sức và thường cần sự phối hợp của nhiều lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường. Với mong muốn góp phần đổi mới và nâng cao hiệu quả dạy học nội dung về thành tựu khoa học–kĩ thuật, công nghệ gắn với thực tiễn ở địa phương, tác giả chọn đề tài “Vận dụng phương pháp dạy học dự án vào dạy học bài cách mạng khoa học – công nghệ và xu thế toàn cầu hoá nửa sau thế kỉ XX chương trình lịch sử lớp 12 theo hướng trải nghiệm sáng tạo” để nghiên cứu, tìm hiểu và áp dụng trong quá trình dạy học. 2. Tính mới - Đề tài có những điểm mới sau: Tổng quan và làm rõ cơ sở lí luận của dạy học Lịch sử. Đề tài đưa ra một số dự án dạy học cụ thể nhằm khám phá, khắc sâu kiến thức Lịch sử đồng thời gắn kiến thức Lịch sử với thực tiễn cuộc sống, phát huy năng lực, phẩm chất học sinh. Đề xuất các giải pháp dạy học tích cực hướng tới yêu cầu “Học đi đôi với hành” trong đó sử dụng phương pháp dạy học dựa trên dự án làm trọng tâm nhằm giúp học sinh vận dụng kiến thức thực tế để giải quyết các vấn đề của bài học. Giúp các em phát huy năng lực thu thập thông tin, phân tích thông tin, thuyết trình và tăng cường làm việc nhóm. Qua đó giúp học sinh rèn luyện, phát triển bản thân, định hướng nghề nghiệp, chuẩn bị hành trang tốt nhất khi rời ghế nhà trường. Sử dụng phương pháp dạy học dự án vào bài “cách mạng khoa học – công nghệ và xu thế toàn cầu nửa sau thế kỉ XX” chương trình lịch sử lớp 12 hiện hành góp phần hoàn thiện và đóng góp vào thực tiễn dạy học nội dung thành tựu về khoa học - kĩ thuật, khoa học - công nghệ chủa chương trình Lịch sử THPT. Đặc biệt, trong thời đại hiện nay, công nghệ thông tin và khoa học kĩ thuật phát triển, là yếu tố rất thuận lợi để thực hiện phương pháp dạy học này. Đề tài giúp bổ sung vào ngân hàng dự án học tập dùng trong dạy học Lịch sử ở trường THPT theo nội dung chương trình để phát triển năng lực giải quyết vấn đề và những phẩm chất, kĩ năng cần thiết cho học sinh, nâng cao hiệu quả dạy học. 3. Mục đích nghiên cứu Sử dụng phương pháp dạy học dự án vào dạy học bài cách mạng khoa học – kĩ thuật và xu thế toàn cầu hoá nữa sau thế kỉ XX chương trình lịch sử lớp 12 theo 2
hướng trải nghiệm sáng tạo nhằm nâng cao hiệu quả dạy học và phát huy năng lực cho học sinh giải quyết vấn đề cho học sinh lớp 12 trường THPT. 4. Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghiên cứu cơ sở lí luận của đề tài: + Nghiên cứu chương trình, sách giáo khoa Lịch sử lớp 10, 11, 12 THPT hiện hành, nghiên cứu chương trình Giáo dục phổ thông mới (ban hành ngày 26/12/2018). + Tìm hiểu về các năng lực chung và chuyên biệt trong dạy học môn Lịch sử. + Nghiên cứu thực trạng việc sử dụng dạy học dự án và khả năng phát triển năng lực giải quyết vấn đề sáng tạo cho học sinh ở trường THPT hiện nay. - Nghiên cứu và xây dựng các dự án học tập theo hướng trải nghiệm sáng tạo nội dung cách mạng khoa học – công nghệ chương trình lớp 12 THPT. - Xây dựng và tổ chức thực hiện các dự án trải nghiệm sáng tạo, tiến hành thực nghiệm và kiểm chứng tính khả thi của đề tài. - Tiến hành thực nghiệm sư phạm nhằm để kiểm tra, đánh giá tính khả thi và tính hiệu quả của các dự án học tập đã xây dựng. 5. Phƣơng pháp nghiên cứu - Nghiên cứu cơ sở lí luận của phương pháp dạy học dự án trong nhà trường. - Nghiên cứu tài liệu, sách giáo khoa, sách tham khảo,… có liên quan. - Khảo sát thực trạng ở trường phổ thông, các phương pháp hỗ trợ, thăm dò ý kiến giáo viên và học sinh ở trong trường và một số trương THPT lân cận. - Thực nghiệm sư phạm. - Phương pháp thống kê toán học, xử lý kết quả thực nghiệm sư phạm. 6. Kế hoạch nghiên cứu TT Thời gian Nội dung công việc Sản phẩm Tìm hiểu thực trạng và chọn đề Bản đề cương chi 1 Tháng 7,8/2021 tài, viết đề cương nghiêm cứu tiết của đề tài - Nghiên cứu lí luận dạy học, - Tập hợp lý thuyết phương pháp dạy học tích cực của đề tài. của bộ môn. 2 Tháng 8,9/2021 - Khảo sát thực trạng, tổng hợp - Xử lý số liệu khảo số liệu năm trước. sát được. - Trao đổi với đồng nghiệp và - Tổng hợp ý kiến đề xuất sáng kiến kinh nghiệm của đồng nghiệp 3
