Sáng kiến kinh nghiệm Tiểu học: Một số biện pháp tổ chức hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Toán lớp 3

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: DOCX | Số trang:25

Thêm vào BST

Báo xấu

28
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Sáng kiến kinh nghiệm "Một số biện pháp tổ chức hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Toán lớp 3" đề xuất một số biện pháp tổ chức hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Toán lớp 3 theo hướng hình thành và phát triển năng lực cho học sinh. Góp phần đổi mới phương pháp dạy học Toán ở lớp 3 từ đó nâng cao chất lượng dạy học Toán cho học sinh lớp 3 tại trường Tiểu học Vĩnh Quỳnh. Giúp học sinh lớp 3 hứng thú học tập môn Toán, rèn luyện khả năng tự giác, tự học và biết vận dụng kiến thức vào thực tiễn cuộc sống.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm Tiểu học: Một số biện pháp tổ chức hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Toán lớp 3

UBND HUYỆN THANH TRÌ TRƯỜNG TIỂU HỌC VĨNH QUỲNH SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM MỘT SỐ BIỆN PHÁP TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM TRONG DẠY HỌC MÔN TOÁN LỚP 3 Lĩnh vực/ Môn: Toán Cấp học: Tiểu học Tên tác giả : Phạm Thị Thủy Đơn vị công tác: Trường Tiểu học Vĩnh Quỳnh Chức vụ : Giáo viên NĂM HỌC: 2020 - 2021
MỤC LỤC
ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Lí do chọn đề tài: Trong Nghị quyết số 29 – NQ/TW ngày 04/11/2013 về đổi mới căn bản toàn diện giáo dục và đào tạo đã viết: “Phải chuyển đổi căn bản toàn diện nền giáo dục từ chủ yếu nhằm trang bị kiến thức sang phát triển phẩm chất và năng lực của người học”. Để làm được điều đó, Bộ giáo dục và đào tạo đã ra chương trình giáo dục phổ thông tổng thể (công bố tháng 7 năm 2017) và Chương trình giáo dục phổ thông các môn học (Ban hành theo Thông tư số 32/2018/TT – BGDĐT ngày 26/12/2018) ngoài các môn học cơ bản, các lớp tiểu học còn có nội dung “ Hoạt động trải nghiệm”. Đây là một hoạt động giáo dục bắt buộc và xuyên suốt ở tất cả các môn học. Ở bậc tiểu học, môn Toán là một trong những môn học chiếm vị trí quan trọng, có nhiệm vụ cung cấp cho học sinh những tri thức khoa học ban đầu, những nhận thức về thế giới xung quanh nhằm phát triển năng lực nhận thức, hoạt động tư duy và hình thành nhân cách tốt đẹp cho con người lao động trong thời đại mới. Đặc biệt với môn Toán lớp 3 có nhiệm vụ cung cấp cho học sinh một số kiến thức cơ bản, đơn giản thiết thực về toán học, hình thành và rèn luyện các kĩ năng thực hành theo yêu cầu của chương trình. Tuy là những kiến thức cơ bản và đơn giản vốn được xem là môn học khô khan nên để giúp các em học sinh nhỏ tuổi vừa tham gia tiết học một cách thoải mái vừa phát triển năng lực, phẩm chất cho các em thì đòi hỏi những người làm giáo dục và đặc biệt là giáo viên phải tổ chức các tiết học theo những cách thức mới với nhiều hoạt động mới trong đó phải có các hoạt động trải nghiệm. Trong thực tế dạy học Toán ở lớp 3, học sinh ít có cơ hội có thể tham gia các hoạt động trải nghiệm.Giáo viên thường nghĩ hoạt động trải nghiệm là hoạt động phải được tổ chức bên ngoài lớp học, đặc biệt với đặc điểm của môn toán là các con số khô khan thì rất khó để tổ chức các hoạt động trải nghiệm. Bên cạnh đó, có không ít giáo viên cho rằng: học toán chỉ cần tính đúng kết quả, giải bài toán đúng cách, đúng đáp số là được. Vì vậy mà giáo viên bị động, không nghĩ ra phải trải nghiệm như thế nào khi dạy môn toán mà chỉ cung cấp các bước giải, các công thức, các cách tính. Chính vì những lí do đó đã dẫn đến hiện trạng học sinh thụ động, nhiều học sinh làm được câu tính hay tìm ra đúng kết quả
bài toán nhưng không thể trình bày, không giải thích được hoặc hỏi căn cứ vào đâu để có cách làm đó các em vẫn không thể trả lời. Điều đó thôi thúc tôi tìm hiểu, nghiên cứu và thực hiện: “ Một số biện pháp tổ chức hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Toán lớp 3”. 2. Mục đích nghiên cứu đề tài: - Đề xuất một số biện pháp tổ chức hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Toán lớp 3 theo hướng hình thành và phát triển năng lực cho học sinh. - Góp phần đổi mới phương pháp dạy học Toán ở lớp 3 từ đó nâng cao chất lượng dạy học Toán cho học sinh lớp 3 tại trường Tiểu học Vĩnh Quỳnh. - Giúp học sinh lớp 3 hứng thú học tập môn Toán, rèn luyện khả năng tự giác, tự học và biết vận dụng kiến thức vào thực tiễn cuộc sống. 3. Đối tượng nghiên cứu và khảo sát thực nghiệm - Một số biện pháp tổ chức hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Toán lớp 3. - Học sinh lớp 3A4 – Trường Tiểu học Vĩnh Quỳnh năm học 2019 – 2020, và 2020 – 2021. 4. Phương pháp nghiên cứu: - Phương pháp nghiên cứu lí luận. - Phương pháp nghiên cứu sách và tài liệu. - Phương pháp quan sát. - Phương pháp thực nghiệm. - Phương pháp thống kê, đối chiếu, so sánh. 5. Phạm vi nghiên cứu và ứng dụng: - Quá trình dạy học môn Toán cho học sinh lớp 3 năm học 2019 – 2020, 2020 – 2021. 6. Thời gian nghiên cứu: - Từ tháng 9/2019 đến tháng 4/2021.
GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ Chương 1: Cơ sở của vấn đề nghiên cứu 1.1. Bản chất của giáo dục qua trải nghiệm Giáo dục là quá trình phối hợp hoạt động thống nhất giữa giáo viên và học sinh, trong đó học sinh là chủ thể hoạt động.Giáo viên giữ vai trò là người hướng dẫn tổ chức, điều chỉnh hoạt động giúp học sinh tiếp nhận và vận dụng kiến thức đó vào thực tiễn. Giáo dục trải nghiệm được tiến hành dựa trên vốn kinh nghiệm của học sinh, từ đó các em được phát huy khả năng tự lập, làm việc theo nhóm, biết so sánh, phân tích, đánh giá các sự vật, hiện tượng dựa trên sự trải nghiệm của bản thân.Học sinh kết nối, kiểm nghiệm những kiến thức đã có với những kiến thức mới thu được từ trải nghiệm. 1.2. Vai trò của hoạt động trải nghiệm - Hoạt động trải nghiệm làm tăng tính hấp dẫn trong học tập. Các em vận dụng kiến thức học được vào cuộc sống một cách linh hoạt, tránh nhàm chán. - Phát huy được tính tích cực, tư duy độc lập sáng tạo cho học sinh. Phương pháp học này không áp đặt học sinh mà giáo viên chỉ quan sát và đưa ra các gợi ý, trợ giúp các em; khuyến khích tối đa sự sáng tạo của học sinh. - Dạy học trải nghiệm tạo điều kiện kết nối các kiến thức khoa học liên ngành. Chính nhờ đặc trưng này mà học tập trải nghiệm trở nên gần gũi, thiết thực với cuộc sống. - Dạy học trải nghiệm giúp gắn kết giữa các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường. - Học tập trải nghiệm gắn kết giữa người dạy và người học, đồng thời là điều kiện học hỏi lẫn nhau. 1.3. Vai trò của môn Toán ở trường tiểu học Môn Toán ở trường Tiểu học có vai trò quan trọng trong việc cung cấp cho học sinh những kiến thức cơ bản về số học, các yếu tố hình học, đo đại lượng, giải toán. Bên cạnh đó, môn Toán góp phần rất quan trọng trong việc rèn luyện phương pháp suy nghĩ, giải quyết vấn đề, góp phần phát triển trí thông minh. Những thao tác tư duy có thể rèn luyện cho học sinh qua môn Toán bao gồm phân tích tổng hợp, so sánh, tương tự, khái quát, trừu tượng hóa, cụ thể hóa, đặc biệt hóa. Các phẩm chất
trí tuệ có thể rèn luyện cho học sinh bao gồm: tính độc lập, tính linh hoạt, tính nhuần nhuyễn, tính sáng tạo. 1.4. Tầm quan trọng của hoạt động trải nghiệm trong dạy học Toán ở Tiểu học Tổ chức hoạt động trải nghiệm trong dạy học Toán ở tiểu học có vai trò rất lớn đối với học sinh tiểu học. - Giúp bồi dưỡng kiến thức toán một cách chân thực, sâu sắc nhất, gắn kiến thức sách vở với thực tiễn. - Phát triển óc quan sát, ngôn ngữ, tập nghiên cứu khoa học. - Giáo dục tư tưởng, tình cảm cho học sinh, làm cho môn học trở nên nhẹ nhàng, hấp dẫn. Năng lực của học sinh sẽ được hình thành thông qua hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Toán như: năng lực giải quyết vấn đề, năng lực khám phá và sáng tạo, năng lực tính toán, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác,… Chương 2: Thực trạng của việc tổ chức các hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Toán ở lớp 3. 2.1. Thuận lợi 2.1.1. Giáo viên: - Giáo viên có đủ trình độ chuyên môn, được đào tạo đạt chuẩn và trên chuẩn. - Hầu hết đều nhiệt tình, có trách nhiệm trong công việc, chịu khó học hỏi, trau dồi chuyên môn. - Giáo viên tham gia đầy đủ các buổi tập huấn, dự chuyên đề đổi mới phương pháp dạy học và áp dụng những phương pháp đó vào trong thực tế dạy học. 2.1.2. Học sinh: - Được sự quan tâm, ủng hộ của cha mẹ học sinh. - Hầu hết học sinh đều ngoan, bước đầu có ý thức tự giác trong học tập. - Học sinh đều hào hứng, tích cực trong các hoạt động. 2.2. Thực trạng dạy môn Toán ở trường Tiểu học Những năm gần đây, môn Toán ở trường Tiểu học đã có nhiều thay đổi tích cực về nội dung, phương pháp dạy học.Tuy nhiên vẫn còn một số bất cập dẫn đến chất lượng dạy và học toán chưa thực sự
