SKKN: Sử dụng một số phương pháp dạy học tích cực, bản đồ tư tích hợp giáo dục KNS trong dạy học cụm bài ca dao ở chương trình Ngữ Văn 7 kỳ I

     Sử dụng một số phương pháp dạy học tích cực, bản đồ tư duy tích hợp giáo dục <br /> KNS trong dạy học cụm bài ca dao ở chương trình Ngữ Văn 7 kỳ I<br /> <br /> PHẦN MỞ ĐẦU <br /> 1. Lý  do chọn đề tài:<br /> Trong những giai đoạn phát triển của con người, lứa tuổi thiếu niên có một <br /> vị trí và ý nghĩa vô cùng quan trọng. Đây là thời kỳ phát triển phức tạp nhất, và cũng <br /> là thời kỳ chuẩn bị quan trọng nhất cho những bước trưởng thành sau này. Thời kỳ <br /> thiếu niên quan trọng  ở chỗ : trong thời kỳ này những cơ sở, phương hướng chung  <br /> của sự  hình thành quan điểm xã hội và đạo đức của nhân cách được hình thành,  <br /> chúng sẽ được tiếp tục phát triển trong tuổi thanh niên.<br /> ­  Ở  tuổi thiếu niên, tính phê phán của tư  duy cũng được phát triển, các em  <br /> biết lập luận giải quyết vấn đề một cách có căn cứ. <br /> Trong những năm qua Bộ  giáo dục đã có  nhiều nỗ  lực để  đổi mới phương  <br /> pháp dạy học nhằm tích cực hóa hoạt động của học sinh, gắn giáo dục với thực  <br /> tiễn cuộc sống và tâm lí lứa tuổi. Lồng ghép kĩ năng sống  vào các môn học cũng  <br /> không ngoài mục tiêu  đổi  mới trên.<br /> Xuất phát từ  những lí do trên, là một giáo viên dạy văn, tôi luôn luôn có tâm <br /> nguyện mong muốn giúp học sinh của mình có khả  năng thích  ứng với cuộc sống  <br /> mới, biết tự chủ, sống có bản lĩnh có nhân cách. Năm 2016­2017, 2017­2018 cho hs <br /> khối lớp 7 để  hoàn thiện công tác  thực hiện đề  tài  “  Sử  dụng một số  phương  <br /> pháp dạy học tích cực, bản đồ tư tích hợp giáo dục KNS trong dạy học cụm bài  <br /> ca dao  ở chương trình Ngữ Văn 7 kỳ I ”  ở trường Trung học cơ sở Nguyễn Trãi. <br /> (Lấy học sinh năm 2016­2017 làm kết quả thực hiện)<br /> 2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài:<br /> ­ Khái quát về ca dao và đề tài nội dung ca dao ở lớp 7<br /> ­ Sử dụng một số kĩ thuật dạy học, phương pháp dạy học tích cực trong giảng dạy  <br /> Ngữ văn.<br /> ­ Tạo hứng thú cho học sinh khi học các bài ca dao này . Ca dao có gì hay? Ý nghĩa <br /> về lịch sử, xã hội, tính nhân văn?<br /> ­ Tích hợp giáo dục kĩ năng sống trong các bài được lựa chọn để phân tích trên lớp<br /> ­ Góp phần đổi mới phương pháp dạy học văn bản trong tình hình mới<br /> 3. Đối tượng nghiên cứu:<br />             ­ Cụm bài ca dao ở lớp 7<br />             ­ Phần ca dao trong chương trình Ngữ Văn 7­Học kì I (tiết ppct , số lượng,  <br /> thời lượng cụ thể trong phần giáo án minh chứng.)<br />             ­ Học sinh khối 7 năm học: 2017­2018<br /> 4. Giới hạn phạm vi đề tài:<br /> ­ Đối tượng: học sinh trường Trung học cơ sở Nguyễn Trãi nói chung và khối lớp 7  <br /> (năm học 2016­2017, 2017­2018 nói riêng).<br /> 5. Phương pháp nghiên cứu:<br /> ­ Phương pháp chung: <br /> Phương pháp luận khoa học gắn lý luận và thực tiễn (khái niện và pp tiến hành: <br /> ngắn gọn)<br /> ­ Phương pháp cụ thể: <br /> So sánh đối chiếu kết quả thực hiện đê điều chỉnh kịp thời. <br /> Thống kê số liệu để theo dõi sự tiến bộ của học sinh.<br /> 1<br /> GV thực hiện đề tài: Lê Quang Thọ                            Đợn vị công tác: THCS Nguyễn Trãi <br />      Sử dụng một số phương pháp dạy học tích cực, bản đồ tư duy tích hợp giáo dục <br /> KNS trong dạy học cụm bài ca dao ở chương trình Ngữ Văn 7 kỳ I<br /> <br /> Phân tích số liệu đánh giá tính khả thi của đề tài.<br /> Tổng hợp, đánh giá kết quả thực nghiệm.<br /> ***<br /> PHẦN NỘI DUNG<br /> 1.  Cơ sở lí luận:<br /> 1.1. Kĩ năng sống<br /> 1.1.1. Quan niệm về kĩ năng sống:<br /> Kỹ  năng sống là năng lực cá nhân để  thực hiện đầy đủ  các chức năng và <br /> tham gia vào cuộc sống hằng ngày ( Tổ  chức UNESCO). Trong giáo dục, kỹ  năng <br /> sống là những khả  năng được rèn luyện và đáp  ứng các nhu cầu cụ  thể  của cuộc  <br /> sống hiện đại hóa (WHO).<br /> Cũng theo WHO, kỹ năng sống được chia thành  hai loại: kỹ năng tâm lý xã <br /> hội và kỹ  năng cá nhân lĩnh hội và tư  duy, với mười yếu tố như: tự nhận thức, tư <br /> duy sáng tạo, giải quyết vấn đề, kỹ năng giao tiếp ứng xử với người khác, ứng phó  <br /> với các tình huống căng thẳng và cảm xúc, biết cảm thông, tư duy bình luận và phê  <br /> phán, cách giải quyết, giao tiếp hiệu quả và cách thương thuyết.<br /> Rèn kỹ năng sống cho học sinh không ngoài mục  đích đáp ứng mục tiêu giáo <br /> dục toàn diện; phù hợp với bốn trụ cột của giáo dục theo quan niệm của UNESCO:  <br /> học để biết, học để làm,  học để tồn tại và  học để chung sống. Giúp học sinh thích  <br /> ứng được với cuộc sống đầy những biến động khôn lường (những tác động của tự <br /> nhiên và xã hội hiện đại). Thúc đẩy những hoạt động mang tính xã hội, phát huy các nhân <br /> tố tích cực, hạn chế nhân tố tiêu cực, xây dựng môi trường trường học thân thiện, học sinh  <br /> tích cực. Góp phần tích cực cho việc đổi mới phương pháp học tập của học sinh.<br />  Phát triển lòng tự trọng và tôn trọng đối với người khác, chấp nhận đặc tính <br /> riêng của mỗi cá thể  (cuộc sống là chấp nhận  chuyển thành   để  sống và để  làm  <br /> việc: biết nhận và biết cho). Học sinh rèn cách cư  xử phù hợp, có hiệu quả. Phân <br /> tích được những ảnh hưởng của gia đình, xã hội, kinh tế và chính trị lên cách cư xử <br /> của con người với con người. Phát triển lòng thông cảm, nhân ái giữa con người <br /> với con người. Rèn luyện cách tự kiềm chế bản thân và năng lực ứng phó với trạng <br /> thái căng thẳng (Stress).