SKKN: Một số kinh nghiệm dạy tích hợp giáo dục môi trường trong môn Địa lí lớp 10

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NAM ĐỊNH<br /> TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG GIAO THỦY<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> BÁO CÁO SÁNG KIẾN<br /> MỘT SỐ KINH NGHIỆM <br /> DẠY TÍCH HỢP GIÁO DỤC MÔI TRƯỜNG <br /> TRONG MÔN ĐỊA LÍ LỚP 10<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Tác giả: Phùng Thị Dung<br />           Trình độ chuyên môn: cử nhân<br />       Chức vụ: tổ phó chuyên môn<br />                         Nơi công tác: trường THPT Giao Thủy<br />  Nam Định, ngày 1 tháng 4 năm 2015<br /> THÔNG TIN CHUNG VỀ SÁNG KIẾN<br /> <br /> <br /> 1.   Tên   sáng   kiến:   Một   số   kinh   nghiệm   dạy   tích   hợp   giáo   dục   môi <br /> trường trong môn Địa lí lớp 10<br /> 2. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: giáo dục.<br /> 3. Thời gian áp dụng sáng kiến: <br /> Từ ngày 1 tháng 9 năm 2012 đến ngày 1 tháng 4 năm 2015<br /> 4. Tác giả: <br /> Họ và tên: Phùng Thị Dung<br /> Năm sinh: 1983<br /> Nơi thường trú: tổ dân phố 2 thị trấn Ngô Đồng huyện Giao Thủy tỉnh Nam  <br /> Định<br /> Trình độ chuyên môn: Cử nhân Địa lý<br /> Chức vụ công tác: tổ phó chuyên môn – Giáo viên<br /> Nơi công tác: trường THPT Giao Thủy<br /> Điện thoại: 01697906646<br /> Tỉ lệ đóng góp tạo ra sáng kiến: 100%<br /> 5. Đồng tác giả: không<br /> 6. Đơn vị áp dụng sáng kiến:<br /> Trường THPT Giao Thủy<br /> Địa chỉ: thị trấn Ngô Đồng huyện Giao Thủy tỉnh Nam Định<br /> Điện thoại: 03503895126<br />  MỘT SỐ KINH NGHIỆM DẠY TÍCH HỢP<br /> GIÁO DỤC MÔI TRƯỜNG TRONG MÔN ĐỊA LÍ LỚP 10<br /> <br /> I. Điều kiện hoàn cảnh tạo ra sáng kiến:<br /> Từ năm học 2014 – 2015 Bộ Giáo dục và Đào tạo đã chỉ đạo việc đổi <br /> mới đồng bộ  phương pháp dạy học, kiểm tra đánh giá kết quả  giáo dục  <br /> theo định hướng phát triển năng lực, phẩm chất của người học. Những định <br /> hướng đổi mới giáo dục không chỉ  đổi mới về  chương trình giáo dục là  <br /> chuyển từ  chương trình định hướng nội dung dạy học sang chương trình  <br /> định hướng năng lực, phẩm chất trên cơ  sở  đối mới cả  về  mục tiêu, nội  <br /> dung, phương pháp dạy học, hình thức dạy học và đánh giá kết quả học tập <br /> của học sinh mà còn định hướng chuẩn đầu ra về  phẩm chất và năng lực  <br /> của chương trình. Mục tiêu của đổi mới giáo dục chính là giúp mỗi người  <br /> “học để  biết, học để  làm việc, học để  tồn tại và học để  chung sống”.  <br /> Hướng tới mục tiêu đó chương trình giáo dục phổ  thông đã xác định một <br /> trong năm phẩm chất cần đạt của học sinh là  “có trách nhiệm với bản  <br /> thân, cộng đồng, đất nước, nhân loại và môi trường tự nhiên”.<br /> Sự phát triển nhanh chóng về kinh tế  xã hội trong những năm qua đã <br /> làm thay đổi xã hội và nâng cao mức sống của người dân. Tuy nhiên sự phát  <br /> triển   kinh   tế   chưa   cân   bằng   với   việc   bảo   vệ   môi   trường.   Vì   vậy   môi <br /> trường toàn cầu cũng như ở Việt Nam đã suy thoái, nhiều nơi môi trường bị <br /> ô nhiễm nghiêm trọng. Vấn đề ô nhiễm môi trường lại tác động trở lại gây <br /> ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe, đời sống con người và các hoạt động  <br /> kinh tế. Biểu hiện là những hiểm họa của suy thoái môi trường đang ngày <br /> càng đe dọa cuộc sống của loài người. Chính vì vậy bảo vệ môi trường là <br /> vấn đề sống còn của nhân loại và mỗi quốc gia.<br /> Một trong những nguyên nhân cơ bản gây suy thoái môi trường là do <br /> sự   thiếu  hiểu   biết,  thiếu  ý   thức  của   con  người.  