TÁC ĐỘNG CỦA CÁC CÔNG TY ĐA QUỐC GIA<br />
ĐẾN NỀN KINH TẾ VIỆT NAM<br />
Bùi Thị Bích Hằng<br />
Khoa Kế toán Tài chính<br />
Email: hangbtb@dhhp.edu.vn<br />
<br />
Ngày nhận bài: 01/8/2017<br />
Ngày PB đánh giá: 07/9/2017<br />
Ngày duyệt đăng: 18/9/2017<br />
<br />
TÓM TẮT<br />
Hiện nay, Công ty đa quốc gia – MNC (Multinational corporation)/MNE (Multinational<br />
Enterprises) là thuật ngữ khá quen thuộc bởi sự xuất hiện và phát triển mạnh mẽ của nó ở khắp nơi<br />
trên thế giới. Tại Việt Nam, các công ty đa quốc gia đã và đang tạo ra những chuyển biến mới cho<br />
nền kinh tế nước ta với những đóng góp về nguồn vốn, khoa học- công nghệ, việc làm…Bên cạnh<br />
đó, các công ty này cũng gây ra những tác động tiêu cực trong quá trình hoạt động. Bài báo tập<br />
trung làm rõ đặc điểm hoạt động, chỉ ra những tác động của các công ty đa quốc gia đến nền kinh<br />
tế Việt Nam và đề xuất một số giải pháp để nâng cao hiệu quả hoạt động của các công ty này.<br />
Từ khóa : Công ty đa quốc gia, tác động, nền kinh tế Việt Nam.<br />
<br />
THE EFFECT OF MULTINATIONAL CORPORATIONS<br />
ON VIETNAMESE ECONOMY<br />
<br />
ABSTRACT<br />
Today, Multinational Corporation (MNC)/Multinational Enterprise (MNE) has become a<br />
popular term due to its presence and development in all parts of the world. In Vietnam, these<br />
multinational corporations have been creating many changes in our economy with the<br />
contributions about sources of capital, science and technology, employment.... Besides, they have<br />
also caused various negative influences in their operation process. This paper specifies the MNCs‟<br />
operational characteristics, points out their effects on Vietnamese economy and puts forward some<br />
solutions to improve the performance of these corporations.<br />
Keywords: Multinational corporation (MNC), effect, Vietnamese economy<br />
<br />
1. MỞ ĐẦU công ty đa quốc gia lớn có ngân sách vượt<br />
Công ty đa quốc gia (MNC) là khái cả ngân sách của nhiều quốc gia và tạo ra<br />
niệm để chỉ các công ty sản xuất hay cung những ảnh hưởng lớn đến các mối quan<br />
cấp dịch vụ ở ít nhất hai quốc gia. Với hệ quốc tế và các nền kinh tế của các<br />
phạm vi hoạt động rộng như vậy, các quốc gia [1].<br />
<br />
<br />
38 TRƢỜNG ĐẠI HỌC HẢI PHÒNG<br />
Cùng với sự phát triển của nền kinh tế Việt Nam với tổng vốn đầu tư 19,145 tỷ USD,<br />
thế giới, sự xuất hiện và phát triển của các tăng 11,21% so với năm 2015. Trong đó MNC<br />
công ty đa quốc gia tại Việt Nam cũng như từ các nước phát triển như Hàn Quốc, Nhật<br />
những ảnh hưởng của nó ngày càng trở nên Bản đóng góp tới 9,627 tỷ USD vào sự tăng<br />
rõ nét. Sự thâm nhập của các Công ty đa quốc trưởng đó. Tuy có sự sụt giảm nhẹ trong tỷ<br />
gia ngày càng nhiều vào nền kinh tế Việt Nam trọng qua từng năm nhưng các MNC từ châu<br />
là một xu hướng tất yếu, góp phần thúc đẩy Á vẫn chiếm hơn 70% trong tổng vốn đầu tư<br />
tăng trưởng và phát triển kinh tế, đồng thời tại Việt Nam [5].<br />
cũng đặt nền kinh tế Việt Nam trước những Mặt khác, qua khảo sát bảng xếp hạng<br />
thách thức, những trở ngại nhất định. VNR500 – Bảng xếp hạng 500 doanh nghiệp<br />