<br /> 1.1.2.Tầm quan trọng của công tác giáo dục kĩ năng sống cho học sinh trong <br /> trường Trung học cơ sở:<br /> Thực tế  cho thấy, có khoảng cách giữa nhận thức và hành vi của con ng ời, có <br /> nhận thức đúng chưa chắc đã có hành vi đúng. Ví dụ: người làm công an có hiểu <br /> biết về pháp luật nhưng vẫn vi phạm pháp luật...Đó chính là họ thiếu kĩ năng sống.<br />   Có thể nói kĩ năng sống chính là những nhịp cầu giúp con ngư ời biến kiến thức <br /> thành thái độ, hành vi và thói quen tích cực, lành mạnh. Ngư ời có kĩ năng sống phù <br /> hợp sẽ  luôn vững vàng trước những khó khăn, thách thức; biết cách  ứng xử  giải <br /> quyết vấn đề một cách tích cực và phù hợp; họ thường thành công hơn trong cuộc <br /> sống, luôn yêu đời và làm chủ cuộc sống của chính mình. Ngược lại, người thiếu kĩ <br /> năng sống dễ  bị  thất bại trong cuộc sống. Không những thúc đẩy sự  phát triển cá <br /> nhân, kĩ năng sống còn góp phần thúc đẩy sự phát triển của xã hội, giúp ngăn ngừa <br /> các vấn đề xã hội và bảo vệ quyền con ng ười. Việc thiếu kĩ năng sống của cá nhân <br /> là một nguyên nhân làm nảy sinh nhiều vấn đề xã hội như: ma túy, mại dâm...Việc <br /> 2<br /> GV thực hiện đề tài: Lê Quang Thọ                            Đợn vị công tác: THCS Nguyễn Trãi <br />      Sử dụng một số phương pháp dạy học tích cực, bản đồ tư duy tích hợp giáo dục <br /> KNS trong dạy học cụm bài ca dao ở chương trình Ngữ Văn 7 kỳ I<br /> <br /> giáo dục kĩ năng sống sẽ  thúc đẩy những hành vi mang tính xã hội tích cực, giúp  <br /> nâng cao chất lượng cuộc sống xã hội và giảm các vấn đề xã hội. Giáo dục kĩ năng <br /> sống còn giải quyết một cách tích cực nhu cầu và quyền con ng ười, quyền công <br /> dân.<br />    Giáo dục kĩ năng sống là yêu cầu cấp thiết đối với thế  hệ trẻ  bởi vì: Các em <br /> chính là những chủ nhân tương lai của đất nước, là những người quyết định sự phát <br /> triển của đất nước trong nhiều năm tới. Nếu không có kĩ năng sống, các em không <br /> thể  thực hiện tốt trách nhiệm đối với bản thân, gia đình, cộng đồng và đất nước. <br /> Lứa tuổi học sinh là lứa tuổi đang hình thành những giá trị nhân cách, giàu ước mơ, <br /> ham hiểu biết, thích tìm tòi,  khám phá song còn thiếu hiểu biết sâu sắc về  xã hội, <br /> còn thiếu kinh nghiệm sống, dễ bị  lôi kéo, kích động...Đặc biệt là trong bối cảnh  <br /> hiện nay, thế hệ trẻ thường xuyên chịu tác động đan xen của những yếu tố tích cực <br /> và tiêu cực luôn được đặt vào hoàn cảnh phải lựa chọn những giá trị, phải đương <br /> đầu với những khó khăn, thách thức, những áp lực tiêu cực. Nếu không đ ược giáo <br /> dục kĩ năng sống, nếu thiếu kĩ năng sống, các em dễ bị lôi kéo vào các hành vi tiêu <br /> cực, bạo lực vào lối sống ích kỉ, thực dụng dễ bị phát triển lệch lạc về nhân cách. <br /> Một trong các nguyên nhân dẫn đến các hiện tượng tiêu cực của một bộ phận học <br /> sinh phổ  thông thời gian qua: Bạo lực học đường, đua xe máy...chính là do các em <br /> thiếu những kĩ năng sống cần thiết như: kĩ năng xác định giá trị, kĩ năng từ chối, kĩ <br /> năng kiên định, kĩ năng giải quyết mâu thuẫn, kĩ năng thương lượng, kĩ năng giao <br /> tiếp,...Vì vậy giáo dục kĩ năng sống cho thế hệ trẻ là rất cần thiết, giúp các em rèn  <br /> luyện hành vi có trách nhiệm với bản thân, gia đình, cộng đồng và Tổ  quốc; giúp <br /> các em có khả năng ứng phó tích cực trước các tình huống của cuộc sống, xây dựng <br /> mối quan hệ tốt đẹp với gia đình, bạn bè và mọi người, sống tích cực, chủ động, an <br /> toàn, hài hòa và lành mạnh.<br /> Giáo dục kĩ năng sống nhằm thực hiện yêu cầu đổi mới giáo dục phổ  thông. <br /> Đảng ta đã xác định con người vừa là mục tiêu, vừa là động lực của sự phát triển xã <br /> hội. Để  thực hiện thành công sự  nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước,  <br /> cần phải có những ngời lao động mới phát triển toàn diện. Do vậy, cần đổi mới <br /> giáo dục nói chung và đổi mới giáo dục phổ thông nói riêng. Giáo dục kĩ năng sống <br /> cho học sinh với bản chất là hình thành và phát triển cho các em khả năng làm chủ <br /> bản thân, khả năng ứng xử phù hợp với những ngư ời khác và với xã hội, khả năng <br /> ứng phó tích cực trước các tình huống của cuộc sống rõ ràng là phù hợp với mục  <br /> tiêu giáo dục phổ thông, nhằm thực hiện mục tiêu giáo dục. Phương pháp giáo dục <br /> kĩ năng sống, với các phương pháp và kĩ thuật tích cực như: hoạt động nhóm, giải <br /> quyết vấn đề, nghiên cứu trường hợp điển hình, đóng vai, trò chơi...cũng là phù hợp <br /> với định hướng về đổi mới phương pháp dạy học  ở phổ thông. Tóm lại, việc giáo <br /> dục kĩ năng sống cho học sinh trong nhà trư ờng phổ thông là rất cần thiết đáp ứng <br /> yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông.<br />    Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh trong các nhà trư ờng phổ  thông là xu thế <br /> chung của nhiều nước trên thế  giới. Hiện nay trên thế  giới đã quan tâm đến việc  <br /> đưa kĩ năng sống vào nhà trường và vào chương trình chính khóa. Hình thức xây <br /> dựng“Trường học thân thiện” nhằm thúc đẩy việc giáo dục kĩ năng sống cho học <br /> sinh trong nhà trường.<br /> <br /> 3<br /> GV thực hiện đề tài: Lê Quang Thọ                            Đợn vị công tác: THCS Nguyễn Trãi <br />      Sử dụng một số phương pháp dạy học tích cực, bản đồ tư duy tích hợp giáo dục <br /> KNS trong dạy học cụm bài ca dao ở chương trình Ngữ Văn 7 kỳ I<br /> <br /> 1.1.3.  