Giáo  dục  bảo  vệ  môi <br /> trường là biện pháp hữu hiệu nhất, kinh tế nhất và có tính bền vững trong  <br /> các biện pháp thực hiện mục tiêu bảo vệ  môi trường và phát triển bền  <br /> vững đất nước. Thông qua giáo dục, từng cá nhân và cộng đồng được trang <br /> bị  kiến thức về  môi trường, năng lực phát hiện và xử  lí các vấn đề  môi <br /> trường. Giáo dục môi trường là vấn đề  có tính chiến lược của mỗi quốc <br /> gia và toàn cầu.<br />  Nhận thức được tầm quan trọng của giáo dục môi trường trong công <br /> cuộc xây dựng và phát triển đất nước, Đảng và Nhà nước ta chủ  trương  <br /> phát triển kinh tế  đi đôi với bảo vệ  môi trường và phát triển xã hội đảm <br /> bảo sự phát triển bền vững quốc gia. Trong những giải pháp đưa ra thì giải <br /> pháp tăng cường giáo dục môi trường rất được chú trọng. Cụ  thể  hóa và <br /> triển khai thực hiện các chủ trương của Đảng và Nhà nước, ngày 31/1/2005 <br /> Bộ  trưởng Bộ  Giáo dục và Đào tạo đã ra chỉ  thị  về  việc tăng cường công  <br /> tác giáo dục bảo vệ môi trường.<br /> Giáo dục bảo vệ môi trường là một lĩnh vực giáo dục liên ngành, tích  <br /> hợp vào các môn học và các hoạt động. Hệ thống kiến thức và kĩ năng của <br /> giáo dục môi trường được triển khai qua các môn học và các hoạt động <br /> theo hướng tích hợp nội dung trong các môn học, thông qua chương trình <br /> dạy học chính khóa và các hoạt động ngoại khóa, đặc biệt coi trọng việc  <br /> đưa vào chương trình hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp.<br /> Địa lí là một trong những môn có khả  năng tích hợp hiệu quả  nội <br /> dung giáo dục môi trường. Trong những năm qua, tích hợp giáo dục môi <br /> trường là một trong những nhiệm vụ quan trọng trong giảng dạy môn Địa <br /> lí.<br /> Xuất phát từ những cơ sở trên và kết quả thực tế giảng dạy môn Địa  <br /> lí lớp 10 từ năm 2005 đến nay trên những thành công cũng như thất bại của  <br /> bản  thân    tôi  mạnh dạn  đề  xuất  sáng  kiến với  chủ   đề   “Một  số   kinh  <br /> nghiệm dạy tích hợp giáo dục môi trường trong môn Địa lí lớp 10”.<br /> II. Mô tả giải pháp:<br /> 1. Mô tả giải pháp trước khi tạo ra sáng kiến: <br />       Từ tháng 1 năm 2005 Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ra chỉ thị về việc tăng <br /> cường công tác giáo dục bảo vệ  môi trường, coi giáo dục môi trường là  <br /> một trong những nhiệm vụ  quan trọng của giáo dục phổ  thông và nhất là  <br /> môn Địa lí. Tuy nhiên, đây là một nội dung mới và là nội dung tích hợp  <br /> trong các bài học nên tôi chưa thực sự  chú trọng trong quá trình dạy học.  <br /> Hầu hết những nội dung tích hợp môi trường trong các bài học tôi mới giới  <br /> thiệu khái quát, sơ  lược về  vấn đề  môi trường liên quan mà chưa dành <br /> nhiều thời gian để  học sinh phân tích, đánh giá. Do đó, hiệu quả  của giáo <br /> dục môi trường chưa cao. Đa phần những nội dung đó học sinh chỉ  tiếp  <br /> nhận một cách thụ động, nhanh quên và chưa ý thức được trách nhiệm của <br /> bản thân với môi trường. <br />       Từ  năm 2011 đến nay nhiều thiên tai trên thế  giới xuất hiện gây hậu  <br /> quả  rất nghiêm trọng làm thiệt hại rất lớn về người và tài sản, thu hút sự <br /> quan tâm cũng như cần chung tay giải quyết của toàn nhân loại. Mặt khác, <br /> với việc triển khai thực hiện công cuộc Đổi mới giáo dục của Bộ theo định <br /> hướng phát triển năng lực, phẩm chất của người học tôi nhận thấy mình <br /> cần phải thay đổi phương pháp dạy học để  đáp  ứng yêu cầu của đổi mới  <br /> giáo dục và nâng cao hiệu quả  giảng dạy của bản thân nhất là trong lĩnh <br /> vực giáo dục môi trường.