Sáng kiến kinh nghiệm Tiểu học: Một số biện pháp giúp học sinh đóng vai xử lí tình huống trong tiết thực hành môn đạo đức lớp 5

Chia sẻ: Tomjerry004 | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:16

Thêm vào BST

Báo xấu

30
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của đề tài nhằm cung cấp cho giáo viên các yêu cầu sư phạm tổ chức cho học sinh nhập vai vào các nhân vật trong những tình huống đạo đức giả định còn giúp học sinh mạnh dạn, tự tin khi lên đóng vai và đưa ra những cách ứng xử phù hợp với nội dung tình huống.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm Tiểu học: Một số biện pháp giúp học sinh đóng vai xử lí tình huống trong tiết thực hành môn đạo đức lớp 5

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập Tự do Hạnh phúc SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM MỘT SỐ BIỆN PHÁP GIÚP HỌC SINH ĐÓNG VAI XỬ LÍ TÌNH HUỐNG TRONG TIẾT THỰC HÀNH MÔN ĐẠO ĐỨC LỚP 5   Họ và tên: Võ Thị Hồng Thái Chức vụ: Giáo viên TPT Đơn vị công tác: Trường TH Thanh Thủy Quảng Bình, tháng 11 năm 2016 1
PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Đạo đức là một hình thái ý thức xã hội đặc biệt phản ánh theo các nguyên tắc, yêu cầu, chuẩn mực, chi phối hành vi của con người trong các mối quan hệ giữa con người và với tự nhiên. con người với xã hội và giữa con người với nhau. Do đó môn đạo đức là một trong những môn học bắt buộc ở bậc tiểu học. Nó là môn học cơ bản trang bị cho học sinh các chuẩn mực đạo đức, lối sống lành mạnh và cách sống có lý tưởng. Ngoài ra nó còn giúp cho học sinh giải quyết các sự việc vừa có lí vừa có tình. Từ đó giúp các em biết cách vận dụng một cách linh hoạt các hành vi đạo đức, chuẩn mực đó vào cuộc sống để cư xử với cha mẹ thầy cô và bạn bè. Mục tiêu của môn Đạo Đức ở tiểu học nói chung và ở lớp 5 nói riêng là giúp cho học sinh có những hiểu biết ban đầu hình thành chuẩn mực đạo đức phù hợp với lứa tuổi và pháp luật, đồng thời nắm được ý nghĩa của việc thực hiện những chuẩn mực hành vi đạo đức đó. Nó từng bước hình thành cho học sinh kĩ năng nhận xét đánh giá hành vi của bản thân và những người xung quanh, lựa chọn và thực hiện các chuẩn mực hành vi đạo đức trong các tình huống cụ thể của cuộc sống. Không những thế nó còn hình thành thái độ tự trọng tự tin, yêu thương quý trọng con người, yêu cái tốt không đồng tình với cái xấu cái ác. Môn Đạo đức có tác dụng giúp học sinh phát triển những hành vi cơ bản như nội dung ý nghĩa một số chuẩn mực hành vi đạo đức và pháp luật phù hợp với lứa tuổi học sinh lớp 5 trong quan h ệ c ủa các em với quê hương đất nước, tổ tiên; với phụ nữ, cụ già, em nhỏ; với bạn bè và những người xung quanh; với hành vi việc làm của bản thân; với tài nguyên thiên nhiên. Biết nhận xét, đánh giá các ý kiến, quan niệm, hành vi, việc làm có liên quan đến các chuẩn mực đã học; biết lựa chọn cách ứng xử phù hợp 2