Lợi ích của giáo dục kỹ năng sống: <br /> Giáo dục kĩ năng sống cho thanh thiếu niên nói chung và học sinh  ở  các <br /> trường THCS nói riêng sẽ mang lại cho các em những lợi ích sau đây:<br /> Giáo dục kĩ năng sống góp phần xây dựng hành vi sức khỏe lành mạnh cho  <br /> cá nhân và cộng đồng.<br /> Giáo dục kĩ năng sống sẽ  giúp các em giải quyết được những nhu cầu để <br /> chúng phát triển.<br /> Giáo dục kĩ năng sống tạo khả  năng cho mỗi cá nhân có thể  tự  bảo vệ  sức  <br /> khỏe cho mình và cho mọi người trong cộng đồng.<br /> Giáo dục kĩ năng sống góp phần xây dựng môi trường sống lành mạnh, đảm <br /> bảo cho các em phát trển tốt về thể chất và tinh thần.<br /> + Giáo dục kĩ năng sống sẽ có những tác động tích cực đối với:<br /> Quan hệ giữa thầy và trò, bạn và bạn.<br /> Hứng thú trong học tập.<br /> Để hoàn thành công việc của mỗi cá nhân một cách sáng tạo và có hiệu quả.<br /> + Giáo dục kĩ năng sống thúc đẩy những hành vi mang tính xã hội tích cực, <br /> góp phần xây dựng môi trường xã hội lành mạnh. Giáo dục kĩ năng sống có giá trị <br /> đặc biệt đối với thanh thiếu niên lớn lên trong một xã hội đa dạng văn hóa, nền <br /> kinh tế phát triển và thế giới là một mái nhà chung.<br /> + Giáo dục kĩ năng sống nhằm hình thành những phẩm chất mà các nhà kinh <br /> tế và chính trị trong tương lai cần có.<br /> Giáo dục kĩ năng sống giải quyết một cách tích cực nhu cầu và quyền trẻ <br /> em, giúp các em quyết định được nghĩa vụ của mình đối với bản thân gia đình và xã <br /> hội, góp phần củng cố sự ổn định chính trị của mỗi quốc gia.<br /> 1.2. Bản đồ tư duy (sơ đồ tư duy) <br /> Phương pháp mới này giúp giáo viên đổi mới phương pháp giảng dạy, có  <br /> nhiều ý tưởng sáng tạo hơn trong việc thiết kế bài giảng, đồng thời giúp học sinh  <br /> dễ hiểu, dễ nhớ và phát huy tối đa khả năng sáng tạo trong quá trình học. SĐTD là <br /> công cụ hữu ích trong giảng dạy và học tập ở các trường THCS và bậc học cao hơn <br /> vì chúng giúp giáo viên và học sinh trình bày các ý tưởng, tóm tắt, hệ thống hóa kiến <br /> thức của một bài học, một chủ  đề, một chương hay một cuốn sách một cách rõ  <br /> ràng, mạch lạc, lôgíc và đặc biệt là dễ dàng phát triển thêm các ý tưởng mới vào bài <br /> giảng cũng như bài học.<br /> Với điều kiện hiện tại, các giáo viên có thể dễ dàng sử dụng máy vi tính để <br /> thiết kế  SĐTD thông qua phần mềm iMindMap   , Power point. Sau khi thiết kế <br /> xong, SĐTD có thể  hiện thị  nhờ  phần mềm Power Point để  các nhánh xuất hiện  <br /> theo thứ tự mà người thiết kế định sẵn. Nội dung chính của bài học được thể  hiện  <br /> bằng SĐTD, thiết kế  qua phần mềm iMindMap và phần mềm trình diễn Power <br /> Point có tác dụng tạo sự hấp dẫn và lôi cuốn cao độ  đối với người học. SĐTD sử <br /> 4<br /> GV thực hiện đề tài: Lê Quang Thọ                            Đợn vị công tác: THCS Nguyễn Trãi <br />      Sử dụng một số phương pháp dạy học tích cực, bản đồ tư duy tích hợp giáo dục <br /> KNS trong dạy học cụm bài ca dao ở chương trình Ngữ Văn 7 kỳ I<br /> <br /> dụng đồng thời hình ảnh, đường nét, màu sắc, chữ viết với sự tư duy tích cực. Đặc  <br /> biệt đây là một sơ đồ mở, không yêu cầu tỷ lệ, chi tiết khắt khe và định khuôn sẵn  <br /> như các loại bản đồ thông dụng khác (ví như bản đồ địa lý). Như vậy cùng một chủ <br /> đề, bài học nhưng mỗi người có thể  vẽ  theo một cách khác nhau và hoàn toàn có  <br /> thể  thêm hoặc bớt các nhánh dễ  dàng. Nếu muốn ghi chép bằng SĐTD cũng có <br /> nhiều  ưu điểm hơn như: Lôgíc, mạch lạc; trực quan, sinh động, dễ  nhìn, dễ  hiểu; <br /> vừa nhìn được tổng thể, vừa biết được chi tiết; giúp hệ  thống hóa kiến thức dễ <br /> dàng; và giúp việc ôn tập khoa học, nhớ kiến thức lâu hơn...<br /> Ngoài học trên lớp, SĐTD rất phù hợp với việc học nhóm của học sinh vì nó <br /> giúp các em phát huy tốt hơn khả năng sáng tạo và khả năng hợp tác trong quá trình  <br /> tiếp thu kiến thức trên giảng đường. Có thể  vận dụng SĐTD vào việc hỗ  trợ  dạy  <br /> học kiến thức mới, củng cố kiến thức cũ, ôn tập hệ thống hóa kiến thức, phát triển <br /> một ý tưởng...<br /> 1.3. Phương pháp­ kĩ thuật dạy học tích cực<br />         Phương pháp dạy học (PPDH) là lĩnh vực rất phức tạp và đa dạng. Có nhiều  <br /> quan niệm, quan điểm khác nhau về PPDH. Trong tài liệu này, PPDH được hiểu là  <br /> cách thức, là con đường hoạt động chung giữa GV và HS, trong những điều kiện  <br /> dạy học xác định, nhằm đạt tới mục đích dạy học.<br />           PPDH có ba bình diện:<br />            ­ Bình diện vĩ mô <br />             ­ Bình diện trung gian <br />            ­ Bình diện vi mô <br />          Một số lưu ý:<br />           ­ Mỗi quan điểm dạy học có những PPDH cụ thể phù hợp với nó; mỗi PPDH  <br /> cụ thể có các KTDH đặc thù. Tuy nhiên, có những PPDH cụ thể phù hợp với nhiều  <br /> quan điểm dạy học, cũng như  có những KTDH được sử  dụng trong nhiều PPDH <br /> khác nhau (Ví dụ: kĩ thuật đặt câu hỏi được dùng cho cả phương pháp đàm thoại và  <br /> phương pháp thảo luận). <br />            ­ Việc phân biệt giữa PPDH và KTDH chỉ mang tính tương đối,  nhiều khi <br /> không rõ ràng. Ví dụ, động não (Brainstorming) có trường hợp được coi là phương <br /> pháp, có trường hợp lại được coi là một KTDH.