<br /> 2. Mô tả giải pháp sau khi có sáng kiến:<br />       Từ năm học 2012 ­ 2013 đến nay nhất là trong năm học 2014 – 2015 tôi  <br /> đã thay đổi phương pháp giảng dạy cũng như  các thực hiện các biện pháp <br /> cụ thể sau đây: <br /> 2.1. Xác  định  rõ  nội  dung tích hợp và mức độ  tích hợp  trong từng <br /> chương, bài:<br />     Dựa vào nội dung hướng dẫn dạy tích hợp giáo dục môi trường đối với <br /> môn Địa lí của Bộ tôi xác định chính xác vấn đề  cần giải quyết trong từng  <br /> chương, từng bài, từng phần. Đồng thời xác định mức độ  tích hợp với ba <br /> mức: toàn phần, bộ phận và liên hệ. Từ đó tập trung làm rõ vấn đề tích hợp <br /> theo quan điểm không làm nặng thêm chương trình. <br />      Cụ thể:<br /> Bài 7: Cấu trúc của Trái Đất. Thạch quyển. Thuyết kiến tạo mảng. Mức  <br /> độ  tích hợp là bộ  phận gắn với các mục: mục I. Cấu trúc của Trái Đất  <br /> phần 1. Lớp vỏ Trái Đất; mục II. Thuyết Kiến tạo mảng<br /> Bài 8: Tác động của nội lực đến điạ  hình bề  mặt Trái Đất. Mức độ  tích <br /> hợp là liên hệ: mục II. Tác động của nội lực<br /> Bài 9: tiết 2: Tác động của ngoại lực đến địa hình bề  mặt Trái Đất. Mức <br /> độ  tích hợp là liên hệ. mục 2: Quá trình bóc mòn làm thay đổi địa hình bề <br /> măt Trái Đất; mục 3: quá trình vận chuyển; mục 4: quá trình bồi tụ<br /> Bài 10: Thực hành. Mức độ liên hệ, toàn bài<br /> Bài 11: Khí quyển. Sự  phân bố  nhiệt độ  không khí trên Trái Đất. Mức độ <br /> tích hợp bộ phận và liên hệ. Mục II. Phần 2: sự phân bố nhiệt độ không khí <br /> trên Trái Đất.<br /> Bài 15: Thủy quyển. Một số  nhân tố   ảnh hưởng tới chế  độ  nước sông. <br /> Một   số   sông  lớn  trên  Trái   Đất.  Mức   độ   tích hợp   liên  hệ.  Mục  I.  thủy  <br /> quyển; mục II. Một số nhân tố ảnh hưởng tới chế độ nước sông.<br /> Bài 17: Thổ  nhưỡng quyển. Các nhân tố  hình thành thổ  nhưỡng. Mức độ <br /> tích hợp bộ  phận, liên hệ. Mục II. Các nhân tố  hình thành đất, tập trung <br /> khai thác phần 6 “con người”, ngoài ra các phần khác cũng có thể thực hiện <br /> được bằng cách liên hệ.<br /> Bài 18: Sinh quyển. Các nhân tố   ảnh hưởng tới sự  phát triển và phân bố <br /> sinh vật: Mức   độ  tích hợp bộ  phận, liên hệ. Mục II. Các  nhân tố   ảnh  <br /> hưởng tới sự phát triển và phân bố  của sinh vật. Tập trung khai thác phần <br /> 5: “con người” ngoài ra các phần khác cũng có thể  thực hiện được bằng  <br /> cách liên hệ.<br /> Bài 20: Lớp vỏ địa lí. Quy luật thống nhất và hoàn chỉnh của lớp vỏ địa lí.  <br /> Mức độ tích hợp liên hệ cả bài.<br /> Bài 22: Dân số  và sự  gia tăng dân số. Mức độ  tích hợp bộ  phận. Mục II. <br /> Gia tăng dân số, tập trung vào phần 1. Ảnh hưởng của tình hình gia tăng dân  <br /> số đối với sự phát triển kinh tế xã hội.<br /> Bài 24: Phân bố dân cư. Các loại hình quần cư  và đô thị  hóa. Mức độ  tích <br /> hợp bộ phận. Mục III. Đô thị hóa, tập trung vào phần 3. ảnh hưởng của đô <br /> thị hóa đến phát triển kinh tế xã hội, nhất là ảnh hưởng tiêu cực.<br /> Bài 26: Cơ cấu nền kinh tế. Mức độ  tích hợp bộ  phận. Mục I. Các nguồn  <br /> lực phát triển kinh tế , phần 2. các nguồn lực nhất là nguồn lực tự nhiên.<br /> Bài 27:  Vai trò, đặc điểm, các nhân tố   ảnh hưởng tới sự  phân bố  nông  <br /> nghiệp. Một số  hình thức tổ  chức lãnh thổ  nông nghiệp. Mức độ  tích hợp  <br /> liên hệ. Mục I. vai trò và đặc điểm của nông nghiệp, phần 2. đặc điểm của <br /> sản xuất nông nghiệp.<br /> Bài 28: Địa lí ngành trồng trọt. Mức độ  tích hợp bộ  phận. Mục II. Ngành  <br /> trồng rừng.<br /> Bài 31: Vai trò và đặc điểm của công nghiệp. Các nhân tố   ảnh hưởng tới  <br /> phát triển và phân bố  công nghiệp. Mức độ  tích hợp liên hệ. Mục II. Các  <br /> nhân tố   ảnh hưởng tới phát triển và phân bố  công nghiệp, tập trung khai  <br /> thác các nhân tố tự nhiên.