intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Tác động của hội nhập kinh tế quốc tế đến phát triển nông nghiệp ở thành phố Hồ Chí Minh

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:12

Thêm vào BST
Báo xấu
78
lượt xem 5
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết sử dụng phương pháp thống kê, phân tích, so sánh, tổng hợp và phương pháp thực địa để đánh giá thực trạng tác động của hội nhập kinh tế quốc tế đến phát triển nông nghiệp ở cả mặt tích cực và tiêu cực. Trên cơ sở đó, đề xuất một số giải pháp phát huy những mặt tích cực và hạn chế mặt tiêu cực, đảm bảo sự phát triển bền vững của ngành nông nghiệp ở Thành phố Hồ Chí Minh trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tác động của hội nhập kinh tế quốc tế đến phát triển nông nghiệp ở thành phố Hồ Chí Minh

  1. TRƯỜNG ĐẠI HỌC SÀI GÒN SAIGON UNIVERSITY TẠP CHÍ KHOA HỌC SCIENTIFIC JOURNAL ĐẠI HỌC SÀI GÒN OF SAIGON UNIVERSITY Số 69 (03/2020) No. 69 (03/2020) Email: tcdhsg@sgu.edu.vn ; Website: http://sj.sgu.edu.vn/ TÁC ĐỘNG CỦA HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ ĐẾN PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP Ở THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH The impact of international economic integration on agriculture development in Ho Chi Minh City ThS.NCS. Trần Quốc Việt Trường Đại học Sài Gòn TÓM TẮT Phát triển nông nghiệp ở Thành phố Hồ Chí Minh là yêu cầu cần thiết cho sự phát triển bền vững. Việc phát triển nông nghiệp bị tác động bởi nhiều nhân tố, trong đó quá trình hội nhập kinh tế quốc tế là nhân tố nổi trội trong giai đoạn hiện nay. Bài viết sử dụng phương pháp thống kê, phân tích, so sánh, tổng hợp và phương pháp thực địa để đánh giá thực trạng tác động của hội nhập kinh tế quốc tế đến phát triển nông nghiệp ở cả mặt tích cực và tiêu cực. Trên cơ sở đó, đề xuất một số giải pháp phát huy những mặt tích cực và hạn chế mặt tiêu cực, đảm bảo sự phát triển bền vững của ngành nông nghiệp ở Thành phố Hồ Chí Minh trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế. Từ khóa: hội nhập kinh tế, phát triển nông nghiệp, tác động của hội nhập kinh tế ABSTRACT Agriculture development in Ho Chi Minh City is an essential requirement for the sustainable development. Agriculture development is influenced by many factors, of which the process of international economic integration is a prominent factor in the current period. The paper uses methods of statistics, analysis, comparison, synthesis and field surveys to assess the impact of international economic integration on agricultural development in both positive and negative aspects. From the assessments, a number of solutions will be worked out to promote the positives and limit the negatives, ensuring the sustainable development of the agricultural sector in Ho Chi Minh City in the process of international economic integration. Keywords: economic integration, agriculture development, impact of economic integration 1. Đặt vấn đề đã có tác động lớn đến phát triển và chuyển Thành phố Hồ Chí Minh (TP.HCM) là dịch cơ cấu sản xuất nông nghiệp của thành đô thị lớn và có nền kinh tế phát