trong các tình huống và biết thực hiện các chuẩn mực đã học trong cuộc sống hằng ngày. Biết yêu quê hương, đất nước; biết ơn tổ tiên; kính trọng người già, yêu thương em nhỏ, tôn trọng phụ nữ; đoàn kết hợp tác với bạn bè và những người xung quanh; có ý thức vượt khó, vượt lên trong cuộc sống; có trách nhiệm về hành động của mình; yêu hòa bình, có ý thức bảo vệ tài nguyên thiên nhiên,… Thông qua việc dạy học môn Đạo đức các giá trị, chuẩn mực đạo đức của xã hội được chuyển thành niềm tin, tình cảm, hành vi đạo đức của học sinh; tạo cho học sinh được thực hành bài học trong thực tiễn cuộc sống. Mục đích của môn Đạo đức là hình thành phẩm chất đạo đức cho học sinh. Một phẩm chất đạo đức bao giờ cũng có 3 khía cạnh là: ý thức, thái độ, tình cảm và hành vi, thói quen. Do đó, để đạt được mục đích đặt ra, dạy – học môn Đạo đức phải giải quyết 3 nhiệm vụ tương ứng: hình thành ý thức, hình thành thái độ, tình cảm và hình thành hành vi, thói quen. Giáo dục ý thức đạo đức: Môn Đạo đức cung cấp cho học sinh hệ thống tri thức đạo đức sơ đẳng, trên cơ sở đó bước đầu hình thành niềm tin đạo đức, hình thành năng lực, định hướng các giá trị đạo đức cho học sinh tiểu học. Điều đó giúp các em phân biệt được đúng – sai, tốt – xấu, thiện ác … để từ đó theo cái đúng, cái tốt, tránh cái sai, đấu tranh với những biểu hiện sai trái, xấu xa, độc ác. Giáo dục thái độ, tình cảm đạo đức: Giúp học sinh có thái độ rõ ràng đối với các chuẩn mực đạo đức nói riêng, hình thành và bồi dưỡng cho các em cảm xúc đạo đức, biến những chuẩn mực đạo đức sơ giản thành động cơ bên trong thôi thúc các em hành động theo những chuẩn mực đạo đức đã được quy định, trên cơ sở đó hình thành tình cảm đạo đức trong sáng. Giáo dục hành vi, thói quen: 3
Hình thành ở học sinh các hành vi tương ứng với ý thức thái độ tình cảm và từ đó giúp các em có thói quen đạo đức bền vững. Từ việc xác định vị trí, vai trò của môn đạo đức trong trường tiểu học, bản thân tôi là một giáo viên dạy đạo đức, tôi nghĩ cần phải có một giải pháp cụ thể để giúp học sinh thực hiện đóng vai xử lí tình huống tốt hơn trong các tiết thực hành nhằm giúp Hs suy nghĩ sâu sắc về một vấn đề bằng cách tập trung vào một sự việc cụ thể mà các em vừa thực hiện hoặc quan sát được. Việc “diễn” không những là phần chính của phương pháp này mà học sinh còn phải thảo luận tìm ra những cách giải quyết đúng, hợp lí sau phần diễn ấy. Ưu điểm của đóng vai xử lí tình huống là: Học sinh được rèn luyện thực hành những kỹ năng ứng xử và bày tỏ thái độ trong môi trường an toàn trước khi thực hành trong thực tiễn; Gây hứng thú và chú ý cho học sinh; Tạo điều kiện làm nảy sinh óc sáng tạo của học sinh; Khích lệ sự thay đổi thái độ, hành vi của học sinh theo chuẩn mực hành vi đạo đức và chính trị – xã hội; Có thể thấy ngay tác động và hiệu quả của lời nói hoặc việc làm của các vai diễn. Do vậy, tôi chọn đề tài: “Một số biện pháp giúp học sinh đóng vai xử lí tình huống trong tiết thực hành môn đạo đức lớp 5” để nghiên cứu, thực nghiệm, nhằm góp phần tìm ra biện pháp khắc phục khó khăn cho bản thân, cho đồng nghiệp cũng như giúp các em học sinh lớp 5 có thêm nhiều kĩ năng đóng vai xử lí tình huống để làm cho tiết học hiệu quả. 2. Điểm mới của đề tài Sáng kiến của tôi ngoài việc cung cấp cho giáo viên các yêu cầu sư phạm tổ chức cho học sinh nhập vai vào các nhân vật trong những tình huống đạo đức giả định còn giúp học sinh mạnh dạn, tự tin khi lên đóng vai và đưa ra những cách ứng xử phù hợp với nội dung tình huống. 3. Phạm vi áp dụng đề tài Nghiên cứu đề tài này, tôi nghiên cứu thực tiễn khả năng đóng vai xử lí tình huống cho học sinh trong các tiết thực hành ở lớp 5. Từ đó đưa ra các 4