<br /> Bài 32: Địa lí các ngành công nghiệp. Mức độ tích hợp liên hệ. Mục I. Công <br /> nghiệp năng lượng.<br /> Bài 35: Vai trò, các nhân tố ảnh hưởng và đặc điểm phân bố các ngành dịch  <br /> vụ. Mức độ tích hợp liên hệ. Mục II. Các nhân tố ảnh hưởng tới phát triển <br /> và phân bố các ngành dịch vụ.<br /> Bài 36: vai trò, đặc điểm và các nhân tố ảnh hưởng tới phát triển, phân bố <br /> ngành giao thông vận tải. Mức độ tích hợp liên hệ. Mục II. Các nhân tố ảnh <br /> hưởng tới phát triển và phân bố  ngành giao thông vận tải.<br /> Bài 37: Địa lí các ngành giao thông vận tải. Mức độ tích hợp liên  hệ. Mục <br /> II.  Đường  oto, mục IV.  Đường  sông hồ, mục V.  đường  biển, mục VI.  <br /> Đường hàng không.<br /> Bai 41: Môi trường và tài nguyên thiên nhiên. Mức độ tích hợp cả bài<br /> Bài 42: Môi trường và sự phát triển bền vững. Mức độ tích hợp toàn bài.<br /> 2.2. Sử dụng phương pháp dạy học tích cực phát huy tính tích cực, chủ <br /> động của học sinh trong học tập:<br /> Là nội dung tích hợp nên giáo dục môi trường sử dụng nhiều phương  <br /> pháp dạy học của bộ môn nhưng cũng có những phương pháp đặc thù gắn <br /> với giáo dục môi trường như:<br /> Phương pháp đàm thoại gợi mở<br /> Phương pháp thảo luận nhóm<br /> Phương pháp thăm quan, điều tra, khảo sát thực tế<br /> Phương pháp trò chơi<br /> Phương pháp dạy học theo kiểu nêu và giải quyết vấn đề<br /> Phương pháp dạy học dự án<br /> Phương pháp khai thác kinh nghiệm thực tế để giáo dục<br /> Phương pháp hoạt động thực tiễn kết hợp giải quyết vấn đề  cộng <br /> đồng<br />  Phương pháp khác<br /> Trong số các phương pháp giảng dạy theo hướng tích cực tôi đặc biệt tập <br /> trung vào một số phương pháp sau:<br /> ­ Phương pháp đàm thoại gợi mở <br /> ­ Phương pháp thảo luận: cho học sinh thảo luận và cùng tìm hiểu, giải <br /> quyết các vấn đề  môi trường. Đây là phương pháp có hiệu quả  rất cao.  <br /> Phương pháp này vừa có tác dụng phát triển các năng lực của học sinh như <br /> hợp tác, giao tiếp, sử dụng ngôn ngữ ... vừa có tác dụng phát huy được khả <br /> năng của từng cá nhân và có kết quả khá đầy đủ về vấn đề cần thảo luận.  <br /> Với phương pháp này học sinh chủ động trong nắm bắt kiến thức, đề xuất  <br /> giải pháp của bản thân đối với vấn đề thảo luận.<br /> ­ Dạy học theo kiểu nêu và giải quyết vấn đề:<br /> Trong dạy tích hợp GDMT đây là phương pháp rất hiệu quả. Phương <br /> pháp này tạo nhu cầu, gây hứng thú cho hoạt động nhận thức của học sinh,  <br /> thúc đẩy các em tích cực, độc lập tìm tòi để giải quyết vấn đề. <br />       Ví dụ: Để tiến hành phương pháp này trong bài 41 ­ môi trường và tài <br /> nguyên thiên nhiên tôi đã làm như sau:<br /> ­ Đưa ra tình huống nghịch lí đòi hỏi phải giải thích. Ví dụ: có quan điểm  <br /> cho rằng: “rác là một nguồn tài nguyên” theo em quan điểm đó đúng hay <br /> sai?<br /> ­ Đưa ra tình huống khó khăn, bế tắc: đây là tình huống giữa cái đã biết và  <br /> cái chưa biết cần phả khám phá, nhận thức giữa vốn kiến thức khoa học đã <br /> có và vốn kiến thức thực tiễn đa dạng. Ví dụ: ngày nay nền kinh tế thế giới <br /> có sự phát trển mạnh mẽ nhưng chúng ta cần phải khai thác các nguồn tài  <br /> nguyên một cách tiết kiệm và hợp lí.<br /> ­ Tình huống lựa chọn: giáo vên đưa ra một vấn đề có nhiều lựa chon khác <br /> nhau, đòi hỏi học sinh phải tìm ra một lựa chọn thích hợp nhất. Ví dụ: có <br /> hai quan điểm cho rằng: “nước là một nguồn tài nguyên vô tận và nước là <br /> nguồn tài nguyên không phải vô tận” theo em quan điểm nào đúng ?<br /> ­ Tình huống nhân – quả: đây là tình huống đi tìm nguyên nhân của một kết <br /> quả, tìm bản chất của một hiện tượng, động cơ sâu xa của một hành vi. Ví  <br /> dụ: tìm nguyên nhân gây ra tình trạng biến đổi khí hậu toàn cầu.