triển năng phố. Biết tận dụng những cơ hội và hạn chế động nhất cả nước. Để đảm bảo cho sự những thách thức do quá trình hội nhập phát triển ổn định và bền vững, việc phát kinh tế mang lại là yêu cầu cần thiết đối triển nông nghiệp ở khu vực ngoại thành là với sự phát triển bền vững của nông nghiệp yêu cầu cần thiết. Trong những năm qua, ở TP.HCM trong giai đoạn hiện nay. nền nông nghiệp ở TP.HCM bị tác động Bài viết là kết quả của sự khảo sát thực bởi nhiều nhân tố cả bên trong và bên địa và phân tích sự tác động của quá trình ngoài. Trong đó, hội nhập kinh tế quốc tế hội nhập kinh tế đến ngành nông nghiệp, Email: vietgeo1989@yahoo.com 95
  2. SCIENTIFIC JOURNAL OF SAIGON UNIVERSITY No. 69 (03/2020) qua đó đề xuất các giải pháp để đưa nền Củ Chi, Hóc Môn, Bình Chánh, Nhà Bè để nông nghiệp ở TPHCM phát triển nhanh và so sánh đối chiếu tài liệu thực địa với các bền vững trong quá trình hội nhập kinh tế tài liệu đã có thể để thấy được tác động của quốc tế. hội nhập kinh tế quốc tế đến sản xuất nông 2. Dữ liệu và phương pháp nghiên cứu nghiệp ở TP.HCM. Từ đó, đưa ra các giải 2.1. Dữ liệu pháp nhằm phát triển nông nghiệp ở thành Dữ liệu nghiên cứu chủ yếu được lấy phố trong quá trình hội nhập. nguồn từ Cục thống kê TP.HCM, Sở Nông 3. Nội dung nghiên cứu nghiệp và phát triển nông thôn TP.HCM, 3.1. Tổng quan về quá trình hội nhập Chi cục Phát triển nông thôn TP.HCM, Sở kinh tế quốc tế và phát triển nông nghiệp Công thương TP.HCM. Ngoài ra, tác giả ở Thành phố Hồ Chí Minh còn đi khảo sát thực tế để thống kê những 3.1.1. Quá trình hội nhập kinh tế quốc tác động trực tiếp và gián tiếp của quá trình tế của Thành phố Hồ Chí Minh hội nhập kinh tế quốc tế đến sự phát triển TP.HCM là đô thị đặc biệt, một trung nông nghiệp trên địa bàn. tâm lớn về kinh tế, văn hoá, giáo dục đào 2.2. Phương pháp nghiên cứu tạo, khoa học công nghệ, đầu mối giao lưu Tác giả sử dụng các phương pháp nghiên và hội nhập quốc tế, là đầu tàu, động lực, cứu chủ yếu sau trong quá trình thực hiện: có vị trí chính trị quan trọng của cả nước. - Phương pháp thống kê Với vai trò và vị trí đặc biệt này, TP.HCM Các tài liệu thống kê đảm bảo giá trị là đơn vị đi đầu trong chủ động hội nhập pháp lí được khai thác triệt để phục vụ cho quốc tế, tạo tiền đề để các địa phương khác việc nghiên cứu. Số liệu được thu thập, cùng hội nhập kinh tế quốc tế. tổng hợp, xử lí trên cơ sở dữ liệu và kết Từ khi mở cửa chính thức hội nhập quả thống kê của Cục thống kê TP.HCM, năm 1991, TP.HCM đã đạt được nhiều Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn thành tựu nhất định trong quan hệ quốc tế. TP.HCM, Chi cục phát triển nông thôn Thành phố luôn ở vị trí dẫn đầu trong 63 TP.HCM, Sở Công Thương TP.HCM để tỉnh, thành về thu hút vốn FDI. Năm 2017, làm sáng tỏ tác động của quá trình hội nhập thành phố có hơn 5.820 dự án FDI còn hiệu kinh tế quốc tế đến sự phát triển nông lực với tổng vốn đầu tư đăng ký 40 tỉ USD. nghiệp trên địa bàn. Đến nay thành phố đã thiết lập quan hệ kết - Phương pháp phân tích, so sánh, nghĩa với 34 địa phương khắp các châu lục, tổng hợp có quan hệ thương mại với 193 quốc gia. Trong suốt quá trình nghiên