biện pháp để giúp giáo viên cũng như học sinh thực hiện tốt những bước cần thiết để tổ chức phương pháp đóng vai xử lí tình huống. PHẦN NỘI DUNG 1. Thực trạng nội dung cần nghiên cứu Những năm qua tôi được nhà trường phân công giảng dạy môn Đạo đức lớp 5. Qua quá trình giảng dạy, tôi nhận thấy có những thuận lợi và khó khăn như sau: 1.1. Thuận lợi Giáo viên nhiệt tình giảng dạy, có ý thức tinh thần trách nhiệm cao, biết nắm bắt đổi mới phương pháp và hình thức dạy học, lấy học sinh làm trung tâm. Thường xuyên chăm lo học hỏi đồng chí đồng nghiệp, qua sách báo tài liệu, đặc biệt nhanh nhạy trong việc tiếp cận với xu thế của việc dạy học mới hiện nay. Giáo viên sử dụng các phương pháp và hình thức dạy học phù hợp, phát huy khá hiệu quả khả năng học tập của học sinh. Sử dụng có hiệu quả các phương tiện dạy học như băng hình, truyện kể..... giúp học sinh nắm được nội dung bài học. Nhà trường đang dạy học theo mô hình trường học mới VNEN, đây là một thuận lợi rất lớn vì học sinh được phát huy tính tự tin, phát huy quyền làm chủ trong quá trình học tập do đó, số học sinh tự ti, nhút nhát sẽ giảm đáng kể. Học sinh khối 5 lớn nhất trường, vì vậy các em rất nhanh nhẹn trong các hoạt động, hầu như những hướng dẫn, yêu cầu của giáo viên các em tiếp thu và thực hiện khá tốt. Được Ban giám hiệu nhà trường, lãnh đạo địa phương, phụ huynh học sinh... quan tâm giúp đỡ khích lệ. Đa số các em thích chơi trò chơi, đóng vai trong các tiết học. Học sinh xác 5
định được động cơ và thái độ học tập đúng đắn. Các em chăm chỉ học tập, thích tìm hiểu và khám phá, thích được thầy cô giáo khen. 1.2. Khó khăn * Về giáo viên: Trong quá trình dạy môn Đạo đức lớp 5, tôi nhận thấy giáo viên gặp khó khăn khi hướng dẫn học sinh đóng vai xử lí tình huống. Giáo viên cho học sinh trước “kịch bản”, học sinh chỉ cần đọc thuộc rồi lên diễn lại nên giọng nói, cử chỉ, điệu bộ còn rất cứng nhắc, chưa linh hoạt. Giáo viên vì sợ mất thời gian nên thường gọi hoặc chọn những em, những nhóm nhanh nhẹn, mạnh dạn, tự tin lên thực hiện đóng vai. Khi tổ chức phương pháp đóng vai thì công tác chuẩn bị trang phục, đạo cụ còn gặp khó khăn bởi giáo viên cần phải chuẩn bị nhiều đồ dùng dạy học (trang phục, các đồ dùng cần thiết......) trong khi giáo viên còn phải dạy nhiều môn học khác. Ngoài các tình huống có sẵn trong chương trình thì giáo viên cũng mất thêm thời gian tạo ra các tình huống khác. * Về học sinh: Đối với học sinh, khi lên thực hiện đóng vai xử lí tình huống không phải em nào cũng muốn tham gia. Hầu hết những em nhút nhát, ngoại hình không được bắt mắt (béo quá, gầy quá,.....) không dám lên tham gia vì sợ các bạn dưới lớp trêu chọc. Các em thường hay quên mang theo những dụng cụ hóa trang cho nhân vật mình đóng dù giáo viên đã nhắc nhở hoặc phân công. 1.3. Kết quả điều tra: Số học Số học sinh được Số học sinh thích Số học sinh nhút sinh khối 5 tham gia đóng vai tham gia đóng vai nhát, không tự tin Lớ SL SL TL SL TL SL TL p 5A 29 20 69 % 15 51,7 % 14 48,3 % 6