<br />           ­ Có những PPDH chung cho nhiều môn học, nhưng có những PPDH đặc thù  <br /> của từng môn học hoặc nhóm môn học.<br />                  ­ Có thể  có nhiều tên gọi khác nhau cho một PPDH hoặc KTDH. Ví dụ: <br /> Brainstorming có người gọi là động não, có người gọi là công não hoặc tấn công  <br /> não,... <br /> Đối với học sinh Trung học cơ sở, đây là lứa tuổi có nhiều thay đổi về  mặt <br /> tâm sinh lý, thích tìm tòi học hỏi cái mới, điều lạ. Có em chưa phân biệt được rõ <br /> ràng, ràng rọt điều tốt với điều xấu; điều gì nên làm và điều gì không nên làm nên  <br /> đôi khi còn lẫn lộn, dễ  bị lôi kéo. Do đó, giáo viên phải dẫn dắt các em vượt qua <br /> những khó khăn, thử  thách để  giúp các em nhận thức sâu sắc về  những việc cần  <br /> thiết phải làm đối với cuộc sống của bản thân và mọi người  ở  lứa tuổi học sinh.  <br /> Giáo dục các em tự  phân tích, tổng hợp và giải quyết tình huống nào đó cụ  thể. <br /> 5<br /> GV thực hiện đề tài: Lê Quang Thọ                            Đợn vị công tác: THCS Nguyễn Trãi <br />      Sử dụng một số phương pháp dạy học tích cực, bản đồ tư duy tích hợp giáo dục <br /> KNS trong dạy học cụm bài ca dao ở chương trình Ngữ Văn 7 kỳ I<br /> <br /> Luôn tạo điều kiện, động viên các em tham gia, hoạt động tốt công tác đội, đoàn và  <br /> những sân chơi bổ  ích, lành mạnh  ở  các địa phương để  giúp các em có thêm kiến <br /> thức về vốn sống và giáo dục tình yêu quê hương đất nước. Hoặc tổ chức các buổi  <br /> chiếu phim  ảnh với nội dung thiết thực về  truyền thống văn hóa, lịch sử  cách  <br /> mạng… thông qua đó nhằm rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh.<br />   Ngoài những giờ lên lớp, ta cần tranh thủ thời gian tìm hiểu học sinh để  kịp <br /> thời chia sẻ, giúp đỡ động viên các em vượt qua khó khăn; lắng nghe những tâm tư,  <br /> nguyện vọng của các em. Ta phải chân thành chủ  động xóa bỏ  khoảng cách giữa  <br /> học sinh và giáo viên; luôn lựa chọn những ngôn từ thích hợp, bổ ích nhằm giáo dục  <br /> các em có thêm kiến thức trong cuộc sống.<br />     Từ những lí do trên có thể  khẳng định, việc giáo dục kĩ năng sống cho học sinh <br /> trong các trường Trung học cơ sở, nhất là học sinh lớp 7 là rất cần thiết và có phần  <br /> quan trọng đặc biệt. <br /> 2. Thực trạng của vấn đề nghiên cứu: <br />          Mục tiêu giáo dục của Việt Nam đã chuyển từ mục tiêu cung cấp kiến thức là  <br /> chủ yếu sang hình thành và phát triển nhưng năng lực cần thiết ở người học để đáp <br /> ứng sự  phát triển công nghiệp hóa hiện đại hóa đất nớc. Thể  hiện mục tiêu giáo <br /> dục của thế kỉ XXI: học để biết, học để làm, học để tự khẳng định và học để cùng  <br /> chung sống. Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh nhằm trang bị cho học sinh những  <br /> kiến thức, giá trị, thái độ và kĩ năng phù hợp, trên cơ sở đó hình thành cho học sinh  <br /> những hành vi, thói quen lành mạnh, tích cực; loại bỏ những hành vi, thói quen tiêu  <br /> cực trong các mối quan hệ, các tình huống và hoạt động hàng ngày. tạo cơ  hội <br /> thuận lợi để học sinh thực hiện tốt quyền, bổn phận của mình và phát triển hài hòa  <br /> về thể chất, trí tuệ, tinh thần và đạo đức. <br />         Ngành GD đã thực hiện đổi mới phương pháp, mục tiêu dạy học, đã thực hiện <br /> nhiều đợttập huấn về đổi mới PPDH, KTDH. Tuy vật thực tiễn cách ứng dụng các  <br /> PPDH Tc trong dạy bài văn bản vẫn còn hạn chế vì nhiều lí do. <br />          Các KTDH tích cực được sử dụng chưa hiệu quả, nhiều người thực hiện chỉ <br /> để đối phó. Vì vậy việc giáo dục kĩ năng sống cho học sinh cũng hạn chế.<br />        Trên thực tế cuộc sống hàng ngày đang diễn ra thì học sinh trường Trung học <br /> cơ  sở  Nguyễn Trãi nói riêng, kĩ năng sống cần phải được quan tâm nhiều hơn. <br /> Chính vì thế mà bản thân tôi cố gắng rất nhiều để  thay đổi PPDH theo hướng tích <br /> cực hơn. Tôi luôn cố  gắng giúp các em thấy rằng: Học sinh chỉ có kĩ năng khi các  <br /> em tự  làm việc đó, chứ  không phải nói về  việc đó. Kinh nghiệm có được khi học <br /> sinh được hành động trong các tình huống đa dạng giúp các em dễ dàng sử dụng và  <br /> sử dụng các kĩ năng phù hợp với điều kiện thực tế.<br /> 2.1. Thuận lợi, Khó khăn:<br />    Chưa bao giờ cả xã hội lại có tiếng nói chung bức thiết mong muốn đổi mới nền <br /> giáo dục như  hiện nay, cũng chưa bao giờ  ngành giáo dục   ý thức rõ cần phải  <br /> truyền đạt các kĩ năng sống cho học sinh trong thời kì hội nhập như bây giờ.<br /> Bản thân cũng đã có nhiều năm giảng dạy bộ môn Văn luôn thấy rằng: Thời <br /> gian dạy 01 tiết rất ngắn nên việc lồng ghép cũng chỉ trong một thời gian hạn hẹp, <br /> vậy nên rất khó kết hợp lồng ghép được nếu không khéo léo. Học sinh có tình trạng <br /> <br /> <br /> 6<br /> GV thực hiện đề tài: Lê Quang Thọ                            Đợn vị công tác: THCS Nguyễn Trãi <br />      Sử dụng một số phương pháp dạy học tích cực, bản đồ tư duy tích hợp giáo dục <br /> KNS trong dạy học cụm bài ca dao ở chương trình Ngữ Văn 7 kỳ I<br /> <br /> học lệch nên các em cũng ít đầu tư vào tiết Văn vốn dĩ rất nhiều vấn đề  cần giải  <br /> quyết.<br />   Đa số  HS yếu việc nắm và vận dụng kiến thức Văn học nên khó có khả <br /> năng rút ra bài học kĩ năng sống cho bản thân, vì vậy phải dẫn dắt vấn đề  để  các <br /> em hiểu.<br /> Học sinh của trường đa số xuất thân từ nông thôn nên khả năng thích ứng với <br /> xã hội hện đại của các em còn yếu.