<br /> ­ Phương pháp tham quan, điều tra khảo sát thực tế<br /> ­ Phương pháp khai thác kinh nghiệm thực tế để  giáo dục và phương <br /> pháp hoạt động thực tiễn kết hợp giải quyết vấn đề cộng đồng:<br />        Chương trình  Địa lí lớp 10 là địa lí đại cương nên nội dung có tính khái  <br /> quát rất cao. Học sinh cấp THPT đã có vốn kiến thức tương đối lớn, ngày <br /> càng được mở  rộng và sâu thêm nhờ  có các phương tiện thông tin và thực  <br /> tế địa phương, đất nước. Vì vậy, khi giảng dạy tôi thường đưa những nội <br /> dung bài học gắn liền với thực tế  bản thân, gia đình các em cũng như  địa  <br /> phương, đất nước để  các em thấy rõ hơn, sâu sắc hơn vấn đề  của toàn <br /> cầu, nhân loại. Từ đó giúp các em đưa ra những giải pháp thiết thực và có  <br /> định hướng, điều chỉnh hành vi bản thân trong đời sống để  chung tay giải  <br /> quyết các vấn đề môi trường.<br /> Ví dụ: khi dạy bài 37: địa lí các ngành giao thông vận tải tôi đặt một số câu <br /> hỏi giúp các em thấy rõ  ảnh hưởng của các loại hình vận tải đến môi <br /> trường và đề xuất một số giải pháp để giải quyết vấn đề đó như:<br /> ­ Mỗi loại hình vận tải có ảnh hưởng gì đến môi trường ? đó là môi trường  <br /> nào?<br /> ­ Theo em chúng ta cần làm gì để  giảm thiểu tác động của các loại hình <br /> vận tải đến môi trường?<br /> Ở  mỗi cộng đồng, địa phương đều có vấn đề  môi trường bức xúc  <br /> riêng. Giáo viên cần khai thác tình hình môi trường địa phương để giáo dục  <br /> học sinh, đảm bảo tính thiết thực và hiệu quả. <br /> ­ Dạy học theo dự  án: Đây là hình thức dạy học trong đó học sinh thực  <br /> hiện một nhiệm vụ  học tập phức hợp, có mục tiêu rõ ràng, gắn với thực  <br /> tiễn, kết hợp lí thuyết với thực hành. <br /> Trong năm học 2012 ­2013 với việc tham gia chương trình BREES do <br /> UNESCO,  Bộ Giáo dục và Đào tạo, Ủy ban Sinh quyển ­ Con người Việt  <br /> Nam kết hợp với Sở Giáo dục và Đào tạo Nam Định tổ  chức tôi đã hướng <br /> dẫn học sinh lớp 10B4 thực hiện một đề án ở địa phương, đó là “Sử dụng  <br /> đệm lót vi sinh trong chăn nuôi ở các hộ gia đình”. Kết quả thực hiện khá <br /> khả  quan. Đề  án đã được nhận “Giải thưởng sinh quyển”, được nhân dân <br /> địa phương đánh giá tốt và áp dụng ngày càng rộng trong thực tế  đời sống  <br /> góp phần thích ứng và giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu toàn cầu.<br /> 2.3. Sử dụng tranh ảnh trong dạy học:<br />        Trong những năm qua cùng với việc tự sưu tầm trên mạng, sách báo tôi <br /> đã khuyến khích học sinh sưu tầm tranh ảnh về môi trường. Hiện nay tôi đã  <br /> có một bộ  tài liệu tranh  ảnh khá phong phú. Trong các tiết học tôi đã sử <br /> dụng các tranh  ảnh đó như  một phương tiện trực quan đồng thời như  một <br /> kênh thông tin giúp học sinh có cái nhìn rõ hơn về hiện trạng, nguyên nhân, <br /> hậu quả  và các giải pháp về  vấn đề  môi trường. Việc sử  dụng các tranh <br /> ảnh còn thu hút được sự chú ý, hứng thú của học sinh trong từng bài giảng  <br /> làm cho giờ học thêm sôi nổi, hiệu quả. Phương pháp này không tốn nhiều <br /> kinh phí nhưng lại có hiệu quả cao trong giảng dạy.<br /> 2.4. Cập nhật thông tin về những vấn đề môi trường liên quan:<br />        Ngày nay với sự phát triển mạnh mẽ của các phương tiện truyền thông  <br /> các vấn đề  môi trường được cập nhật nhanh chóng tới từng cá nhân trong <br /> xã hội.   