Stress và các yếu tố liên quan ở sinh viên khoa y tế công cộng, trường Đại học y dược Huế

Tạp chí Y Dược học - Trường Đại học Y Dược Huế - Tập 6, số 3 - tháng 7/2016<br /> <br /> STRESS VÀ CÁC YẾU TỐ LIÊN QUAN Ở SINH VIÊN<br /> KHOA Y TẾ CÔNG CỘNG, TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y DƯỢC HUẾ<br /> <br /> Đoàn Vương Diễm Khánh1,2, Lê Đình Dương1,2, Phạm Tuyên1,<br /> Trần Bình Thắng2, Bùi Thị Phương Anh1, Nguyễn Thị Trà My1,<br /> Nguyễn Thị Yên1, Bùi Đức Hà1, Nguyễn Hữu Hùng1, Nguyễn Văn Kiều1<br /> (1)Khoa Y tế Công cộng, Trường Đại học Y Dược Huế<br /> (2)Viện Nghiên cứu Sức khỏe Cộng đồng, Trường Đại học Y Dược Huế<br /> <br /> Tóm tắt<br /> Đặt vấn đề: Cùng với việc gia tăng các yếu tố nguy cơ quá trình phát triển kinh tế, đô thị hóa và hội nhập<br /> quốc tế, stress ngày càng phổ biến đặc biệt là trong môi trường giáo dục đại học, đào tạo Y khoa thì stress<br /> càng cao. Nghiên cứu này được thực hiện nhằm mục tiêu 1) Mô tả tình trạng stress ở sinh viên năm thứ nhất<br /> khoa Y tế công cộng, trường Đại học Y Dược Huế; (2)Tìm hiểu một số yếu tố liên quan đến tình trạng stress<br /> trên đối tượng này. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu sử dụng thiết kế nghiên cứu mô tả<br /> cắt ngang thực hiện trên 209 sinh viên năm thứ nhất Khoa YTCC, Trường Đại học Y Dược Huế. Số liệu được<br /> thu thập bằng bộ công cụ tự điền gồm 5 phần: thông tin chung; đặc điểm mối quan hệ cá nhân với gia đình,<br /> bạn bè, xã hội; các yếu tố về thói quen của sinh viên; các yếu tố về học tập của sinh viên; tình trạng stress của<br /> sinh viên. Đo lường tình trạng stress của sinh viên bằng Thang đo PSS-14 (perceived stress scale-14 items) với<br /> điểm cắt PSS > 30 để xác định ngưỡng stress cao. Phân tích số liệu bằng phần mềm SPSS 18.0, mô hình hồi<br /> quy logistic đa biến được sử dụng xác định các yếu tố liên quan với stress của sinh viên với độ tin cậy 95%. Kết<br /> quả: Tỷ lệ sinh viên bị stress cao chiếm 24,9%; sinh viên nữ cao gấp đôi so với sinh viên nam OR=2,3 (KTC:1,10<br /> – 4,83); sinh viên tỉnh khác cao gấp 2,8 lần so với sinh viên trong tỉnh OR=2,83 (KTC:1,19 – 6,73). Các yếu tố<br /> có liên quan với tình trạng stress cao ở sinh viên bao gồm: (1) các mối quan hệ xã hội của sinh viên: có hay<br /> không có bạn thân, khó khăn trong quan hệ với bạn bè, khó khăn trong các hoạt động xã hội. (2) các yếu tố<br /> liên quan đến quá trình học tập: áp lực học tập, có nguyên vọng thi lại Đại học, khó khăn trong tìm kiếm tài<br /> liệu; khó khăn trong tiếp cận các phương pháp giảng dạy, học tập mới. Kết luận: Stress là một tình trạng phổ<br /> biến trong sinh viên năm thứ nhất Khoa Y tế Công Cộng. Các yếu tố về quan hệ xã hội và các yếu tố liên quan<br /> đến quá trình học tập có liên quan đến tình trạng mắc stress cao ở sinh viên.