cao.Nhiều học sinh còn cảm thấy học Toán khó, nhiều công thức khó nhớ và nhiều em hay bị nhầm lẫn giữa một số công thức với nhau. Nhiều học sinh không hiểu được bản chất của bài toán, các phép tính, con số, đơn vị đo. Đặc biệt là việc ứng dụng những kiến thức toán học vào thực thế cuộc sống còn ít, học sinh không có nhiều cơ hội để thực hành và vận dụng những bài học vào các tình huống diễn ra xung quanh. 2.3. Thực trạng việc tổ chức hoạt động trải nghiệm trong dạy học Toán ở trường Tiểu học. * Tiến hành khảo sát về sự cần thiết của hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Toán với các giáo viên chủ nhiệm ở trường Tiểu học Vĩnh Quỳnh. Mức độ Kết quả Năm học 2019 - Năm học 2020 - 2021 2020 Số lượng Tỉ lệ (%) Số lượng Tỉ lệ (%) Rất cần thiết 30/48 63,8 35/47 74 Cần thiết 17/48 36 12/47 26 Có cũng được, không có cũng 1/48 2 0 0 được Không cần thiết 0 0 0 0 Qua điều tra, khảo sát cho thấy hầu hết các giáo viên đã ý thức được tầm quan trọng của hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Toán.Khi tổ chức cho học sinh, các giáo viên đều thấy sự cần thiết của hoạt động trải nghiệm, thấy rõ sự hứng thú của học sinh khi tham gia nhưng không phải giáo viên nào cũng thường xuyên tổ chức các hoạt động này trong dạy học, đặc biệt là hiếm khi tiến hành hoạt động trải nghiệm trong dạy học Toán. Việc thiết kế một bài học Toán thoát ly sách giáo khoa gắn với thực tế cuộc sống, tạo cơ hội cho học sinh được trải nghiệm đòi hỏi giáo viên phải có trình độ chuyên môn vững vàng, tâm huyết và đầu tư nghiên cứu. Hình thức và biện pháp tổ chức hoạt động trải nghiệm còn nghèo nàn, hầu hết giáo viên tiến hành hoạt động trải nghiệm dưới hình thức trò chơi hoặc thực hành kiến thức trong thực tế. 2.4. Nguyên nhân: 2.4.1. Giáo viên: - Một phần giáo viên chưa xác định đúng một số vai trò của hoạt động trải nghiệm trong dạy học.
- Hoạt động trải nghiệm là nội dung dạy học mới được đưa vào chương trình giáo dục phổ thông vì vậy giáo viên còn lúng túng trong việc thiết kế và tổ chức hoạt động trải nghiệm. GV chưa biết cách tổ chức hoạt động học tập trải nghiệm phù hợp với nội dung bài học để đạt được hiệu quả cao nhất - Giáo viên chưa đa dạng các hoạt động trải nghiệm trong dạy học và chưa xác định được hình thức tổ chức dạy học trải nghiệm. - Để tổ chức hoạt động trải nghiệm cần chuẩn bị mất nhiều thời gian, gặp khó khăn trong đánh giá học sinh. 2.4.1. Học sinh: - Đồ dùng học tập của học sinh chưa thực sự đầyđủ. - Học sinh còn lúng túng khi tham gia vào các hoạt động trải nghiệm. - Lớp học quá đông cũng có khó khăn nhất định, khi hoạt động theo nhóm, một số học sinh có thói quen ỷ lại, chưa tích cực. Để khắc phục những hạn chế trên, tôi đã nghiên cứu để tìm ra một số biện pháp tổ chức hoạt động trải nghiệm trong dạy học Toán lớp 3. Chương 3: Các biện pháp tổ chức hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Toán ở lớp 3. 3.1. Biện pháp 1: Nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên và học sinh. Để có thể tổ chức hoạt động trải nghiệm có hiệu quả, trước hết, cần nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên bằng cách: - Tham gia tập huấn, nghiên cứu tìm hiểu về tầm quan trọng cũng như vai trò của hoạt động trải nghiệm trong dạy học toán. Ngoài ra, mỗi giáo viên nắm chắc mục đích, ý nghĩa, yêu cầu và các hình thức tổ chức hoạt động trải nghiệm. - Thực hiện các chuyên đề hướng dẫn tổ chức hoạt động trải nghiệm. Trong các tiết chuyên đề, giáo viên cần đưa hoạt động trải nghiệm vào bài học để các giáo viên khác có thể học hỏi, trau dồi kiến thức. - Trong các buổi sinh hoạt chuyên môn, cần đưa tổ chức hoạt động trải nghiệm vào nội dung sinh hoạt bồi dưỡng chuyên môn để tổ khối bàn bạc, thống nhất. Ngoài ra, khi tham gia hoạt động trải nghiệm đòi hỏi học sinh phải huy động kiến thức, kĩ năng, các phẩm chất năng lực tổng hợp để giải