<br /> Việc làm quen với các môn học về  KNS như: giao tiếp, thuyết trình, làm <br /> việc theo nhóm, khả năng lãnh đạo, tổ chức sẽ giúp các em tự tin, chủ động và biết  <br /> cách xử lý mọi tình huống trong cuộc sống.<br /> Lứa tuổi học sinh Trung học cơ sở là lứa tuổi chuyển tiếp từ lứa tuổi thiếu  <br /> niên sang lứa tuổi dậy thì. Các em có nhiều biến đổi sâu sắc về tâm lí và sinh lí. Ở <br /> lứa tuổi này nếu được quan tâm giáo dục tốt sẽ  để  lại trong quá trình phát triển  <br /> nhân cách một định hướng tốt. <br /> Dạy phân môn Văn có tích hợp kĩ năng sống trong nhà trường vẫn được coi <br /> là một trong những hướng đi quan trọng để chống sự xuống cấp đạo đức của một <br /> bộ phận học sinh hiện nay. <br /> Việc giáo dục kĩ năng sống tại các trường học mới chỉ  dừng lại  ở  các tiết <br /> học  ở  bộ  môn GDCD và các hoạt động nhỏ  lẻ  trong công tác chủ  nhiệm lớp chứ <br /> chưa thành chương trình hoàn thiện.<br /> Sự  gia tăng những biểu hiện thiếu kĩ năng sống như  không thể  hiện được <br /> khả năng của bản thân; khó hòa nhập; có thái độ tiêu cực khi mâu thuẫn với bè bạn,  <br /> gia đình, thầy cô giáo; lúng túng khi xử  lý những tình huống phát sinh trong cuộc  <br /> sống; cách học cách sống không khoa học, hiệu quả; … là những biểu hiện của hầu <br /> hết học sinh Trung học cơ sở trong thời gian gần đây.<br /> 2.2. Thành công, hạn chế:<br />    Mặt thành công;<br />         Bản thân tôi đã  làm quen với thuật ngữ “kỹ năng sống” từ khi phong trào này <br /> được chỉ đạo và phát động sâu rộng trong công tác dạy học, mức độ ứng dụng trong <br /> từng bài dạy và từng đối tượng học sinh có khác nhau;Bản thân tôi đã ý thức được <br /> công tác giáo dục kĩ năng sống cho học sinh là góp phần vào nhiệm vụ “Xây dựng  <br /> trường học thân thiện, học sinh tích cực” .<br />           Công tác giáo dục kĩ năng sống đã được sự quan tâm của các cấp lãnh đạo và  <br /> sự hưởng  ứng nhiệt tình của các đồng nghiệp và đặc biệt là sự  hứng thú tham gia  <br /> của các em học sinh. <br />         Hình thức tích hợp tổ chức giáo dục kĩ năng sống cho học sinh được thực hiện <br /> trong từng giờ dạy phân môn Văn ở bậc Trung học cơ sở, nhất là chương trình lớp <br /> 7 với nội dung khá đa dạng và thiết thực<br /> Mặt còn hạn chế:<br />         Ý nghĩa, tầm quan trọng của kĩ năng sống và giáo dục kĩ năng sống chưa được  <br /> đánh giá, nhận xét , góp ý thường xuyên và định kì.<br />          Còn nhiều lúng túng trong việc tổ  chức giáo dục kĩ năng sống qua các hoạt <br /> động thích hợp, chưa tận dụng hoặc có thực hiện song chưa mang ý nghĩa hình  <br /> thành và phát triển kĩ năng sống trong giảng dạy các bài học.<br /> <br /> 7<br /> GV thực hiện đề tài: Lê Quang Thọ                            Đợn vị công tác: THCS Nguyễn Trãi <br />      Sử dụng một số phương pháp dạy học tích cực, bản đồ tư duy tích hợp giáo dục <br /> KNS trong dạy học cụm bài ca dao ở chương trình Ngữ Văn 7 kỳ I<br /> <br />          Thiếu các điều kiện cần thiết để  tiến hành giáo duc kĩ năng sống trong nhà <br /> trường, trước hết là tài liệu cho GV và cho HS <br />        Ðã có các buổi học chuyên đề, đề tài nghiên cứu tổ chức tập huấn cho đội ngũ <br /> GV cốt cán, song nhìn chung mới chỉ  ở mức độ  làm quen với thuật ngữ, khái niệm <br /> nên chưa tạo được sự  đồng bộ  trong công tác giáo dục kĩ năng sống cho học sinh  <br /> qua bài dạy của các tiết học.<br /> Vấn đề  thời gian cũng là vấn đề  quan trọng trong việc lồng ghép kĩ năng <br /> sống vào tiết dạy, một tiết học thường qua rất nhanh, đôi khi hết giờ  mà học sinh  <br /> chưa thực hiện được một kĩ năng nào, ngoài ra không có một tiết dạy kĩ năng riêng  <br /> cho học sinh, điều này cũng khó với việc tích hợp trong bài dạy.<br /> Bên cạnh những điều trên thì học sinh của Trường Trung học cơ sở Nguyễn <br /> Trãi là vùng sâu nên có ít thông tin, học sinh lại ít đọc sách nên ảnh hưởng phần nào <br /> đến việc thực hành một số kĩ năng sống vào thực tiễn. <br /> 3. Nội dung và hình thức của giải pháp:<br /> 3.1. Mục tiêu của giải pháp, biện pháp:<br /> Bản thân kỹ  năng sống không có tính hành vi. Các kỹ  năng sống cho phép  <br /> chúng ta chuyển dịch kiến thức (cái chúng ta biết), thái độ  và giá trị  (cái chúng ta  <br /> nghĩ/ cảm thấy/ tin tưởng) thành hành động (cái cần làm và chủ thể thực hiện) theo  <br /> xu hướng tích cực và mang tính chất xây dựng.<br /> Ngày nay, nhiều học sinh không có khả năng đáp ứng kịp thời những đòi hỏi  <br /> và sự  căng thẳng ngày càng tăng của xã hội vì thiếu sự  hỗ  trợ  cần thiết để  tăng <br /> cường và xây dựng các kỹ  năng sống cơ bản, điều đó có thể  gây ra những tổn hại  <br /> về mặt sức khỏe và đạo đức của mỗi con người.<br /> Vì vậy mục tiêu là tiếp cận kỹ năng sống trong giáo dục sức khỏe tinh thần  <br /> cho học sinh bậc Trung học cơ sở, tập trung là học sinh khối lớp 7:<br /> Giúp các em hiểu và tự giải quyết những vấn đề về sức khỏe bản thân, phát <br /> triển những giá trị  và những kỹ  năng sống có khả  năng đưa đến một phong cách  <br /> sống lành mạnh, tích cực và có trách nhiệm.<br /> Nâng cao khả  năng tự  đánh giá bản thân và tính tự  trọng, tự  tin cho các em  <br /> trong quan hệ bạn bè cùng trang lứa và người lớn.<br /> Biết coi trọng phụ nữ và các em gái, ngăn chặn những hành vi bất bình đẳng <br /> giới tính trong cộng đồng. Nâng cao sự hiểu biết cho các em về những tác động xấu  <br /> của tệ nạn xã hội với sự phát trên kinh tế, văn hoá, xã hội, chính trị  của đất nước  <br /> cũng như sự phát triển giống nòi của mỗi dân tộc.