- Kiểm tra trước thực nghiệm - Xử lý kết quả - Áp dụng thực nghiệm: Tiến trước khi thử Tháng hành các dự án trải nghiệm sáng nghiệm đề tài. 3 10,11/2021 tạo, kiểm tra 15 phút. - Tổng hợp và xử lý kết quả thử nghiệm đề tài. - Viết sáng kiến kinh nghiệm - Bản thảo sáng - Xin ý kiến của đồng nghiệp kiến Tháng 12/2021 4 - Tổng hợp đóng Tháng 1,2/2022 góp của đồng nghiệp - Hoàn thành sáng kiến kinh Sáng kiến kinh nghiệm. nghiệm chính thức 5 Tháng 3,4/2022 - Chỉnh sửa, bổ sung sáng kiến chấm cấp trường. kinh nghiệm sau khi chấm cấp - Hoàn thành sáng trường. kiến nộp sở 7. Đóng góp của đề tài Về mặt lý luận: Góp phần hoàn thiện và đóng góp vào thực tiễn dạy học Lịch sử ở lớp 12 nói riêng và ở trường THPT nói chung, đáp ứng yêu cầu của chương trình giáo dục THPT mới. Về mặt thực tiễn: Bổ sung vào ngân hàng dự án theo hướng trải nghiệm sáng tạo, dùng trong dạy học Lịch sử lớp 12 ở trường THPT theo nội dung chương trình để phát triển năng lực giải quyết vấn đề sáng tạo cho học sinh, nâng cao hiệu quả dạy học. 4
PHẦN II. NỘI DUNG Chƣơng 1. Cơ sở của đề tài 1.1. Cơ sở lí luận 1.1.1. Phƣơng pháp dạy học dự án 1.1.1.1. Khái niệm về dạy học dự án Dạy học theo dự án tạo điều kiện cho HS tự quyết trong tất cả các giai đoạn học tập, giúp học sinh tạo ra được một hay nhiều sản phẩm hoạt động nhất định. Vì vậy, dạy học theo dự án được coi là phương pháp dạy học mà ở đó giáo viên và học sinh cùng nhau giải quyết các vấn đề cả về mặt lý thuyết lẫn về mặt thực tiễn. Trong phương pháp dạy học này, học sinh được hướng dẫn để áp dụng trong các tình huống cụ thể, qua đó học sinh tích lũy được kiến thức và có khả năng giải quyết vấn đề. Như vậy, dạy học dự án là một hình thức dạy học hay phương pháp dạy học phức hợp, trong đó dưới sự hướng dẫn của giáo viên, người học tiếp thu kiến thức và hình thành kỹ năng thông qua việc giải quyết một vấn đề đặt ra trong thực tiễn cần giải quyết thông qua thực hiện dự án trải nghiệm sáng tạo có thật trong đời sống, theo sát chương trình học, có sự kết hợp giữa lý thuyết với thực hành và tạo ra các sản phẩm cụ thể. 1.1.1.2. Mục tiêu và đặc điểm của dạy học dự án - Về mục tiêu, mỗi phương pháp dạy học tích cực đều có mục tiêu chung là lấy học sinh làm trung tâm nhằm phát huy tính tích cực chủ động của học sinh. Dạy học dự án là một trong những phương pháp dạy học tích cực với những mục tiêu sau: + Nội dung học tập theo dự án phải hướng tới các vấn đề thực tiễn, gắn kết nội dung học với cuộc sống thực tế. + Dạy học dự án giúp phát triển cho học sinh những kĩ năng như kĩ năng phát hiện và giải quyết vấn đề, các kĩ năng tư duy bậc cao (phân tích, tổng hợp, đánh giá). + Dạy học dự án rèn luyện cho học sinh nhiều kĩ năng khác như tổ chức kiến thức, kĩ năng sống, kĩ năng làm việc nhóm, giao tiếp, … + Dạy học dự án cho phép học sinh làm việc một cách độc lập để hình thành kiến thức và cho ra những kết quả thực tế. + Dạy học dự án giúp học sinh nâng cao kĩ năng sử dụng công nghệ thông tin vào quá trình học tập và tạo ra sản phẩm. Thường trong quá trình thực hiện nhiệm vụ của dự án, người học không chỉ cần hiểu biết kiến thức Lịch sử, mà người học còn phải biểu biết một số kiến thức cả các ngành khoa học có liên quan và một số kỹ năng cần thiết (kỹ năng thu thập và xử lý thông tin, kỹ năng viết báo cáo khoa học, kỹ năng xử lý số liệu bằng bảng 5