<br /> Từ khóa: stress, sinh viên Khoa Y tế Công cộng, Đại học Y Dược Huế<br /> Abstract<br /> <br /> PERCEIVED STRESS AND ASSOCIATED FACTORS AMONG<br /> UNDERGRADUATE STUDENTS OF FACULTY OF PUBLIC HEALTH,<br /> HUE UNIVERSITY OF MEDICINE AND PHARMACY<br /> <br /> Doan Vuong Diem Khanh 1,2, Le Dinh Duong1,2, Pham Tuyen1, Tran Binh Thang2, Bui Thi Phuong Anh1,<br /> Nguyen Thi Tra My1, Nguyen Thi Yen1, Bui Duc Ha1, Nguyen Huu Hung1, Nguyen Van Kieu1<br /> (1)Faculty of Public Health, Hue University of Medicine and Pharmacy<br /> (2)Institute for Community Health Research, Hue University of Medicine and Pharmacy<br /> <br /> Background: With the development of risk factors in modernizing the education system in Vietnam,<br /> stress among students is gradually increasing. Especially, among medical students there has been a high<br /> demonstration of stress. The main aim of this study was to identify associated factors of stress among first<br /> year undergraduate students of the Faculty of Public Health of Hue UMP. Methods: A cross-sectional survey<br /> was conducted with a total sample of 209 first year undergraduate students of the Faculty of Public Health,<br /> Hue UMP. Data collection was undertaken using self-admistrative structured-questionnaire, which included<br /> five main parts: demographic characteristics, personal relationships; factors related to hobbies and studies;<br /> Địa chỉ liên hệ: Đoàn Vương Diễm khánh, email: diemkhanh1972@gmail.com<br /> Ngày nhận bài: 14/12/2015; Ngày đồng ý đăng: 22/5/2016; Ngày xuất bản: 12/7/2016<br /> <br /> 66<br /> <br /> JOURNAL OF MEDICINE AND PHARMACY<br /> <br /> Tạp chí Y Dược học - Trường Đại học Y Dược Huế - Tập 6, số 3 - tháng 7/2016<br /> <br /> factors related to the study environment; and stress situation of students. Stress situation was measured<br /> using the perceived stress scale (PSS-14 items). The cut off point of 30 and above was used to identify the<br /> situation of high stress among the students. Chi-square test with 95% CI and mutiple logistic regression were<br /> implemented to examine factors related to high stress situation. Results: The percentage of high stress among<br /> students was 24.9%. The proportion of high stress of female students was 2 times higher than male students<br /> (OR= 2.3; 95%CI: 1.10 – 4.83). Students who lived in other provinces had a 2.8 times higher prevalence of high<br /> stress compared to those from Thua Thien province (OR=2.83; 95%CI: 1.19 – 6.73). Related factors of high<br /> stress status included: (1) personal relationships (having close friends or not, difficulty in relationships with<br /> friends, difficulty in social activities) and (2) factors related to study environement (academic stress; aspiration<br /> of retaking the enrollment examination of entering university, difficulty in finding reference documents for<br /> study, difficulty of approaching new learning methods). Conclusion: High stress situation was common among<br /> first year undergraduate. Personal relationship and factors related to study environement were significantly<br /> associated with high stress situation among the students.