<br /> 3.2. Nội dung và cách thực hiện biện pháp, giải pháp:<br /> Trong quá trình giáo dục kĩ năng sống cho học sinh cũng nh ư  quá trình dạy <br /> học bộ môn Ngữ Văn và tập trung là phân môn văn bản tôi đã sử dụng các phương  <br /> pháp dạy học:<br /> ­ Phương pháp dạy theo nhóm;<br /> ­ Phương pháp nghiên cứu trường hợp điển hình;<br /> ­ Phương pháp giải quyết vấn đề;<br /> ­ Phương pháp đóng vai;<br /> 8<br /> GV thực hiện đề tài: Lê Quang Thọ                            Đợn vị công tác: THCS Nguyễn Trãi <br />      Sử dụng một số phương pháp dạy học tích cực, bản đồ tư duy tích hợp giáo dục <br /> KNS trong dạy học cụm bài ca dao ở chương trình Ngữ Văn 7 kỳ I<br /> <br /> ­ Phương pháp trò chơi<br /> Khi dạy cần sử dụng một số kĩ thuật dạy học tích cực như:<br />  ­  Kĩ thuật chia nhóm<br />  ­  Kĩ thuật giao nhiệm vụ<br />  ­  Kĩ thuật đặt câu hỏi<br />  ­  Kĩ thuật động não<br />  ­  Kĩ thuật “Trình bày 1 phút”<br />  ­  Kĩ thuật “Hỏi và trả lời”<br />     Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh trong tiết học Ngữ văn thực hiện qua các <br /> câu hỏi. Tùy mục đích của giáo viên hướng đến giáo dục kĩ năng nào mà có câu hỏi <br /> thích hợp. Giáo dục kĩ năng nhân thức và tự  nhận thức nên dùng câu hỏi liên hệ <br /> thực tế, Giáo dục kĩ năng tìm kiếm, xử lí thông tin thì đặt câu hỏi yêu cầu học sinh <br /> tìm các chi tiết nghệ thuật và tác dụng của nó ... <br />      Mục đích của giáo dục kĩ năng sống là giúp người học thay đổi hành vi theo <br /> hướng   tích cực. Giáo dục kĩ năng sống thúc đẩy ng ười học thay đổi hay định <br /> hướng lại các giá trị, thái độ và hành động của mình. Do đó, cần kiên trì chờ đợi và  <br /> tổ chức các hoạt động liên tục để học sinh duy trì hành vi mới và thói quen mới; tạo  <br /> động lực cho học sinh điều chỉnh hoặc thay đổi giá trị, thái độ  và những hành vi  <br /> trước đây, thích nghi  hoặc chấp nhận các giá trị, thái độ và hành vi mới.<br /> Qua một số bài văn bản, trong quá trình soạn giảng và giảng dạy thực tế trên lớp,  <br /> tôi đã lồng ghép các kĩ năng như:  kĩ năng giao tiếp, kĩ năng tư duy,  kĩ năng ra quyết <br /> định, kĩ năng  làm việc nhóm ...trong đó lồng ghép hiệu quả nhất là kĩ năng giao tiếp <br /> và làm việc nhóm.<br /> Cụ thể bài dạy:<br /> Tuần: 03                                                                                           <br /> Tiết: 09                                                                                              <br /> <br />                        Văn bản:                  <br /> NHỮNG CÂU HÁT VỀ TÌNH CẢM GIA ĐÌNH<br /> A. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT <br /> ­ Giúp HS hiểu được khái niệm về ca dao­ dân ca. Nắm được nội dung ý nghĩa và  <br /> một số kiến thức nghệ thuật tiêu biểu của ca dao dân ca thuộc chủ đề tình cảm gia  <br /> đình. Thuộc những bài ca dao trong văn bản và biết thêm một số bài ca dao thuộc hệ <br /> thống của chúng. <br /> ­ Rèn luyện kỹ năng đọc thuộc các câu dân ca­ ca dao (sgk) tìm hiểu thêm những bài  <br /> đọc thêm có liên quan đến chủ đề.<br /> ­ Giáo dục cảm thụ các tác phẩm trữ tình dân gian, tình yêu thương gia đình. <br /> B. PHƯƠNG PHÁP/ KĨ THUẬT DẠY HỌC<br /> ­ Phương pháp dạy học nhóm, phương pháp giải quyết vấn đề, KT chia nhóm, KT <br /> đặt câu hỏi, KT giao nhiệm vụ<br /> C. CHUÂN BI ̉ ̣<br />                  ­ Giáo viên: Tư liệu ngữ văn, các câu ca dao có nội dung liên quan…<br />                  ­ Học sinh: Đoc bai, so<br /> ̣ ̀ ạn bài, vở ghi, vở soạn...<br /> D. CÁC HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP VÀ NỘI DUNG HỌC TẬP<br /> 9<br /> GV thực hiện đề tài: Lê Quang Thọ                            Đợn vị công tác: THCS Nguyễn Trãi <br />      Sử dụng một số phương pháp dạy học tích cực, bản đồ tư duy tích hợp giáo dục <br /> KNS trong dạy học cụm bài ca dao ở chương trình Ngữ Văn 7 kỳ I<br /> <br />           1. Ôn đinh l<br /> ̉ ̣ ơp<br /> ́<br />           2. KTBC: ­ Nêu ý nghĩa của văn bản “Cuộc chia...búp bê.” ?<br />           3. Bai m<br /> ̀ ơi:<br /> ́<br /> * Giới thiệu bài: Đối với tuổi thơ mỗi người Việt Nam, ca dao – dân ca là dòng  <br /> sữa ngọt ngào, vỗ  về, an  ủi tâm hồn chúng ta qua lời ru ngọt ngào của bà, của <br /> mẹ, của chị những buổi trưa hè nắng lửa, hay những đêm đông lạnh giá. Chúng <br /> ta ngủ  say mơ  màng, chúng ta dần dần cùng với tháng năm, lớn lên và trưởng <br /> thành cùng với dòng suối trong lành đó. Bây giờ ta cùng đọc lại, lắng nghe và suy <br /> ngẫm.<br /> <br />     HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH NỘI DUNG<br />                           * Hoạt động 1: Tìm hiểu khái niệm<br /> Gọi hs đọc phần chú thích * trong sgk I. Khái niệm.<br /> ? Em hiểu thế nào là ca dao – dân ca? *  Ca   dao­dân   ca <br /> GV giới thiệu thêm về  ca dao, dân ca cho HS rõ:  Dân ca  (sgk).<br /> “quan họ, ví, dặm, hò…”<br /> =>  Ca dao, dân ca là mẫu mực về  tính chân thực, hồn  <br /> nhiên, cô đúc về sức gợi cảm và kĩ năng lưu truyền.<br /> Ngôn ngữ ca dao­ dân ca là ngôn ngữ thơ như gần lời nói  <br /> hàng ngày của nhân dân mang màu sắc địa phương.<br /> VD: Dân ca Hà Tĩnh: Ví, dặm    ; Bắc Ninh: Quan họ<br /> Hoạt động 2: Đọc ­ hiểu văn bản<br /> * HD đọc: Trong các bài thường theo nhịp 2/2/2/2 và 4/4  <br /> nên khi đọc cần hạ  thấp giọng thể hiện nỗi nhớ da diết  <br /> II.   Đọc   ­   Hiểu   văn <br /> và tình cảm gia đình thắm thiết mặn nồng.