Sự cần thiết và giải pháp tăng cường mối liên hệ giữa gia đình nhà trường xã hội với vấn đề giáo dục đạo đức cho sinh viên trong giai đoạn hiện nay

VJE Tạp chí Giáo dục, Số 463 (Kì 1 - 10/2019), tr 54-59<br /> <br /> <br /> SỰ CẦN THIẾT VÀ GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG MỐI LIÊN HỆ<br /> GIỮA GIA ĐÌNH - NHÀ TRƯỜNG - XÃ HỘI VỚI VẤN ĐỀ GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC<br /> CHO SINH VIÊN TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY<br /> Nguyễn Thị Thanh Tùng - Trường Đại học Sư phạm Hà Nội<br /> Trần Ngọc Viên - Trường Đại học Bách khoa Hà Nội<br /> <br /> Ngày nhận bài: 20/6/2019; ngày chỉnh sửa: 03/7/2019; ngày duyệt đăng: 08/7/2019.<br /> Abstract: Vietnamese higher education in the early 21st century has been facing many challenges<br /> in ensuring the quality of education and training for students, especially in the context of the laxness<br /> in the triangular relationship between family education - school education - social education in the<br /> formation of qualities and comprehensive competencies for students, which has been increasing.<br /> From analyzing the concept of ethical education and the moral education forces for current<br /> Vietnamese students, the article highlights the necessity to enhance the relationship between the<br /> factors of family - school - society on ethical education for university and college students, meeting<br /> the requirements of renovation and international integration. From there, we offer feasible<br /> solutions in strengthening the relationship between Family - School - Society with moral education,<br /> personality, bravery life for students.<br /> Keywords: Moral education, family education, school education, social education, student.<br /> <br /> 1. Mở đầu Trong tác phẩm “Sửa đổi lối làm việc”, Hồ Chủ tịch<br /> Sinh viên (SV) Việt Nam là bộ phận thanh niên ưu đã khẳng định vai trò quan trọng của đạo đức: “Người<br /> tú, có tri thức, sáng tạo, sống có ước mơ, hoài bão, có lí cách mạng phải có đạo đức, không có đạo đức thì dù tài<br /> tưởng. Chăm lo giáo dục đạo đức cho SV là công tác giỏi mấy cũng không lãnh đạo được nhân dân” [2; tr<br /> quan trọng, có ý nghĩa chiến lược lâu dài trong sự nghiệp 292]. Đối với thế hệ thanh niên Việt Nam mà SV là một<br /> cách mạng bởi họ chính là lực lượng quan trọng, kế thừa, bộ phận trong đó, Người căn dặn: “Thanh niên phải có<br /> phát huy những thành quả cách mạng của Đảng, của dân đức, có tài” [3; tr 172]. Để bồi dưỡng thế hệ cách mạng<br /> tộc Việt Nam. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, những năm cho đời sau, giáo dục đạo đức cho SV là công tác quan<br /> qua, thế hệ SV Việt Nam được quan tâm chăm sóc và trọng, là việc làm đầu tiên.<br /> giáo dục ngày một tốt hơn, có nhiều đóng góp quan trọng Giáo dục đạo đức là quá trình chuyển văn hóa đạo<br /> trong sự nghiệp đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. đức xã hội thành văn hóa đạo đức cá nhân [4; tr 165]. Đó<br /> Tuy nhiên, công tác giáo dục lí tưởng cách mạng, đạo là quá trình chuyển những tri thức, kinh nghiệm, những<br /> đức, lối sống văn hoá cho thế hệ trẻ trong những năm gần chuẩn mực và lí tưởng đạo đức xã hội thành những phẩm<br /> đây còn tồn tại nhiều hạn chế, yếu kém và một trong chất đạo đức cá nhân, làm phát triển ý thức, năng lực<br /> những nguyên nhân cơ bản dẫn tới tình trạng này được đánh giá, thực hiện hành vi đạo đức, năng lực tham gia<br /> bắt nguồn bởi “sự phối hợp giữa gia đình, nhà trường,<br /> vào các quan hệ đạo đức xã hội. Mục tiêu của giáo dục<br /> Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể còn thiếu chặt chẽ” [1].<br /> đạo đức là nhằm hình thành và phát triển ý thức đạo đức,<br /> Xuất phát từ thực trạng trên đây, bài viết tập trung<br /> nêu rõ những tác động của việc giáo dục toàn diện, đầy năng lực thực hiện hành vi đạo đức của con người.