SKKN: Một số giải pháp giáo dục kĩ năng sống cho học sinh thông qua dạy học môn Tiếng Việt lớp 4 trong chương trình VNEN

     CỘNG HÒA XàHỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM<br /> <br />                                 Độc lập – Tự do – Hạnh phúc<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM<br /> MỘT SỐ GIẢI PHÁP<br /> GIÁO DỤC KĨ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH <br /> THÔNG QUA DẠY HỌC MÔN TIẾNG VIỆT LỚP 4 <br /> TRONG CHƯƠNG TRÌNH VNEN<br />  <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Lệ Thuỷ, tháng 10 năm 2016<br />  CỘNG HÒA XàHỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM<br /> <br /> Độc lập – Tự do – Hạnh phúc<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM<br /> MỘT SỐ GIẢI PHÁP<br /> GIÁO DỤC KĨ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH <br /> THÔNG QUA DẠY HỌC MÔN TIẾNG VIỆT LỚP 4 <br /> TRONG CHƯƠNG TRÌNH VNEN<br /> <br /> <br /> <br />                                                   Họ và tên: Lê Thị Mĩ Lệ<br /> <br />                                                   Chức vụ: Giáo viên<br /> <br />                                                   Đơn vị công tác: Trường Tiểu học Phú Thủy<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Lệ Thuỷ, tháng 10 năm 2016<br /> A. PHẦN MỞ ĐẦU<br />           I. Phần mở đầu<br /> 1. Lý do chọn sáng kiến:<br /> “Giáo dục một người là đào luyện họ  có thể  đối đầu với mọi hoàn  <br /> cảnh”  (Danh ngôn khuyết danh). Cuộc sống xô bồ  và trẻ  em thì như  một tờ <br /> giấy mỏng manh, nếu không bồi  đắp cho chúng thêm cứng cáp thì sợ  rằng  <br /> chúng sẽ  tan chảy giữa dòng đời này. Đó là điều mà mỗi một giáo viên luôn <br /> phải tự  nhắc nhở mình. Bởi vậy, giáo dục kĩ năng sống cho học sinh, đặc biệt <br /> học sinh Tiểu học là rất thiết yếu.<br /> Trước đây, nền giáo dục của Việt Nam chỉ tập trung vào việc truyền thụ <br /> kiến thức cho học sinh. Học chỉ  để  làm giàu thêm vốn kiến thức cho bản thân <br /> mình. Còn lại kĩ năng sống thì tự  bản thân các em phải tiếp xúc với kho kiến <br /> thức vô hạn đó là cuộc sống. Anh nào tích luỹ được nhiều kĩ năng thì thích ứng <br /> tốt với cuộc sông. Anh nào không giác ngộ  cho mình được kĩ năng nào thì chới  <br /> với khi các tình huống trong cuộc sống xả ra.<br /> Trong những năm trở lại đây, nhờ có tiếp xúc nhiều với các nền giáo dục <br /> khác, giáo dục của ta đã có nhiều kế  hoạch để  giáo dục kĩ năng sống cho học  <br /> sinh, sinh viên nói chung và học sinh Tiểu học nói riêng. Vì vậy, có nhiều đề tài <br /> cũng đã nghiên cứu về  vấn đề  này. Tuy nhiên, hầu như  các tài liệu đó đều nói  <br /> về giáo dục kĩ năng sống cho học sinh Tiểu học nói chung và ở nhiều môn học.  <br /> Nhưng  giáo dục kĩ năng sống qua môn Tiếng Việt có nhiều thuận lợi vì bản  <br /> thân nội dung bài học đã buộc học sinh phải vận dụng rất nhiều kĩ năng( Tư <br /> duy sáng tạo, xúc cảm, trình bày suy nghĩ, vấn đáp, giải quyết vấn đề,...)<br /> Thêm vào đó kĩ năng sống thì phụ thuộc vào điều kiện và hoàn cảnh sống.  <br /> Có những phương pháp thì phù hợp với học sinh  ở vùng miền này, nhưng cũng <br /> có những phương pháp không áp dụng được cho vùng miền khác. Chính vì vậy,  <br /> với sự trăn trở của một nhà giáo ở vùng quê bán sơn địa đã thôi thúc tôi tìm hiểu  <br /> và nghiên cứu về giáo dục kĩ năng sống cho học sinh. Qua một năm thử nghiệm <br /> có hiệu quả, tôi mạnh dạn đưa ra sáng kiến:  Một số  giải pháp giáo dục kĩ  <br /> năng sống cho học sinh  thông qua dạy học môn Tiếng Việt lớp   4 trong  <br /> chương trình VNEN.<br /> Điểm mới của đề  tài chính là đi sâu vào một môn học mà  ở  đây là môn  <br /> Tiếng Việt lớp 4 chứ không phải tràn lan ra ở  nhiều môn. Một điểm khác biệt  <br /> nữa là sáng kiến này áp dụng cho chương trình giảng dạy theo mô hình VNEN. <br /> Bởi vậy mà tuy thời gian triển khai đề  tài chưa nhiều nhưng cũng đã đem lại <br /> một số kết quả đáng kể: <br />  Rèn luyện kỹ năng ứng xử hợp lý với các tình huống trong cuộc sống, thói  <br /> quen và kỹ  năng làm việc, sinh hoạt theo nhóm ; nâng cao tính tự  lực tự  quản  <br /> của các em.