Đặc biệt, những vấn đề  nổi bật về  môi trường luôn thu hút sự <br /> quan tâm của mọi người trong đó có thế  hệ thanh niên. Vì vậy, tôi luôn cố <br /> gắng thu thập thông tin, tranh  ảnh về  các vấn đề  đó để  cung cấp cho các <br /> em trong từng bài giảng. Ví dụ: những trận động đất mạnh kèm theo sóng  <br /> thần xảy ra  ở  Inddonexia năm 2004,  ở  Nhật Bản năm 2011; bão Hayan  ở <br /> Philippin năm 2013, …. . Với việc cung cấp cập nhật thông tin, tranh  ảnh <br /> về các vấn đề môi trường liên quan học sinh tập trung hơn, chú ý hơn trong  <br /> học tập và ý thức sâu sắc hơn về các nội dung đó. Để có được những thông <br /> tin, tranh  ảnh đó tôi thường xuyên theo dõi, thu thập từ  các phương tiện <br /> thông tin đại chúng như đài, báo, ti vi hoặc mạng internet nhất là trong các <br /> chương trình thời sự. <br /> III. Hiệu quả do sáng kiến đem lại:<br /> 1. Hiệu quả kinh tế: <br />      Thực tế tôi không tính được hiệu quả kinh tế mà sáng kiến của tôi đem  <br /> lại. Nhưng ý tưởng của tôi nếu áp dụng thì không phải tốn kém nhiều về <br /> tài chính. <br /> 2. Hiệu quả về mặt xã hội:<br />       Với những biện pháp mà tôi đã thực hiện như  trên trong năm học vừa  <br /> qua tôi thấy hiệu quả  đem lại khá tốt. Học sinh có hứng thú hơn với môn <br /> học, bước đầu các em thấy được thực trạng môi trường  ở  địa phương,  <br /> trong nước và trên thế giới. Đồng thời các em cũng thấy rõ hơn trách nhiệm <br /> của mình và có những hành động thiết thực để  bảo vệ  môi trường. Trong  <br /> các bài kiểm tra, đánh giá theo hướng mở về  môi trường hầu hết học sinh  <br /> trong các lớp tôi dạy đã đạt được từ  50% trở  lên về  yêu cầu, nhiều em đã <br /> nêu được thực trạng, nguyên nhân và đề  xuất những pháp pháp rất hợp lí <br /> để  giải quyết vấn đề  đó. Với các biện pháp mà tôi thực hiện được đồng <br /> nghiệp đánh giá tốt. Đặc biệt với bài 41: Môi trường và tài nguyên thiên <br /> nhiên tôi dạy trong chương  trình BREES  được   đại diện UNESCO Việt  <br /> Nam, Ủy ban Sinh quyển và con người Việt Nam và giáo viên trong trường  <br /> dự giờ và đánh giá đạt hiệu quả tốt trong dạy học.<br /> Tôi xin nêu một ví dụ về các biện pháp tôi đã làm trong bài 41: Môi trường  <br /> và tài nguyên thiên nhiên trong phần phụ lục.<br /> IV. Cam kết không sao chép hoặc vi phạm bản quyền:<br />      Tôi xin cam kết đây là sáng kiến do bản thân tôi tạo ra và trình bày không  <br /> sao chép của ai.                                                         <br />    <br />    CƠ QUAN ĐƠN VỊ                                     TÁC GIẢ SÁNG KIẾN<br /> ÁP DỤNG SÁNG KIẾN<br /> ………………………………………..<br /> ………………………………………..<br /> ………………………………………..<br /> ………………………………………..                          Phùng thị Dung<br />  <br /> <br /> PHỤ LỤC<br /> 1. Bản vẽ  mô tả  chi tiết giải pháp kỹ  thuật của sang kiến: <br /> không<br /> 2. Ảnh minh họa sáng kiến được áp dụng trong thực tế:<br />    Một số hình ảnh được sử dụng trong 1 số bài học:<br /> <br /> <br /> <br /> <br />      <br />  <br /> <br /> <br /> <br /> <br />       <br /> Các nguồn gây ô nhiễm môi trường (Sử dụng trong bài 11,15,17, 31, 37, 41)<br /> <br /> <br /> <br /> <br />        <br /> <br /> Hậu quả của ô nhiễm môi trường (Sử dụng trong bài 11, 18, 41)<br />    <br />     Giải pháp cho vấn đề ô nhiễm môi trường (Sử dụng trong bài 32, 41 …)<br /> <br /> 3. Các sản phẩm kèm theo: bài giảng minh họa<br /> Bài 41: Môi trường và tài nguyên thiên nhiên<br />      Tiết: 50<br />      Ngày soạn: 13/4/2015<br /> CHƯƠNG X: MÔI TRƯỜNG VÀ SỰ PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG<br /> BÀI 41: MÔI TRƯỜNG VÀ TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN<br /> 1. MỤC TIÊU:<br /> Sau bài học, HS đạt được:<br /> 1.1. Kiến thức:<br /> ­ Hiểu và trình bày được các khái niệm về  môi trường, tài nguyên thiên <br /> nhiên, cách phân loại chúng  và vai trò của chúng đối với sự phát triển của  <br /> con người.