quyết nhiệm vụ thực tiễn. Có nhiệm vụ của các nhân, có nhiệm vụ đòi hỏi phải có sự hợp sức của cả nhóm. Các em phải bàn bạc, trao đổi, thống nhất và ra quyết định. Do vậy, điều quan trọng với mỗi giáo viên phải hướng dẫn các em các kĩ năng như: kĩ năng làm việc nhóm, kĩ năng lắng nghe và phản hồi tích cực, kĩ năng ghi chép, thu thập thông tin, đưa ra quyết định…Đồng thời xây dựng niềm tin đối với học sinh. Giáo viên chỉ có thể tin tưởng các em thì mới có thể giao việc cho các em và ngược lại, giáo viên tin yêu giáo viên, bạn bè mới có thể tự tin chia sẻ những suy nghĩ của mình. Ngay từ đầu năm học, ngoài việc hướng dẫn học sinh các kĩ năng cơ bản, giáo viên cần hướng dẫn cho học sinh hiểu về mục đích và cách thức, cách tổ chức hoạt động trải nghiệm. Giáo viên nên hướng dẫn cho học sinh lựa chọn nội dung thực hiện phù hợp với khả năng của học sinh. Việc này sẽ tạo tâm thế sẵn sàng thực hiện cho học sinh. Giáo viên cần mạnh dạn giao việc cho cán bộ lớp thực hiện các nhiệm vụ quản lí lớp, duy trì tổ chức sinh hoạt lớp, tự tổ chức các hoạt động. Giáo viên chỉ đóng vai trò là người tư vấn, giúp đỡ, tránh làm thay, làm hộ học sinh. Làm như vậy các em mới có cơ hội bộc lộ khả năng của bản thân, rèn luyện các phẩm chất, năng lực cần thiết. Từ đó có thêm các kĩ năng cần thiết để tổ chức hoạt động trải nghiệm hiệu quả. Việc giáo viên hiểu sâu sắc về hoạt động trải nghiệm và học sinh có được những kĩ năng cơ bản là nền móng vững chắc để tổ chức hoạt động trải nghiệm có hiệu quả. 3.2. Biện pháp 2: Vận dụng quy trình tổ chức hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Toán lớp3 Để có thể tổ chức hoạt động trải nghiệm trong môn Toán lớp 3, cần thực hiện theo trình tự như sau: Bước 1: Xác định mục tiêu, nội dung tổ chức hoạt động trải nghiệm. Bước 2: Lựa chọn hình thức tổ chức hoạt động trải nghiệm. Bước 3: Chuẩn bị và lập kế hoạch tổ chức hoạt động trải nghiệm. Bước 4: Tổ chức hoạt động trải nghiệm. Bước 5: Đánh giá tổng kết hoạt động trải nghiệm.
Cụ thể từng bước như sau: Bước 1: Xác định mục tiêu, nội dung tổ chức hoạt động trảinghiệm - Tìm hiểu đối tượng học sinh lớp3 - Giáo viên chủ động trên bục giảng, thoát ly sách giáo khoa để hướng đến những phương pháp giảng dạy sáng tạo của học sinh. Với từng bài học cụ thể, căn cứ vào mục tiêu và chuẩn kiến thức kĩ năng, căn cứ vào nội dung dữ liệu trong sách giáo khoa mà giáo viên có thể xây dựng kế hoạch thoát ly sách giáo khoa từng phần hoặc thoát ly hoàn toàn. - Muốn tổ chức tốt một hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Toán lớp 3 thì GV phải chuẩn bị trước bản thiết kế của hoạt động đó. Trước khi thực hiện hoạt động cùng cả lớp, GV sẽ phổ biến nội dung và kế hoạch tổ chức hoạt động cho học sinh và những người liên quan để họ có tinh thần chuẩn bị và định hướng mục tiêu buổi họcđó. Bước 2: Lựa chọn hình thức tổ chức hoạt động trảinghiệm Khi xác định được các nội dung đó, giáo viên chủ động, linh hoạt lựa chọn “ con đường” đi cho mình, có thể sử dụng nguồn tài liệu nào gần gũi với cuộc sống học sinh, tổ chức cho học trải nghiệm (thảo luận, thực hành cân, đo, ước lượng…)như thế nào để có dữ liệu phục vụ cho việc giảng dạy đảm bảo đúng chuẩn kiến thức kĩ năng của bài học, học sinh tiếp thu một cách nhẹ nhàng, hiệu quả. Bước 3: Chuẩn bị và lập kế hoạch tổ chức hoạt động trảinghiệm Trước hết, cần căn cứ vào từng chủ đề, các mục tiêu đã xác định, các điều kiện hoàn cảnh cụ thể của lớp học, của nhà trường và khả năng của học sinh để xác định các nội dung phù hợp cho các hoạt động. Cần liệt kê đẩy đủ các nội dung hoạt động phải thực hiện. Bước 4: Tổ chức hoạt động trảinghiệm GV tổ chức cho HS tham gia hoạt động trải nghiệm theo kế hoạch đã phổ biến, quy định thời gian và yêu cầu cần đạt được sau tiết học để HS đưa ra phương án giải quyết tốtnhất.