5B 30 19 63,3 % 16 53,3 % 10 33 % 5C 29 20 69 % 15 51,7 % 10 34,5 % Tổng 88 59 67 % 46 52,3 % 34 38,6 % 1.4. Những nguyên nhân: Giáo viên đưa ra một số tình huống không phù hợp với lớp học mình đang dạy. Khối 5 thường có từ hai đến ba lớp, do đó không thể lấy tình huống ở lớp này áp dụng vào lớp kia được. Thời gian học sinh thảo luận để lên đóng vai thường hay bị kéo dài vì một số ít em trong nhóm chưa chú ý tập trung vào tình huống nên thời gian của tiết học không đủ. Những em nào mạnh dạn, tự tin thì luôn được giáo viên gọi lên thực hiện và được cả lớp cũng như cô giáo khen từ đó làm cho những em nhút nhát càng không dám thể hiện mình vì sợ giáo viên nạt. 2. Một số biện pháp giúp học sinh đóng vai xử lí tình huống trong các tiết thực hành môn đạo đức lớp 5. Biện pháp 1: Giáo viên vần đưa ra các tình huống đóng vai phải phù hợp với chủ đề bài học, phù hợp với lứa tuổi, trình độ học sinh và điều kiện, hoàn cảnh lớp học. Mỗi bài đạo đức lớp 5 là một chủ để khác nhau. Vì thế mỗi giáo viên cần xác định nội dung đóng vai phải phù hợp, gần gũi với học sinh, làm sao giúp học sinh có khả năng tự hình thành một kịch bản phù hợp để thực hiện đóng vai. Vì thế khi đưa ra các tình huống giáo viên cần: a) Tình huống không nên quá dài và phức tạp, vượt quá thời gian cho phép. Khi đưa ra các tình huống, bản thân giáo viên là người trực tiếp hướng dẫn cho học sinh thực hiện xử lí tình huống cần đưa ra tình huống phù hợp với nội dung bài học, gắn với những hành vi ứng xử của học sinh trong cuộc sống hằng ngày. Tình huống phải đảm bảo thời gian học sinh thực hiện và chia sẻ trước lớp. 7
Ví dụ: Bài 2: Em sẽ làm gì trong các tình huống sau? Vì sao? a) Bạn em có chuyện buồn b) Bạn em có chuyện vui c) Bạn em bị bắt nạt d) Bạn em bị kẻ xấu rủ rê, lôi kéo vào những việc làm không tốt. e) Bạn em làm điều sai trái, em khuyên ngăn nhưng bạn không nghe. (Bài 5: Tình bạn trang 18) Với các nội dung tình huống trên, giáo viên cần đưa ra sẵn nội dung gợi mở cho học sinh. Trong tình huống a) Em có chuyện buồn. Bản thân tình huống này chứa đựng nhiều nội dung liên quan. Trong cuộc sống, em đã gặp những chuyện buồn nào? Ví dụ như gia đình em gặp chuyện không may, bố mẹ bị mất tài sản,... b) Tình huống phải có nhiều cách giải quyết. Khi đưa ra tình huống, giáo viên nên cho học sinh đưa ra nhiều cách giải quyết khác nhau. Nhóm này có thể đưa ra cách giải quyết này thì nhóm khác có thể có những cách giải quyết khác để giải quyết vấn đề đặt ra, Như vậy bản thân học sinh dễ dàng vận dụng. Ví dụ: Bài 2: Em sẽ làm gì trong tình huống sau: a) Trên đường đi học về, thấy một em bé bị lạc, đang khóc tìm mẹ. (Bài 6: Kính già, yêu trẻ trang 21) Giáo viên có thể chọn tình huống này để cho học sinh thảo luận đóng vai bởi tình huống này có nhiều cách giải quyết khác nhau. Học sinh có thể thảo luận xử lí tình huống này như sau: + Dỗ em bé và cố gắng tìm hiểu địa chỉ của em để đưa em bé về nhà. + Dỗ em bé và đưa em bé đến đồn công an để các chú công an có biện pháp giúp đỡ cho em bé. + Đưa em bé đến nhà trưởng thôn để nhờ bác trưởng thôn giúp đỡ. c) Tình huống cần để mở để HS tự tìm cách giải quyết, cách ứng xử phù hợp; không cho trước “ kịch bản”, lời thoại. 8