lớn nhất Việt Nam theo mô hình của<br />
2. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU FORTUNE 500 trong những năm gần đây cho<br />
2.1. Đặc điểm hoạt động của các công ty thấy, trên 80% các công ty đa quốc gia lớn có<br />
đa quốc gia tại Việt Nam mặt tại Việt Nam đều thuộc các nước châu Á.<br />
- Các công ty đa quốc gia chủ yếu có Như vậy, có thể thấy, đa số các công ty đa<br />
công ty mẹ tại các nước châu Á. quốc gia lớn có mặt tại Việt Nam cũng có<br />
nguồn gốc từ các nước châu Á. Trong các<br />
Hiện nay, các quốc gia có vốn đầu tư<br />
quốc gia châu Á này thì Hàn Quốc, Nhật Bản<br />
vào Việt Nam hầu hết đều đến từ châu Á. Cụ<br />
là 2 nước có số lượng công ty đa quốc gia<br />
thể, phải kể đến các quốc gia: Hàn Quốc, Nhật<br />
nhiều nhất tại Việt Nam. Nếu xét theo số<br />
Bản, Singapore, Thái Lan, Trung Quốc,... Qua<br />
lượng doanh nghiệp có quy mô lớn thì Nhật<br />
báo cáo của Cục Đầu tư nước ngoài cho thấy,<br />
trên 70% các công ty đa quốc gia có mặt tại Bản dẫn đầu, sau đó là Hàn Quốc, Thái Lan,<br />
Việt Nam đều thuộc các nước châu Á. Singapore…<br />
<br />
Bảng 1. Đầu tư của các công ty đa quốc gia - Các MNC tại Việt Nam đầu tư theo<br />
tại Việt Nam theo đối tác. hình thức 100% vốn nước ngoài là chủ yếu:<br />
<br />
Đơn vị tính: % Tính đến hết năm 2016 đã có 18624<br />
dự án 100% vốn nước ngoài với tổng số vốn<br />
Năm Năm Năm<br />
Khu vực đăng ký là 209,33 tỷ USD, chiếm 82,74% số<br />
2014 2015 2016<br />
dự án và 71,38% tổng vốn đầu tư tại Việt<br />
1. Châu Á 86.44 71.38 78.55 Nam. Hình thức đầu tư này tăng lên nhanh<br />
chóng qua các năm, tỷ trọng về tổng vốn đầu<br />
2. Các quốc gia khác 13.56 28.62 21.45 tư đã vượt xa các hình đầu tư khác và luôn ổn<br />
(Nguồn: Tổng hợp từ số liệu của Cục Đầu định ở mức trên 80% trong tổng số dự án đầu<br />
tư nước ngoài - Bộ Kế hoạch và Đầu tư) từ vào Việt Nam. Với hình thức đầu tư 100%<br />
Giai đoạn 2014-2016, đầu tư của các vốn nước ngoài, quyền điều hành hoàn toàn<br />
MNC vào Việt Nam tăng mạnh mẽ. Các nước thuộc về các MNC. Vì vậy tạo tâm lý thoải<br />
thuộc khu vực châu Á đã trở thành đối tác đầu mái, tự chủ, không chịu sự rằng buộc, qua đó<br />
tư lớn nhất tại Việt Nam. Năm 2016, các đem lại kết quả sản xuất kinh doanh tốt nhất<br />
MNC từ các nền kinh tế châu Á đầu tư vào cho các MNC.<br />
<br />
TẠP CHÍ KHOA HỌC, Số 26, tháng 1/2018 39<br />
- Các MNC đầu tư vào Việt Nam với vực công nghiệp chế biến, chế tạo qua các<br />
các ngành công nghiệp chế biến, chế tạo và năm đã chiếm tỷ trọng hơn 55% trong tổng<br />
kinh doanh bất động sản là chủ yếu vốn đầu tư của các MNC và vẫn tiếp tục tăng.<br />
Công nghiệp chế biến chế tạo và kinh Tuy nhiên trong lĩnh vực công nghiệp chế<br />
doanh bất động sản là hai lĩnh vực đầu tư lớn biến, chế tạo chúng ta mới chỉ dừng lại ở việc<br />
nhất của các MNC vào Việt Nam. Riêng lĩnh tham gia vào phần gia công, lắp ráp, kiểm thử.<br />
<br />
Biểu đồ 1. Tỷ trọng lĩnh vực hoạt động của các MNC tại Việt Nam<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
(Nguồn: Tổng hợp từ số liệu của Cục Đầu tư nước ngoài – Bộ Kế hoạch và Đầu tư)<br />
<br />