cứu, tác 3.1.2. Khái quát nền nông nghiệp ở giả đã phân tích, so sánh, tổng hợp về thực Thành phố Hồ Chí Minh trạng tác động của quá trình hội nhập kinh Năm 2017, TP.HCM có 116.917,4 ha tế quốc tế đến sản xuất nông nghiệp ở đất nông nghiệp, trong đó đất sản xuất TP.HCM, từ đó đưa ra một số giải pháp nông nghiệp là 71.171,9 ha (Cục thống kê nhằm phát triển bền vững nông nghiệp trên TP.HCM, 2018). Tỉ trọng giá trị sản xuất địa bàn trong quá trình hội nhập kinh tế nông nghiệp ở thành phố chỉ chiếm khoảng quốc tế. 1,1% GRDP nhưng vẫn được chú trọng - Phương pháp thực địa đầu tư để đảm bảo sự phát triển bền vững Tác giả tiến hành khảo sát thực địa và của đô thị. Năm 2017, GRDP ngành nông thu thập thông tin trên các tuyến, điểm ở nghiệp đạt hơn 9.500 tỉ đồng, tăng 5,9% so 96
  3. TRẦN QUỐC VIỆT TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC SÀI GÒN với năm 2010; tốc độ tăng trưởng bình nhiều tiềm năng quân GRDP ngành nông nghiệp là 5,8% Năm 2017, thành phố xuất khẩu gần giai đoạn 2010 – 2017 (Cục thống kê 350.000 cành lan sang Camphuchia và TP.HCM, 2018). Ngành nông nghiệp thành Nhật Bản với giá trị khoảng 3,5 tỉ đồng phố đang chuyển dịch mẽ theo hướng phát (Cục thống kê TP.HCM, 2018). Hoa sứ ở triển nông nghiệp đô thị, nông nghiệp công Bình Chánh cũng xuất được 1.000 cây sang nghệ cao đáp ứng nhu cầu cho dân cư đô thị trường khó tính Nhật Bản. thị và cho xuất khẩu. - Về xuất khẩu rau quả Sản xuất nông nghiệp ở thành phố tập Thành phố có trên 10 hợp tác xã và tổ trung chủ yếu ở khu vực ngoại thành (Củ hợp tác sản xuất rau an toàn đạt tiêu chuẩn Chi, Hóc Môn, Bình Chánh, Nhà Bè và Global GAP7. Năm 2015, TP.HCM đã Cần Giờ) và vùng ven đô (Gò Vấp, Thủ xuất khẩu gần 1.400 tấn rau quả như bí đỏ, Đức, Bình Tân, Quận 9, Quận 12), nơi còn bắp cải, rau thơm các loại, nghệ đen… nhiều diện tích đất nông nghiệp. Tuy nhiên, (Cục thống kê TP.HCM, 2018) sang các do quá trình đô thị hóa đang diễn ra nhanh nước châu Âu, châu Mĩ, châu Á và đang chóng nên diện tích đất nông nghiệp ngày mở rộng sang thị trường Trung Đông và càng giảm (giảm trung bình 1.000 ha/năm) Bắc Phi. và manh mún. - Về xuất khẩu cá cảnh và động vật 3.2. Tác động của hội nhập kinh tế hoang dã quốc tế đến phát triển nông nghiệp ở Với sự tổ chức sản xuất phù hợp với Thành Phố Hồ Chí Minh nền nông nghiệp ở đô thị, nuôi cá cảnh ở 3.2.1. Tác động tích cực của hội nhập TP.HCM phát triển rất nhanh do mở rộng kinh tế quốc tế đến phát triển nông nghiệp thị trường tiêu thụ. Năm 2005, thành phố ở Thành phố Hồ Chí Minh xuất khẩu 3,6 triệu con với giá trị 2,8 triệu 3.2.1.1. Thị trường xuất khẩu nông sản USD; đến năm 2017 là 15 triệu con với 13 ngày càng được mở rộng triệu USD (tốc độ tăng bình quân Dưới tác động của hội nhập kinh tế, 19,6%/năm trong giai đoạn 2005 – 2017). các hợp tác và liên kết kinh tế song phương Thị trường xuất khẩu cá cảnh đa dạng, và đa phương được hình thành. Đây là cơ phong phú, rải rác ở khác các châu lục như hội lớn để mở rộng thị trường xuất khẩu châu Âu, Bắc Mĩ, Trung Đông, Bắc Phi, nông sản ở TP.HCM ra thế giới. Năm Đông Á và Đông Nam Á. Ngoài ra, năm 2017, xuất khẩu nông sản của TP.HCM 2017, TP.HCM