HS sẽ tham gia hoạt động trải nghiệm theo nhóm. Các nhóm tự thảo luận, bàn bạc và chủ động đưa ra phương án giải quyết tình huống. Kết thúc hoạt động, mỗi nhóm phải tự hình thành được kiến thức mới và đưa ra những kiến thức đã được sử dụng trong chủ đề trải nghiệm hôm đó. GV chỉ tổ chức và theo dõi, quan sát hoạt động của các nhóm HS để đưa ra đánh giá tổng kết về buổi học hoặc xử lí các tình huống sư phạm cần thiết. Bước 5: Đánh giá tổng kết hoạt động trảinghiệm Kết thúc hoạt động trải nghiệm, GV tổ chức cho HS tự đánh giá và đánh giá chéo các nhóm, cá nhân về kết quả đạt được theo các tiêu chí về kiến thức, kĩ năng, thái độ và nănglực. GV tổng kết nội dung bài học của hoạt động trải nghiệm, củng cố lại kiến thức cho HS và đánh giá, nhận xét cá nhân, nhóm, lớp trong buổi học trải nghiệm, rút kinh nghiệm cho HS trong các tiết học tiếp theo. * Ví dụ minh họa: Tổ chức hoạt động trải nghiệm qua hình thức câu lạc bộ “Toán học em yêu” Bước 1: Xác định mục tiêu, nội dung tổ chức hoạt động trải nghiệm - Nội dung hoạt động(chủ đề chính cho mỗi tháng): + Giải các bài toánvui + Đố vui toán học. + Sưu tầm các bài toán hay và tìm ra cách giải khác nhau. + Trao đổi kinh nghiệm học môn toán: Làm thế nào để học giỏi Toán? Trao đổi cách giải những bài toán khó và hay trong chương trình Bước 2: Lựa chọn hình thức tổ chức hoạt động trải nghiệm - Hình thức câu lạc bộ. Bước 3: Chuẩn bị và lập kế hoạch tổ chức hoạt động trải nghiệm - Tổ chức hoạt động câu lạcbộ: + Chuẩnbịnộidungvàhìnhthứchoạtđộng câu lạc bộtươngứngvớichủđềcủatháng.
+ Lập kế hoạch triển khai hoạt động câu lạc bộ (hoạt động 1 lần/1 tháng), phân công trách nhiệm cụ thể đến từng thành viên nhằm hoàn thành tốt kếhoạch. * Kế hoạch cụthể: Thán Nội Ghi chú g dung - Đố vui toánhọc. 9 - Trao đổi cách giải những bài toán khó và hay. - Giải các bài toánvui. 10 - Trao đổi cách giải những bài toán khó và hay. - Sưu tầm các bài toán hay và tìm ra cách giải khác nhau. 11 - Trao đổi cách giải những bài toán khó và hay. - Trao đổi kinh nghiệm học môn toán; làm thế nào để học giỏi toán? 12 - Đố vui toán học. 1 - Trao đổi cách giải những bài toán khó và hay. - Giải các bài toán vui. 2 - Trao đổi cách giải những bài toán khó và hay. - Sưu tầm các bài toán hay và tìm cách giải khác nhau. 3 - Trao đổi kinh nghiệm học môn toán; làm thế nào để học giỏi toán? 4 - Đố vui toán học. 5 - Trao đổi cách giải những bài toán khó và hay. Bước 4: Tổ chức hoạt động trải nghiệm GV tổ chức cho HS tham gia câu lạc bộ theo kế hoạch đã phổ biến, quy định thời gian và yêu cầu cần đạt được sau tiết học để HS đưa ra phương án giải quyết tốt nhất. Bước 5: Đánh giá tổng kết hoạt động trải nghiệm GV tổ chức cho HS tự đánh giá và đánh giá chéo các nhóm, cá
nhân về kết quả đạt được. GV tổng kết nội dung bài học của hoạt động trải nghiệm, củng cố lạikiến thức cho HS và đánh giá, nhận xét cá nhân, nhóm, lớp trong buổi học trải nghiệm, rút kinh nghiệm cho HS trong các tiết học tiếp theo. Vận dụng quy trình tổ chức hoạt động trải nghiệm thực tiễn dạy học thông qua các hình thức tổ chức hoạt động trải nghiệm, học sinh sẽ có nhiều cơ hội để tự mình khám phá, tim tòi kiến thức mới, hình thành vàphát triển các kĩ năng, năng lực cần thiết. Giáo viên dễ dàng hơn trong việc tổ chức hoạt động trải nghiệm và tạo nguồn cảm hứng để giáo viên thiết kế nên những hoạt động mang tính sáng tạo và gắn với thực tế hơnnữa. 3.3. Biện pháp 3: Vận dụng linh hoạt các phương pháp, kĩ thuật dạy học, hình thức tổ chức dạy học vào tổ chức hoạt động trải nghiệm. Hoạt động trải nghiệm có nội dung rất đa dạng và mang tính tổng hợp kiến thức, kĩ năng của nhiều môn học, nhiều lĩnh vực học tập và giáo dục. Giáo viên cần vận dụng một cách linh hoạt các phương pháp dạy học nhằm tránh sự đơn điệu, nhàm chán, đồng thời phát huy được tính tích cực, chủ động, tinh thần hợp tác… cho học sinh. Khi dạy học, giáo viên cần tổ chức nhiều hình thức, phương pháp khác nhau như: cá nhân, nhóm, trò chơi, đố vui…Đặc biệt ứng dụng công nghệ thông tin, các kĩ thuật dạy học tích cực. Giáo viên cần tạo mọi điều kiện để học sinh tự bộc lộ quan điểm của bản thân, quan sát, giúp đỡ các nhóm, các cá nhân đặc biệt là những học sinh gặp khó khăn để phát huy hết năng lực của học sinh, giúp các em thấy được giá trị thực tiễn của những kiến thức, kĩ năng toán được học. Ngoài ra, khi tham gia các hoạt động trải nghiệm, giáo viên có thể kịp thời phát hiện những cố gắng, tiến bộ của học sinh để hướng dẫn, giúp đỡ, đưa ra nhận định đúng những quan điểm nổi bật và những hạn chế của mỗi học sinh từ đó điều chỉnh, đổi mới phương pháp, hình thức dạy học cũng như đánh giá năng lực, phẩm chất của học sinh một cách chính xác nhất.