<br />
- MNC có công ty mẹ tại Việt Nam đã phần đầu tư nhà máy Angkor Milk tại<br />
hình thành và có xu hướng phát triển mạnh Campuchia và công ty con tại Ba Lan để<br />
trong thời gian tới. làm cửa ngõ giao thương các hoạt động<br />
Trong số các công ty đa quốc gia có thương mại của Vinamilk tại châu Âu.<br />
công ty mẹ ở Việt Nam phải kể đến Công Ngoài ra phải kể đến tập đoàn Viễn<br />
ty cổ phần sữa Việt Nam - Vinamilk. Đây thông Quân đội (Viettel) là doanh nghiệp<br />
là thương hiệu chiếm lĩnh thị trường sữa viễn thông, công nghệ thông tin lớn nhất<br />
với thị phần khoảng 55% thị trường quốc Việt Nam, có thương hiệu quốc tế, đã có<br />
nội. Hiện nay, ngoài 10 trang trại và 13 mặt ở thị trường viễn thông 10 quốc gia,<br />
nhà máy trong nước, Vinamilk còn có 3 khởi đầu bằng việc khai trương 2 mạng<br />
nhà máy tại Mỹ, New Zeland, di động tại Campuchia (mạng Metfone,<br />
Campuchia, 1 công ty con tại Ba Lan và tháng 2 năm 2009), Lào (mạng Unitel,<br />
đang xúc tiến đẩy mạnh xuất khẩu ở các tháng 10 năm 2009) tiếp đến là<br />
thị trường mới như Thái Lan, Myanmar Mozambique, Peru và Haiti,...<br />
và châu Phi. Vinamilk đã đầu tư 22,8% 2.2. Tác động tích cực của MNC tại<br />
vốn cổ phần tại nhà máy Miraka (New Việt Nam<br />
Zeland), đầu tư 100% cổ phần vào nhà 2.2.1.Thúc đẩy thương mại Việt Nam<br />
máy Drifwood (Mỹ), nắm giữ 51% cổ phát triển<br />
<br />
<br />
40 TRƢỜNG ĐẠI HỌC HẢI PHÒNG<br />
Biểu đồ 2. Tỷ trọng của nhóm MNC trong kim ngạch xuất khẩu giai đoạn 2014-2016<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
(Nguồn: Tổng cục Hải quan)<br />
<br />
<br />
Đóng góp của các công ty đa quốc 2.2.2. Thúc đẩy đầu tư vào Việt Nam<br />
gia trong hoạt động xuất nhập khẩu của cả Theo số liệu của Hệ thống thông tin<br />
nước có sự chuyển biến tăng rõ rệt cả về quốc gia về Đầu tư nước ngoài, tính đến hết<br />
giá trị và tỷ trọng. Xuất khẩu của khu vực năm 2016 cả nước có 2.556 dự án mới được<br />
đầu tư nước ngoài (kể cả dầu thô) trong cấp giấy chứng nhận đầu tư với tổng vốn đăng<br />
năm 2016 ước đạt 125,9 tỷ USD, tăng ký là 15,18 tỷ USD, tăng 27% về số dự án và<br />
10,2% so với cùng kỳ năm 2015 và chiếm bằng 97,5% về vốn đăng ký so với cùng kỳ<br />
71,55% kim ngạch xuất khẩu. Xuất khẩu năm 2015. Có 1.225 lượt dự án đăng ký điều<br />
không kể dầu thô trong năm 2016 đạt chỉnh vốn đầu tư với tổng vốn đăng ký tăng<br />
123,55 tỷ USD, tăng 11,8% so với cùng kỳ thêm là 5,76 tỷ USD, tăng 50,5% về số dự án<br />
2015 và chiếm 70,2% kim ngạch xuất khẩu. và bằng 80,3% về vốn tăng thêm so với cùng<br />
Nhập khẩu của khu vực đầu tư nước ngoài kỳ. Cũng trong năm 2016, có 2.547 doanh<br />
tính trong năm 2016 đạt 102,2 tỷ USD, nghiệp, tổ chức kinh tế có nhà đầu tư nước<br />
tăng 5,1% so với cùng kỳ năm 2015 và ngoài góp vốn mua cổ phần với tỷ lệ vốn lớn<br />
chiếm 58,9% kim ngạch nhập khẩu [5]. hơn 50% vốn điều lệ hoặc thuộc lĩnh vực đầu<br />
Tính chung trong năm 2016, khu vực tư có điều kiện với tổng vốn đầu tư là 3,425 tỷ<br />
đầu tư nước ngoài xuất siêu 23,7 tỷ USD kể USD. Như vậy, tính đến hết năm 2016, tổng<br />
cả dầu thô và xuất siêu 21,35 tỷ USD không vốn đầu tư đăng ký cấp mới, tăng thêm và góp<br />