<br /> Rèn luyện sức khỏe và ý thức bảo vệ sức khỏe, kỹ năng phòng, chống tai <br /> nạn giao thông, đuối nước và các tai nạn thương tích khác. Chấm dứt việc nô <br /> đùa nguy hiểm.<br /> Rèn luyện kỹ năng ứng xử văn hóa, chung sống hòa bình, phòng ngừa bạo <br /> lực và các tệ nạn xã hội. Chấm dứt các vi phạm tụ tập đánh nhau .<br /> 2. Phạm vi áp dụng sáng kiến:<br /> Sáng kiến  “Một số giải pháp giáo dục kĩ năng sống cho học sinh thông  <br /> qua dạy học môn Tiếng Việt lớp  4 trong chương trình VNEN.” được áp dụng <br /> đối với học sinh lớp 4. Đặc biệt là học sinh ở vùng nông thôn.<br /> B. PHẦN NỘI DUNG<br /> I. Thực trạng của vấn đề mà sáng kiến cần giải quyết:<br /> 1. Thực trạng<br /> Tại nhiều nước Tây phương, thanh thiếu niên đã được học những kỹ <br /> năng sống về những tình huống sẽ xảy ra trong cuộc sống, cách đối diện và <br /> đương đầu với những khó khăn, và cách vượt qua những khó khăn đó cũng như <br /> cách tránh những mâu thuẫn, xung đột, bạo lực giữa người và người. Tại Hàn <br /> Quốc, học sinh tiểu học được học cách đối phó thích ứng với các tai nạn như <br /> cháy, động đất, thiên tai... tại Trung tâm điều hành tình trạng khẩn cấp Seoul <br /> Tại Việt Nam,  kỹ  năng sống đang được quan tâm, tuy nhiên trong nhà <br /> trường chủ  yếu học sinh chỉ  được dạy kỹ  năng học tập và chính trị, còn việc <br /> giáo dục kỹ  năng sống chưa được quan tâm nhiều. Theo chuyên viên tâm lý <br /> Huỳnh Văn Sơn, cố vấn Trung tâm chăm sóc tinh thần Ý tưởng Việt: "hiện nay,  <br /> thuật ngữ  kỹ  năng sống được sử  dụng khá phổ  biến nhưng có phần bị  "lạm  <br /> dụng" khi chính những người huấn luyện hay tổ  chức và các bậc cha mẹ  cũng <br /> chưa thật hiểu gì về nó". <br /> Hiện nay kĩ năng sống đã có giáo trình riêng nhưng không phải cứ dạy  ở <br /> trong giáo trình với số  tiết ít  ỏi là có thể  giáo dục được kĩ năng sống cho học <br /> sinh. Mà hơn thế nữa, giáo dục kĩ năng sống phải được tích hợp trong tất cả các <br /> môn học. Một thức trạng hiện nay cho thấy nhiều người nhầm kĩ năng sống là  <br /> dũng cảm, kiên trì,... Đây chỉ  là các phẩm chất đạo đức, nó góp phần cho việc <br /> thực hiện các kĩ năng sống chứ  không phải chúng là các kĩ năng sống. Chính vì <br /> thế  các em học sinh đều chưa tích luỹ  được cho mình các kĩ năng sống cần  <br /> thiết. Chúng mới chỉ có các kĩ năng sống theo bản năng mà thôi.<br />  Mặc dù,  ở  một số  môn học, các hoạt động ngoại khoá, giáo dục kĩ năng <br /> sống  đã được  đề  cập  đến, tuy nhiên, do nội dung, phương pháp, cách thức <br /> truyền tải chưa phù hợp với  tâm sinh lí của đối tượng nên hiệu  quả lồng ghép <br /> còn chưa cao, hơn nữa, ngành giáo dục vẫn chưa có một chương trình, quy định  <br /> cụ thể về đưa giáo dục kĩ năng sống vào nhà trường. <br /> Các chuyên gia cho rằng một khiếm khuyết rất lớn trong giáo dục và đào  <br /> tạo học sinh là “ Chúng ta mới chỉ nghiêng về đào tạo mà coi nhẹ phần giáo dục <br /> toàn diện cho học sinh.<br /> Qua thực tế  giảng dạy  ở  lớp 4, tôi thấy kĩ năng sống của học sinh chưa  <br /> cao. Chỉ một số học sinh có hành vi, thói quen, kĩ năng tốt. Còn phần lớn các em <br /> có nhận xét đánh giá về  sự  việc nhưng chưa có thái độ  và cách  ứng xử, cách <br /> xưng hô chuẩn mực. <br /> Qua tiến hành khảo sát lớp 4A  đầu năm học với nội dung “kĩ năng của <br /> em” có kết quả như sau:<br /> <br /> Tổng số học  Kĩ năng tốt Có hình thành kĩ năng Kĩ năng chưa tốt<br /> sinh SL % SL % SL %<br /> 28 5 17.9 13 46.4 10 35.7<br />  <br /> Thực hành thảo luận nhóm<br />  <br /> Biết cách lắng nghe, hợp  Chưa biết cách lắng nghe, hay tách ra <br /> Tổng số <br /> tác khỏi nhóm<br /> học sinh<br /> SL % SL %<br /> 28 12 42.9 17 60.7<br />  <br /> Ứng xử tình huống trong chơi trò chơi tập thể<br />   Biết cách ứng xử hài hòa, khá  Hay cãi nhau, xô đẩy bạn khi <br /> Tổng số  phù hợp. chơi.<br /> học sinh<br /> SL % SL %<br /> 28 15 53.6 13 46.4<br /> <br /> <br />  Về tổng hợp năng lực, phẩm chất và kiến thức đầu năm như sau: <br /> Tổng  Năng lực Phẩm chất Kiến thức<br /> số  Đạt Chưa đạt Đạt Chưa đạt Hoàn thành Chưa hoàn <br /> học  thành<br /> sinh<br /> 28 24 4 25 3 23 5<br />  ­ Học sinh thể  hiện kĩ năng   còn đại khái, chưa mạnh dạn thể  hiện kĩ <br /> năng bản thân. Học sinh ngại nói, ngại viết, khả năng tự học, tự tìm tòi của học  <br /> sinh còn hạn chế.  