thống kê, bằng biểu đồ và đồ thị, kỹ năng sử dụng thiết bị hiện đại…). Chính vì vậy, dạy học theo dự án tạo cơ hội cho người học tự đánh giá mình, tự khẳng định mình thông qua việc thực hiện dự án. - Về đặc điểm của dự án: Phương pháp dạy học dự án có các đặc điểm sau đây: + Định hướng hứng thú + Định hướng thực tiễn + Định hướng hành động + Định hướng phức hợp + Định hướng làm việc + Định hướng tự lực cao + Định hướng kĩ năng mềm + Định hướng sản phẩm 1.1.1.3. Ưu điểm và hạn chế của phương pháp Những ưu điểm của dạy học theo dự án: Dạy học dự án là phương pháp dạy học hiện đại, có nhiều ưu điểm nổi trội: + Dạy học dự án gắn lý thuyết với thực hành, tư duy với hành động, nhà trường với xã hội, từ đó làm cho nội dung học tập trở nên có ý nghĩa hơn. + Dạy học dự án phát huy được tính tích cực, tự lực, sáng tạo của người học + Dạy học dự án tạo ra môi trường thuận lợi cho học sinh rèn luyện và phát triển. + Dạy học dự án giúp người học phát triển khả năng giao tiếp, năng lực đánh giá, vận dụng kiến thức + Dạy học dự án giúp học sinh rèn luyện năng lực cộng tác làm việc, năng lực giải quyết những vấn đề phức hợp. Những hạn chế của dạy học theo dự án: Bên cạnh các ưu điểm đã nêu ở trên, Dạy học dự án cũng có những hạn chế cần khắc phục như sau: + Dạy học dự án không phù hợp trong việc truyền thụ tri thức lí thuyết mang tính trừu tượng, hệ thống, cũng như rèn luyện hệ thống kĩ năng cơ bản. + Dạy học dự án phải đòi hỏi nhiều thời gian. Vì vậy, Dạy học dự án không thay thế cho các phương pháp dạy học khác mà là hình thức bổ sung cần thiết cho phương pháp dạy học truyền thống. + Dạy học dự án đòi hỏi phương tiện, cơ sở vật chất và tài chính phù hợp. 6
1.1.1.4. Vai trò của dạy học dự án trong việc phát triển năng lực giải quyết vấn đề sáng tạo cho học sinh thông qua môn Lịch sử Trong chương trình bồi dưỡng Module 2 cho giáo viên THPT, dạy học dự án trong Lịch sử có khả năng phát triển những phẩm chất, năng lực tnhư sau: - Về phẩm chất: trung thực, chăm chỉ, trách nhiệm - Về năng lực chung: giải quyết vấn đề và sáng tạo; giao tiếp và hợp tác; tự chủ và tự học - Về năng lực bộ môn: nhận thức lịch sử, tìm hiểu các sự kiện lịch sử và các nhân vật lịch sử, vận dụng kiến thức, kĩ năng lịch sử đã học vào cuộc sống. Để đánh giá được vai trò của dạy học dự án trong việc phát triển năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo cần dựa vào tiêu chí và các mức độ năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo của học sinh như sau: Mức độ 1 (M1) Mức độ 2 (M2) Mức độ 3 (M3) Tiêu chí 3 điểm 2 điểm 1 điểm Phân tích được Phân tích được Phân tích tình TC1. Phân tích tình huống, nhiệm tình huống, nhiệm huống nhiệm vụ xác định mục tiêu, vụ của dự án và vụ dự án, xác định dự án chưa rõ ràng tình huống, nhiệm xác định được mục tiêu chưa đầy vụ học tập của dự mục tiêu đầy đủ, đủ, rõ ràng án rõ ràng Đề xuất được câu Đề xuất được câu Đề xuất câu hỏi hỏi thể hiện định hỏi thể hiện định thể hiện định TC2. Đề xuất hướng nghiên cứu hướng nghiên cứu hướng nghiên cứu được câu hỏi và xác định được và xác định được dự án nhưng chưa nghiên cứu cho đề nội dung nghiên một số nội dung xác định được nội tài dự án và xác cứu rõ ràng và đầy nghiên cứu rõ ràng dung nghiên cứu, định nội dung cụ đủ, hiểu được câu nhưng chưa đầy chư nêu ra được thể hỏi nghiên cứu đủ và hiểu được câu hỏi định của nhóm đề xuất câu hỏi hướng nghiên cứu đầy đủ, rõ ràng Xác định và thu Xác định và thu Xác định và thu thập, tìm kiến thập được nguồn thập được nguồn TC3. Xác định và được thông tin có thông tin. Biết tìm thông tin có liên thu thập thông tin, liên quan đến vấn kiếm các thông tin quan đến vấn đề ở xử lý thông tin đề ở sách giáo có liên quan đến mức độ kinh phù hợp cho dự án khoa, tài liệu tham vấn đề ở sách giáo nghiệm bản thân; khảo khác và khoa và thảo luận lựa chọn, sắp xếp, thông qua thảo với bạn; lựa chọn, kết nối,…thông tin 7
luận với người sắp xếp, kết nối chưa phù hợp khác; lựa chọn, thông tin một cách sắp xếp, kết nối,… tương đối phù hợp Thông tin một cách phù hợp Đề xuất được một Đề xuất và lựa Đề xuất được TC4. Đề xuất số phương án giải chọn được một số phương án giải phương án giải quyết vấn đề; lựa phương án phù quyết vấn đề quyết vấn đề đặt chọn được phương hợp để giải quyết nhưng chưa thật sự ra trong dự án – án phù hợp để giải vấn đề đặt ra trong hợp lý và phù hợp chọn phương án quyết vấn đề đặt dựa án phù hợp ra trong dự án Lập được kế Lập được kế Lập được kế hoạch hoạch thực hiện hoạch thực hiện thực hiện dự án chỉ dự án chi tiết, đầy