kể dầu thô. vốn, mua cổ phần đạt 24,4 tỷ USD.<br />
<br />
<br />
TẠP CHÍ KHOA HỌC, Số 26, tháng 1/2018 41<br />
Như vậy, có thể thấy quy mô vốn đầu tư cùng kỳ năm 2015, đạt mức giải ngân vốn FDI<br />
từ các công ty đa quốc gia liên tục tăng trong cao nhất từ trước đến nay. Số vốn đăng ký<br />
những năm gần đây cả về vốn giải ngân và năm 2014 là 21.922 triệu USD, đến năm 2015<br />
vốn đăng ký. Tính đến ngày hết năm 2016, biến động tăng và đạt giá trị 22.757 triệu<br />
các dự án đầu tư trực tiếp nước ngoài đã giải USD. Năm 2016, số vốn đăng ký là 24.373<br />
ngân được 15.800 triệu USD, tăng 9% so với triệu USD tăng 7,1% so với năm 2015<br />
<br />
Bảng 2. Tình hình đầu tư nước ngoài giai đoạn 2014-2016<br />
<br />
Đơn vị<br />
TT Chỉ tiêu Năm 2014 Năm 2015 Năm 2016<br />
tính<br />
<br />
1 Vốn thực hiện triệu USD 12.500 14.500 15.800<br />
2 Vốn đăng ký triệu USD 21.922 22.757 24.373<br />
2.1 Đăng ký cấp mới triệu USD 16.504 15.578 15.182<br />
2.2 Đăng ký tăng thêm triệu USD 5.418 7.180 5.765<br />
2.3 Góp vốn, mua cổ phần triệu USD 3.425<br />
3 Số dự án<br />
3.1 Cấp mới dự án 1.843 2.013 2.556<br />
3.2 Tăng vốn lượt dự án 749 814 1.225<br />
3.3 Góp vốn mua cổ phần dự án 2.547<br />
<br />
(Nguồn: Cục Đầu tư nước ngoài – Bộ Kế hoạch và Đầu tư)<br />
<br />
Về số dự án cấp mới và tăng vốn trong nước ta. Trong số đó có thể kể đến một số dự<br />
3 năm gần đây có thể thấy rõ xu hướng biến án của tập đoàn, công ty đa quốc gia như: Dự<br />
động tăng, đặc biệt là năm 2016. Số dự án án LG Display Hải Phòng, cấp phép ngày<br />
cấp mới tăng từ 2013 dự án năm 2015 lên 15/4/2016, tổng vốn đầu tư đăng ký 1,5 tỷ USD<br />
2556 dự án năm 2016, tương ứng với tỷ lệ do LG Display Co.,ltd (Hàn Quốc) đầu tư; dự<br />
tăng 27%. Trong khi đó, số dự án tăng vốn từ án điện BOT Nghi Sơn 2, vốn 2,5 tỷ USD và<br />
814 dự án tăng lên 1225 dự án, tương ứng dự án điện Vũng Áng 2, vốn 2,5 tỷ USD được<br />
với tỷ lệ tăng khá lớn 50,5%. cấp Giấy chứng nhận đầu tư.<br />
Những số liệu trên đây cho thấy, Việt 2.2.3. Phát triển nguồn nhân lực và<br />
Nam đã và đang tiếp tục có sức hút đối với các tạo việc làm<br />
nhà đầu tư đến từ các quốc gia. Sự có mặt của Có thể khẳng định rằng, các công ty đa<br />
nhiều tập đoàn, các công ty đa quốc ngày một quốc gia có mặt tại Việt Nam đã góp phần nâng<br />
nhiều hơn, cải thiện rõ rệt tình hình đầu tư vào cao chất lượng lao động, tạo việc làm cho số<br />
<br />
<br />
42 TRƢỜNG ĐẠI HỌC HẢI PHÒNG<br />
lượng lớn người lao động nước ta. Để đáp ứng Theo khảo sát của mạng việc làm<br />
được yêu cầu tuyển dụng những vị trí có thu Jobstreet, top 10 công ty được người lao<br />
nhập cao, người lao động buộc phải hoàn thiện động mong muốn làm việc nhất năm 2016<br />
rất nhiều kỹ năng: ngoại ngữ, tin học, khả năng tại Việt Nam hầu hết là những công ty đa<br />
làm việc nhóm, khả năng đàm phán, … quốc gia.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Số người tham gia lao động trong khu 2.3.1. Gây thất thu thuế do chuyển giá.<br />
vực này đã tăng đáng kể từ năm 2014 đến năm Trong những năm gần đây, hiện tượng<br />