Chính vì thế  khả  năng tiếp thu và lĩnh hội kiến thức còn <br /> chậm.<br /> 2. Nguyên nhân:<br /> Những biến đổi mạnh mẽ về kinh tế  ­ xã hội đã và đang tác động mạnh <br /> mẽ đến đời sống của con người. nếu như trong xã hội truyền thống, các giá trị <br /> xã hội được coi trọng và được các cá nhân tuân thủ một cách nghiêm túc thì nay  <br /> đang dần bị mờ nhạt và thay vào đó là những giá trị mới được hình thành trên cơ <br /> sở  giao thoa giữa các nền văn hoá, văn minh khác nhau. Việt Nam không nằm <br /> ngoài quy luật đó, đặc biệt là các địa phương có tốc độ  công nghiệp hoá, đô thị <br /> hoá nhanh chóng.<br />  Những thay đổi nói trên còn  ảnh hưởng đến hoạt động giáo dục con cái <br /> của gia đình cũng có những biến đổi nhất định. Cha mẹ ít có thời gian quan tâm <br /> đến con cái hơn là một thực tế  không thể  phủ  nhận, thay vào đó là các hoạt  <br /> động kinh tế, tìm kiếm thu nhập. Trong nhà trường, hiện tượng quá tải với các  <br /> môn học cũng đang gây nhiều áp lựcđối với người học. Cùng với đó là những  <br /> tác động nhiều chiều của các nguồn thông tin khác nhau từ xã hội khiến cho giới <br /> trẻ  đặc biệt là học sinh và sinh viên đang đứng trước nhiều thách thức khi hoà <br /> nhập xã hội. Các kĩ năng sống đã xem nhẹ trong một thời gian dài.<br />  ­ Sự  hướng dẫn của thầy cô giáo, nhà trường về  kĩ năng sống cho học <br /> sinh chưa thật cụ thể, chưa dễ hiểu.<br /> ­ Giáo viên chưa chuẩn bị  chu đáo, hướng dẫn học sinh thực hành rèn kĩ <br /> năng sống chưa kĩ.<br /> ­ Học sinh thiếu sự quan tâm, ít trau dồi về kĩ năng sống.<br />  Những nguyên nhân trên đã ảnh hưởng không ít đến quá trình hình thành  <br /> kĩ năng sống cho học sinh.    <br /> II. Các giải pháp:<br /> 1. Giải pháp:<br /> <br /> Để đạt được hiệu quả tối đa các nội dung giáo dục đó, tôi mạnh dạn đưa <br /> ra một số giải pháp sau:<br /> <br /> Giải pháp 1: Nắm vững khái niệm về kĩ năng sống và các nội dung tích  <br /> hợp trong môn Tiếng Việt.<br />  Trước hết để giáo dục kĩ năng sống thì bản thân chúng ta phải hiểu rõ kĩ  <br /> năng sống là gì? <br /> Tổ chức Y tế Thế giới WHO định nghĩa kỹ năng sống là "khả  năng thích <br /> nghi và hành vi tích cực cho phép cá nhân có khả năng đối phó hiệu quả với nhu <br /> cầu và thách thức của cuộc sống hàng ngày". Trong giáo dục  tiểu học và giáo <br /> dục trung học, kỹ  năng sống có thể  là một tập hợp những khả  năng được rèn  <br /> luyện và đáp  ứng các nhu cầu cụ  thể  của cuộc sống hiện đại hóa; ví dụ  cuộc  <br /> sống bao gồm quản lý tài chính (cá nhân), chuẩn bị  thức ăn, vệ  sinh, cách diễn  <br /> đạt, và kỹ  năng tổ  chức. Đôi khi kỹ  năng sống, nhưng không phải luôn luôn, <br /> khác biệt với các kỹ năng nghiệp vụ (trong nghề nghiệp).<br /> Kĩ năng sống thực sự bao gồm:<br /> Kỹ năng thoát hiểm: Trong tai nạn hay tình huống nguy hiểm xảy ra, nếu  <br /> giỏi văn, giỏi toán mà không biết cách thoát hiểm thì cái giỏi kia trở  nên công  <br /> cốc. Lúc bấy giờ, việc cần làm là phải biết cách thoát ra khỏi nơi nguy hiểm <br /> một cách an toàn và hiệu quả. Những kỹ  năng này bao gồm: thoát khỏi hỏa  <br /> hoạn, ngập lụt,  động đất, tai nạn thương tích, xâm hại hay bắt cóc. Đây là <br /> những kỹ  năng vô cùng quan trọng mà khi đối mặt với hiểm nguy ta mới thấy  <br /> việc hiểu biết về nó thật sự là tài sản quý giá nhất trong kho tàng hiểu biết của  <br /> mỗi cá nhân.<br /> Kỹ  năng  ứng phó,  ứng biến: Nhiều tình huống không phải là nguy hiểm <br /> nhưng tiềm tàng mối hiểm nguy, nếu biết cách ứng xử phù hợp thì thiệt hại sẽ <br /> là nhỏ nhất. <br />   Kỹ  năng sử  dụng các vật dụng (mọi vật dụng và đặc biệt là vật dụng <br /> nguy hiểm): Những vật dụng này có khả  năng gây sát thương nhưng lại không <br /> thể thiếu trong cuộc sống của chúng ta như: Dao, kéo, kim, búa, đinh, điện... Sử <br /> dụng những vật dụng này một cách an toàn là đích mà ai cũng muốn học. <br /> Kỹ năng khám phá cuộc sống một cách an toàn và hiệu quả: Một cháu bé <br /> xem máy tính rất "cao thủ", thông tin gì cũng biết nhưng không biết các nguyên <br /> tắc nghiên cứu an toàn. Dĩ nhiên, nguy cơ tai nạn sẽ là rất cao. Nếu vậy thì làm  <br /> sao bé tìm hiểu được khoa học. Biết cách tìm hiểu và khám phá một cách an <br /> toàn, hiệu quả là việc phải học ngay. Chỉ có tự khám phá mới nâng cao liên tục <br /> những hiểu biết trong trí não trẻ.