Khi đưa ra tình huống, giáo viên cần để mở để học sinh biết tự tìm phương án giải quyết tình huống đó. Học sinh tự tìm kịch bản phù hợp để đưa ra cách giải quyết thấu đáo nhất đối với vấn đề được đưa ra. Biện pháp 2: Cho học sinh quan sát các cách ứng xử trong đời sống hằng ngày Để đi đến xây dựng một kịch bản phù hợp với nội dung tình huống đưa ra, giáo viên cần yêu cầu học sinh quan sát các hành vi ứng xử của bản thân, bạn bè, thầy cô, gia đình để có những ngữ liệu cần thiết trong việc đưa ra cách thể hiện của mình trước những vấn đề mà các em đã thấy hoặc đã nghe. Mỗi cách ứng xử của mọi người chính là bài học mà học sinh có thể rút ra và làm theo. Theo tôi, khi xây dựng một kich bản, giáo viên nên cho học sinh tập quan sát, tập lắng nghe để học sinh biết việc làm nào đúng, việc làm nào sai và vận dụng một cách linh hoạt trong việc tạo ra một kịch bản hay để đóng vai xử lí tình huống. Ví dụ : Bài 2: Xử lí các tình huống sau: c) Phường phát động phong trào quyên góp sách vở, đồ dùng học tập, quần áo ... ủng hộ trẻ em vùng lũ (Bài 10: Ủy ban nhân dân xã phường em trang 33) Ở bài tập này, tôi có thể cho học sinh thảo luận để đóng vai. Đối với tình huống đưa ra, tôi nhận thấy đây là tình huống mà tất cả chúng ta ai cũng bắt gặp. Việc giúp đỡ mọi người là một việc làm mà chúng ta thường xuyên thực hiện trong đời sống hằng ngày. Như vậy, vấn đề đưa ra gần gũi với các em. Tôi hướng các em nhớ lại cách ứng xử của mình khi giúp đỡ mọi người, được mọi người giúp đỡ lại mình để đưa ra cách xử lí cho phù hơp. Tôi luôn nói với các em rằng, các em mỗi ngày, hày dành cho mình một ít thời gian để quan sát, lắng nghe những việc xảy ra trong cuộc sống. Việc làm đó không những giúp mình có nhiều hiểu biết hơn mà việc làm đó còn giúp mình biết lắng nghe và chia sẻ. 9
Hay như bài: Kính già yêu trẻ, tình huống đưa ra như sau: Thấy hai em nhỏ đang đánh nhau tranh giành đồ chơi. Đây là tình huống mà em nào cũng có thể gặp trong cuộc sống. Tình huống rất gần gũi đối với các em. Các em thường ứng xử như thế nào thì có thể đưa vào để giải quyết tình huống này. Hay như tình huống "Đang chơi cùng các bạn thì có một cụ già đến hỏi đường". Tình huống này thực sự là tình huống rất gần gũi đối với các em. Các em đã trải qua trong thực tế hàng ngày. Tôi cho các em tự quan sát, tự ứng xử để áp dụng. Biện pháp 3: Giúp học sinh xây dựng kịch bản đóng vai Sau khi học sinh đã xác định được nội dung cần đóng vai thì người giáo viên cần hướng dẫn cho học sinh xây dựng một kịch bản vừa giải quyết được vấn đề, vừa áp dụng được trong cuộc sống. Để thực hiện được biện pháp này giáo viên cần: a) Mỗi tình huống có thể phân công một hoặc nhiều nhóm cùng đóng vai Đối với các tình huống đưa ra, tôi luôn lựa chọn một tình huống và phân công các nhóm xây dựng kịch bản để đóng vai. Việc làm này giúp học sinh tập trung vào môt vấn đề nhưng đưa ra nhiều cách giải quyết khác nhau. Như vậy, mỗi nhóm sẽ học hỏi những bài học mà các nhóm khác đưa ra và các em sẽ có nhiều hành vi ứng xử để áp dụng vào thực tiễn cuộc sống. Ví dụ ở bài 8: Hợp tác với người xung quanh Em hãy