dự án giải quyết giải quyết được đủ, đảm bảo các vấn đề đặt ra một số nhiệm vụ điều kiện để giải đặt ra trong dự án, TC5. Lập kế quyết được các nhưng chưa đầy hoạch thực hiện nhiệm vụ đặt ra đủ, chi tiết; hoặc dự án trong dự án chưa đầy đủ các điều kiện đảm bảo thực hiện nhiệm vụ của dự án, còn lúng túng. Thực hiện kế Thực hiện kế Thực hiện kế hoạch, hoàn thành hoạch, hoàn thành hoạch, hoàn thành nhiệm vụ được nhiệm vụ được nhiệm vụ được TC6. Thực hiện giao một cách độc giao nhưng còn giao nhưng cần sự kế hoạch dự án lập theo cá nhân lúng túng trong hỗ trợ từ các thành và hợp tác nhóm phối hợp với các viên trong nhóm hiệu quả, sáng tạo thành viên khác Tổng hợp các kết Tổng hợp kết quả Tổng hợp được kết quả nghiên cứu nghiên cứu đầy quả nghiên cứu TC7. Xây dựng chi tiết đầy đủ , đủ, sắp xêp theo đầy đủ nhưng chư sản phẩm dự án và sắp xếp theo logic, logic nhưng chưa sắp xếp theo logic báo cáo sản phẩm khoa học và có sáng tạo hợp lý sáng tạo TC8. Trình bày Sử dụng các Sử dụng phương Sử dụng được Snr phẩm dự án rõ phương tiện trực tiện trực quan phương tiện trực ràng, đầy đủ, có quan, sơ đồ tư những chưa nêu quan trình bày kết 8
sáng tạo duy, hình ảnh, được đầy đủ kết quả nghiên cứu biểu bảng kết quả quả nghiên cứu, chưa đầy đủ còn sơ nghiên cứu dự án. cách trình bày đa lược,... Cách trình Trình bày rõ ràng, dạng, cấu trúc rõ bày chưa thật rõ logic chặt chẽ, thể ràng. ràng, cấu trúc chưa hiện sáng tạo hợp lí Sử dụng được các Sử dụng được các Sử dụng các tiêu tiêu chí trong tiêu chí trong chí trong phiếu phiếu đánh giá phiếu đánh giá đánh giá năng lực năng lực giải năng lực giải giải quyết vấn đề TC9. Sử dụng các quyết vấn đề và quyết vấn đề và và sáng tạo và sản tiêu chí trong đánh sáng tạo và sản sáng tạo và sản phẩm dự án để tự giá kết quả học tập phẩm dự án để tự phẩm dự án để tự đánh giá chưa đầy theo dự án đánh giá một cách đnahs giá đầy đủ đủ và chi tiết, chưa đầy đủ, chi tiết và nhưng chưa chi biết lập luận, giải có lập luận, giải tiết và có lập luận, thích thích giải thích nhưng chưa rõ ràng Tự điều chỉnh các Biết tự điều chỉnh Tự điều chỉnh các hoạt động trong các hoạt động hoạt động trong thực hiện giải trong thực hiện thực hiện giải pháp TC10. Điều chỉnh pháp giải quyết giải pháp giải giải quyết vấn đề trong quá trình vấn đề hợp lí quyết vấn đề nhưng chưa phù thực hiện dự án và nhưng chưa đánh hợp. Chưa đánh vận dụng vào giải giá được giải giá được giải pháp quyết vấn đề, tình pháp. Vận dụng và chưa vận dụng huống học tập và được trong tình được trong tình thực tế khác huống tương tự huống tương tự. nhưng còn lúng túng. Dựa vào đặc điểm cũng như những ưu việt của dạy học dự án, chúng ta thấy phương pháp dạy học dự án có thể đáp ứng sự mong đợi của giáo viên. Khi giải quyết nhiệm vụ của dự án, học sinh được phát triển toàn diện các năng lực chung cũng như năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo. Qua tìm hiểu cơ sở lí luận của dạy học dự án, tôi thấy vai trò của dạy học dự án trong việc phát triển năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo của học sinh được thể hiện như sau: - Học sinh phát biểu được vấn đề nổi trội, cập nhật và thời sự hiện nay - Học sinh xác định được kiến thức và mối liên hệ giữa các kiến thức - Học sinh đề xuất được giải pháp giải quyết vấn đề 9
- Học sinh đã phân tích được các tình huống, phát hiện được các vấn đề. - Học sinh lập được kế hoạch, thực hiện kế hoạch giải quyết vấn đề - Học sinh biết tự đánh giá và rút ra kết luận - Học sinh có tư duy độc lập, sáng tạo để thực hiện nhiệm vụ của dự án Từ quá trình thực hiện và hoàn thành dự án, HS đã phát triển được năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo. 1.1.1.5. Ý nghĩa của việc vận dụng phương pháp dạy học dự án vào dạy học nội dung cách mạng khoa học – kĩ thuật theo hướng trải nghiệm sáng tạo Hiệu quả giáo dục của bài học về nội dung cách mạngkhoa học – kĩ thuật và công nghệ càng nâng cao khi được tổ chức, tiến hành bằng những hình thức và