<br /> Kỹ năng quản lý thời gian, tiền bạc: Trong cuộc sống, kiếm tiền thật sự <br /> rất khó khăn. Vì thế, tiêu pha tiền bạc làm sao cho hiệu quả mà vẫn tiết kiệm là <br /> bài toán mà ngay cả  người lớn cũng gặp khó. Nếu được học cách tính toán để <br /> chi tiêu hợp lý, chắc chắn sẽ  giúp trẻ  rất nhiều trong cuộc sống hiện tại và <br /> tương lai.<br /> Nhiều bạn trẻ  bây giờ  gặp khó khăn khi thời gian trôi qua hoang phí vì <br /> hiệu suất học hành và lao động không cao. Để sắp xếp cuộc sống ổn thỏa chắc  <br /> chắn trẻ cần những kỹ năng quản lý thời gian hiệu quả. <br /> Kỹ  năng xác  định phương hướng,  đường  đi: Trong cuộc  đời mỗi con <br /> người, chúng ta di chuyển trên đường với các phương tiện giao thông chiếm rất <br /> nhiều   thời   gian.   Xác   định   phương   hướng   chính   xác,   nhanh   chóng   tìm   được <br /> đường đi là một kỹ năng hiệu quả  vừa để  tiết kiệm thời gian và tiền bạc, vừa  <br /> giúp chúng ta hình dung công việc dễ dàng hơn.<br /> Kỹ  năng thể  hiện và thuyết phục người khác: Đây là kỹ  năng giao tiếp, <br /> trình bày một vấn đề nào đó. Kỹ  năng này thực ra rất dễ thực hiện nếu như ta <br /> đã có toàn bộ những kỹ năng ở trên. Bởi khi trong đầu chúng ta là một biển kiến <br /> thức và kinh nghiệm sống, việc tham gia vào một cuộc đàm đạo sẽ không khiến  <br /> ta quá lo âu và lúng túng. Vì vậy, giờ chỉ có học cách nói năng cho lưu loát và tự <br /> tin là xong.<br /> Hy sinh bản thân vì tập thể: Đôi khi trong cuộc sống, hy sinh cái tôi của <br /> chính mình sẽ đem lại lợi ích to lớn cho tập thể và cộng đồng. Nếu trẻ nhỏ hiểu <br /> được điều này, không những trẻ  đóng góp được nhiều công sức cho đất nước <br /> mà còn giúp xác định được lý tưởng sống và xây dựng khát vọng sống.<br /> Có kế hoạch về toàn bộ nội dung giáo dục kĩ năng sống tích luỹ trong  <br /> chương trình môn Tiếng Việt.<br /> Cụ thể như sau:<br /> <br /> BÀI NỘI DUNG BÀI CÁC KĨ NĂNG SỐNG CẦN ĐẠT<br /> ­Thể hiện thông cảm<br /> Dế mèn bệnh vực kẻ yếu ­ Xác định giá trị<br /> ­ Tự nhận thức về bản thân<br /> 1<br /> ­ Thể hiện thông cảm<br /> Mẹ ốm ­ Xác định giá trị<br /> ­ Tự nhận thức về bản thân<br /> ­ Thể hiện thông cảm<br /> Dế mèn bệnh vực kẻ yếu (tt) ­ Xác định giá trị<br /> 2 ­ Tự nhận thức về bản thân<br /> Tả ngoại hình của nhân vật  ­ Tìm kiếm và xử lí thông tin<br /> trong bài văn kể chuyện ­ Tư duy sáng tạo<br /> 3 Thư thăm bạn ­ Giao tiếp ứng xử lịch trong giao tiếp<br /> ­ Thể hiện sự cảm thông<br />  ­ Xác định giá trị<br /> ­ Tư duy sáng tạo<br /> ­ Giao tiếp ứng xử lịch trong giao tiếp<br /> Viết thư ­ Tìm kiếm và xử lí thông tin<br /> ­ Tư duy sáng tạo<br /> ­ Giao tiếp ứng xử lịch trong giao tiếp<br /> Người ăn xin ­ Thể hiện sự cảm thông<br /> ­ Xác định giá trị<br /> ­ Xác định giá trị<br /> 4 Một người chính trực ­ Tự nhận thức về bản thân<br /> ­ Tư duy phê phán<br /> ­ Xác định giá trị<br /> 5 Những hạt thóc giống ­ Tự nhận thức về bản thân<br /> ­ Tư duy phê phán<br /> ­ Ứng xử lịch sự trong giao tiếp<br /> Nỗi dằn vặt của An –đrây ­ca ­ Thể hiện sự cảm thông<br /> ­ Xác định giá trị<br /> 6 ­ Ứng xử lịch sự trong giao tiếp<br /> ­ Thể hiện sự cảm thông<br /> Chị em tôi<br /> ­ Xác định giá trị<br /> ­Lắng nghe tích cực<br /> ­ Xác định giá trị<br /> Trung thu độc lập ­ Đảm nhận trách nhiệm (xác định nhiệm <br /> vụ của bản thân)<br /> 7<br /> ­ Tư duy sáng tạo, phân tích, phán đoán<br /> LT phát triển câu chuyện ­ Thể hiện sự tự tin<br /> ­ Hợp tác<br /> ­ Tư duy sáng tạo, phân tích, phán đoán<br /> 8 LT phát triển câu chuyện ­ Thể hiện sự tự tin<br /> ­  Xác định gía trị <br /> ­Lắng nghe tích cực<br /> Thưa chuyện với mẹ ­ Giao tiếp<br /> ­ Thương lượng<br /> ­ Thể hiện sự tự tin<br /> KC được chứng kiến hoặc  ­Lắng nghe tích cực<br /> 9 tham gia ­ Đặt mục tiêu<br /> ­ Kiên định<br /> ­ Thể hiện sự tự tin<br /> LT trao đổi ý kiến với người  ­Lắng nghe tích cực<br /> thân ­ Thương lượng<br /> ­ Đặt mục