2015. Tỷ trọng lao động làm việc trong các chuyển giá trong các doanh nghiệp đầu tư<br />
công ty đa quốc gia đã tăng từ 3,9% năm 2014<br />
nước ngoài đã trở nên phổ biến. Với nhiều<br />
lên 4,17% năm 2015. Trong khi tổng số lao<br />
hình thức khác nhau, có doanh nghiệp đã phù<br />
động cả nước chỉ tăng 0,18% thì số lao động<br />
phép cho tổng chi phí về thuế trên toàn cầu<br />
trong các công ty này đã tăng tới 7,13%, cho<br />
của mình ở mức thấp nhất để tìm tới lợi<br />
thấy số người người tham gia lao động vào khu<br />
vực này đang có xu hướng tăng rõ rệt. nhuận cao nhất. Trong những năm gần đây,<br />
số doanh nghiệp có dấu hiệu chuyển giá ngày<br />
2.3. Tác động tiêu cực của MNC đến<br />
Việt Nam càng gia tăng.<br />
<br />
Bảng 3. Tình hình trốn thuế của các công ty đa quốc gia tại Việt Nam<br />
giai đoạn 2011 - 2016<br />
<br />
Số MNC bị thanh tra thuế Điều chỉnh giảm lỗ Truy thu và phạt<br />
Năm<br />
(doanh nghiệp) (tỷ đồng) (tỷ đồng)<br />
<br />
Năm 2011 921 6.617 1.669<br />
Năm 2012 2.027 3.703,6 683,5<br />
<br />
<br />
TẠP CHÍ KHOA HỌC, Số 26, tháng 1/2018 43<br />
Năm 2013 2.110 4.192 988<br />
Năm 2014 2.866 5.830 1.701<br />
Năm 2015 4.751 10.050 1.063<br />
Năm 2016 329 5.162,21 607,52<br />
<br />
(Nguồn: Tổng cục Thuế - Bộ Tài chính)<br />
<br />
Thống kê những năm qua cho thấy, cả Nam về bảo vệ môi trường. Trong khai thác<br />
nước có khoảng 50% doanh nghiệp FDI kê hay chế biến sản xuất, nhiều công ty đa quốc<br />
khai lỗ, trong đó nhiều doanh nghiệp thua lỗ gia vẫn còn xem nhẹ trách nhiệm bảo vệ môi<br />
liên tục trong nhiều năm liên tiếp. Nghiên trường, gây ra những ảnh hưởng nghiêm<br />
cứu tại địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh - là trọng cho môi trường sinh thái, và môi<br />
thành phố lớn với số doanh nghiệp có vốn trường sống của dân cư. Các trường hợp của<br />
đầu tư nước ngoài cao nhất Việt Nam cho công ty Formosa Hà Tĩnh (năm 2016) hay<br />
thấy có tới gần 60% trong số trên 3.500 Vedan Việt Nam (năm 2008) là những<br />
doanh nghiệp FDI thường xuyên kê khai lỗ trường hợp điển hình gây những thiệt hại lớn.<br />
trong nhiều năm. 2.3.4. Tác động tiêu cực đến các công<br />
2.3.2. Làm gia tăng sự phụ thuộc kinh ty trong nước.<br />
tế của Việt Nam vào các quốc gia khác Sự đầu tư của Công ty đa quốc gia<br />
Sự phụ thuộc kinh tế ở đây cụ thể là vào Việt Nam đã mang các mặt hàng kinh<br />
phụ thuộc về vốn, kỹ thuật - công nghệ và tế vào thị trường Việt Nam. Các mặt hàng<br />
mạng lưới sản xuất. Các công ty đa quốc gia<br />
này có thể có chất lượng cao hơn, giá thành<br />
tiến hành đầu tư, xây dựng nhiều nhà máy<br />
rẻ hơn bởi vì họ dùng công nghệ cao hơn sẽ<br />
sản xuất tại Việt Nam với số vốn đầu tư rất<br />
chèn ép, cạnh tranh với các mặt hàng trong<br />
lớn nhưng các quy trình đều do các Công ty<br />
mẹ nắm giữ và được chuyển giao cho công ty nước, làm cho sức tiêu thụ của các mặt<br />
con tại Việt Nam. Các công ty con phải phụ hàng trong nước giảm dần và dần thay thế<br />
thuộc nhiều vào máy móc, thiết bị, linh phụ các mặt hàng trong nước. Có thể thấy rõ<br />
kiện hơn so với các công ty trong nước. điều này qua một số ngành nghề, lĩnh vực<br />