Tôi đã vận dụng linh hoạt các phương pháp, kĩ thuật dạy học, hình thức tổ chức dạy học vào tổ chức hoạt động trải nghiệm trong tiết thanh tra thi đua năm học (2020 – 2021) – Môn Toán: Bài “ Tiền Việt Nam”, trang 157, SGK Toán lớp 3. Tổ chức hoạt động trải nghiệm khai thác, huy động vốn kiến thức của học sinh liên quan đến nội dung bài học. Giáo viên có thể tổ chức hoạt động trải nghiệm ở bước khởi động như sau: - Học sinh nêu tên những tờ tiền với những mệnh giá khác nhau đã học qua phần trò chuyện, giao lưu với chú vịt Donal đến Việt Nam du lịch. Các em được hóa thân thành những hướng dẫn viên du lịch để giới thiệu về Tiền Việt Nam. Hoạt động này không những giúp học sinh trải nghiệm thú vị gắn với thực tế mà còn tạo cho các con sự hào hứng trước khi bước vào bài học mới. Tổ chức hoạt động trải nghiệm trong khi hình thành kiến thức mới để giúp học sinh từng bước tự xây dựng nên kiến thức và hiểu biết của bản thân. Khi dạy bài này, để học sinh nhận biết và nắm được các đặc điểm của các tờ giấy bạc có mệnh giá 20 000 đồng, 50 000 đồng, 100 000 đồng, giáo viên có thể tổ chức hoạt động dạy học bằng phương pháp bàn tay nặn bột, học sinh đưa ra những câu hỏi những điều các em muốn biết về các tờ tiền, kết hợp kĩ thuật 1 – 2 – 1 và hoạt động trải nghiệm tạo cơ hội cho học sinh quan sát trên những tờ tiền thật theo nhóm từ đó học sinh nhận biết được các tờ tiền, so sánh đặc điểm của các tờ tiền và vận dụng vào luyện tập thực hành và trong thực tiễn. Chẳng hạn: - Học sinh nêu những điều mình muốn biết về các tờ tiền như: Màu sắc, kích thước, chất liệu, điểm giống và khác nhau giữa các tờ tiền… - HS được hoạt động trải nghiệm trên các tờ tiền thật (được cầm, quan sát, chồng các tờ tiền lên nhau) - Thảo luận về các đặc điểm cũng như điểm giống và khác nhau giữa chúng.
- Vận dụng kiến thức thực tế hoặc những kiến thức tìm hiểu được vào trong bài học như năm phát hành, hình ảnh sau mỗi tờ tiền, cách bảo mật của tờ tiền. Hoạt động trải nghiệm như vậy giúp học sinh hứng thú trong học tập, các kiến thức tiền Việt Nam được các em hình thành một cách tự nhiên, bền vững. Tổ chức hoạt động trải nghiệm để củng cố kiến thức giúp học sinh vận dụng kiến thức đã học vào giải quyết những vấn đề thực tế. Khi học sinh đã nhận biết được các tờ tiền, muốn học sinh vận dụng những kiến thức đó để giải những bài toán liên quan đến thực tiễn để củng cố khả năng tính toán và sử dụng các tờ tiền có mệnh giá khác nhau như sau: - Bài tập 1: Gắn với thực tế tính tổng số tiền ở mỗi bao lì xì. - Bài tập 2: Gắn bài toán với thực tế đi chợ mua đồ giúp mẹ, tính số tiền cô bán hàng phải trả. - Bài tập 3: Đưa thực tiễn vào trong bài toán, các con đã được tham gia mua vở ủng hộ quỹ nhân đạo, yêu cầu học sinh tính số tiền phải trả khi mua những quyển vở đó. Qua các hoạt động đó, học sinh có cơ hội được trải nghiệm thực tế từ đó củng cố, khắc sâu cách tính giá tiền và cách sử dụng tiền cho phù hợp. Tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong dạy học môn toán thông qua các hình thức trò chơi. Trò chơi được sử dụng trong nhiều tình huống khác nhau của hoạt động trải nghiệm như làm quen, khởi động, dẫn vào bài học, đánh giá kết quả hoặc rèn luyện, củng cố những tri thức đã được tiếp nhận. Ví dụ: Trò chơi “Siêu thị mini” – Được tổ chức ở phần củng cố. Bước 1: Giới thiệu tên, mục đích trò chơi Bước 2: Hướng dẫn chơi + Mỗi lượt 2 học sinh chơi: 1 học sinh đóng vai người mua, 1 học sinh đóng vai người bán. Phát các thẻ có mệnh giá tiền cho các em. Người mua sẽ chọn một món đồ mình thích. Người bán phải kiểm tra xem số tiền người mua đã đủ và đúng chưa. Nếu thừa thì người bán phải tính toán để trả lại cho người mua.