tiêu, kiên định<br /> 11 Có chí thì nên ­  Xác định gía trị <br />  ­ Tự nhận thức về bản thân<br /> ­Lắng nghe tích cực<br /> ­ Thể hiện sự tự tin<br /> LT trao đổi ý kiến với người  ­Lắng nghe tích cực<br /> thân ­ Giao tiếp<br /> ­ Thể hiện sự cảm thông<br /> ­  Xác định gía trị <br /> 12 Vua tàu thuỷ Bạch Thái Bưởi ­ Tự nhận thức về bản thân<br /> ­ Đặt mục tiêu<br /> ­ Xác định gía trị <br /> ­ Tự nhận thức về bản thân<br /> Văn hay chữ tốt<br /> ­ Đặt mục tiêu<br /> 13 ­ Kiên định<br /> ­ Thể hiện sự tự tin<br /> Kể chuyện được chứng kiến <br /> ­ Tư duy sáng tạo<br /> hoặc tham gia<br /> ­Lắng nghe tích cực<br /> ­ Xác định gía trị <br /> Chú Đất nung ­ Tự nhận thức về bản thân<br /> ­ Thể hiện sự tự tin<br /> ­ Xác định gía trị <br /> 14<br /> Chú Đất nung (TT) ­ Tự nhận thức về bản thân<br /> ­ Thể hiện sự tự tin<br /> Dùng câu hỏi vào mục dích  ­ Thể hiện thái độ lịch sự trong giao tiếp<br /> khác ­Lắng nghe tích cực<br /> Giữ phép lịch sự khi đặt câu  ­ Thể hiện thái độ lịch sự trong giao tiếp<br /> 15<br /> hỏi ­Lắng nghe tích cực<br /> ­ Tìm kiếm và xử lí thông tin<br /> 16 LT giới thiệu địa phương ­ Thể hiện sự tự tin<br /> ­ Giao tiếp<br /> ­ Tự nhận thức, xác định giá trị bản thân<br /> 19 Bốn anh tài ­ Hợp tác<br /> ­ Đảm nhận trách nhiệm<br /> ­ Tự nhận thức, xác định giá trị bản thân<br /> Bốn anh tài (TT) ­ Hợp tác<br /> ­ Đảm nhận trách nhiệm<br /> ­ Thu thập, xử lí thông tin( về địa phương <br /> 20<br /> cần giới thiêu)<br /> LT giới thiệu địa phương ­ Thể hiện sự tự tin<br /> ­ Lắng nghe tích cực, cảm nhận, chia sẻ, <br /> bình luận ( về bài giới thiệu)<br /> 21 Anh hùng Trần Đại Nghĩa ­ Tự nhận thức, xác định giá trị bản thân<br /> ­ Tư duy sáng tạo<br />  ­ Giao tiếp<br /> KC được chứng kiến hoặc  ­ Thể hiện sự tự tin<br /> tham gia ­ Ra quyết định<br /> ­ Tư duy sáng tạo<br /> ­ Giao tiếp<br /> Khúc hát ru những em bé trên  ­ Đảm nhận trách nhiệmphù hợp với lứa <br /> 23<br /> lưng mẹ tuổi<br /> ­ Lắng nghe tích cực<br /> ­ Tự nhận thức, xác định giá trị bản thân<br /> Vẽ về cuộc sống an toàn ­ Tư duy sáng tạo<br /> ­ Đảm nhận trách nhiệm<br /> ­ Giao tiếp<br /> Kể chuyện được chứng kiến  ­ Thể hiện sự tự tin<br /> 24<br /> hoặc tham gia ­ Ra quyết định<br /> ­ Tư duy sáng tạo<br /> ­ Tìm kiếm vad xử lí thông tin, phân tích, <br /> Tóm tắt tin tức đối chiếu<br /> ­ Đảm nhận trách nhiệm<br /> ­ Tự nhận thức: xác định giá trị bản thân<br /> ­ Ra quyết định<br /> 25 Khuất phục tên cướp biển<br /> ­ Ứng phó, thương lượng<br /> ­Tư duy sáng tạo: bình luận, phân tích<br /> ­ Tìm kiếm và xử lí thông tin, phân tích, <br /> đối chiếu<br /> LT tóm tắt tin tức<br /> ­ Ra quyết định: tìm kiếm các lựa chọn<br /> ­ đảm nhận trách nhiệm<br /> ­ Giao tiếp: thể hiếnự cảm thông<br /> 26 Thắng biển ­ Ra quyết định. ứng phó<br /> ­ Đảm nhận trách nhiệm<br /> ­ Tự nhận thức: xác định giá trị bản thân<br /> Ga­vrốt ngoài chiến luỹ ­ Đảm nhận trách nhiệm<br /> ­ Ra quyết định<br /> ­ Giao tiếp: trình bày suy nghĩ, ý tưởng<br /> 27<br /> ­ Tự nhận thức, đánh giá<br /> Kể chuyện được chứng kiến <br /> ­ Ra quyết định: tìm kiếm các lựa chọn<br /> hoặc tham gia<br /> ­ Làm chủ bản thân: đảm nhận trách <br /> nhiệm<br /> 29 ­ Tìm và xử lí thông tin, phân tích, dối <br /> Luyện tập tóm tắt tin tức chiếu<br /> ­Đảm nhận trách nhiệm<br /> Giữ phép lịch sự khi yêu cầu  ­ Giao tiếp: ứng phó, thể hiện sự cảm <br /> đề nghị thông<br />  ­Thương lượng<br /> ­Đặt mục tiêu<br /> Hơn một nghìn ngày vòng  ­ Tự nhận thức, xác định giá trị bản thân<br /> quanh trái đất ­ Giao tiếp: trình bày suy nghĩ, ý tưởng<br /> 30<br /> ­ Thu thập, xử lí thông tin<br /> Điền vào giấy tờ in sẵn<br /> ­ Đảm nhận trách nhiệm công dân<br /> ­ Giao tiếp: trình bày suy nghĩ, ý tưởng<br /> Kể chuyện được chứng kiến  ­ Tự nhận thức, đánh giá<br /> 31<br /> hoặc thamgia ­ Ra quyết định: tìm kiếm các lựa chọn<br /> ­Làm chủ bản thân: đảm nhận trách nhiệm<br /> ­ Tự nhận thức, xác định giá trị bản thân<br /> ­ Tư duy sáng tạo: bình luận nhận xét<br /> 32 Khát vọng sống<br /> ­ Làm chủ bản thân: đảm nhận trách <br /> nhiệm<br /> ­ Kiểm soát<br /> 34 Tiếng cuời là liều thuốc bổ ­ Ra quyết định: tìm kiếm các lựa chọn<br /> ­ Tư duy sáng tạo: nhận xét, bình luận<br /> <br /> <br /> Giải pháp 2 : Gần gũi và tạo mối thân thiện với học sinh<br /> <br /> Đầu tiên, sau khi nhận lớp, để tạo sự gần gũi và gắn kết giữa học sinh và <br /> giáo viên chủ nhiệm, bản thân sắp xếp nhiều thời gian cho học sinh được giới  <br /> thiệu về  mình, động viên khuyến khích các em chia sẻ  với nhau về  những sở <br /> thích, ước mơ tương lai cũng như mong muốn của mình với các em. Đây là hoạt  <br /> động giúp cô trò hiểu nhau, đồng thời tạo một môi trường học tập thân thiện  <br /> “Trường học thật sự trở thành ngôi nhà thứ hai của các em, các thầy cô giáo là  <br /> những người thân trong gia đình". Đây cũng là một điều kiện rất quan trọng để <br /> phát triển khả  năng giao tiếp của học sinh. Bởi học sinh không thể  mạnh dạn,  <br /> tự tin trong một môi trường mà giáo viên luôn gò bó và áp đặt.<br /> Tiếp theo trong tuần đầu, bản thân cho học sinh tự do lựa chọn vị trí ngồi <br /> của mình để qua đó phần nào nắm được đặc điểm tính cách của các em: mạnh  <br /> dạn hay nhút nhát, thụ  động hay tích cực, thích thể  hiện hay không thích...Và <br /> tiếp tục qua những tuần học sau, bản thân chú ý quan sát những biểu hiện về <br /> thái độ học tập, những cử chỉ, hành vi tại vị trí ngồi mà các em chọn để bắt đầu  <br /> có điều chỉnh phù hợp.<br /> Việc giáo dục kĩ năng sống cho học sinh có thể thực hiện trong bất cứ lúc <br /> nào, giờ học nào. Để việc rèn luyện diễn ra một cách thường xuyên và đạt hiệu <br /> quả cao tiếp tục qua biện pháp tiếp theo.<br />  Giải pháp 3:  Chọn những kĩ năng cần thiết phù hợp địa phương:  <br />       * Chọn những kĩ năng phù hợp, gần gũi với học sinh. Các em có khả năng <br /> trực tiếp thực hành kĩ năng sau khi tiếp cận.<br />               Ví dụ: Thực hành kĩ năng: Giao tiếp, ứng xử lịch sự, xưng hô đúng mực <br /> trong giao tiếp với bạn.<br />      * Học sinh dự đoán các kĩ năng, yêu cầu của các kĩ năng cần đạt được sau khi <br /> học xong tiết học này:<br />                Đây là khâu chuẩn bị rất quan trọng đối với giáo viên và  học sinh.<br />                Học sinh đọc nội dung bài học, yêu cầu bài.<br />       * Gọi những học sinh nêu các kĩ năng thông qua bài học:<br />              Giáo viên cho học sinh nêu các yêu cầu, kĩ năng sau khi đọc trước bài <br /> học<br />       * Hướng dẫn học sinh nắm được mục tiêu cần đạt sau khi học. Từ đó xác <br /> định các kĩ năng cần đạt:<br />           Tạo ra hứng thú, cảm xúc, lưu ý đó phải là cảm xúc riêng, thật, phải có sự <br /> liên tưởng từ đó xác định những yêu cầu của kĩ năng cần đạt.<br />       * Giáo viên chuẩn bị các câu hỏi gợị ý hướng dẫn học sinh tự xác định các kĩ <br /> năng sống cần đạt<br />        VD: Nêu mục tiêu cần đạt của bài?<br /> ­          Theo em cần làm gì để đạt được điều đó?<br /> ­          Sau khi học xong bài này em rút ra điều gì?<br /> ­          Em sẽ ứng dụng như  thế nào, làm gì trong cuộc sống hàng ngày khi gặp <br /> trường hợp như trong bài?<br />          * Giáo viên cần chuẩn bị một giáo án lồng ghép các kỹ năng cần thiết ( có <br /> nêu ra cụ thể các kĩ năng học sinhcần đạt sau khi học bài này; các kĩ thuật dạy <br /> học sử dụng trong bài dạy; các phương tiện cần thiết phục vụ cho tiết dạy…)<br /> <br /> Giải pháp 4:  Tổ chức cho học sinh thực hành kĩ năng sống vừa được <br /> học  Tuỳ theo bài,  giáo viên tổ chức cho các em hoạt động nay tại lớp với tình <br /> huống tương tự bài học để học sinh tự tìm ra hướng giải quyết vấn đề, sau đó <br /> học sinh tự nêu các kĩ năng mà em đã ứng dụng để giải quyết vấn đề đó.<br /> <br /> Ví dụ: Ở bài 3B: Tiết 1: Đọc­ hiểu bài Người ăn xin. Sau khi tìm hiểu <br /> xong nội dung bài, tôi cho học sinh đóng vai thể hiện lại nội dung bài. Việc làm <br /> này vừa giúp học sinh nắm được nội dung bài, vừa cho các em thực hành ứng xử <br /> khi gặp những người có hoàn cảnh khó khăn.<br /> <br /> Giải pháp 5: Tổ chức hoạt động với nhiều phương pháp tạo sự hứng <br /> thú cho học sinh như: đóng vai, trò chơi,…<br />  Một khi nội dung học được kết hợp vào trò chơi, đóng vai thường gây <br /> được sự thích thú với học sinh. Các em được thể hiện bản thân mình một cách  <br /> rõ rệt. Từ đó, sử dụng nhiều biện pháp hỗ trợ kịp thời giúp học sinh phát huy tối  <br /> đa các kĩ năng mình có.