<br /> đủ bởi các yếu tố gia đình - nhà trường - xã hội đối với Để thực hiện giáo dục đạo đức cho SV Việt Nam hiện<br /> đảm bảo các chuẩn đầu ra, hình thành các phẩm chất, nay phải cần đến các lực lượng, đó là gia đình của SV,<br /> năng lực của SV đại học, cao đẳng đáp ứng yêu cầu sự nhà trường nơi SV theo học và lực lượng xã hội. Muốn<br /> nghiệp đổi mới, hội nhập quốc tế; trên cơ sở đó đề xuất công tác giáo dục đạo đức cho SV đạt kết quả tốt đẹp thì<br /> các giải pháp có tính khả thi trong việc tăng cường mối nhất thiết phải kết hợp chặt chẽ giữa các lực lượng này<br /> liên hệ “trục tam giác” gia đình - nhà trường - xã hội với với nhau.<br /> việc giáo dục đạo đức, nhân cách, bản lĩnh sống cho SV 2.2. Sự cần thiết của việc kết hợp giữa gia đình - nhà<br /> Việt Nam hiện nay. trường - xã hội trong giáo dục đạo đức cho sinh viên<br /> 2. Nội dung nghiên cứu Việt Nam hiện nay<br /> 2.1. Khái niệm giáo dục đạo đức và các lực lượng giáo Các Mác đã nêu lên luận đề nổi tiếng Luận cương về<br /> dục đạo đức cho sinh viên Việt Nam hiện nay Phoiơbắc: “Bản chất con người không phải là một cái<br /> <br /> 54 Email: thanhtungsphn@gmail.com<br />  VJE Tạp chí Giáo dục, Số 463 (Kì 1 - 10/2019), tr 54-59<br /> <br /> <br /> trừu tượng cố hữu của cá nhân riêng biệt. Trong tính hiện Giáo dục gia đình là một bộ phận của hệ thống giáo dục<br /> thực của nó, bản chất con người là tổng hòa những quan xã hội diễn ra trong phạm vi gia đình, chủ yếu dựa vào<br /> hệ xã hội” [5; tr 11]. Luận cương của C.Mác khẳng định lời nói, việc làm mẫu mực của cha mẹ, tấm gương lao<br /> rằng: Không có con người trừu tượng, thoát li mọi điều động, làm việc chân chính, ăn ở có nghĩa tình; thái độ tôn<br /> kiện, hoàn cảnh lịch sử xã hội. Con người luôn luôn cụ trọng mọi người, tôn trọng pháp luật, bảo vệ của công,…<br /> thể, xác định, sống trong một điều kiện lịch sử cụ thể nhất thúc đẩy con cháu làm theo một cách tự giác.<br /> định, một thời đại nhất định. Trong điều kiện lịch sử đó, Trong giáo dục gia đình, quan trọng nhất là giáo dục<br /> bằng hoạt động thực tiễn của mình, con người tạo ra đạo đức. Đạo đức là thành phần cốt lõi của nhân cách,<br /> những giá trị vật chất và tinh thần để tồn tại và phát triển cho nên giáo dục đạo đức để hình thành nhân cách, tạo<br /> cả thể lực và tư duy trí tuệ. Chỉ trong toàn bộ các mối nền tảng nhân cách cho con người bước vào cuộc sống<br /> quan hệ xã hội đó (quan hệ giai cấp, dân tộc, thời đại; và làm người. Nội dung giáo dục gia đình chính là những<br /> quan hệ chính trị, kinh tế, quan hệ cá nhân, gia đình, xã yếu tố của vấn đề văn hóa gia đình và văn hóa cộng đồng<br /> hội,…), con người mới bộc lộ bản chất xã hội của mình. nhằm tạo lập và phát triển nhân cách con người như đạo<br /> Xét theo chiều dài lịch sử, đạo đức con người không đức, lối sống, cách ứng xử, tri thức lao động và khoa học.<br /> phải là “cái tự có” mà đó là kết quả của sự giáo dục đến Mục đích của giáo dục gia đình bị quy định bởi chế độ<br /> từ nhiều phía, đó là gia đình, nhà trường và xã hội. Do KT-XH, mà cơ sở của nó là hệ tư tưởng, những chuẩn<br /> đó, giáo dục đạo đức cho SV Việt Nam hiện nay phải mực đạo đức, hệ thống mối quan hệ qua lại trong gia<br /> đảm bảo sự liên hệ chặt chẽ giữa gia đình, nhà trường, xã đình. Mục đích giáo dục gia đình và xã hội về cơ bản có<br /> hội. Sinh thời, Hồ Chủ tịch căn dặn “Giáo dục trong nhà sự thống nhất căn bản với nhau. Như vậy, trong mối liên<br /> trường dù tốt mấy nhưng thiếu giáo dục trong gia đình và hệ với nhà trường, rộng hơn nữa là xã hội, giáo dục gia<br /> ngoài xã hội thì kết quả cũng không hoàn toàn” [6; tr 29]. đình đối với mỗi SV được tiến hành sớm nhất từ khi họ<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Gia đình<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> GIÁO DỤC<br /> ĐẠO ĐỨC<br /> CHO SV<br /> Xã hội Nhà trường<br /> <br /> <br /> <br /> Sơ đồ mối liên hệ gia đình - nhà trường - xã hội trong giáo dục