biện pháp tích cực nhằm phát huy năng lực của học sinh qua những hoạt động học tập đa dạng và gắn với thực tiễn. Trong đó, việc vận dụng phương pháp dạy học dự án vào dạy học nội dung cách mạngkhoa học – kĩ thuật và công nghệ theo hướng trải nghiệm sáng tạo nếu được thực hiện một cách khoa học, hợp lý sẽ mang lại nhiều ý nghĩa: - Có tác dụng to lớn trong việc trang bị kiến thức; giáo dục tư tưởng, tình cảm và rèn luyện kĩ năng cho học sinh. Thông qua hoạt động thực tiễn, học sinh sẽ nắm vững và khắc sâu những kiến thức được lĩnh hội trực tiếp và chủ động; tình yêu yêu lao động, tính ham học hỏi, tìm tòi sáng tạo khoa học – kĩ thuật cũng được hình thành và phát triển một cách tự nhiên; học sinh còn được trau dồi những phẩm chất tốt đẹp: tinh thần tập thể, ý thức trách nhiệm, tính kỷ luật, tác phong làm việc chuyên nghiệp và tinh thần hợp tác, cộng sự... Thông qua các hoạt động học tập phong phú gắn với thực tiễn, học sinh được rèn luyện nhiều kĩ năng như: thu thập và xử lý thông tin qua các loại tài liệu và trải nghiệm trực tiếp; phát hiện và giải quyết vấn đề; điều tra, khảo sát, phỏng vấn; xây dựng mối liên hệ giữa các sự kiện, hiện tượng, vấn đề lịch sử; làm việc nhóm… - Tăng tính hấp dẫn trong học tập, tạo hứng thú và phát huy mạnh mẽ tính tích cực, chủ động, tư duy độc lập sáng tạo của học sinh. Trong quá trình triển khai các dự án học tập trải nghiệm sáng tạo, học sinh được phát huy vai trò chủ thể, tự giác và phát huy tối đa khả năng sáng tạo. Tính chất tự nguyện đã phát huy năng lực nhận thức độc lập và hứng thú học tập khi học sinh có thể tự chọn và tham gia một dự án phù hợp với sở thích và trình độ của mình. Học sinh được chủ động tham gia vào tất cả các khâu của dự án: từ thiết kế hoạt động đến chuẩn bị, thực hiện và đánh giá kết quả hoạt động phù hợp với đặc điểm lứa tuổi và khả năng của bản thân. Học sinh được trải nghiệm; được bày tỏ quan điểm, ý tưởng; được đánh giá và lựa chọn ý tưởng hoạt động; được thể hiện và tự khẳng định; được tự đánh giá bản thân và đánh giá kết quả hoạt động của nhóm mình, của bạn bè… 10
- Góp phần hình thành và phát triển năng lực học sinh một cách toàn diện. Qua việc học tập một cách chủ động, tự giác thông qua trải nghiệm thực tế, học sinh được phát triển nhiều năng lực chung và năng lực chuyên biệt như: năng lực tự học, năng lực sáng tạo, năng lực hợp tác, năng lực phản biện, năng lực giải quyết vấn đề, năng lực ứng dụng công nghệ thông tin... Các bài giảng gắn với thực tiễn đời sống, tăng thời gian thực hành đã giúp cho học sinh động não, trải nghiệm và giải quyết những vấn đề của cuộc sống linh hoạt, hiệu quả hơn. Đó cũng là mục tiêu trọng tâm của Chương trình Giáo dục phổ thông mới: Chương trình Giáo dục phổ thông nhằm tạo ra những con người Việt Nam phát triển hài hoà về thể chất và tinh thần, có những phẩm chất cao đẹp, có các năng lực chung và phát huy tiềm năng của bản thân, làm cơ sở cho việc lựa chọn nghề nghiệp và học tập suốt đời.[4] - Có hình thức và cách thức tổ chức hoạt động đa dạng, có tính mở về không gian, tăng cường gắn kết giữa các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường. Dạy học nội dung cách mạngkhoa học – kĩ thuật và công nghệ theo hướng trải nghiệm sáng tạo thông qua các dự án học tập có thể tổ chức theo các quy mô khác nhau như: theo nhóm, theo lớp, theo khối lớp, theo trường hoặc liên trường với nhiều hình thức như nội khóa và ngoại khóa. Tuy nhiên, tổ chức theo quy mô nhóm và quy mô lớp với hình thức vừa nội khóa và ngoại khóa có ưu thế hơn về nhiều mặt như đơn giản, ít tốn kém, mất ít thời gian, học sinh được phát huy tối đa vai trò của mình. Hình thức tổ chức dạy học này còn có khả năng thu hút sự tham gia, phối hợp, liên kết nhiều lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường như: Ban giám hiệu nhà trường, tổ chuyên môn, giáo viên chủ nhiệm, giáo viên bộ môn, Đoàn Thanh niên, chính quyền địa phương… góp phần nâng cao chất lượng và hiệu quả giáo dục. 1.1.1.6. Hồ sơ bài dạy theo phương pháp dạy học dự án Để tiến hành dạy học dự án một cách hiệu quả, giáo viên cần xây dựng được hồ sơ bài dạy một cách đầy đủ và chi tiết. Hồ sơ bài dạy trong dạy học dự án bao gồm: Bộ câu hỏi định hướng/Phiếu định hướng, kế hoạch thực hiện, tình huống xuất hiện dự án, các ý tưởng dự án, các công cụ đánh giá và công cụ trợ giúp, nguồn tư liệu tham khảo. Các thành phần trong hồ sơ bài học dự án bao gồm: - Phiếu định hướng thực hiện dự án - Kế hoạch thực hiện dự án - Xây dựng các ý tưởng dự án - Xây dựng công cụ đánh giá sản phẩm (gồm các phiếu) + Tiêu chí đánh giá + Phiếu đánh giá (phiếu đánh giá nhóm và phiếu tự đánh giá) 11
- Các công cụ trợ giúp, nguồn tư liệu tham khảo 1.1.2. Quan niệm về giáo dục qua hoạt động trải nghiệm sáng tạo Hoạt động hoc tập trải nghiêm sáng tạo được hiểu là “hoạt động giáo dục, trong đó, từng cá nhân học sinh được trực tiếp hoạt động thực tiễn trong môi trường nhà trường cũng như môi trường gia đình và xã hội dưới sự hướng dẫn và tổ chức của nhà giáo dục, qua đó phát triển tình cảm, đạo đức, phẩm chất nhân cách, các năng lực…, từ đó tích luỹ kinh nghiệm riêng cũng như phát huy tiềm năng năng sáng tạo của cá nhân mình” [5; 10]. Như vậy, bản chất của hoạt động trải nghiệm sáng tạo là tăng cường các hoạt động thực tiễn trong quá trình dạy học, gắn lí thuyết với thực hành, nhà trường với xã hội nhằm kích thích tính chủ động, linh hoạt, sáng tạo, góp phần hình thành và phát triển năng lực, nhân cách cho học sinh. Học tập trải nghiệm sáng tạo nhấn mạnh đến sự trải nghiệm, thúc đẩy năng lực sáng tạo của người học. Trong đó “trải nghiệm” là phương thức giáo dục và “sáng tạo” là mục tiêu giáo dục. Trong Chương trình giáo dục phổ thông từ trước đến nay, ngoài hoạt động dạy học trên lớp còn có hoạt động ngoại khóa trong và ngoài nhà trường. Tuy nhiên, hoạt động ngoại khóa truyền thống chủ yếu tập trung vào yếu tố “trải nghiệm” mà chưa có những phương pháp, cách thức để đạt mục tiêu “sáng tạo” từ hoạt động thực tiễn của học sinh. Do đó, dạy học dự án chính là cách thức để hoạt động trải nghiệm sáng tạo đạt được mục tiêu giáo dục; còn trải nghiệm sáng tạo là điều kiện tối ưu để phát huy hiệu quả của việc dạy học dự án. 1.2. Cơ sở thực tiễn 1.2.1. Thực trạng dạy học nội dung cách mạng khoa học – kĩ thuật và công nghệ ở trường phổ thông Nghị quyết số 29 - NQ/TW ngày 4/11/2013 Hội nghị TW 8 khóa XI về đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục khẳng định: “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học theo hướng hiện đại, phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kĩ năng của người học; Khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc. Tập trung dạy cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự học, tạo cơ sở để người học tự cập nhật và đổi mới trí thức, kĩ năng, phát triển năng lực. Chuyển từ học chủ yếu trên lớp sang tổ chức hình thành học tập đa dạng, chú ý các hoạt động xã hội, ngoại khóa, nghiên cứu khoa học…”. “Chuyển mạnh quá trình giáo dục từ chủ yếu trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất người học. Học đi đôi với hành; lí luận gắn với thực tiễn; giáo dục nhà trường gắn với giáo dục gia đình và giáo dục xã hội”.[10]. Thực hiện chủ trương trên, trong những năm gần đây, giáo dục phổ thông nước ta nói chung và giáo dục tỉnh nhà nói riêng đang thực hiện đổi mới toàn diện theo hướng phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo, rèn luyện phương pháp tư duy cho học sinh. Các trường THPT đã và đang đổi mới phương pháp dạy học, 12