<br /> Ví dụ: Khi dạy Tập làm văn các bài: “Luyện tập trao đổi ý kiến với người  <br /> thân”, “Luyện tập giới thiệu địa phương, … bản thân tổ chức cho các em, đóng <br /> vai, chơi trò chơi. Sau vài lời khuyến khích đầu tiên, bản thân tổ  chức cho các  <br /> em đứng thành vòng tròn đóng vai, giới thiệu, bày tỏ ý kiến,…  Lúc đầu các em <br /> rất ái ngại không tự tin khi đóng vai, bày tỏ ý kiến trước lớp nhưng bản thân đã <br /> kịp thời  nhắc nhở các em những điều cần chú ý trong khi giao tiếp, cộng thêm <br /> một môi trường hòa đồng thân thiện các em thực hiện rất tốt, không còn những <br /> cái nhìn ái ngại. Thay vào đó là những cánh tay tự tin cùng những câu nói rõ ràng, <br /> chắc gọn, mạnh dạn hơn.<br /> Trong bài 29: “Giữ phép lịch sự khi bày tỏ yêu cầu, đề nghị”: bản thân <br /> cho học sinh chuẩn bị những hộp thư: Yêu cầu, đề nghị và tổng kết lại vào cuối <br /> tiết. Em nào nêu được nhiều câu yêu cầu, đề  nghị  lịch sự  nhất sẽ  được tuyên <br /> dương. Không những vậy bản thân tổ chức cho các em trao đổi : “Theo em, như <br /> thể  nào là lịch sự  khi yêu cầu, đề  nghị?” “Em đã lịch sự  khi yêu cầu đề  nghị <br /> chưa?”... qua đó các em sẽ bộc lộ những suy nghĩ của mình.<br /> Nếu không thể tổ chức thực hành được thì giáo viên hướng dẫn học sinh  <br /> tự  tìm hiểu các tình huống tương tự  mà các em đã gặp  ở  cuộc sống thường  <br /> ngày, ghi chép lại và nêu cách giải quyết của bản thân để  hôm    sau trình bày <br /> trong nhóm cho các bạn nghe và bổ sung chọn cách giải quyết tốt nhất.<br /> <br /> Giải pháp 5: Động viên khen thưởng<br /> <br /> Để động viên, khuyến khích học sinh thực hiện tốt việc rèn luyện các kĩ <br /> năng sông. Tôi theo dõi h<br /> ́ ằng ngày các em có biểu hiện tốt ghi vào sổ, trong tiết <br /> sinh hoạt cuối tuần cho các em bình chọn những bạn thực hiện tốt sẽ được một <br /> ̣ ́ ̃ ̉ ̀ ̣ ̣ ̀ ́ ̉<br /> bông hoa thât y nghia đê danh tăng me va cô giao cua minh. Vì th<br /> ̀ ế các em không <br /> ngừng thi đua cố gắng thực hiện tốt để được nhận những bông hoa mà cô giáo <br /> thưởng. Đây là một hình thức động viên về tinh thần rất giá trị và hiệu quả. Các <br /> em sẽ nhanh nhẹn hơn, có đạo đức tốt hơn, mạnh dạn hơn trong giao tiếp, tự tin <br /> hơn trong cuộc sống.<br /> <br /> 2. Kết quả: <br /> <br /> Qua khảo sát lần 2 ở lớp 4A ( cuối năm) với chủ đề “ Kĩ năng của em”; <br /> kết quả so với đầu năm thì các em tiến bộ rất nhiều. Cụ thể như sau:<br /> <br /> Tổng số học  Kĩ năng tốt Có hình thành kĩ năng Kĩ năng chưa tốt<br />  sinh SL % SL % SL %<br /> 28 17 60.7 11 39.3 0 0<br /> <br /> Thực hành thảo luận nhóm<br /> Tổng số  Chưa biết cách lắng nghe, hay tách <br /> Biết cách lắng nghe, hợp tác<br /> học sinh ra khỏi nhóm<br /> SL % SL %<br /> 28 28 100 0 0<br />  <br /> Ứng xử tình huống trong chơi trò chơi tập thể<br /> Tổng số  Biết cách ứng xử hài hòa, khá  Hay cãi nhau, xô đẩy bạn khi <br /> học sinh phù hợp. chơi.<br /> SL % SL %<br /> 28 28 100 0 0<br /> <br /> Về tổng hợp năng lực, phẩm chất và kiến thức đầu năm như sau:<br /> Tổng  Năng lực Phẩm chất Kiến thức<br /> số  Đạt Chưa đạt Đạt Chưa đạt Hoàn thành Chưa hoàn <br /> học  thành<br /> sinh<br /> 28 28 0 28 0 28 0<br /> Qua việc thực hiện các biện pháp trên, bản thân nhận thấy các em có tiến  <br /> bộ rõ rệt. Đa số các em đều có ý thức tốt trong việc rèn luyện các kĩ năng, được  <br /> thể  hiện rõ qua: Việc sinh hoạt hằng ngày trên lớp, trong nhiều nghi thức lời  <br /> nói, các em biết vận dụng những lời nói thân thiện vào thực tế, những lời chào,  <br /> cảm  ơn hay xin lỗi, những yêu cầu, đề  nghị  lịch sự,... đã trở  thành thói quen <br /> được các em vận dụng hằng ngày. Các em rất hăng hái phát biểu trong tiết học  <br /> và luôn được nhận cờ  luân lưu trong tuần. Phụ  huynh học sinh rất vui mừng  <br /> phấn khởi với kết quả này của lớp.<br /> C.  PHẦN KẾT LUẬN<br /> I. Ý nghĩa, phạm vi áp dụng của sáng kiến:<br /> Như vậy bằng nhiều hình thức khác nhau, bản thân luôn cố gắng rèn cho  <br /> học sinh những kĩ năng cơ  bản có hiệu quả, thể  hiện rõ nét  ở  sự  tiến bộ  của <br /> học sinh trong nhận thức, trong cư xử, đối xử tốt với bạn bè, người lớn và linh <br /> hoạt xử lí trong mọi trường hợp.