đã xuất khẩu 3.900 con cá tăng trưởng mạnh. Tập trung vào các loại sấu sống, 1.520 tấm da cá sấu muối, 540 nông sản ứng dụng công nghệ cao: tấm da cá sấu và gần 2.000 sản phẩm chế - Về xuất khẩu giống cây trồng tác từ da cá sấu (Cục thống kê TP.HCM, Dựa trên lợi thế về giống cây trồng 2018). Cá sấu sống chủ yếu xuất qua thị nhiệt đới hàng đầu cả nước, năm 2017 trường Trung Quốc. Trong khi đó, Nhật Bản thành phố xuất khẩu 420 tấn hạt giống và Hàn Quốc là thị trường truyền thống đối (tăng 9,8% so với năm 2010) các loại như với da sấu thuộc và da cá sấu muối. ngô, rau, đậu, hoa, cây ăn trái… sang các 3.2.1.2. Thu hút vốn đầu từ nước ngoài nước như Ý, Hà Lan, Campuchia, Đài vào nông nghiệp Loan (Cục thống kê TP.HCM, 2018). Nông nghiệp ở nước ta nói chung và ở - Xuất khẩu hoa, cây kiểng là ngành có TP.HCM nói riêng có vai trò hết sức quan 97
  4. SCIENTIFIC JOURNAL OF SAIGON UNIVERSITY No. 69 (03/2020) trọng trong quá trình công nghiệp hóa – giảm 50% phí hạ tầng. Mỗi năm, doanh hiện đại hóa đất nước. Tuy nhiên, lĩnh vực nghiệp chỉ đóng khoảng 12 triệu đồng/ha. này vẫn còn nhiều hạn chế trong thu hút Việc thu hút vốn FDI vào nông nghiệp sẽ vốn đầu tư FDI. Ở TP.HCM, đầu tư trực góp phần thúc đẩy quá trình đầu tư, chuyển tiếp từ nước ngoài vào nông nghiệp chủ yếu giao và ứng dụng công nghệ cao vào sản là lĩnh vực nông nghiệp công nghệ cao. xuất nông nghiệp, nâng cao chất lượng Khu nông nghiệp công nghệ cao TP.HCM nông sản của TP.HCM trong quá trình hội ra đời là tiền đề quan trọng để thu hút FDI nhập kinh tế thế giới. vào nông nghiệp. Hiện tại khu nông nghiệp 3.2.1.3. Đẩy nhanh quá trình ứng dụng công nghệ cao TP.HCM đã thu hút nhiều công nghệ cao vào sản xuất nông nghiệp nhà đầu tư đến từ Israel, Nhật Bản, Hàn Quá trình toàn cầu hóa và hội nhập Quốc, Indonesia. Tập đoàn Fujisu (Nhật kinh tế quốc tế đã tạo điều kiện thuận lợi Bản) đầu tư hệ thống điện toán đám mây để cho chuyển giao, ứng dụng công nghệ tiên quản lí quy trình trồng rau sạch; tập đoàn tiến vào sản xuất nông nghiệp. Ở TP.HCM, Unifarm (Indonesia) đầu tư và liên kết thu việc chuyển giao và ứng dụng công nghệ mua sản phẩm rau, củ, quả của nông dân cao vào sản xuất nông nghiệp được thực TP.HCM; tập đoàn CP (Thái Lan) đang đầu hiện qua hai kênh chính là thu hút đầu tư tư 23 ha tại khu thủy sản công nghệ cao trực tiếp nước ngoài vào nông nghiệp và Cần Giờ để nhân giống tôm biển. nhập khẩu trực tiếp trang thiết bị, máy móc Năm 2007, TP.HCM có 8 dự án đầu tư hiện đại của nước ngoài vào sản xuất nông vào nông nghiệp với số vốn là 20.639 ngàn nghiệp. Năm 2017, TP.HCM đã thu hút USD; trong đó liên doanh là 4.553 ngàn được 14 doanh nghiệp công nghệ cao (cả USD (chiếm 22%), 100% vốn nước ngoài trong và ngoài nước) đang hoạt động với là 15.840 ngàn USD (chiếm 76,5%) và hợp tổng vốn đầu tư 340 tỷ đồng (Cục thống kê tác kinh doanh là 300 ngàn USD (chiếm TP.HCM, 2018). Các doanh nghiệp này tập 1,5%). Năm 2017, tổng số dự án đầu tư vào trung vào các lĩnh vực: Công nghệ sinh học nông nghiệp công nghệ cao là 15 dự án với nông nghiệp; canh tác không sử dụng đất, 40.500 ngàn USD, tăng 1,6 lần so với năm sản xuất giống, bảo quản