<br /> 1.2. Kĩ năng:<br /> ­ Phân tích tranh ảnh về các vấn đề môi trường để rút ra nội dung bài học.<br /> ­ Hình thành và phát triển kĩ năng học tập theo sơ đồ<br /> - Phát triển kĩ năng liên hệ và giải quyết các vấn đề thực tế.<br /> 1.3. Mở rộng:<br /> ­ Nội dung tích hợp:<br /> + Biết được thực trạng ô nhiễm môi trường, nguyên nhân, hậu quả của  nó <br /> và biện pháp giải quyết.<br /> + Biết được vai trò, cách phân loại và tình hình khai thác tài nguyên cũng <br /> như  các giải pháp khai thác, sử  dụng chúng để  đảm bảo sự  phát triển bền  <br /> vững.<br /> Có nhận thức đúng đắn về môi trường, tài nguyên; các vấn đề ô nhễm môi <br /> trường, khai thác sử dụng tài nguyên từ  đó ý thức và hành động cụ  thể  để <br /> bảo vệ môi trường.<br /> ­ Rèn luyện phẩm chất: tự lập, tự tin, vượt khó vươn lên trong học tập; có  <br /> trách nhiệm với môi trường.<br /> 1.4. Định hướng phát triển năng lực:<br /> ­ Tự  học, hợp tác, giao tiếp, sử  dụng ngôn ngữ, sử  dụng công nghệ  thông <br /> tin.<br /> ­ Tư duy tổng hợp theo lãnh thổ, sử dụng tranh ảnh, học tập tại thực địa.<br /> 2. CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH:<br /> 2.1. Chuẩn bị của giáo viên:<br /> ­ Thiết bị dạy học: máy chiếu, 1 số tranh ảnh về môi trường.<br /> ­ Học liệu: giáo án, tư liệu tham khảo<br /> 2.2. Chuẩn bị của học sinh:<br /> ­ Vở ghi, SGK, tập bản đồ<br /> ­ Sưu tầm tranh ảnh, tư liệu về môi trường.<br /> 3. TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP:<br /> 3.1. Ổn định lớp: 1 phút<br /> 3.2. Kiểm tra bài cũ : không<br /> 3.3. Tiến trình bài học:<br /> <br />  HOẠT ĐỘNG 1:  Tìm hi   ểu khái niệm , ch   ức năng của  môi tr<br />   ường <br /> và vấn đề ô nhiễm môi trường (25’)<br /> Phương pháp/Kĩ thuật dạy học: sử dụng tranh ảnh, thảo luận nhóm<br /> Hình thức tổ chức hoạt động: cá nhân/nhóm<br /> Hoạt động của GV và HS Nội dung<br /> GV  cho HS quan sát 1 số  hình  ảnh về  môi  I. Môi trường:<br /> trường ­   Môi   trường   xã   hội   loài <br />  Hoạt động nhóm: người  (môi trường   địa  lí)   là <br /> Bước   1:   GV   chia   lớp   thành   6   nhóm,   mỗi  toàn bộ không gian bao quanh <br /> nhóm 2 bàn Trái Đất có quan hệ trực tiếp <br /> Bước 2: HS dựa vào sơ  đồ  trang 158 SGK,  đến sự  tồn tại và phát triển <br /> kiến thức đã có để điền thông tin vào phiếu  của xã hội loài người<br /> học tập trong 5 phút ­   Môi   trường   sống   của   con <br /> GV: quan sát, gợi ý người:<br /> Bước  3:  HS đại diện các nhóm trình bày,  + Khái niệm: là tất cả  hoàn <br /> các HS khác nhận xét, bổ sung  cảnh bao quanh con người có <br /> GV : bổ  sung, cung cấp 1 số  hình  ảnh về  ảnh   hưởng   tới   sự   sống   và <br /> môi trường và bảng thông tin phản hồi phát triển của con người, đến <br /> HS suy nghĩ dựa trên kết quả thảo luận trả  chất   lượng   cuộc   sống   của <br /> lời câu hỏi : con người.<br /> Môi trường là gì ? +   Phân   loại:   gồm   Mt   tự <br /> GV   bổ   sung   và   chuẩn   kiến   thức   về   môi  nhiên, MT nhân tạo và MT xã <br /> trường, phân loại của nó hội<br /> HS suy nghĩ trả  lời câu hỏi : con người tác <br /> động vào môi trường làm nó thay đổi như <br /> thế nào ?<br /> GV : bổ sung và cung cấp 1 số hình ảnh về  II.   Chức   năng   của   môi  <br /> tác động tích cực cũng như tiêu cực của con   trường,   vai   trò   của   môi  <br /> người đến môi trường. trường   đối   với   sự   phát  <br /> Dựa   trên   các   hình   ảnh   về   ô   nhiễm   môi  triển của môi trường :<br /> trường, HS suy nghĩ trả  lời câu hỏi:  ở  địa  Đọc SGK<br /> phương em loại ô nhiễm nào đáng lo ngại <br /> nhất ?