cùng các bạn trong nhóm thảo luận xử lí các tình huống sau: a) Tuần tới, lớp 5B tổ chức hái hoa dân chủ và tổ 2 được giao nhiệm vụ chuẩn bị cho cuộc vui này. Nếu là thành viên tổ 2, các em dự kiến thực hiện nhiệm vụ trên như thế nào? b) Vào dịp hè, ba má Hà dự định đưa cả nhà về thăm quê ngoại. Theo các em, bạn Hà nên làm gì để cùng gia đình chuẩn bị cho chuyến đi xa đó? Đối với các tình huống này, tôi sẽ phân công 3 nhóm thực hiện tình huống a, ba nhóm còn lại thực hiện nhiệm vụ b. Như vậy, sẽ có ba nhóm đưa 10
ra các cách giải quyết các tình huống khác nhau. Học sinh có thể dễ dàng nhận thấy tất cả các hành vi ứng xử khác nhau để vận dụng trong cuộc sống. b) Phải dành thời gian phù hợp cho HS thảo luận xây dựng kịch bản và chuẩn bị đóng vai Theo tôi, để học sinh xây dựng được một kịch bản hay thì giáo viên cần cho học sinh thời gia thảo luận. Trong quá trình dạy học, tôi thường yêu cầu học sinh tìm hiểu kĩ tình hướng trước. Các em có thể thực hiện công việc này ở nhà và xem nó như một dự án cần thực hiện. Khi học sinh xem là dự án thì bản thân các em sẽ tìm hiểu kĩ càng tình huống, xác định các cách giải quyết, xác định các nhân vật tham gia xử lí các tình huống trên. c) Cần quy định rõ thời gian thảo luận và đóng vai của các nhóm Trong quá trình học sinh thảo luận, giáo viên cần đưa ra thời gian cụ thể để học sinh thảo luận, tạo cho học sinh biết cách làm việc khoa học. Cần quy định thời gian đóng vai để học sinh xây dựng kịch bản giải quyết một cách ngắn gọn, súc tích. d) Trong khi HS thảo luận và chuẩn bị đóng vai, GV nên đi đến từng nhóm lắng nghe và gợi ý, giúp đỡ HS khi cần thiết. Giáo viên không nên để cho học sinh tự thực hiện. Mỗi nhóm sẽ có tiến độ thực hiện khác nhau. Vì thế, trong quá trình học sinh xây dựng kịch bản đóng vai, giáo viên cần quan sát các nhóm một cách kĩ càng để phát hiện nhóm nào đã biết xử lí, nhóm nào còn lúng tùng, chưa đưa ra được kịch bản giải quyết. Trong quá trình dạy học, bản thân tôi xem công việc này rất quan trong. Tôi luôn luôn theo dõi tiến độ hoàn thành để có biện pháp can thiệp kịp thời đối với các nhóm. Biện pháp 4: Giáo dục học sinh biết cách hợp tác nhóm Trong dạy học, giáo viên cần kết hợp phát triển tất cả các năng lực cho học sinh. Một trong những năng lực cần cho học sinh là năng lực hợp tác nhóm. Với mỗi tình huống khác nhau, học sinh trong nhóm phải biết cùng nhau đưa ra cách giải quyết. Trong đó tôi luôn quan tâm bồi dưỡng cho nhóm 11
trưởng, người trực tiếp điều khiển các hoạt động của nhóm. Tôi luôn yêu cầu các nhóm trưởng cắt cử người đóng vai phù hợp, có sự phân công hợp lí giữa các thành viên trong nhóm. Mỗi cá nhân trong từng nhóm cần góp ý kiến phù hợp với nội dung, sát với yêu câu. Trong nhóm cần phụ giúp nhau đưa ý tưởng, xây dựng và hoàn thiện kịch bản, phân công nhân vật, chuẩn bị đạo cụ để thực hiện. Trong thực tế các lớp tôi dạy, tôi thấy các nhóm đã hoạt động nhóm khá tốt. Các em đã biết phân công công việc hợp lí giữa các thành viên. Biện pháp 5: Cần khích lệ cả những HS nhút nhát cùng tham gia. Trong lớp học, có những học sinh rất mạnh dạn, năng nổ nhưng cũng có nhưng học sinh nhút nhát, chưa mạnh dạn tham gia các