đạo đức cho SV<br /> Trong mối liên hệ giữa 3 thành tố của quá trình giáo mới chỉ là một bào thai cho tới khi họ được sinh ra, khôn<br /> dục đạo đức cho SV Việt Nam hiện nay kể trên, mỗi lớn. Do đó, giáo dục gia đình là khởi điểm đầu tiên tạo<br /> thành tố có vị trí quan trọng. nên những phẩm chất nhân cách đầu tiên của người SV<br /> Việt Nam. Tất yếu trong bất cứ trạng thái xã hội nào, việc<br /> Gia đình là một thiết chế xã hội cơ bản, là tế bào cấu<br /> xây dựng và bồi đắp các quan hệ gia đình, chăm lo vun<br /> thành xã hội, là hình thức tổ chức quan trọng nhất của đời<br /> xới văn hóa gia đình cũng là một bộ phận không tách rời<br /> sống cá nhân, dựa trên quan hệ hôn nhân và các quan hệ<br /> của sự phát triển xã hội [8; tr 143]. Giáo dục đạo đức gia<br /> huyết thống, tức là quan hệ giữa chồng và vợ, giữa cha<br /> đình làm nền tảng cho sự giáo dục đạo đức nhà trường<br /> mẹ và con cái, giữa anh chị, em và những người thân<br /> và giáo dục đạo đức xã hội.<br /> thuộc khác [7; tr 14]. Giáo dục gia đình là sự tác động có<br /> hệ thống của những thành viên lớn tuổi trong gia đình và Cả nước ta hiện nay có hơn 230 trường đại học [9; tr<br /> toàn bộ nếp sống của gia đình tới các thành viên nói 715]. Xét về công tác giáo dục đạo đức, giáo dục đạo đức<br /> chung và đến mỗi SV nói riêng. Nói cách khác, giáo dục trong nhà trường cao đẳng, đại học luôn có sự kế thừa<br /> gia đình là toàn bộ những tác động của gia đình đến sự những nội dung giáo dục đạo đức gia đình và xã hội, đó<br /> hình thành và phát triển nhân cách con người [7; tr 147]. là những nội dung yêu nước thương nhà, sống nghĩa tình<br /> <br /> 55<br />  VJE Tạp chí Giáo dục, Số 463 (Kì 1 - 10/2019), tr 54-59<br /> <br /> <br /> và trách nhiệm, sống tự trọng và có lương tâm,… Nhà qua các đoàn thể, các tổ chức nhà nước với thể chế chính<br /> trường cao đẳng, đại học cũng là một thiết chế xã hội, trị, pháp luật, văn hóa đạo đức, góp phần thúc đẩy quá<br /> trong đó lực lượng giáo dục đạo đức cho SV gồm cán bộ, trình phát triển nhân cách toàn diện cho SV Việt Nam<br /> giảng viên, nhân viên cùng các tổ chức đoàn, hội trực hiện nay theo sự phát triển xã hội. Để thực hiện công tác<br /> thuộc nhà trường. Nét nổi bật trong giáo dục đạo đức tại giáo dục đạo đức cho SV phải thông qua các lực lượng<br /> nhà trường đó là việc thực hiện mục đích, nội dung giáo xã hội đó là các đoàn thể chính trị - xã hội, như Mặt trận<br /> dục đạo đức bằng các phương pháp khoa học dựa trên Tổ quốc Việt Nam, Đoàn Thanh niên, Hội SV, ủy ban<br /> tính kỉ luật chặt chẽ kết hợp với sự thuyết phục người học nhân dân các cấp chính quyền địa phương nơi SV sinh<br /> bằng nhân cách đạo đức của người dạy, sự tổng kết lí trưởng và thường trú, là toàn thể các ban ngành, đoàn thể,<br /> luận khoa học giáo dục đạo đức trong nước và quốc tế các giới, nghiệp đoàn,… Đứng từ phía thành tố xã hội đặt<br /> gắn liền với công tác giáo dục nghề nghiệp,… đã có tác trong mối liên hệ với các thành tố gia đình và nhà trường<br /> động mạnh nhất giúp cho bản thân mỗi SV hình thành thì công tác giáo dục đạo đức cho SV Việt Nam hiện nay<br /> năng lực nhận thức, ngăn ngừa và đấu tranh với những là sự nghiệp của toàn dân, nhằm phục vụ sự nghiệp cách<br /> ảnh hưởng tiêu cực từ môi trường xung quanh. Kỉ cương, mạng toàn dân.<br /> tình thương và trách nhiệm là điểm nổi bật trong hoạt Như vậy, xét trong mối liên hệ giữa ba thành tố giáo<br /> động nghề nghiệp của nhà giáo, dưới sự giáo dục của nhà dục đạo đức cho SV Việt Nam hiện nay, cả ba thành tố<br /> trường nhất định giúp cho mỗi SV có được tính kỉ luật gia đình - nhà trường - xã hội đều gặp nhau tại mục đích<br /> cao, có phương pháp nhận thức khoa học và biết làm chủ là giáo dục nên thế hệ SV Việt Nam có phẩm chất và<br /> trong hoạt động của bản thân. năng lực đáp ứng yêu cầu sự nghiệp xây dựng và phát<br /> Đời sống sản sinh ra đạo đức, quyết định nội dung và triển đất nước, giữ gìn và phát huy truyền thống tốt đẹp<br /> khuynh hướng phát triển của đạo đức. Con người là sản của dân tộc. Cả ba thành tố giáo dục đạo đức này cùng<br /> phẩm của lịch sử, đồng thời là chủ thể của lịch sử. SV tác động qua lại lẫn nhau một cách biện chứng, kế thừa<br /> sinh ra trong mỗi gia đình chẳng những chịu sự tác động và bổ sung cho nhau trong suốt quá trình giáo dục đạo<br /> bởi nếp giáo dục đạo đức gia đình mà còn chịu tác động đức cho SV Việt Nam hiện nay.