kiểm tra đánh giá môn học theo hướng phát triển năng lực, gắn giáo dục với thực tiễn. Phần lớn giáo viên hiện nay ở các trường đã nhận thức được việc cần phải đổi mới phương pháp dạy học lịch sử theo hướng tích cực lấy học sinh làm trung tâm, phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh trong quá trình học tập. Nhiều phương pháp và hình thức tổ chức dạy học tích cực được học sinh vận dụng như: dạy học dự án, dạy học nêu vấn đề, dạy học kiến tạo… đã bước đầu mang lại hiệu quả. Tuy nhiên, thực trạng chung của việc dạy học lịch sử ở trường THPT hiện nay vẫn còn nhiều bất cập, sự đổi mới còn chậm và thiếu đồng bộ. Đặc biệt về việc dạy nội dung về cách mạng khoa học – kĩ thuật và công nghệ còn chưa được chú trọng. Dung lượng kiến thức của nội dung khoa học – kĩ thuật trong chương trình lịch sử THPT không nhiều nên giáo viên vẫn chủ yếu dạy theo cách truyền thống tại lớp học, nặng về cung cấp kiến thức và thiếu tính thực tiễn. Nhiều trường đã tổ chức các hoạt động ngoại khóa, tham quan các cơ sở sản xuất công nghiệp, các mô hình sản xuất có ứng dụng các thành tựu khoa học – công nghệ cho học sinh, song nhìn chung các hoạt động này chưa đi vào chiều sâu, chưa mang lại hiệu quả cao, chưa đáp ứng được yêu cầu của một hoạt động học tập trải nghiệm sáng tạo trong mục tiêu đổi mới giáo dục. Giáo viên vẫn gặp nhiều khó khăn trong việc tổ chức dạy học dự án, tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo vì đây là những phương pháp, hình thức tổ chức dạy học mới được áp dụng; lại đòi hỏi đầu tư công sức và thường cần sự phối hợp của nhiều lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường. Thực trạng trên đã đặt ra một yêu cầu bức thiết cho môn Lịch sử nói riêng và các môn học khác ở trường phổ thông nói chung phải đổi mới mạnh mẽ hơn nữa nội dung, hình thức và phương pháp dạy học để nâng cao chất lượng giáo dục, đáp ứng đòi hỏi của đất nước hiện nay và đưa giáo dục Việt Nam tiệm cận với những nền giáo dục tiên tiến trên thế giới. 1.2.2. Điều tra, khảo sát Để có cơ sở thực tiễn về thực trạng của vấn đề mà đề tài tập trung nghiên cứu, tác giả đã tiến hành điều tra, khảo sát học sinh và giáo viên ở một số trường THPT trên địa bàn thị xã Hoàng Mai và Quỳnh Lưu 1.2.2.1. Nội dung khảo sát - Đối với giáo viên: khảo sát việc nhận thức, thái độ và mức độ hiểu biết đối với việc vận dụng phương pháp dạy học dự án vào dạy học nội dung khoa học – kĩ thuật và công nghệ theo hướng trải nghiệm sáng tạo; thực tiễn việc vận dụng phương pháp, hình thức nêu trên vào thực tế dạy học nội dung khoa học – kĩ thuật và công nghệ ở trường THPT. - Đối với học sinh: mức độ hứng thú của học sinh trong học tập lịch sử nói chung và nội dung khoa học – kĩ thuật và công nghệ nói riêng; thực tế việc học tập nội dung khoa học – kĩ thuật và công nghệ của học sinh; 13
mức độ hứng thú được tham gia vào các dự án học tập theo hướng trải nghiệm sáng tạo. 1.2.2.2. Đối tượng, thời gian khảo sát Tác giả tiến hành khảo sát với Phương pháp: Phát phiếu điều tra khảo sát cho giáo viên và học sinh; trao đổi, phóng vấn trực tiếp đối với 08 giáo viên dạy môn Lịch sử và 135 ở một số trường THPT trên địa bàn thị xã Hoàng Mai và Quỳnh Lưu là: THPT Hoàng Mai, THPT Hoàng Mai 2, THPT Quỳnh Lưu 2. Việc khảo sát được tiến hành vào đầu năm học 2020 – 2021 Số giáo viên đƣợc Số học sinh đƣợc TT Trƣờng khảo sát khảo sát 1 THPT Hoàng Mai 3 45 2 THPT Hoàng Mai 2 2 45 3 THPT Quỳnh Lưu 2 3 45 1.2.2.3. Kết quả khảo sát - Đối với giáo viên Về sự cần thiết đổi mới phương pháp dạy học nội dung cách mạng khoa học – kĩ thuật và công nghệ theo hướng trải nghiệm, sáng tạo: Có 6 giáo viên được khảo sát cho rằng cần thiết phải tổ chức dạy học nội dung khoa học – kĩ thuật và công nghệ theo hướng trải nghiệm sáng tạo, trong đó có vận dụng phương pháp dạy học dự án, chiếm 75%; Có 2 giáo viên được khảo sát cho rằng không cần thiết phải tổ chức dạy học nội dung khoa học – kĩ thuật và công nghệ theo hướng trải nghiệm sáng tạo, trong đó có vận dụng phương pháp dạy học dự án, chiếm 25%. Về mức độ vận dụng phương pháp dạy học dự án vào dạy học nội cách mạng mạng khoa học – kĩ thuật và công nghệ ở trường THPT: Có 1 giáo viên được khảo sát thường xuyên sử dụng phương pháp dạy học dự án trong dạy học, chiếm 12,5%; Có 7 giáo viên được khảo sát thỉnh thoảng sử dụng phương pháp, hình thức dạy học trên, chiếm 87,5%. Về khó khăn trong việc tổ chức dạy học giáo viên được khảo sát đều cho rằng cần thiết phải tổ chức dạy học nội dung cách mạng khoa học – kĩ thuật và công nghệ bằng phương pháp dự án thông qua trải nghiệm sáng tạo: Có 4 giáo viên được khảo sát cho rằng: tốn kém thời gian, chi phí, chiếm 50%; Có 2 giáo viên được khảo sát cho rằng lúng túng về phương pháp và quy trình thực hiện, chiếm 25%; Có 2 giáo viên được khảo sát cho rằng: năng lực của học sinh chưa đáp ứng được, chiếm 25%. 14