hoạt động. Đối với việc diễn kịch thì càng khó hơn cho những em chưa tự tin. Tôi thấy hoạt động đóng vai giúp cho học sinh tự tin hơn lên rất nhiều. Những em học sinh nhút nhát được tham gia làm việc nhóm, được đóng vai cùng các bạn làm tăng khả năng giao tiếp cho các em. Vì thế, giáo viên cần yêu cầu tất cả các học sinh cùng tham gia. Khi đóng vai, không nên hạn chế số lượng học sinh tham gia. Giáo viên nên quan tâm hơn đến các em học sinh thiếu tự tin, yêu cầu các nhóm phân công nhiệm vụ, nhân vật thích hợp để các bạn đó được tham gia. Các em được tham gia, được trao đổi đóng góp y kiến sẽ giúp các em tăng thêm các năng lực của bản thân. Biện pháp 6: Nên có hoá trang và đạo cụ đơn giản để tăng tính hấp dẫn của tiểu phẩm đóng vai. Đối với mỗi tiểu phẩm, ngoài kịch bản hay thì đạo cụ, hóa trang sẽ làm tăng tình hấp dẫn của tiểu phẩm. Giáo viên có thể yêu cầu học sinh chuẩn bị từ trước các đạo cụ cần thiết. Các em có thể hóa trang để hóa thân thành các nhân vật như người già, bác trưởng thôn, bà cụ, thầy cô giáo, chú công an, anh thương binh,... Tất cả sẽ tạo hiệu ứng rất tốt, giúp các em tự tin để diễn, và tình huống đó sẽ sát hơn với thực tế cuộc sống của các em. Ví dụ tình huống "Đang chơi cùng các bạn thì có một cụ già đến hỏi đường" (Bài 6: Kính già yêu trẻ). Với kịch bản của mình, tôi nhận thấy một 12
số lớp tôi dạy, các em đã hóa trang thành ông cụ rất dễ thương, một số em ở các lớp còn thêm râu, cầm thêm một cái gậy, lưng các em hơi còng xuống, các em còn đưa thêm cái nón đội lên đầu rất ra dáng một ông cụ. Như vậy với cách diễn xuất và phục trang đạo cụ như vậy thì việc đóng vai sẽ rất thú vị. 3. Kết quả nghiên cứu Sau khi nghiên cứu và áp dụng thực hiện ở các lớp tôi dạy thì kết quả khả quan hơn so với cách dạy thông thường và đây là kết quả thu được sau khi áp dụng phương pháp đóng vai xử lí tình huống trong các tiết thực hành. Số học Số học sinh được Số học sinh thích Số học sinh nhút sinh khối 5 tham gia đóng vai tham gia đóng vai nhát, không tự tin Lớ SL SL TL SL TL SL TL p 5A 29 29 100 % 24 82,8 % 6 20,7 % 5B 30 30 100 % 25 83,3 % 5 16,7 % 5C 29 29 100 % 23 79,3 % 6 20,7 % Tổng 88 88 100 % 72 81,8 % 18 20,5 % KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 1. Ý nghĩa của đề tài Môn đạo đức ở trường Tiểu học sẽ giúp cho học sinh có những hiểu biết ban đầu về một số chuẩn mực hành vi đạo đức và pháp luật phù hợp với lứa tuổi trong các mối quan hệ của các em với bản thân, gia đình, nhà trường, cộng đồng, môi trường tự nhiên và ý nghĩa của việc thực hiện các chuẩn mực đó. Từng bước hình thành kĩ năng nhận xét, đánh giá hành vi của bản thân và những người xung quanh. Theo chuẩn mực đã học, kĩ năng lựa chọn và thực hiện các hành vi ứng xử phù hợp với chẩn mực trong các mối quan hệ và tình huống đơn giản, cụ thể của cuộc sống. Từng bước hình thành thái độ tự trọng, tự tin, yêu thương tôn trọng con người, yêu cái thiện, cái đúng, cái tốt, 13