<br /> mạnh mẽ bởi hệ thống đạo đức xã hội. Phối hợp chặt chẽ giữa các thành tố gia đình - nhà<br /> Hệ thống đạo đức xã hội được thể hiện thông qua trường - xã hội trong mối liên hệ thống nhất là vấn đề cần<br /> những quy định, những yêu cầu, chuẩn mực đạo đức của thiết, quan trọng của công tác giáo dục đạo đức cho SV<br /> xã hội đối với cá nhân trong mối quan hệ với gia đình, Việt Nam hiện nay, đó là việc làm góp phần tích cực<br /> cộng đồng, xã hội, trước hết thông qua phong tục tập trong việc thực hiện nhiệm vụ mà nghị quyết Đại hội<br /> quán, thuần phong mĩ tục, hương ước làng văn hóa, quy Đảng toàn quốc lần thứ XII đã xác định: “Phát huy nhân<br /> định của khu dân cư văn hóa, của xã/phường/thị trấn nơi tố con người trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội; tập<br /> SV sinh ra và được lớn lên; là những quy định về quyền trung xây dựng con người về đạo đức, nhân cách, lối<br /> và nghĩa vụ, trách nhiệm của công dân được ghi trong sống, trí tuệ và năng lực làm việc; xây dựng môi trường<br /> Hiến pháp và các bộ luật do Quốc hội và Nhà nước ban văn hoá lành mạnh” [10].<br /> hành; những quy định của nhà trường, nội quy lớp học 2.3. Các giải pháp tăng cường mối liên hệ gia đình -<br /> đối với SV trong suốt quá trình học tập và rèn luyện, nhà trường - xã hội với việc giáo dục đạo đức, nhân<br /> những yêu cầu của chuẩn đầu ra đối với SV khi tốt cách, bản lĩnh sống cho sinh viên Việt Nam hiện nay<br /> nghiệp khóa học, những quy định thuộc về trách nhiệm Để đảm bảo công tác giáo dục đạo đức cho SV Việt<br /> và nghĩa vụ của mỗi đoàn viên, hội viên khi SV tham gia Nam hiện nay thêm thiết thực và hiệu quả, rất cần thiết<br /> Đoàn Thanh niên, Hội SV, các câu lạc bộ,… Hệ thống sự thống nhất trong nhận thức và thực hành đạo đức của<br /> đạo đức xã hội, môi trường đạo đức xã hội tác động đến các chủ thể trong mối liên hệ giữa gia đình - nhà trường<br /> cá nhân SV bằng nhận thức đạo đức và thực tiễn đạo đức. - xã hội. Với tinh thần đó, chúng tôi đề xuất các giải pháp<br /> Nội dung giáo dục đạo đức đối với SV đến từ phía xã hội tăng cường mối liên hệ này trong việc giáo dục đạo đức,<br /> là sự thống nhất với nội dung giáo dục đạo đức gia đình nhân cách, bản lĩnh sống cho SV Việt Nam hiện nay.<br /> và giáo dục đạo đức trong nhà trường nhằm hướng tới<br /> mục đích giáo dục cho SV trở thành công dân tích cực, Thứ nhất: Gia đình trong mối liên hệ với nhà trường<br /> có đầy đủ năng lực và phẩm chất đạo đức, làm chủ bản và xã hội<br /> thân, là thành viên tích cực trong công cuộc xây dựng gia Để thực hiện tốt mối liên hệ giữa gia đình với nhà<br /> đình văn hóa, là lớp người có đầy đủ khả năng kế thừa và trường và xã hội trong việc giáo dục đạo đức cho SV Việt<br /> phát huy sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam hiện nay, trước hết gia đình của SV phải thực sự là<br /> Nam xã hội chủ nghĩa. Như vậy, giáo dục xã hội thông môi trường giáo dục đạo đức tốt nhất. Đạo đức của những<br /> <br /> 56<br />  VJE Tạp chí Giáo dục, Số 463 (Kì 1 - 10/2019), tr 54-59<br /> <br /> <br /> bậc làm cha, làm mẹ chính là tấm gương tốt đẹp và giàu Thứ hai: Nhà trường trong mối liên hệ với gia đình<br /> sức thuyết phục nhất đối với mỗi SV trong quá trình giáo và xã hội<br /> dục đạo đức SV. Việc thực hành đời sống đạo đức tốt đẹp Mối liên hệ giữa nhà trường với gia đình và xã hội đã<br /> trong nếp sống gia đình, trong quan hệ đối xử giữa cha được nhà nước ta ghi