Đơn cử như Samsung Việt Nam là một kinh doanh sau:<br />
trong những doanh nghiệp FDI đầu tư lớn tại - Ngành dịch vụ giao nhận vận tải,<br />
Việt Nam với hệ thống 80 nhà cung cấp linh kho vận (logistics): Theo Hiệp hội doanh<br />
kiện, phụ tùng đến từ 9 quốc gia. Tuy nhiên, số nghiệp dịch vụ logistics Việt Nam, Việt<br />
lượng doanh nghiệp Việt Nam tham gia vào Nam có hơn 1.300 doanh nghiệp cung cấp<br />
chuỗi sản xuất, cung ứng cho Samsung hiện dịch vụ logistics. Số doanh nghiệp nội địa<br />
còn thấp, chiếm chưa đến 10%. chiếm tới 80% tổng số doanh nghiệp<br />
2.3.3. Gây ô nhiễm cho môi trường logistics ở Việt Nam nhưng chỉ chiếm gần<br />
Các công ty đa quốc gia nhiều lúc vẫn 25% thị phần. Số lượng các tập đoàn lớn<br />
chưa chấp hành đúng các quy định của Việt trên thế giới xuất hiện và hoạt động ngày<br />
<br />
<br />
44 TRƢỜNG ĐẠI HỌC HẢI PHÒNG<br />
càng nhiều (APL Logistics, Maersk Trong đó, việc xây dựng và phát triển các<br />
Logistics, NYK Logistics, Schenker, doanh nghiệp mạnh vừa có ý nghĩa trong<br />
BirKart, …) có nguồn tài chính mạnh, dồi việc thu hút, tiếp nhận đầu tư từ các MNC,<br />
dào, nguồn nhân lực chất lượng cao và vừa là cách tốt nhất để thực hiện đầu tư ra<br />
chuyên nghiệp đang chiếm lĩnh tới 75% thị nước ngoài.<br />
phần. Chính điều này sẽ gây sức ép cho các - Phát triển cơ cấu hạ tầng kinh tế<br />
doanh nghiệp trong nước bởi áp lực cạnh – kĩ thuật. Giải quyết tốt các mối quan hệ<br />
tranh với các đối thủ rất lớn. kinh tế, chính trị với các quốc gia, các tổ<br />
- Ngành sản xuất nước giải khát: Khi chức phi chính phủ và các tổ chức kinh tế<br />
chiếm lĩnh thị trường Việt Nam thì Coca- quốc tế để có được những khoản hỗ trợ<br />
cola và Pepsi đã giảm giá về mức thấp nhất phát triển chính thức (ODA) đầu tư vào<br />
để hạ các đối thủ trong nước bởi họ có lợi các đề án xây dựng hạ tầng kỹ thuật. Xây<br />
thế về công nghệ, vốn lớn nên dễ dàng chấp dựng và phát triển các đặc khu kinh tế bao<br />
nhận lỗ ban đầu, còn các doanh nghiệp gồm: khu chế xuất, khu thương mại tự do,<br />
trong nước thì nhỏ bé về tài chính, về công khu công nghệ cao với quy mô thích hợp<br />
nghệ thì lạc hậu nên không cạnh tranh nổi. để tiếp cận các nguồn vốn và kỹ thuật cao<br />
Sau khi giành được thị trường thì mặt hàng của nước ngoài.<br />
này lập tức tăng giá. - Đẩy mạnh các biện pháp chống<br />
- Ngành sản xuất thức ăn chăn nuôi: chuyển giá.<br />
Trong thời gian vừa qua, việc công ty sản + Hoàn thiện hành lang pháp lý về<br />
xuất thức ăn chăn nuôi của Trung Quốc là chống chuyển giá, có những văn bản luật về<br />
C.P Pokphand (CPP) mua và kiểm soát Công chống chuyển giá được tách rời. Hoàn thiện<br />
ty Cổ phần chăn nuôi Việt Nam dẫn đến mối quy chế phối hợp giữa các cơ quan chức năng<br />
lo ngại thị trường chăn nuôi bị nước ngoài có liên quan với cơ quan thuế trong hoạt<br />
thao túng. động chống chuyển giá.<br />
2.4. Một số kiến nghị và giải pháp + Để hạn chế tình trạng chuyển giá,<br />
- Tạo lập đối tác đầu tƣ trong nƣớc Nhà nước cần có những biện pháp giảm<br />
có năng lực, có khả năng hợp tác với thiểu ưu đãi về thuế, song cần cân nhắc các<br />