<br /> Key words: Stress, Public Health, undergraduate first year student, Hue UMP<br /> ----1. ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Stress là tình trạng rất phổ biến trong<br /> môi trường xã hội hiện nay, stress có thể<br /> gây ra các hậu quả về mặt tâm lý và sinh lý như khó<br /> tập trung chú ý, khó ghi nhớ, căng thẳng, không<br /> hăng hái tích cực trong hoạt động. Stress ảnh hưởng<br /> đến cơ thể theo nhiều cách, có thể tăng nguy cơ bị<br /> các bệnh tật cơ thể, cũng có thể là nguyên nhân trực<br /> tiếp gây bệnh, hoặc cũng có thể làm cho khả năng<br /> phục hồi cơ thể làm giảm khả năng đương đầu với<br /> stress trong tương lai.<br /> Sinh viên chịu sự tác động của các quy luật phát<br /> triển tâm sinh lý lứa tuổi, môi trường sống xã hội.<br /> Việc nghiên cứu những khó khăn trong cuộc sống<br /> của học sinh và sinh viên đã được quan tâm từ rất<br /> lâu tại các nước có nền giáo dục phát triển như ở<br /> Đức, ở Liên bang Nga …Nghiên cứu ở Thái Lan cho<br /> thấy căng thẳng ở sinh viên chiếm 61.4% (Saipanish,<br /> 2003). Tại Việt Nam, Theo nghiên cứu của Lê Thu<br /> Huyền (2010) ở sinh viên khoa Y tế Công Cộng,<br /> trường ĐHYD Tp.Hồ Chí Minh cho thấy tỷ lệ sinh<br /> viên bị stress bệnh lý chiếm tỷ lệ khá cao 24,2% [2].<br /> Sinh viên năm thứ nhất là nhóm đặc biệt hơn, là<br /> đối tượng phải chuyển tiếp từ môi trường học tập<br /> Phổ thông sang Đại học với nhiều khác biệt về kiến<br /> thức, hình thức và phương pháp giảng dạy cũng như<br /> học tập, những mối quan hệ với bạn bè, thầy cô…,<br /> đồng thời sự khác biệt về hoàn cảnh sống, điều kiện<br /> kinh tế của mỗi gia đình buộc sinh viên phải tạo cho<br /> mình cách sống tự lập…Tất cả những khác biệt đó<br /> đã gây không ít khó khăn tâm lý, có ảnh hưởng đến<br /> sức khỏe tâm thần và kết quả học tập của sinh viên.<br /> Nghiên cứu này nhằm mục tiêu mô tả tình trạng<br /> <br /> stress và một số yếu tố liên quan với stress ở sinh<br /> viên năm thứ nhất khoa Y tế công cộng trường Đại<br /> học Y Dược Huế năm học 2014-2015.<br /> 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> 2.1 Đối tượng: Chọn mẫu toàn bộ sinh viên<br /> năm thứ nhất Khoa YTCC Trường Đại học Y Dược<br /> Huế. Tỷ lệ tham gia nghiên cứu là 97,7% (209/214<br /> sinh viên) trong thời gian từ tháng 9/2014 đến<br /> 12/2014.<br /> 2.2 Phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu sử<br /> dụng thiết kế mô tả cắt ngang bằng phương pháp<br /> định lượng sử dụng bộ câu hỏi thiết kế sẵn.<br /> Thang đo PSS-14 (perceived stress scale-14<br /> items) được sử dụng để đánh giá tình trạng stress.<br /> Thang đo này bao gồm 14 mục hỏi được đánh giá<br /> theo thang đo Likert 5 mức từ không bao giờ đến<br /> rất thường xuyên và được cho điểm từ 0-4 điểm.<br /> Tổng điểm giao động từ 0 – 56 điểm, điểm cắt<br /> PSS > 30 để đánh giá tình trạng mắc stress cao ở<br /> sinh viên. Thông tin được thu thập bằng bộ câu hỏi<br /> từ điền.<br /> Số liệu được nhập bằng phần mềm Epidata 3.1<br /> và xử lý bằng phần mềm SPSS 18.0. Kiểm định Chisquare test với độ tin cậy 95% được sử dụng để xác<br /> định các yếu tố liên quan với tình trạng stress của<br /> sinh viên. Sử dụng mô hình hồi quy logistic đa biến<br /> để xác định các yếu tố liên quan.<br /> 2.3. Đạo đức nghiên cứu<br /> Nghiên cứu tiến hành trên cơ sở tham gia tự<br /> nguyên của sinh viên, tôn trọng và đảm bảo bí mật<br /> các thông tin cá nhân. Sinh viên được giải thích đầy<br /> đủ mục đích và ý nghĩa của nghiên cứu.<br /> JOURNAL OF MEDICINE AND PHARMACY<br /> <br /> 67<br /> <br /> Tạp chí Y Dược học - Trường Đại học Y Dược Huế - Tập 6, số 3 - tháng 7/2016<br /> <br /> 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU<br /> 3.1. Đặc điểm chung của mẫu nghiên cứu<br /> Nghiên cứu được thực hiện trên 209 sinh viên năm thứ nhất khoa YTCC với độ tuổi trung bình là 18,3<br /> (18 – 23).<br /> Bảng 1. Đặc điểm mẫu nghiên cứu<br /> Đặc điểm<br /> <br /> Tần số (n)<br /> <br /> Tỷ lệ %<br /> <br /> 71<br /> 138<br /> <br /> 34,0<br /> 66,0<br /> <br /> 203<br /> 6<br /> <br /> 97,1<br /> 2,9<br /> <br /> 26<br /> 183<br /> <br /> 12,4<br /> 87,6<br /> <br /> 55<br /> 154<br /> <br /> 26,3<br /> 73,7<br /> <br /> 170<br /> 39<br /> <br /> 81,3<br /> 18,7<br /> <br /> 56<br /> 153<br /> <br /> 26,8<br /> 73,2<br /> <br /> Kinh tế<br /> - Khá giả<br /> - Trung bình<br /> - Nghèo<br /> <br /> 50<br /> 137<br /> 22<br /> <br /> 23,9<br /> 65,6<br /> 10,5<br /> <br /> Hôn nhân bố mẹ<br /> - Sống cùng nhau<br /> - khác<br /> <br /> 195<br /> 14<br /> <br /> 93,3<br /> 6,7<br /> <br /> Ngành học<br /> - YTCC<br /> - YHDP<br /> <br /> 44<br /> 165<br /> <br /> 21,1<br /> 78,9<br /> <br /> Giới tính<br /> - Nam<br /> - Nữ<br /> Dân tộc<br /> - Kinh<br /> - Thiểu số<br /> Tôn giáo<br /> - Có<br /> - Không<br /> Quê quán<br /> - Thừa Thiên Huế<br /> - Nơi khác<br /> Nơi ở hiện tại<br /> - Nhà trọ, KTX<br /> - Khác<br /> Nơi sống<br /> - Thành thị<br /> - Nông thôn<br /> <br /> Sinh viên nữ chiếm đa số trong khối sinh viên<br /> năm thứ nhất khoa YTCC. Tỷ lệ sinh viên dân tộc<br /> thiểu số chỉ chiếm 2,9%.