nhận trong điều 93, Luật Giáo dục:<br /> mẹ với các thành viên trong gia đình là cách giáo dục đạo “Nhà trường có trách nhiệm chủ động phối hợp với gia<br /> đức trực tiếp, bền chặt đối với mỗi SV. Do đó, ông bà, đình và xã hội để thực hiện mục tiêu, nguyên lí giáo dục”<br /> cha mẹ, những người thân trong gia đình phải thực sự là [4]. Trong quá trình giáo dục đạo đức cho SV, để làm tốt<br /> tấm gương thực hiện lối sống đạo đức, thực hiện lối sống vai trò của mình trong mối liên hệ với gia đình và xã hội<br /> tiến bộ, văn minh; đồng thời, gia đình phải thực sự là điều tất yếu trước tiên là nhà trường phải thực sự là mẫu<br /> người đồng hành cùng con em của mình, phải đưa ra lời mực về đạo đức và thực hành đạo đức. Muốn vậy, nhà<br /> khuyên bảo đúng đắn, tư vấn cho con em mình đúng mực trường phải đảm bảo:<br /> trước mọi vấn đề của bản thân và trong đời sống,… Tình<br /> 1) Cán bộ quản lí nhà trường phải nghiêm túc thực<br /> trạng li dị, thiếu trách nhiệm của nhiều vợ chồng khiến<br /> hiện chương trình giáo dục đạo đức, phẩm chất, rèn luyện<br /> cho con cái thiếu đi sự quan tâm giáo dục đầy đủ là căn<br /> SV theo sự lãnh đạo của Đảng, Chính phủ, Bộ GD-ĐT;<br /> nguyên của tình trạng nhiều thanh niên không tìm thấy<br /> chỗ dựa ở gia đình, mất phương hướng, chán chường rồi 2) Mỗi thầy giáo, cô giáo phải thực sự là một tấm<br /> đi tới suy nghĩ cực đoan, bất chấp pháp lí,… là vấn đề gương đạo đức và thực hành đạo đức trong suốt quá trình<br /> đáng báo động hiện nay. công tác và đời sống, thể hiện thông qua quan hệ thầy -<br /> trò, quá trình giao tiếp sư phạm, xử lí tình huống sư<br /> - Gia đình trong mối liên hệ với nhà trường: Gia đình phạm, có lối sống giản dị, phong cách gần gũi với người<br /> phải là hậu thuẫn tích cực để nhà trường thực hiện công học, giúp đỡ người học tiến bộ; nghiêm túc thực hiện kỉ<br /> tác giáo dục đạo đức SV, gia đình phải có trách nhiệm luật, đoàn kết với đồng nghiệp, tác phong chuẩn mực,…<br /> “cùng nhà trường nâng cao chất lượng, hiệu quả giáo 3) Nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên chủ nhiệm/<br /> dục” [4]. Muốn vậy, gia đình của SV phải liên lạc với cố vấn học tập trong công tác giáo dục đạo đức cả về<br /> nhà trường thông qua cố vấn học tập, Ban Chủ nhiệm trình độ chuyên môn và phẩm chất đạo đức; từ đó, phát<br /> khoa, Ban Giám hiệu,… một cách thường xuyên để có huy vai trò của người giáo viên chủ nhiệm đối với quá<br /> thông tin trực tiếp, chính xác về con em mình đang theo trình trưởng thành của SV cả về tư tưởng, phẩm chất đạo<br /> học tại nhà trường; không che giấu khuyết điểm của con đức tới chuyên môn, nghiệp vụ;<br /> em, phối hợp tích cực với nhà trường trong công tác giáo 4) Đổi mới phương pháp giảng dạy, nâng cao chất<br /> dục con em mình; thông tin kịp thời, chính xác khi nhà lượng giờ giảng các môn học giáo dục chính trị nhằm<br /> trường có nhu cầu nhằm phục vụ công tác giáo dục SV; giúp SV nắm được tinh thần đạo đức cách mạng, tích cực<br /> gia đình cần phản ánh, giải quyết mọi vấn đề thắc mắc trong rèn đức luyện tài trở thành công dân tích cực của<br /> liên quan tới giáo dục con em một cách trực tiếp với nhà đất nước;<br /> trường, tránh sự kích động từ các đối tượng cực đoan, có 5) Tăng cường chất lượng, hiệu quả hoạt động, nâng<br /> dụng ý xấu,… cao trách nhiệm của đội ngũ ban cán sự, ban chấp hành<br /> - Gia đình trong mối liên hệ với xã hội: Gia đình là tế chi đoàn SV, bởi đây chính là hạt nhân cơ sở quan trọng<br /> bào của xã hội, vì thế mỗi gia đình tốt sẽ làm cho xã hội giúp nhà trường nắm bắt, cập nhật thông tin, theo dõi SV<br /> thêm tốt đẹp. Để giáo dục đạo đức cho con em mình, gia trong quá trình học tập và phấn đấu tại nhà trường;<br /> đình của SV cần: Thực hiện nghiêm túc đường lối, chủ 6) Phát huy vai trò của Đoàn Thanh niên, Hội SV<br /> trương của Đảng, pháp luật của Nhà nước, những quy trong công tác giáo dục đạo đức cho SV. Đoàn Thanh<br /> định