Bước 3: Thực hiện trò chơi Bước 4: Nhận xét sau cuộc chơi Qua trò chơi, củng cố cho học sinh nhận biết và sử dụng một số tờ tiền trong phạm vi 100 000 đồng. Tổ chức hoạt động trải nghiệm bằng hình thức hình thức dạy học dự án Hoạt động trải nghiệm bằng hình thức dạy học dự án tạo cơ hội cho học sinh tự lực thực hiện nhiệm vụ từ bước lập kế hoạch đến bước báo cáo sản phẩm. Các dự án học tập giúp kiến thức lí thuyết toán học gắn liền với thực tế. Để tìm hiểu về Tiền Việt Nam, học sinh cần thực hiện như sau: - Giai đoạn 1: Xác định chủ đề và mục đích dự án “ Những tờ tiền Việt Nam” - Giai đoạn 2: Xây dựng kế hoạch thực hiện Nhóm 1: Tìm hiểu những tờ tiền Việt Nam Nhóm 2: Tìm hiểu vai trò và ý nghĩa của tiền Việt Nam Giai đoạn 3: Thực hiện triển khai dự án Nhóm 1: Tìm hiểu đặc điểm, lịch sử phát triền của tiền Việt Nam… Nhóm 2: Tìm tình huống con người sử dụng tiền Việt Nam trong thực tế. Đưa ra những tình huống giả định không có tiền và nêu suy nghĩ của mình. Giai đoạn 4: Trình bày sản phẩm dự án Đại diện các nhóm trình bày. Giai đoạn 5: Đánh giá tổng kết dự án. Học sinh tự đánh giá. Sau đó, giáo viên tổng kết, đánh giá từng nhóm. Qua các hình thức tổ chức hoạt động trải nghiệm trên giúp học sinh có kiến thức, kĩ năng.Ngoài ra, khi tham gia các hoạt động trải nghiệm, giáo viên có thể kịp thời phát hiện những cố gắng, tiến bộ của học sinh để hướng dẫn, giúp đỡ, đưa ra nhận định đúng những quan điểm nổi bật và những hạn chế của mỗi học sinh từ đó điều chỉnh, đổi mới phương pháp, hình thức dạy học cũng như đánh giá năng lực, phẩm chất của học sinh một cách chính xác nhất.
3.4. Biện pháp 4: Tạo cơ hội cho tất cả học sinh tham gia vào cả quá trình hoạt động trải nghiệm. Hoạt động trải nghiệm về cơ bản mang tính chất của hoạt động tập thể trên tinh thần tự chủ nhằm phát triền khả năng sáng tạo và cá tính riêng của mỗi các nhân trong tập thể. Thông qua hoạt động trải nghiệm hình thành những năng lực, kỹ năng sống, phẩm chất tốt đẹp của học sinh. Chính vì thế, để tổ chức hoạt động trải nghiệm, mỗi giáo viên cần phải hỗ trợ, giúp đỡ các em thực hiện các bước cơ bản sau: Bước 1: Xây dựng ý tưởng. Bước 2: Xây dựng kế hoạch Học sinh định hình những công việc phải làm là gì? Tổ chức ở đâu? Những ai thực hiện? Cần những gì cho hoạt động đó?...Các em phải thu thập, xử lý thông tin, phân tích tình hình để đi đến nội dung công việc cần làm. Bước 3: Công tác chuẩn bị thực hiện Trong quá trình học sinh thực hiện bước này, giáo viên cần theo dõi, giúp đỡ học sinh chuẩn bị thực sự an toàn về mọi mặt. Đặc biệt có thể hướng dẫn các em cách ghi chép, phỏng vấn, dự đoán tình huống nảy sinh khi thực hiện, cách giải quyết… Bước 4: Tổ chức thực hiện Trong quá trình thực hiện, giáo viên cần giúp đỡ và theo dõi. GV cần quan tâm đến những tình huống nảy sinh và sự sáng tạo trong cách giải quyết của các em. Điều này giúp giáo viên có thể đánh giá đúng những phẩm chất năng lực của các em. Bước 5: Đánh giá kết quả thực hiện. Nội dung đánh giá phải được tổng hợp lại từ việc xây dựng ý tưởng đến tất cả các bước tổ chức thực hiện, kết quả công việc và ý nghĩa của nó, những bài học kinh nghiệm về mọi mặt, những sáng kiến mới nào có thể áp dụng trên lớp học hoặc ngoài lớp học…Thông qua đó, giúp học sinh sẽ có khả năng tư duy sâu hơn, việc giao tiếp được mạnh dạn, tự tin, ý thức trách nhiệm của các em được bộc lộ. Việc các em được tham gia đầy đủ vào từng bước sẽ giúp hình thành và rèn luyện các phẩm chất năng lực cần thiết: năng lực tổ chức, năng lực giao tiếp, năng lực tự giải quyết vấn đề. Do đó, giáo viên không nên coi nhẹ một bước nào.