<br /> bản<br /> ­> Giáo viên đọc  mẫu ­> Sau  đó gọi 2 hs   đọc  tiếp ­>  <br /> 1.   Đọc   –   Tìm   hiểu <br /> Nhận xét.<br /> GV giải nghĩa từ khó tròn sgk T35 chung<br /> ? Các bài ca dao trên thuôc thể loại nào ? ­ Đọc<br /> ? Phương thức biểu đạt chính?<br /> ? Theo em, tại sao bốn bài ca dao, dân ca khác nhau lại có  <br /> ­ Tìm hiểu từ khó<br /> thể kết hợp thành một văn bản? (Vì cả 4 đều có ND tình   ­ Thể  loại: Văn học <br /> cảm gia đình) dân gian<br /> ? Có gì giống nhau trong hình thức diễn đạt của 4 bài ca  ­ PTBĐ: Biểu cảm<br /> dao? <br /> (Thể  thơ lục bát, giọng điệu tâm tình, các hình ảnh quen  <br /> thuộc.)<br /> ­> Tiết học này chúng ta đi phân tích bài ca dao 1& 4.<br /> GV hướng dẫn HS tìm hiểu chi tiết 2 bài ca dao­ dân ca.<br /> ? Bài ca dao 1 là lời của ai ? Nói với ai ? Về việc gì?<br /> ? Lời ca “Cù lao chín chữ” có ý nghĩa khái quát điều gì ? 2.   Tìm   hiểu   văn <br /> (Cụ thể hóa về công lao cha mẹ nuôi con vất vả nhiều bề  bản<br /> và tình cảm biết  ơn của con cái, mặt khác làm tăng thêm <br /> 10<br /> GV thực hiện đề tài: Lê Quang Thọ                            Đợn vị công tác: THCS Nguyễn Trãi <br />      Sử dụng một số phương pháp dạy học tích cực, bản đồ tư duy tích hợp giáo dục <br /> KNS trong dạy học cụm bài ca dao ở chương trình Ngữ Văn 7 kỳ I<br /> <br /> âm điệu tôn kính, nhắn nhủ tâm tình của câu hát.)  Bài 1:  Bài  ca  dao là <br /> ? Hai câu đầu sử dụng phép nghệ thuật gì ? Tác dụng? lời của người mẹ hát <br /> ? Hai câu cuối có sử dụng thành ngữ nào? Từ loại nào? ru   con,   nói   với   con <br /> ? Hai câu sau biểu lộ điều gì? về công lao cha mẹ.<br /> (Biểu lộ  lòng biết  ơn sâu nặng của con cái đối với cha   ­>   Nghệ   thuật   so <br /> mẹ, nhắc nhở, nhắn gửi về phận làm con.) sánh:<br /> * Bình: Thực hiện tình cảm của con cái đối với cha mẹ,  ­>   Khẳng   định   công <br /> phải biết kính trọng hiếu thảo để  đền  ơn cha mẹ, hãy  lao   to   lớn   của   cha <br /> làm việc tốt đừng để cha mẹ buồn. mẹ đối  với con cái.<br /> ?  Tìm  những  bài ca  dao  có  nội  dung  nói về   công  cha,   ­ Hai câu cuối: Thành <br /> nghĩa  mẹ như bài 1?    ngữ Hán Việt “cù lao <br /> (HSTL nhóm ­> Các nhóm nhận xét ­> GV chốt ý)  chín   chữ”,   thán   từ <br /> “con ơi”<br /> GV:   Bài   ca   dao   thứ   4   diễn   tả   tình   cảm   nào   của   con <br /> ­> Biểu lộ  lòng kính <br /> người? <br /> yêu   và   biết   ơn   sâu <br /> (Tình cảm anh em thân thương ruột thịt.)<br /> nặng của con cái đối <br /> ? Tình cảm ấy được diễn tả bằng hình ảnh nào ? <br /> với cha mẹ. <br /> (“người xa, cùng chung bác mẹ, một nhà cùng thân”)<br /> ­>  Nhắc   nhở,   nhắn <br /> ? Các từ  “người xa”, “bác mẹ”, “cùng thân” có nghĩa <br /> gửi về phận làm con.<br /> ntn ?<br /> Bài 4:<br /> ? Qua đó, em thấy tình cảm anh em được cắt nghĩa trên <br /> những cơ sở nào?<br /> (+ Không phải người xa lạ.<br />  + Đều cùng cha mẹ sinh ra.<br />  + Đều có quan hệ máu mủ ruột thịt.) <br /> ? Bài ca dao sử dụng biện pháp nghệ thuật gì?<br /> ? Cách so sánh đó cho ta thấy sự  sâu sắc nào trong tình  <br /> cảm anh em ruột thịt?<br /> (Quan hệ  anh em được so sánh bằng hình  ảnh “như  thể <br /> tay   chân”   Bài   ca   đưa   những   bộ   phận   của   cơ   thể,   của  ­ So sánh: Tình cảm <br /> xương thịt con người mà so sánh, nói về tình cảm anh em.  anh   em   không   thể <br /> Cách so sánh đó càng   biểu hiện sự  gắn bó thiêng liêng  chia cắt.<br /> của anh em.)<br /> ? Tình anh em gắn bó còn có ý nghĩa gì trong lời ca: “Anh  <br /> em hòa thuận, hai thân vui vầy” ?<br /> ?  Như   vậy   bài   ca   dao   đề   cao   tình   cảm   nào   của   con  <br /> người?<br /> GV: Qua đó muốn nhắn nhủ chúng ta điều gì về tình cảm  ­ Tình anh em gắn bó <br /> anh em? đem   lại   hạnh   phúc <br /> cho cha mẹ.<br /> ­>   Đề   cao   tình   anh <br /> ?  Tình   anh   em   yêu   thương   hòa   thuận   là   nét   đẹp   của   em.   Đề   cao  truyền <br /> truyền thống đạo lí DT ta, nhưng trong truyện cổ tích lại   thống   đạo  lí   của <br /> có chuyện không hay về  tình anh em như  chuyện “Cây   người Việt Nam. <br /> <br /> 11<br /> GV thực hiện đề tài: Lê Quang Thọ                            Đợn vị công tác: THCS Nguyễn Trãi <br />      Sử dụng một số phương pháp dạy học tích cực, bản đồ tư duy tích hợp giáo dục <br /> KNS trong dạy học cụm bài ca dao ở chương trình Ngữ Văn 7 kỳ I<br /> <br /> khế”. Em nghĩ gì về điều này ? <br /> (HSTL nhóm ­> Các nhóm nhận xét ­> GV chốt ý)<br /> (Mượn   chuyện  tham  lam  của   người  anh  để   cảnh   báo: <br /> Nếu đặt vật chất lên trên tình anh em, sẽ bị trừng phạt.­> <br /> Đó là một cách để  nhân dân khẳng định sự  cao quí của <br /> tình cảm anh em.) ­> Nhắn nhủ  anh em <br /> ? Tìm những bài ca dao có nội dung nói về  tình cảm anh  đoàn kết vì tình ruột <br /> em như bài 4?    thịt,   vì   mái   ấm   gia <br /> * Hoạt động 3: Tổng kết nội dung bài học đình.<br /> ?  Qua văn bản này em cảm nhận được vẻ  đẹp cao quí  <br /> nào trong đồi sống tinh thần của DT ta ?<br /> ? Những biện pháp nghệ  thuật nào được cả  2 bài ca dao  <br /> sử dụng? <br /> ( Thể  thơ  lục bát, hình  ảnh so sánh,  ẩn dụ, âm điệu tâm  <br /> tình, nhắn nhủ, hình ảnh quen thuộc )  Ghi nhớ (sgk) <br /> GV hướng dẫn HS hướng vào phần ghi nhớ (sgk) <br />                         *Hoạt động 4: Luyện tập<br /> GV cho HSTL nhóm tự sắp xếp<br /> + Nhóm 1+2:  Bài 1 III. Luyện tập<br /> + Nhóm 3+4: Bài 4 Bài   2:  Tìm   một   số <br /> VD: Tình cảm của con cái đối với cha mẹ bài   ca   dao   có   nội <br />    “Vẳng nghe tiếng vịt kêu chiều dung tương tự.