chế biến, hoa và 2007 (Cục thống kê TP.HCM, 2018). Theo cây cảnh, nấm ăn và nấm dược liệu. Với đó, liên doanh là 15.000 ngàn USD (chiếm quy trình hiện đại, nhiều công nghệ tiên tiến 45,3%), tăng 23,2% so với năm 2007 vì sự từ các nước châu Âu, Bắc Mỹ và của Israel, liên doanh giữa các doanh nghiệp trong Nhật Bản, Thái Lan… được ứng dụng làm nước và các công ty nước ngoài mang lại cho chất lượng nông sản tăng lên đáp ứng hiệu quả và lợi thế hơn; 100% vốn nước yêu cầu của các thị trường khó tính. ngoài là 17.749 ngàn USD (chiếm 53.7%), 3.2.1.4. Làm gia tăng giá trị sản xuất giảm 22.8% so với năm 2007 và hợp tác nông nghiệp kinh doanh là 300 ngàn USD (chiếm 1%), Hội nhập kinh tế quốc tế sẽ tạo điều giảm 0.5% so với năm 2007 (Cục thống kê kiện thu hút vốn đầu tư, ứng dụng khoa học TP.HCM, 2018). – công nghệ và mở rộng thị trường xuất Để khuyến khích các doanh nghiệp khẩu nông sản. Chính những điều này đã nước ngoài đầu tư vào nông nghiệp ngoại thúc đẩy sản xuất nông nghiệp ngày càng thành, TP.HCM đã có nhiều giải pháp như hiệu quả, góp phần nâng cao giá trị sản cho giá thuê đất chỉ 1.140 đồng/m2/năm, xuất nông nghiệp ở TP.HCM. Giai đoạn 98
  5. TRẦN QUỐC VIỆT TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC SÀI GÒN 2007 – 2017, giá trị sản xuất nông nghiệp ở tỉ trọng ngành nông, lâm và thủy sản có sự TP.HCM tăng nhanh và liên tục. Năm thay đổi đáng kể. Giai đoạn 2007 – 2017, 2007, giá trị sản xuất nông, lâm và thuỷ sản ngành nông nghiệp luôn chiếm tỉ trọng cao đạt 4.688 tỉ đồng (nông nghiệp chiếm 67%, nhất và có sự biến động, tăng từ 67,5% thủy sản chiếm 31,7%, lâm nghiệp chiếm (năm 2007) lên 71,5% (năm 2017). Ngành 1,3%). Đến năm 2017, giá trị sản xuất thủy sản giảm không liên tục từ 30,0% nông, lâm và thuỷ sản tăng lên 16.721 tỉ (năm 2007) xuống còn 27,7% (năm 2017). đồng (nông nghiệp chiếm 71,4%, thủy sản Ngành lâm nghiệp chiếm tỉ trọng thấp nhất chiếm 27,6%, lâm nghiệp chiếm 1,0%), và có xu hướng giảm từ 2,5% năm 2007 tăng 3,6 lần so với năm 2007 (Cục thống xuống còn 0.8% năm 2017 (Cục thống kê kê TP.HCM, 2018). Theo đó, tốc độ tăng TP.HCM, 2018). Tuy nhiên, sự chuyển trưởng bình quân của ngành nông nghiệp dịch cơ cấu kinh tế ngành nông, lâm và giai đoạn 2007 – 2017 là 6,7%/năm, cao thủy sản có sự biến động qua từng năm. hơn cả nước 2,7 lần. - Giai đoạn 2007 – 2013, tỉ trọng 3.2.1.5. Thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu ngành nông nghiệp tăng từ 67.5% (năm kinh tế nông nghiệp hàng hóa 2007) lên 78,4% (năm 2013) (Cục thống kê Quá trình hội nhập kinh tế với việc mở TP.HCM, 2018). Trong khi đó, tỉ trọng rộng thị trường tiêu thụ nông sản sẽ tạo ngành thủy sản lại giảm từ 30,0% (năm nhiều thuận lợi cho xuất khẩu nông sản. 2007) xuống còn 20,5% (năm 2013) do có Tuy nhiên, việc xuất khẩu nông sản sẽ phải sự biến động về giá cả và diện tích nuôi thay đổi để đáp ứng nhu cầu của thị trường, tôm tại Cần Giờ giảm vì khó khăn trong nhất là các thị trường khó tính như Nhật xuất khẩu. Bản, châu Âu, Bắc Mĩ. Dưới tác động của - Giai đoạn 2013 – 2017, tỉ trọng yêu cầu thị trường nó sẽ thúc đẩy sự ngành nông nghiệp giảm từ 78,4% (năm chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng 201) xuống còn 71,5% (năm 2017). Trong thích hợp ở từng giai đoạn cụ thể. khi đó, diện tích và sản lượng nuôi trồng Nhìn chung, chuyển dịch cơ cấu kinh thủy sản tăng do nhu cầu thị trường đã làm tế nông nghiệp ở TP.HCM ngày càng phù tăng tỉ trọng ngành này từ 20,5% (năm hợp, đáp ứng yêu cầu của nền nông nghiệp 2013) lên 27,1% (năm 2017) (Cục thống kê đô thị và hội nhập kinh tế quốc tế. Theo đó, TP.HCM, 2018). 