<br /> 3.2. Mô tả tình trạng stress của sinh viên<br /> Biểu đồ 1. Phân bố tình trạng stress sinh viên<br /> Điểm trung bình chung theo thang đo PPS 14 của<br /> sinh viên Khoa YTCC là 27,45 điểm. Tỷ lệ sinh viên được<br /> 68<br /> <br /> JOURNAL OF MEDICINE AND PHARMACY<br /> <br /> đánh giá có stress cao (PPS>30) chiếm điểm PPS > 30<br /> chiếm 24,9%; 73,7% có stress có điểm PPS dao động từ<br /> 16 – 30 điểm, 1,4% sinh viên không bị stress. (PPS 30)<br /> n<br /> <br /> %<br /> <br /> Không<br /> (PSS score ≤ 30)<br /> n<br /> <br /> p<br /> <br /> %<br /> <br /> ≤ 18<br /> 149<br /> 36<br /> 24,2<br /> 113<br /> 75,8<br /> 0,71<br /> > 18<br /> 60<br /> 16<br /> 26,7<br /> 44<br /> 73,3<br /> Nam<br /> 71<br /> 11<br /> 15,5<br /> 60<br /> 84,5<br /> Giới*<br /> 0,02<br /> Nữ<br /> 138<br /> 41<br /> 29,7<br /> 97<br /> 70,3<br /> Thành thị<br /> 56<br /> 9<br /> 16,1<br /> 47<br /> 83,9<br /> Nơi sống<br /> 0,08<br /> Nông thôn<br /> 153<br /> 43<br /> 28,1<br /> 110<br /> 71,9<br /> Thừa thiên – Huế<br /> 55<br /> 7<br /> 12,7<br /> 48<br /> 87,3<br /> Quê quán*<br /> 0,02<br /> Khác<br /> 154<br /> 45<br /> 29,2<br /> 109<br /> 70,8<br /> Nhà trọ, KTX<br /> 170<br /> 47<br /> 27,6<br /> 123<br /> 72,4<br /> Nơi ở hiện nay<br /> 0,064<br /> Khác<br /> 40<br /> 5<br /> 12,8<br /> 35<br /> 87,2<br /> Giàu, khá<br /> 50<br /> 12<br /> 24,0<br /> 38<br /> 76,0<br /> Kinh tế gia<br /> Trung bình<br /> 137<br /> 32<br /> 23,4<br /> 105<br /> 76,6<br /> 0,43<br /> đình<br /> Nghèo<br /> 22<br /> 8<br /> 36,4<br /> 14<br /> 63,6<br /> * sự khác biệt có ý nghĩa thống kê với p30)<br /> <br /> Không( PPS ≤30)<br /> <br /> n<br /> <br /> %<br /> <br /> n<br /> <br /> %<br /> <br /> Có<br /> <br /> 185<br /> <br /> 42<br /> <br /> 22,7<br /> <br /> 143<br /> <br /> 77,3<br /> <br /> Không<br /> <br /> 24<br /> <br /> 10<br /> <br /> 41,7<br /> <br /> 14<br /> <br /> 58,3<br /> <br /> Có<br /> <br /> 25<br /> <br /> 9<br /> <br /> 36,0<br /> <br /> 16<br /> <br /> 64,0<br /> <br /> Không<br /> <br /> 184<br /> <br /> 43<br /> <br /> 23,4<br /> <br /> 141<br /> <br /> 76,6<br /> <br /> Có<br /> <br /> 53<br /> <br /> 22<br /> <br /> 41,5<br /> <br /> 31<br /> <br /> 58,5<br /> <br /> Không<br /> <br /> 156<br /> <br /> 30<br /> <br /> 19,2<br /> <br /> 126<br /> <br /> 80,8<br /> <br /> Có<br /> <br /> 104<br /> <br /> 38<br /> <br /> 36,5<br /> <br /> 66<br /> <br /> 63,5<br /> <br /> Không<br /> <br /> 105<br /> <br /> 14<br /> <br /> 13,3<br /> <br /> 91<br /> <br /> 86,7<br /> <br /> Có<br /> <br /> 36<br /> <br /> 8<br /> <br /> 22,2<br /> <br /> 28<br /> <br /> 77,8<br /> <br /> Không<br /> <br /> 173<br /> <br /> 44<br /> <br /> 25,4<br /> <br /> 129<br /> <br /> 74,6<br /> <br /> Có<br /> <br /> 34<br /> <br /> 9<br /> <br /> 26,5<br /> <br /> 25<br /> <br /> 73,5<br /> <br /> Không<br /> <br /> 175<br /> <br /> 43<br /> <br /> 24,6<br /> <br /> 132<br /> <br /> 75,4<br /> <br /> Có<br /> <br /> 88<br /> <br /> 24<br /> <br /> 27,3<br /> <br /> 64<br /> <br /> 72,7<br /> <br /> 121<br /> <br /> 28<br /> <br /> 23,1<br /> <br /> 93<br /> <br /> 76,9<br /> <br /> Không<br /> * sự khác biệt có ý nghĩa với p