<br />  Bâng khuâng nhớ mẹ chín chiều ruột đau”<br /> ­> Hs nhận xét lẫn nhau <br /> ­> GV nhận xét và đưa ra kết luận <br />  E. CỦNG CỐ VÀ DẶN DÒ<br />  1. Củng cố:  ­ Ca dao, dân ca là gì ? Hãy nhắc lại ND 2 bài ca dao về tình cảm  <br /> g/đ?<br />     Hướng dẫn học sinh củng cố bằng SĐTD:<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 12<br /> GV thực hiện đề tài: Lê Quang Thọ                            Đợn vị công tác: THCS Nguyễn Trãi <br />      Sử dụng một số phương pháp dạy học tích cực, bản đồ tư duy tích hợp giáo dục <br /> KNS trong dạy học cụm bài ca dao ở chương trình Ngữ Văn 7 kỳ I<br /> <br /> <br /> <br /> <br />  2. Dặn dò:  ­ Học bài và soạn bài “Những câu ………con người”, sưu tầm những  <br /> câu ca dao có nội dung tương tự…<br /> <br />  Tuần: 03                                                                                           <br />  Tiết: 10                                                                                              <br />            <br /> Văn bản: NHỮNG CÂU HÁT VỀ TÌNH YÊU QUÊ HƯƠNG,ĐẤT NƯỚC, <br /> CON NGƯỜI<br /> A. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT<br /> ­ Giúp HS: Cho HS nắm được nội dung ý nghĩa và hình thức nghệ thuật tiêu biểu <br /> trong các bài ca dao thuộc chủ đề, tình yêu quê hương, đất nước, con người. Qua đó <br /> tự hào về cảnh đẹp quê hương mình và thấy được tài năng đối đáp của con người <br /> Việt Nam<br /> ­ Rèn luyện kỹ năng đọc ca dao trữ tình, phân tích hình ảnh, nhịp điệu.<br /> ­ Giáo dục tình yêu quê hương, đất nước và con người Việt Nam.<br /> ­ GDKNS: KN tự nhận thức, KN tìm kiếm và xử lí thông tin, KN hợp tác, KN tư duy <br /> sáng tạo..<br /> B. PHƯƠNG PHÁP/ KĨ THUẬT DẠY HỌC<br />  ­ Phương pháp dạy học nhóm, phương pháp giải quyết vấn đề, KT chia nhóm, KT <br /> đặt câu hỏi, KT giao nhiệm vụ<br /> C. CHUÂN BI ̉ ̣<br />                  ­ Giáo viên: Tư  liệu ngữ văn, sưu tầm một số  câu ca dao có nội dung <br /> tương tự…<br />                  ­ Học sinh: Đoc bai, so<br /> ̣ ̀ ạn bài, vở ghi, vở soạn...<br /> D. CÁC HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP VÀ NỘI DUNG HỌC TẬP<br />                     1. Ôn đinh l<br /> ̉ ̣ ơp ́<br />                     2. KTBC: ­ Đọc thuộc 2 bài ca dao và nêu ý nghĩa của hai bài đó?<br /> ̀ ơi:<br />                   3. Bai m ́<br /> 13<br /> GV thực hiện đề tài: Lê Quang Thọ                            Đợn vị công tác: THCS Nguyễn Trãi <br />      Sử dụng một số phương pháp dạy học tích cực, bản đồ tư duy tích hợp giáo dục <br /> KNS trong dạy học cụm bài ca dao ở chương trình Ngữ Văn 7 kỳ I<br /> <br /> <br /> <br />      HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH NỘI DUNG<br />                 * Hoạt động 1: Nhắc lại khái niệm<br /> ? Em hiểu thế nào là ca dao – dân ca? I. Khái niệm.<br /> Hoạt động 2: Đọc ­ hiểu văn bản *  Ca   dao­dân   ca <br /> * HD đọc:  Văn bản đọc theo thể  lục bát nhưng cũng có  (sgk)<br /> một số  dòng 2/2/2 – 4/4 – 3/2/2 – 4/3/4. Giọng đều chậm  II.   Đọc   ­   Hiểu   văn <br /> rãi theo từng nhịp từng vần, thể hiện tình cảm phấn chấn,  bản<br /> tự hào. 1.   Đọc   –   Tìm   hiểu <br /> GV đọc mẫu ­>gọi HS đọc­> GV nhận xét. chung<br /> GV hướng dẫn HS đọc chú thích (sgk) ­ Đọc<br /> ?  Các bài ca dao trên thuộc thể  loại nào?  Những câu hát  ­ Tìm hiểu từ khó<br /> này thuộc kiểu văn bản nào?   (Kiểu văn bản biểu cảm.) ­ Thể  loại: Văn học <br /> ? : Phương thức biểu đạt chính? dân gian<br /> ? Vì sao 4 bài ca dao­ dân ca khác nhau lại có thể hợp thành <br /> một văn bản? (Vì 4 bài hát đều tập trung phản ánh tình yêu   ­ PTBĐ: Biểu cảm<br /> quê hương, đất nước, con người.)<br /> ?  Từ  nội dung cụ  thể  của từng bài, hãy cho biết: Những <br /> bài nào phản ánh tình yêu quê hương, đất nước? Những bài  <br /> nào kết hợp phản ánh tình yêu con người ?<br /> (+ Phản ánh tình yêu quê hương, đất nước: Bài 1, 2, 3.<br />  + Kết hợp phản ánh tình yêu con người: Bài 4)<br /> ? Những bài ca dao trên có chung hình thức diễn đạt nào?<br /> (Phần  nhiều là  thơ   lục  bát.  Dùng lối  đối  đáp,  hỏi  mời,  <br /> nhắn gửi.)<br /> ­> Tiết học này chúng ta đi phân tích bài ca dao 1& 4.<br /> GV hướng dẫn HS tìm hiểu chi tiết 2 bài ca dao­ dân  <br /> ca.<br /> GV cho HS đọc lại bài 1 và nhận xét.<br /> ? Bài ca 1 là lời của một người hay 2 người ? Người đó là  2.   Tìm   hiểu   văn <br /> ai?     (Lời của 2 người đó là chàng trai và cô gái.) bản<br /> ? Bài này có bố cục riêng ntn? Bài 1:<br /> (Bài ca có 2 phần­> Phần đầu: câu hỏi của chàng trai, <br /> ­ phần sau là lời đáp của cô gái.)<br /> GV:  Hỏi­ đáp là hình thức đối đáp trong ca dao­ dân ca.   ­   Bố   cục:   2   phần­ <br /> Theo em, chàng trai và cô gái hỏi đáp về cái gì? phần đầu là câu hỏi <br /> (cảnh đẹp của núi sông, đất nước, về  đặc điểm địa lý,   của chàng trai, phần <br /> l/sử, văn hóa) sau là lời đáp của cô <br /> ? Những địa danh nào được nhắc tới trong lời đối đáp của   gái.<br /> ­ Chàng trai và cô gái <br /> chàng trai và cô gái ?<br /> hỏi­đáp   về   những <br /> ? Những địa danh đó có những điểm chung và riêng nào ?<br /> đặc điểm địa danh <br /> (+ Điểm chung: Đều là những nơi nổi tiếng về lịch sử, văn <br /> hóa của miền Bắc nước ta.<br /> 14<br /> GV thực hiện đề tài: Lê Quang Thọ                            Đợn vị công tác: THCS Nguyễn Trãi <br />      Sử dụng một số