100% 2,5 1,2 1,0 1,1 0,9 0,8 19,7 20,5 27,1 27,1 28,9 80%30,0 Lâm nghiệp 60% Thủy sản 40% 77,9 78,4 72,0 71,5 Nông nghiệp 67,5 69,9 20% 0% 2007 2009 2011 2013 2015 2017 (năm) Nguồn: (Cục thống kê TP.HCM, 2018) Hình 1. Chuyển dịch cơ cấu nông nghiệp ở TPHCM, giai đoạn 2007 – 2017 99
  6. SCIENTIFIC JOURNAL OF SAIGON UNIVERSITY No. 69 (03/2020) Trong nội bộ ngành nông, lâm và thủy tăng nhanh qua các năm. Hiệu quả sản xuất sản ở ngoại thành TP.HCM cũng có sự được nâng lên rõ rệt, nó thể hiện qua doanh chuyển dịch cơ cấu kinh tế phù hợp với thu bình quân trên 1 ha đất sản xuất. Doanh nhu cầu thị trường trong bối cảnh hội nhập thu bình quân là 63 triệu đồng/ha (năm sâu rộng với thế giới. 2007), lên 170 triệu đồng/ha (năm 2012), 3.2.1.6. Tăng thu nhập cho người nông tăng lên 370 triệu đồng/ha (năm 2017, tăng dân 5,9 lần). Theo đó, thu nhập bình quân của Hội nhập kinh tế quốc tế mở ra nhiều người nông dân cũng tăng nhanh. Năm cơ hội cho nông dân ngoại thành TP.HCM 2007, thu nhập là 9 triệu đồng/người/năm; trong việc tiếp cận nguồn vốn, nguồn giống đến năm 2012 là 16,7 triệu đồng/người/ cây trồng và vật nuôi; tiếp cận khoa học năm; đến năm 2017 tăng lên 35 triệu đồng/ công nghệ; đặc biệt là tiếp cận và mở rộng người/năm, tăng 3,9 lần so với năm 2007 thị trường. (Cục thống kê TP.HCM, 2018). Từ đó, đời Từ đó, hiệu quả sản xuất được nâng sống người dân làm nông nghiệp được lên, thu nhập người nông dân ngoại thành nâng lên rõ rệt. (triệu) (triệu đồng/người/năm) 400 35 40 đồng/ha) 350 35 300 30 250 25 200 16.7 370 20 150 15 9 100 170 10 50 5 63 0 0 (năm 2007 2012 2017 ) Doanh thu sản xuất nông nghiệp/1 ha Thu nhập bình quân nông dân/1 năm Nguồn: (Cục thống kê TPHCM, 2018) Hình 2. Doanh thu nông nghiệp/1ha và thu nhập bình quân của nông dân ở TPHCM, giai đoạn 2007 - 2017 3.2.1.7. Thúc đẩy sự hình thành và nghiệp như trang trại, khu nông nghiệp phát triển của các hình thức tổ chức sản công nghệ cao, hợp tác xã nông nghiệp xuất nông nghiệp hiện đại đang dần phát triển và cải tiến để phù hợp Quá trình hội nhập kinh tế quốc tế là với nền nông nghiệp mới và hội nhập kinh nhân tố quan trọng để thúc đẩy sự hình tế quốc tế, cụ thể: thành và phát triển của nhiều hình thức tổ - Khu nông nghiệp công nghệ cao chức lãnh thổ nông nghiệp ở TP.HCM. Khu nông nghiệp công nghệ cao là Các hình thức tổ chức lãnh thổ nông hình thức tổ chức lãnh thổ nông nghiệp chỉ 100