- Đối với học sinh Về nội dung học sinh có yêu thích và hứng thú với việc học môn lịch sử ở THPT: có 45 học sinh cho được khảo có hứng thú chiếm 33,3%. Có 60 học sinh được khảo sát không yêu thích và có hứng thú với môn Lịch sử chiếm 44,4%. Về vấn đề học sinh có yêu thích và hứng thú với việc học nội dung cách mạng khoa học – kĩ thuật và công nghệ ở trường THPT: có 90 học sinh được khảo sát yêu thích và hứng thú chiếm tới 66,6%. Có 45 học sinh được khảo sát không yêu thích và hứng thú chiếm tới 33,4%. Về vấn đề gặp khó khăn trong học tập lịch sử: có 95 học sinh được khảo sát gặp khó khăn trong học môn lịch sử chiếm 70,3%. Có 40 học sinh được khảo sát không gặp khó khăn trong học môn lịch sử chiếm 29,6%. Về việc học nội dung cách mạng khoa học – kĩ thuật ở trường THPT hiện nay: có 60 học sinh được khảo sát cho rằng việc học tập nội dung khoa học – kĩ thuật và công nghệ nhàm chán và đơn điệu chiếm 44,4%. Có 35 học sinh được khảo sát việc học tập nội dung khoa học – kĩ thuật và công nghệ hấp dẫn, hứng thú chiếm 25,9%. Có 95 học sinh được khảo sát việc học tập nội dung khoa học – kĩ thuật và công nghệ cho rằng không quan tâm chiếm 70,3%. Về việc học sinh có hứng thú tham gia thực hiện dự án nội dung cách mạng khoa học – kỹ thuật và công nghệ ở trường THPT bằng hình thức trải nghiệm, sáng tạo: có 85 học sinh được khảo sát hứng thú với các dự án học tập chiếm 62,9%. Có 50 học sinh được khảo sát không hứng thú với các dự án học tập chiếm 37,1%. Từ kết quả khảo sát trên chúng ta nhận thức được rằng việc đổi mới phương pháp dạy học Lịch sử bộ môn lịch sử nói chung và dạy học nội dung cách mạng khoa học – kĩ thuật và công nghệ nói riêng ở trường THPT hiện nay là một đòi hỏi cấp thiết. Cả giáo viên và học sinh đều hứng thú với những phương pháp mới trong dạy học nội dung cách mạng khoa học – kĩ thuật và công nghệ song trong quá trình thực hiện còn gặp nhiều khó khăn và vướng mắc. Từ thực tiễn đó là cơ sở để tác giả xây dựng và triển khai đề tài trong quá trình dạy học của bản thân trong những năm qua. Việc tác giả thực hiện đề tài cũng nhằm góp phần chuẩn bị cho việc dạy học theo Chương trình Giáo dục phổ thông mới sẽ áp dụng trong năm học tới, khi hoạt động trải nghiệm sáng tạo được tăng cường và đa dạng hóa. 15
Chƣơng 2. Giải pháp của đề tài 2.1. Nội dung cách mạng khoa học – kĩ thuật và công nghệ trong chƣơng trình Lịch sử THPT có thể tổ chức dạy học dự án theo hƣớng trải nghiệm sáng tạo 2.1.1. Nguyên tắc lựa chọn nội dung bài học để dạy học dự án Dạy học dự án đòi hỏi nhiều thời gian, công sức và đòi hỏi sự tự lực cao của HS nên không thể áp dụng cho mọi bài học trong chương trình. Lựa chọn bài phù hợp để tiến hành dạy học dự án là một yếu tố quan trọng quyết định đến sự thành công của dự án. Dưới đây là các nguyên tắc lựa chọn nội dung bài phù hợp. - Nội dung bài phải có tính thực tiễn - Nội dung bài phải thiết thực, hữu ích đối với người học - Nội dung bài phải đảm bảo thời gian hợp lí - Nội dung bài phải phù hợp với điều kiện thực tế 2.1.2. Quy trình tổ chức thực hiện các dự án môn Lịch sử THPT Căn cứ vào các biểu hiện của năng lực, dựa trên nguyên tắc dạy học đảm bảo tính khoa học, tính hệ thống, tính vừa sức, phù hợp với thực tiễn dạy học hiện nay, tôi đề xuất các bước tổ chức dạy học dự án gồm 3 giai đoạn tương ứng với 5 bước và vận dụng tổ chức dạy học nội dung cách mạng khoa học - kĩ thuật trong chương trình Lịch sử lớp 10 và 12 theo hướng trải nghiệm sáng tạo để phát triển năng lực giải quyết vấn đề, cụ thể như hình trên. 16