nƣớc ngoài. Thực tiễn trong nhiều năm qua cách thức khác để điều tiết các vấn đề kinh<br />
cho thấy, trong các liên doanh nước ngoài, tế. Chỉ sử dụng ưu đãi thuế trong những<br />
nếu đối tác có năng lực, có vốn góp thì trường hợp đó là hình thức có lợi nhất so<br />
thường thu hút thêm được vốn mở rộng dự với các hình thức ưu đãi khác, chẳng hạn<br />
án đầu tư, ngược lại thì bị thu hẹp quy mô, như trợ cấp, trợ giá, hỗ trợ phát triển kết<br />
phải chuyển hình thức đầu tư, hoặc bị rút cấu hạ tầng.<br />
giấy phép. Vì thế, Việt Nam cần phải tiếp + Hoàn thiện hệ thống thông tin, dữ<br />
tục củng cố, phát triển và xây dựng các tập liệu về người nộp thuế. Có hai việc quan<br />
đoàn kinh tế mạnh, khuyến khích đầu tư trọng cần làm để hoàn thiện hệ thống<br />
phát triển của các thành phần kinh tế. thông tin, dữ liệu về người nộp thuế là:<br />
<br />
TẠP CHÍ KHOA HỌC, Số 26, tháng 1/2018 45<br />
Mở rộng nguồn thu thập thông tin bằng sàng lọc có hiệu quả, không để lọt các loại<br />
các hoạt động nghiệp vụ của các bộ phận hình sản xuất, công nghệ sản xuất lạc hậu,<br />
chức năng trong cơ quan thuế mà đặc biệt các dự án đầu tư tiêu tốn tài nguyên, năng<br />
là của bộ phận tình báo thuế. Đẩy nhanh lượng, gây ô nhiễm môi trường vào nước ta,<br />
tiến trình xây dựng chính phủ điện tử, đảm đặc biệt là vào các vùng, khu vực nhạy cảm<br />
bảo sự kết nối và trao đổi thông tin tự về môi trường.<br />
động giữa cơ quan thuế và các cơ quan Bốn là, xem xét kiện toàn tổ chức bộ<br />
quản lý nhà nước khác. máy, tăng cường năng lực của cơ quan quản<br />
- Hạn chế tình trạng ô nhiễm môi lý nhà nước về môi trường từ Trung ương<br />
trƣờng. đến địa phương đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ<br />
Một là, tiến hành rà soát, đánh giá, ngày càng lớn, phức tạp và sự bùng phát các<br />
khoanh vùng các nguồn thải lớn, rủi ro gây ra sự cố gây ô nhiễm môi trường.<br />
sự cố môi trường (quan trắc, lấy mẫu tự<br />
động, hồ điều hòa lưu giữ nước thải sau xử 3. KẾT LUẬN<br />
lý, sử dụng chỉ thị sinh học, camera tự động Sự hình thành và phát triển của các<br />
để giám sát). Tăng cường kiểm tra để kịp thời công ty đa quốc gia là một tất yếu khách<br />
phát hiện những vi phạm pháp luật về bảo vệ quan trong xu thế phát triển của kinh tế<br />
môi trường cảnh báo nguy cơ gây ô nhiễm, toàn cầu. Nó đóng vai trò rất quan trọng<br />
sự cố môi trường, xử lý nghiêm theo quy trong thúc đẩy thương mại quốc tế phát<br />
định của pháp luật. triển, đẩy nhanh quá trình khu vực hóa và<br />
Hai là, xây dựng và ban hành quy toàn cầu hóa kinh tế thế giới, tăng cường<br />
chế ứng phó sự cố môi trường theo hướng hợp tác kinh tế giữa các quốc gia và càng<br />
quy định rõ quy trình, các bước thực hiện, quan trọng hơn với nước đang phát triển<br />
trách nhiệm của các Bộ, ngành, cơ quan như Việt Nam.<br />
Trung ương và chính quyền địa phương theo Việc nghiên cứu tác động của các<br />
hướng Trung ương chỉ đạo thống nhất và địa công ty đa quốc gia cho thấy được tầm ảnh<br />
phương xây dựng năng lực tự ứng phó theo hưởng của chúng đến mọi mặt của nền kinh<br />
phương châm “ba tại chỗ” (nhân lực, thiết bị, tế thế giới, đặc biệt là Việt Nam. Chính vì<br />