không đồng tình với cái ác, cái sai, cái xấu. Và quan trọng hơn cả đó là người giáo viên phải là tấm gương sáng cho học sinh noi theo. Ở lứa tuổi học sinh tiểu học, các em đang trong quá trình hoàn thiện vốn sống của bản thân. Người giáo viên cần có phương pháp giảng dạy làm sao để các em dễ hiểu nhất, tìm được kết quả với con đường ngắn nhất, cải tiến góp phần cho lớp học có chất lượng đồng đều, giảm hẳn lượng học sinh không đủ tự tin lên tham gia đóng vai trong giờ học. Qua việc nghiên cứu và áp dụng các biện pháp dạy học giúp học sinh nạnh dạn, tự tin tham gia đóng vai xử lí tình huống trong các tiết thực hành môn đạo đức cho thấy việc lên tham gia đóng vai đối với học sinh không khó. Sau quá trình nghiên cứu và áp dụng các biện pháp trên vào thực tiễn thì tôi thấy học sinh đã mạnh dạn hơn, tự giác lên tham gia đóng vai góp phần làm cho giờ học phong phú sôi nổi, hấp dẫn và tăng hiệu quả của tiết dạy. Với quá trình nghiên cứu, tham khảo tài liệu và ý kiến đóng góp của bạn bè đồng nghiệp. Tôi tự tìm ra con đường để tháo gỡ những vướng mắc giúp học sinh nắm vững bài học. Tuy các biện pháp tôi đưa ra chưa thật đầy đủ do điều kiện về năng lực cũng như về thời gian nghiên cứu thực hành nhưng tôi hi vọng rằng nó góp một phần không nhỏ trong việc dạy học môn đạo đức trong trường tiểu học. 2. Kiến nghị, đề xuất Sau khi tìm hiểu thực trạng của việc vì sao học sinh không mạnh dạn, tự tin lên tham gia đóng vai hóa thân vào các nhân vật trong các tiểu phẩm, tình huống cũng như xác định được một số nguyên nhân dẫn đến thực trạng đó, nhằm giúp học sinh yêu thích phương pháp đóng vai ở môn học đạo đức, tôi xin đề xuất một số ý kiến sau: 2.1. Đối với nhà trường: Cần có thêm tài liệu tham khảo, nâng cao cho giáo viên và học sinh để bổ sung phương pháp dạy, đáp ứng nhu cầu dạy – học. 14
Tổ chức nhiều hơn nữa các buổi sinh hoạt chuyên môn để học hỏi kinh nghiệm của các đồng nghiệp. Duy trì tốt việc thao giảng, thăm lớp, dự giờ giáo viên trong trường. Với yêu cầu tiết dạy môn Đạo đức sử dụng đồ dùng dạy học minh họạ nhiều, thường xuyên để tạo cảm hứng cho học sinh học tập, tiết dạy đạt hiệu quả cao. Vì thế nhà trường nên phân công cho giáo viên chuyên phụ trách dạy môn học này để giáo viên có điều kiện đầu tư vào việc chuẩn bị kĩ đồ dùng dạy học, sử dụng được cho nhiều lớp. 2.2. Đối với giáo viên: Giáo viên phải luôn đổi mới phương pháp dạy theo mô hình trường học mới phù hợp với đối tượng học sinh của mình: “Lấy học sinh để hướng vào hoạt động học, thầy là người hướng dẫn, tổ chức, trò nhận thức chủ động trong việc học''. Giáo viên cần phải chịu khó tìm tòi, sưu tầm thêm nhiều tình huống xảy ra hằng ngày trong cuộc sống để cho các em thực hiện đóng vai trong các tiết học, ít nhất trong một bài học thì có một tình huống đóng vai. Trong các buổi sinh hoạt ngoại khóa, giáo viên có thể chủ động lồng ghép dạy đạo đức cho nhiều lớp, tổ chức trò chơi thi đua giữa các lớp với nhau nhằm tạo điều kiện cho các em giao lưu, học hỏi kiến thức từ các bạn lớp khác. Trên đây là một số biện pháp mà tôi đã và đang thực hiện. Tuy các biện pháp này còn nhiều hạn chế, thiếu sót nhưng nếu chúng ta biết phối kết hợp và vận dụng chúng sao cho phù hợp với thực tế đối tượng học sinh của mình thì nó sẽ góp phần không nhỏ vào việc làm cho các em học sinh yêu thích môn học đạo đức. Rất mong nhận được ý kiến đóng góp chân thành của các bạn đồng nghiệp. /. 15
16