của chính quyền địa phương; tích cực tham gia cuộc niên, Hội SV phải có trách nhiệm theo dõi và giúp đỡ<br /> vận động xây dựng gia đình hạnh phúc, tiến bộ, bình đoàn viên, hội viên được rèn luyện và trưởng thành qua<br /> đẳng; mỗi thành viên trong gia đình phải tìm hiểu và học phong trào đoàn, hội; kiên trì, kiên quyết đấu tranh chống<br /> tập về chủ trương, đường lối văn hóa, giáo dục, chính trị mọi sự thoái hóa tư tưởng, đạo đức, lối sống trong đoàn<br /> để biết, hiểu và phối hợp với mặt trận Tổ quốc, Đoàn viên, hội viên; nâng cao chất lượng sinh hoạt tập thể cho<br /> Thanh niên, chính quyền địa phương trong công tác giáo SV trong trường học trong đó Đoàn Thanh niên, Hội SV<br /> dục con em mình đúng đắn, tiến bộ. Điều quan trọng phải đóng vai trò nòng cốt, trực tiếp chỉ đạo và giám sát:<br /> trong giáo dục đạo đức SV hiện nay đối với gia đình là nội dung sinh hoạt phải cập nhật phù hợp với tình hình<br /> không bao biện, che giấu hành vi xấu, phạm pháp nếu thực tại của SV, thông qua sinh hoạt tập thể để giáo dục<br /> con em vi phạm, tích cực phối hợp với cơ quan hữu quan, ý thức và đạo đức tập thể cho đoàn viên, hội viên của<br /> nhà chức trách điều tra, giáo dục con em mình. mình. Nội dung giáo dục đạo đức phải được chuẩn bị kĩ<br /> <br /> 57<br />  VJE Tạp chí Giáo dục, Số 463 (Kì 1 - 10/2019), tr 54-59<br /> <br /> <br /> lưỡng thành chủ điểm, chuyên để, được thể hiện dưới học… Nhà trường không được thiếu trung thực, không<br /> nhiều hình thức, cách thức phong phú, sinh động phù hợp chạy theo “bệnh thành tích” mà giấu nhẹm, xử lí qua loa<br /> với tâm lí SV; những biểu hiện suy thoái đạo đức như tệ chạy điểm, gian<br /> 7) Nâng cao dân chủ thực chất trong trường học nhằm lận trong thi cử, mại dâm, nghiệm hút và các tệ nạn xã<br /> tạo điều kiện cho SV được bày tỏ quan điểm, tọa đàm hội khác.<br /> cùng lãnh đạo nhà trường, với thầy cô giáo, cán bộ nhân Thứ ba: Xã hội trong mối liên hệ với gia đình và nhà<br /> viên trong trường nhằm giúp nhà trường nắm bắt thông trường<br /> tin, kịp thời hiểu tâm tư, tình cảm, suy nghĩ của SV trong Môi trường đạo đức xã hội tốt là điều kiện đảm bảo<br /> công tác giáo dục, quản lí của mình. Từ đó, nhà trường công tác giáo dục đạo đức cho SV thuận lợi, phát triển,<br /> xác định phương hướng, cách thức tổ chức giáo dục SV đạt hiệu quả. Muốn có môi trường đạo đức xã hội tốt phải<br /> phù hợp, đúng đắn, hiệu quả. đảm bảo một số vấn đề, cụ thể:<br /> - Nhà trường trong mối liên hệ với gia đình SV: Để 1) Người cán bộ làm công tác quản lí xã hội, chỉ đạo<br /> thực hiện tốt nhiệm vụ giáo dục đạo đức SV của nhà công việc giáo dục đạo đức công dân phải có lối sống đạo<br /> trường thì việc liên hệ với gia đình SV là vấn đề rất cần đức gương mẫu, là hạt nhân lan tỏa lối sống đạo đức,<br /> thiết. Để thực hiện mối liên hệ này, theo chúng tôi nhà phẩm chất tốt đẹp trong quần chúng nhân dân, được nhân<br /> trường phải chủ động tiến hành một số giải pháp: dân cảm mến, quý trọng;<br /> 1) Nâng cao hiệu quả hoạt động của cơ quan phụ 2) Các cấp chính quyền và tổ chức đoàn thể chính trị<br /> trách liên lạc với gia đình SV (phòng Chính trị học sinh - xã hội phải chú trọng và đẩy mạnh thực hiện Hiến pháp,<br /> - SV; phòng Đào tạo; phòng Hành chính - Đối ngoại); pháp luật một cách nghiêm túc, gương mẫu đối với quần<br /> 2) Nếu có điều kiện, nên tổ chức gặp mặt giữa ban chúng nhân dân;<br /> lãnh đạo trường, các khoa, lãnh đạo đoàn - hội với đại 3) Tổ chức tuyên truyền nâng cao hiểu biết, khích lệ<br /> diện gia đình SV thường niên nhằm cập nhật thông tin, nhân dân trong thực hiện đời sống văn hóa; Thực hiện<br /> tạo mối liên kết chặt chẽ và đảm bảo tính thống nhất đúng tinh thần Nghị quyết số 33-NQ/TW của Ban Chấp<br /> giữa nhà trường với gia đình trong công tác giáo dục hành Trung ương: “Đưa nội dung giáo dục đạo đức con<br /> đạo đức SV; người, đạo đức công dân vào các hoạt động giáo dục của<br /> 3) Phát huy năng lực của các cơ quan tham mưu, xã hội” [12];<br /> giám sát về công tác giáo dục đạo đức cho SV, như: 4) Kịp thời phát hiện, kịp thời tôn vinh và lan tỏa tấm<br /> Đoàn Thanh niên, Hội SV trường; Liên chi đoàn, hội gương cá nhân, tổ chức trong việc thực hiện lối sống tích<br /> SV các khoa trong trường; các câu lạc bộ SV trường… cực, đạo đức tốt đẹp, rèn luyện bản thân trong tầng lớp<br /> - Nhà trường trong mối liên hệ với xã hội. Nhà học sinh, SV; nghiêm khắc đối với hành vi lệch chuẩn,<br /> trường cần: lối sống lệch lạc của một bộ phận SV.