Chương 4: Kết quả Qua một thời gian nghiên cứu, tìm tòi và vận dụng các phương pháp dạy học kết hợp với các hình thức tổ chức hoạt động trải nghiệm trong dạy học Toán cho học sinh lớp 3 như đã nêu ở trên, tôi nhận thấy có sự thay đổi rõ rệt. - Về giáo viên: Bản thân tôi tự nhận thấy mình có thêm rất nhiều kinh nghiệm giảng dạy, tiếp cận với phương pháp và hình thức dạy học mới. Ngoài ra, qua hoạt động trải nghiệm, tôi có thể phát hiện được những khả năng, năng khiếu của học sinh, đánh giá học sinh một cách chính xác. - Về học sinh: Học sinh của tôi hứng thú hơn ở các tiết toán. Khả năng tham gia hoạt động học tập của học sinh cũng tốt lên. Giờ học trở nên sôi nổi, học sinh hăng hái trình bày kết quả của mình cũng như tự tin đưa ra nhận xét. Ngoài ra, năng lực tư duy và ngôn ngữ của học sinh cũng phát triển. Sau 2 năm học áp dụng các biện pháp trên, tôi thấy học sinh có tiến bộ rất nhiều so với trước đây khi chưa áp dụng các biện pháp đó. Kết quả cụ thể như sau: Thời Số HS Điểm 9 Điểm 7 Điểm 5 Điểm 1 – 4 gian – 10 –8 –6 SL TL SL TL SL TL SL TL Tháng 9/2020 55 20 36% 30 54% 5 10% 0 0% Tháng 5/2021 55 35 63% 18 33% 2 4% 0 0% Nhìn vào kết quả trên, tôi thấy điểm số của học sinh được cải thiện. Điều đó cũng có nghĩa là chất lượng dạy học môn Toán được nâng cao. Ngoài ra, trong quá trình kiểm tra cũng như dạy học tôi nhận thấy kĩ năng tính nhanh và tính đúng của học sinh cũng tăng lên, số học sinh còn tính sai đã giảm nhiều. Học sinh biết giải toán có lời văn và vận dụng các bài toán vào trong tình huống thực tế. Kĩ năng trình bày trước lớp đã khắc phục được. Học sinh có thái độ đúng đắn và tích cực hơn
với môn Toán. Điều đó đã khẳng định được tính khả thi của đề tài tôi nghiên cứu và thử nghiệm bởi vậy chất lượng môn Toán đã được nâng cao.
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ 1. Kết luận Hoạt động trải nghiệm là mô hình học tập rất mới và có ưu thể rất lớn trong việc phát triển năng lực học sinh. Không những vậy, các em còn được hoạt động nhiều hơn, có cơ hội tiếp cận với tình huống thực tế nhiều hơn. Nhờ vậy mà các em có khả năng vận dụng thực tế cao hơn, vốn hiểu biết sâu sắc hơn và có thể ghi nhớ bài nhanh hơn từ đó nâng cao chất lượng dạy học môn Toán được thể hiện cụ thểnhư sau: TT Kĩ năng, thái Kết quả độ Tháng 9 năm Tháng 5 năm 2021 2020 SL TL SL TL 1 Biết thực hiện đúng các phép tính cơ bản. 40/55 73% 55/55 100% 2 Biết giải các bài toán có lời văn. 25/55 45% 40/55 73% 3 Biết vận dụng bài học để giải quyết tình 10/55 18% 30/55 54% huống trong cuộc sống. 4 Có thái độ tích cực khi học Toán. 30/55 54% 50/55 91% Tuy nhiên việc tổ chức hoạt động trải nghiệm còn gặp rất nhiều khó khăn đòi hỏi giáo viên phải mất nhiều thơi gian nghiên cứu tổ chức hoạt động cho học sinh, lập kế hoạch và công sức chuẩn bị các đồ dùng cần thiết cho các hoạt động. Hơn thế nữa, giáo viên gặp nhiều khó khăn trong khâu quản lí học sinh khi tham gia các hoạt động trải nghiệm, một số hoạt động trải nghiệm cần nhiều thời gian vì vậy đôi khi giáo viên khó có thể bố trí, sắp xếp được.