nguồn lực). Quy chế này cũng được áp dụng thế, Chính phủ, các ban ngành, các nhà<br />
cho việc xử lý các vấn đề ô nhiễm môi hoạch định chiến lược cần phải chuẩn bị làm<br />
trường đang bùng phát cùng lúc ở nhiều địa quen để thu hút vốn đầu tư nước ngoài, phát<br />
phương trên cả nước. huy mạnh mẽ những tác động tích cực, khắc<br />
Ba là, quán triệt quan điểm đầu tư phát phục dần những khó khăn, phải phối hợp<br />
triển bền vững, không đánh đổi môi trường chặt chẽ với nhau giảm thiểu các tác động<br />
để phát triển kinh tế, không thu hút đầu tư tiêu cực của các công ty đa quốc gia đến<br />
bằng mọi giá; cần xây dựng, hoàn thiện hệ Việt Nam để mang lại lợi ích lớn nhất cho<br />
thống chính sách, pháp luật, quy chuẩn, các đất nước, xây dựng nền kinh tế thị trường<br />
hàng rào kỹ thuật để phòng ngừa, ngăn chặn, hội nhập sâu rộng.<br />
<br />
46 TRƢỜNG ĐẠI HỌC HẢI PHÒNG<br />
TÀI LIỆU THAM KHẢO<br />
1. Huỳnh Thị Thúy Giang (2013), Quản trị tài chính công ty đa quốc gia, Nhà Xuất bản Đại<br />
học quốc gia TP. Hồ Chí Minh.<br />
2. Phan Duy Minh (2010), Quản trị tài chính công ty đa quốc gia, Nhà xuất bản Tài chính.<br />
3. Việt Tuấn (2017), Năm 2016 ngành Thuế thu NSNN đạt 884.399 tỷ đồng, vượt 9,3% dự<br />
toán, Cổng thông tin điện tử Bộ tài chính – Thanh tra tài chính, 12/3/2017,<br />
http://mof.gov.vn/webcenter/portal/thanhtrabtc/r/m/page1/ttthttth1_chitiet;jsessionid=pY1<br />
KZwyX8JvJTGYpYznWxX5nVtJsTTWs0nSGlJWdwTwcjlKlcD1v!1890208324!212708<br />
4389?dDocName=MOFUCM095496&dID=98845&_afrLoop=14843405202620580#!%4<br />
0%40%3FdID%3D98845%26_afrLoop%3D14843405202620580%26dDocName%3DM<br />
OFUCM095496%26_adf.ctrl-state%3Dmq6ena5za_4<br />
4. Cục Đầu tư nước ngoài - Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Tình hình đầu tư nước ngoài 12 tháng<br />
năm 2015, Trang thông tin điện tử đầu tư nước ngoài, 30/20/2016,<br />
http://fia.mpi.gov.vn/tinbai/4220/Tinh-hinh-dau-tu-nuoc-ngoai-12-thang-nam-2015<br />
5. Cục Đầu tư nước ngoài - Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Tình hình đầu tư nước ngoài 12 tháng năm<br />
2016, Trang thông tin điện tử đầu tư nước ngoài, 2/4/2017,<br />
http://fia.mpi.gov.vn/tinbai/5177/Tinh-hinh-thu-hut-Dau-tu-nuoc-ngoai-12-thang-nam-2016<br />
6. Tổng cục Hải quan, Chỉ tiêu thống kê mới nhất, Hải quan Việt Nam, 15/4/2017,<br />
https://www.customs.gov.vn/Lists/ThongKeHaiQuan/SoLieuThongKe.aspx?Group=S%E<br />
1%BB%91%20li%E1%BB%87u%20th%E1%BB%91ng%20k%C3%AA<br />
7. Tổng cục thống kê, Lao động từ 15 tuổi trở lên đang làm việc hàng năm phân theo thành<br />
phần kinh tế, Cổng thông tin điện tử của Tổng cục thống kê, 20/3/2017,<br />
http://www.gso.gov.vn/default.aspx?tabid=714<br />
8. Hoàng Oanh (2017), Thanh tra chống chuyển giá tại 329 doanh nghiệp, Diễn đàn doanh<br />
nghiệp, 23/1/2017, http://enternews.vn/thanh-tra-chong-chuyen-gia-tai-329-doanh-nghiep-<br />
105823.html<br />
9. World investment report 2016, United nations conference on trade and development,<br />
25/2/2017, http://unctad.org/en/PublicationsLibrary/wir2016_Overview_en.pdf<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
TẠP CHÍ KHOA HỌC, Số 26, tháng 1/2018 47<br />