<br /> 1) Thực hiện nghiêm túc, đúng đắn đường lối, chủ - Xã hội trong mối liên hệ với gia đình SV, xã hội cần:<br /> trương của Đảng, pháp luật nhà nước về GD-ĐT; + Cơ quan quản lí xã hội thông các cấp chính quyền<br /> 2) Quản lí, chịu trách nhiệm về quá trình, kết quả của phải nắm bắt cụ thể, chính xác tình hình của các hộ gia<br /> quá trình giáo dục đạo đức SV do mình đảm nhiệm; đình SV trong việc thực hiện giáo dục con em, tổ chức<br /> 3) Nâng cao về chất vai trò tuyên giáo đối với SV đời sống và có sự can thiệp phù hợp trong trường hợp<br /> trong việc tuyên truyền, vận động…, giúp SV nâng cao cần thiết theo quy định của luật pháp hiện hành;<br /> hiểu biết về đường lối, chủ trương, chính sách, pháp luật + Các tổ chức chính trị - xã hội, trước nhất là Mặt trận<br /> của Đảng và Nhà nước; tham gia các phong trào, cuộc tổ quốc và Đoàn Thanh niên đóng vai trò nòng cốt trong<br /> sinh hoạt chính trị nhằm nâng cao phẩm chất đạo đức cho việc vận động nhân dân xây dựng gia đình văn hóa, giáo<br /> bản thân SV trong toàn trường; dục con em thực hiện đúng pháp luật. Mặt trận Tổ quốc<br /> 4) Với tư cách là cơ quan GD-ĐT được đặt dưới sự Việt Nam và các đoàn thể giám sát, kịp thời nắm bắt<br /> quản lí của nhà nước, nhà trường phải báo cáo kịp thời, thông tin về gia đình những SV trên địa bàn địa phương<br /> đầy đủ, chính xác về tình hình SV mình quản lí, phối hợp mình phụ trách trong việc thực hiện đường lối chủ<br /> với các cấp chính quyền địa phương, mặt trận Tổ quốc, trương, chính sách, pháp luật, các quy định của địa<br /> đoàn thanh niên chính quyền sở tại để giải quyết mọi vấn phương; phối hợp động viên/ giáo dục SV kịp thời;<br /> đề liên quan tới SV, xác định phương hướng và cùng + Đẩy mạnh vận động toàn dân xây dựng gia đình<br /> thực hiện giáo dục SV. Trong phối hợp với các cơ quan văn hóa; chú trọng lưu giữ và phát huy truyền thống tốt<br /> chức năng như: Ủy ban nhân dân xã/phường/thị trấn, tổ đẹp của dân tộc: đoàn kết, hiếu học, hiếu thảo, yêu<br /> dân phố, cơ quan công an khu vực tại địa điểm trường thương nhau giữa các thành viên trong gia đình,… trong<br /> <br /> 58<br />  VJE Tạp chí Giáo dục, Số 463 (Kì 1 - 10/2019), tr 54-59<br /> <br /> <br /> xây dựng và thực hiện nội quy, quy định của khu dân cư, triển xã hội. Giáo dục đạo đức làm lành mạnh đời sống<br /> tổ dân phố nhằm lan tỏa giá trị đạo đức tốt đẹp trong mọi tinh thần xã hội là nhiệm vụ quan trọng trong công cuộc<br /> gia đình, ngõ xóm, tổ dân phố, khu dân cư. đổi mới ở nước ta. Để đảm bảo sự thành công của công<br /> - Xã hội trong mối liên hệ với nhà trường. Xã hội liên tác giáo dục đạo đức cho SV Việt Nam hiện nay, cần thiết<br /> hệ thông qua: phải có sự liên hệ chặt chẽ giữa ba thành tố gia đình - nhà<br /> + Thực hiện tốt chức năng quản lí, giám sát công tác trường - xã hội. Mối liên hệ này sẽ trở thành lực lượng<br /> giáo dục đạo cho đức SV trong nhà trường qua việc xem quan trọng, có sức mạnh cảm hóa lớn lao đối với SV<br /> trong công tác giáo dục đạo đức cho họ một khi giữa ba<br /> xét tinh thần thực hiện chủ trương chỉ đạo tuyên truyền,<br /> thành tố giáo dục này có sự thống nhất chặt chẽ từ nhận<br /> vận động công dân thực hiện nếp sống văn minh; học tập<br /> thức tới thực hành đạo đức. Đó cũng là cơ sở niềm tin<br /> và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; trong hành vi đạo đức của SV và hướng họ tới quá trình<br /> phòng chống tội phạm xã hội, bạo lực học đường;… tự giáo dục đạo đức bản thân.