<br />  Muốn vậy, giáo viên cần phải  nắm được các phương pháp đặc trưng <br /> việc giáo dục và rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh, biết lựa chọn phương  <br /> pháp, kĩ thuật dạy học phù hợp, kết hợp hình thức dạy học hợp lí nhằm phát  <br /> huy tính chủ động của học sinh sẽ giúp các em phát huycao độ trí tuệ, cảm xúc, <br /> năng động, sáng tạo trong học tập và giao tiếp.<br /> Một trong những yêu cầu quan trọng để  thực hiện việc lồng ghép giáo <br /> dục kĩ năng sống vào bài học trên lớp là giáo viên phải tìm ra được mối liên hệ <br /> giữa các kĩ thuật dạy học với nội dung rèn luyện kĩ năng sống. Chẳng hạn, với  <br /> học sinh tiểu học, để  hình thành nhóm kĩ năng nhận thức bao gồm: nhận thức <br /> bản thân, xây dựng kế  hoạch, xác định điểm mạnh, điểm yếu của bản thân, <br /> khắc phục khó khăn để đạt mục tiêu, tư duy tích cực và tư duy sáng tạo ….Giáo <br /> viên cần sáng tạo rất nhiều tình huống trong bài học để học sinh qua đó tự hình <br /> thành các kĩ năng này.<br /> Để làm tốt nhiệm vụ này, đòi hỏi ở Giáo viên một tinh thần trách nhiệm  <br /> và khả năng sáng tạo rất cao.<br /> "Không thể  trồng cây  ở  những nơi thiếu ánh sáng, cũng không thể  <br /> nuôi dạy trẻ với chút ít nhiệt tình ."  ( Can Jung )<br /> Vì vậy, giáo dục kĩ năng sống chỉ thất sự có hiệu quả  khi người thầy có  <br /> tâm huyết, sự  kiên nhẫn và nhất là phải có thời gian. Giáo dục kĩ năng sống <br /> không phải chỉ là công việc của giáo viên, nhà trường mà của cả  xã hội , cộng  <br /> đồng.   Phải   kết   hợp   cả   gia   đình,   nhà   trườngvà   xã   hội   mới   mong   đào   tạo  <br /> đượặonhngx học sinh phát triển toàn diện.<br /> II.  Những kiến nghị, đề xuất.<br />   Là giáo viên, bản thân hiểu rõ tầm quan trọng trong công tác trồng người. <br /> Vì thế, bản thân luôn cố  gắng trau dồi sách vở, học hỏi từ  đồng nghiệp cũng  <br /> như đúc kết kinh nghiệm giảng dạy của bản thân, nâng cao đạo đức và chuyên <br /> môn. Bản thân đã luôn tôn trọng và kiên nhẫn, nhất là tạo cơ  hội cho các em  <br /> được nói, được diễn đạt, bày tỏ  thoải mái ở  mọi nơi mọi lúc để  các em có cơ <br /> hội phát triển một cách toàn diện.<br />          Về phía nhà trường: Hiện nay đã có giáo trình dạy Kĩ năng sống cho học <br /> sinh, nhưng thiết nghĩ như  vậy vẫn chưa đủ. Thông qua các buổi sinh hoạt  <br /> chuyên môn, Nhà trường và phụ  trách chuyên môn cần quán triệt về  nội dung  <br /> tích hợp kĩ năng sống trong quá trình dạy học tất cả các môn nói chung và môn <br /> Tiếng Việt nói riêng.<br />          Về phía phụ  huynh: Trước hết là cần hiểu rõ tầm quan trọng của việc <br /> rèn luyện kĩ năng sống cho con em, tạo một chỗ dựa vững chắc để trẻ  chia sẻ,  <br /> bày tỏ, luôn phối kết hợp với nhà trường trong việc giáo dục và rèn luyện cho <br /> các em, theo dõi mọi biểu hiện của trẻ để có sự giáo dục cho phù hợp.<br /> <br /> ̀ ưng suy nghi cua b<br /> Trên đây la nh ̃ ̃ ̉ ản thân vê viêc nghiên c<br /> ̀ ̣ ứu môt sô biên<br /> ̣ ́ ̣  <br /> phap giáo d<br /> ́ ục và ren kĩ năng sông cho hoc sinh l<br /> ̀ ́ ̣ ớp 4 thông qua dạy học môn <br /> Tiếng Việt chương trình VNEN.<br />  ̉<br /> Ban thân   đã cố  gắng áp dụng những kinh nghiệm, sáng tạo thêm những <br /> phương pháp mới nhằm nâng cao nhiều kĩ năng sống tốt cho học sinh từ  môi <br /> trường giáo dục ở nhà trường, giáo dục và xây dựng cho các em có năng lực tốt,  <br /> lối sống lành mạnh để các em có thể tự lập, tự tin hơn trong cuộc sống, đem lại  <br /> niềm vui, hạnh phúc cho các em, gia đình và xã hội. Rât mong đ ́ ược nhân s<br /> ̣ ự giuṕ  <br /> đỡ. Gop y bô sung cua Ban giam hiêu nha tr<br /> ́ ́ ̉ ̉ ́ ̣ ̀ ương, cac câp quan ly giao duc va<br /> ̀ ́ ́ ̉ ́ ́ ̣ ̀ <br /> ̣ ̉ ̉<br /> giao viên đông nghiêp đê ban sang kiên cua b<br /> ́ ̀ ́ ́ ̉ ản thân co đ ́ ược những kinh nghiêm<br /> ̣  <br /> ̉ ́ ́ ̉ ́ ̣<br /> bô ich co thê ap dung cho cac năm hoc sau. ́ ̣<br />                                                                         Xin chân thành cảm ơn !<br /> <br /> <br /> <br /> <br />  <br /> <br /> <br /> <br /> <br />              <br />