<br /> HS suy nghĩ , trao đổi với bạn bên cạnh nêu <br /> những   nguyên   nhân   và   hậu   quả   của   tình <br /> trạng   ô   nhiễm   môi   trường   theo   mô   hình <br /> bánh xe tương lai<br /> GV bổ  sung và cung cấp 1 số  hình  ảnh về <br /> nguyên nhân và hậu quả  của ô nhiễm môi <br /> trường.<br /> HS  suy nghĩ  trả  lời  câu hỏi: trong số  các <br /> hậu quả  trên của ô nhiễm môi trường hậu <br /> quả  nào đang thu hút sự  quan tâm của toàn <br /> nhân loại và em có hiểu biết gì về  vấn đề <br /> này ?<br /> GV bổ  sung và cung cấp các hình  ảnh về <br /> biến đổi khí hậu, biện pháp giải quyết và <br /> nhấn mạnh cần có sự  chung tay giải quyết <br /> của toàn nhân loại.<br /> <br />  HOẠT ĐỘNG 2:  Tìm hi   ểu TNTN  và tích h<br />   ợp nội dung sử dụng hợp lí  <br /> tài nguyên để bảo vệ môi trường và phát triển bền vững (13’)<br /> Phương pháp/Kĩ thuật dạy học: phát vấn, nêu vấn đề<br /> Hình thức tổ chức hoạt động: cá nhân<br /> Hoạt động của GV và HS Nội dung<br /> GV yêu cầu HS suy nghĩ trả lời câu hỏi: Em hãy kể  III.  Tài nguyên thiên <br /> tên   các   loại   tài   nguyên   thiên   nhiên   mà   em   biết.  nhiên: <br /> Theo em số lượng các loại tài nguyên thay đổi như  ­ Khái niệm:<br /> thế nào theo thời gian ? ­ Phân loại:<br /> GV giải  thích làm  rõ  khái niệm tài nguyên thiên  +   Theo   thuộc   tính   tự <br /> nhiên và cách phân loại chúng nhiên:<br /> Cụm từ  “  ở  trình độ  nhất định của sự  phát triển   +   Theo   công   dụng <br /> lực lượng sản xuất chúng được sử  dụng hoặc có  kinh tế:<br /> thể   được   sử   dụng”   cho   thấy   con   người   cần   có  +   Theo   khả   năng   có <br /> cách nhìn xa hơn đối với các thành phần này của tự  thể bị hao kiệt: <br /> nhiên mà hiện nay con người chưa sử  dụng được.  TN có thể  bị  hao kiệt <br /> Việc xem nó như  là nguồn TNTN trong tương lai  gồm:   TN   không   khôi <br /> sẽ tránh được những tác động đáng tiếc phục được và TN khôi <br /> HS   dựa   vào   sơ   đồ   SGK   nêu   cách   phân   loại   tài  phục được.<br /> nguyên   thiên   nhiên   theo   khả   năng   có   thể   bị   hao  TN không bị hao kiệt:<br /> kiệt.<br /> GV bổ sung và giải thích khái niệm phát triển bền <br /> vững<br /> HS trả lời câu hái:  Đối với tài nguyên khoáng sản <br /> chúng ta cần phải làm gì để đảm bảo sự phát triển <br /> bền vững ?<br /> GV: bổ sung: <br /> GV: gợi ý: tăng cường áp dụng các tiến bộ  khoa <br /> học kĩ thuật để  tạo ra các loại nguyên liệu mới  <br /> hoặc sử  dụng năng lượng sạch. Ví dụ: sản xuất <br /> nhựa tổng hợp thay thế  khai thác quặng kim loại, <br /> sử dụng năng lượng Mặt Trời, sức gió…<br /> HS quan sát 1 số hình ảnh về  sử dụng năng lượng <br /> sạch, vô tận, năng lượng bioga…<br /> <br /> 4. TỔNG KẾT VÀ HƯỚNG DẪN HỌC TẬP:<br /> 4.1.Tổng kết: 5 phút<br /> HS làm 2 bài tập:<br /> Bài tập 1: HS trả lời các câu hỏi sau:<br /> ­ Môi trường là gì ?<br /> ­ Nêu những việc em và những người xung quanh nên và không nên làm để <br /> bảo vệ môi trường.<br /> Bài tập 2:<br /> Có quan điểm cho rằng: rác là 1 nguồn tài nguyên. Theo em quan điểm đó <br /> đúng hay sai ? vì sao ?<br /> 4.2. Hướng dẫn học tập: 1 phút<br />       GV dặn dò HS về nhà học bài và có những hành động cụ  thể để  tham  <br /> gia bảo vệ môi trường.<br />  PHỤ LỤC:  1 số       tranh ảnh kèm theo <br /> 5. RÚT KINH NGHIỆM:<br />                                                                  Giao Thủy, ngày    tháng 4 năm 2015<br />                                                                                Ký duyệt của tổ trưởng<br /> <br /> <br />                                                                                          Vũ Văn Thảo<br />