<br /> + Cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính<br /> trị - xã hội, tổ chức kinh tế và công dân phải có trách<br /> nhiệm giúp nhà trường trong việc tổ chức các hoạt động Tài liệu tham khảo<br /> giáo dục và nghiên cứu khoa học; giúp đỡ và tạo điều [1] Ban Chấp hành Trung ương (2015). Chỉ thị số<br /> kiện, hỗ trợ về tài lực và vật lực cho nhà giáo học tập, 42-CT/TW ngày 24/3/2015 về tăng cường sự lãnh<br /> nghiên cứu, sáng tạo, phát huy năng lực trong công tác đạo của Đảng đối với công tác giáo dục lí tưởng<br /> giáo dục đạo đức cho SV; cách mạng, đạo đức,lối sống văn hóa cho thế hệ trẻ<br /> + Phối hợp tích cực với nhà trường trong giáo dục giai đoạn 2015-2030.<br /> đạo đức SV: Thông qua Đoàn Thanh niên và các tổ chức [2] Hồ Chí Minh toàn tập, tập 5 (2011). NXB Chính trị<br /> chính trị - xã hội địa phương tại nơi các nhà trường đóng Quốc gia - Sự thật.<br /> trụ sở, nơi SV tới thực tập, nơi SV tới tham gia hoạt động [3] Hồ Chí Minh, toàn tập, tập 9 (2002). NXB Chính trị<br /> tình nguyện, nơi SV trọ học,… kết hợp với Đoàn Thanh Quốc gia - Sự thật.<br /> niên, Hội SV và đoàn thể của nhà trường để tổ chức các [4] Trần Đăng Sinh - Nguyễn Thị Thọ (2011). Giáo<br /> hoạt động như thắp nến tri ân các anh hùng liệt sĩ, thiện trình Đạo đức học. NXB Đại học Sư phạm.<br /> nguyện giúp đỡ gia đình cách mạng, người neo đơn, trẻ<br /> [5] C.Mác và Ph.Ăngghen toàn tập, tập 3 (1995). NXB<br /> em mồ côi…, từ đó giáo dục tinh thần trách nhiệm, nâng<br /> Chính trị Quốc gia - Sự thật.<br /> cao đạo lí uống nước nhớ nguồn cho SV;<br /> [6] Một số ý kiến của các vị lãnh tụ về vấn đề giáo dục<br /> + Xã hội thông qua đoàn thể của mình: Đoàn Thanh<br /> (1959). Bài nói chuyện của Hồ Chủ tịch ở Hội nghị<br /> niên địa phương, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể, ủy<br /> cán bộ Đảng trong ngành giáo dục. NXB Giáo dục.<br /> ban nhân dân các cấp chính quyền địa phương thường<br /> xuyên cập nhật thông tin về tình hình SV, định hướng, [7] Nguyễn Thị Phương Thủy - Nguyễn Thị Thọ<br /> tham mưu cho Ban Giám hiệu, lãnh đạo quản lí nhà (2014). Gia đình và giáo dục gia đình. NXB Chính<br /> trường trong công tác giáo dục SV. trị Quốc gia - Sự thật.<br /> Duy trì, củng cố và làm tăng cường mối liên hệ mật [8] Lê Minh (1993). Văn hóa gia đình - tiền đề không<br /> thiết giữa gia đình - nhà trường - xã hội trong quá trình thể vắng thiếu của sự phát triển xã hội. Kỉ yếu hội<br /> giáo dục đạo đức cho SV chẳng những thể hiện trách thảo khoa học Văn hóa và phát triển kinh tế - xã hội,<br /> nhiệm của gia đình - nhà trường - xã hội với thế hệ trẻ Trung tâm Khoa học xã hội và Nhân văn quốc gia,<br /> Việt Nam hiện nay mà còn đảm bảo quyền được quan Hà Nội, tr 143-147.<br /> tâm, tạo điều kiện phát triển của thế hệ trẻ đã được ghi [9] Tổng cục Thống kê (2018). Niên giám thống kê<br /> nhận trong Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa 2017. NXB Thống kê.<br /> Việt Nam: “Thanh niên được Nhà nước, gia đình và xã [10] Đảng Cộng sản Việt Nam (2016). Nghị quyết Đại<br /> hội tạo điều kiện học tập, lao động, giải trí, phát triển thể hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII.<br /> lực, trí tuệ, bồi dưỡng đạo đức, truyền thống dân tộc, ý [11] Quốc hội (2005). Luật Giáo dục, Luật số<br /> thức công dân” [13; tr 24]. Đó cũng là cơ sở quan trọng 38/2005/QH11 ngày 14/06/2005.<br /> góp phần làm cho công tác giáo dục đạo đức SV đạt [12] Đảng Cộng sản Việt Nam (2014). Nghị quyết Hội<br /> thành tựu bền vững. nghị lần thứ chín Ban Chấp hành Trung ương Đảng<br /> 3. Kết luận (khoá XI).<br /> Trong sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội, đạo đức [13] Quốc hội (2013). Hiến pháp nước Cộng hoà Xã hội<br /> vừa là mục tiêu đồng thời vừa là động lực của sự phát Chủ nghĩa Việt Nam. NXB Lao động.<br /> <br /> 59<br />