  7. TRẦN QUỐC VIỆT TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC SÀI GÒN mới xuất hiện vài năm gần đây ở nước ta. trại ở ngoại thành TP.HCM có diện tích Ở TP.HCM hiện chỉ có một khu nông không lớn, bình quân chỉ 2,7 ha (cả nước là nghiệp công nghệ cao (thành lập năm 5,7ha/ trang trại). Tuy diện tích nhỏ nhưng 2010) với diện tích 88,26 ha ở huyện Củ do được đầu tư, thâm canh nên đa phần Chi, trong đó có gần 60 ha dành cho nhà trang trại ở ngoại thành TP.HCM đã tạo ra đầu tư. Đây là nơi nghiên cứu đào tạo, giá trị sản xuất trên một đơn vị diện tích chuyển giao công nghệ và sản xuất dịch vụ khá cao. Tỉ suất lợi nhuận trong năm (thu cung cấp giống, vật tư, chế phẩm sinh học nhập/vốn) là 61%. Việc phát triển trang trại phục vụ sản xuất nông nghiệp ứng dụng ở TP.HCM không những đem lại nguồn lợi công nghệ cao trên địa bàn thành phố và cả cho các chủ trang trại mà còn có những nước chủ yếu cho lĩnh vực trồng trọt. Hiện đóng góp đáng kể về kinh tế - xã hội và nay, TPHCM đang triển khai xây dựng môi trường, là mô hình sản xuất đầu tàu Khu Chăn nuôi công nghệ cao ở Bình trong việc chuyển đổi sang nền nông Chánh và Khu Thủy sản công nghệ cao ở nghiệp tại địa phương trong bối cảnh hội Cần Giờ. Với lợi thế là trung tâm nghiên nhập kinh tế quốc tế. cứu, ứng dụng khoa học kĩ thuật trực tiếp - Hợp tác xã nông nghiệp vào ngành nông nghiệp. Đây sẽ là hình Trong những năm gần đây, sản xuất thức tổ chức lãnh thổ có ưu thế nhất trong nông nghiệp ở TP.HCM có xu hướng liên quá trình hội nhập kinh tế quốc tế. kết, hợp tác để giảm chi phí đầu vào và tiêu - Trang trại thụ sản phẩm đầu ra, nhất là trong thời kì Do yêu cầu của kinh tế thị trường, sự hội nhập. Năm 2017, TP.HCM hiện có 49 đổi mới về chính sách đất đai, đầu tư vốn, hợp tác xã nông nghiệp phân bố tại 13/24 nhân lực, mở rộng thị trường tiêu thụ và quận huyện, trong đó Củ Chi có 21 hợp tác hội nhập kinh tế quốc tế đã tạo điều kiện để xã, chiếm 42,8%. Các hợp tác xã hoạt động kinh tế trang trại phát triển một cách nhanh chủ yếu là nông nghiệp và dịch vụ tổng chóng cả về số lượng và chất lượng. Năm hợp, chiếm 60,5%. Nhìn chung, các hợp 2017, TP.HCM có 2.294 trang trại sản xuất tác xã nông nghiệp đã có sự chuyển đổi nông nghiệp, thu hút đến 6.774 lao động nhanh chóng để thích nghi với các hoạt (lao động nữ chiếm 26%) (Cục thống kê động sản xuất, thương mại nông nghiệp TPHCM, 2018). Về quy mô, hầu hết trang đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế. Bảng 1. Số lượng hợp tác xã nông nghiệp ở TP.HCM năm 2017 Loại hình hợp tác xã nông nghiệp Số lượng Tỉ lệ(%) Nông nghiệp – dịch vụ tổng hợp 41 83,6 Nông – công nghiệp 1 2,1 Thủy sản – dịch vụ thủy sản 5 10,2 Sản xuất muối 2 4,1 Tổng 49 100 Nguồn: Liên minh hợp tác xã TP.HCM, 2017 101
  8. SCIENTIFIC JOURNAL OF SAIGON UNIVERSITY No. 69 (03/2020) 3.2.1.8. Thúc đẩy phát triển du lịch chính sách quản lý và đầu tư cho nông nông nghiệp nghiệp từ các nước châu Âu, Bắc Mĩ, Quá trình hội nhập kinh tế quốc tế mở Israel, Nhật Bản như quá trình tích tụ ruộng ra cơ hội lớn cho ngành du lịch. Việc khai đất, sử dụng tiết kiện tài nguyên nông thác mọi lợi thế để phát triển du lịch là điều nghiệp, đầu tư có trọng tâm trọng điểm, liên cần thiết, trong đó có cả thế mạnh về phát kết trong sản xuất nông nghiệp… được các triển nông nghiệp phục vụ cho du lịch. nhà lãnh đạo, quản lý tiếp thu. Từ đó, nó Hiện nay, ở TP.HCM gắn sản xuất nông làm thay đổi tư duy quản lý và chính sách nghiệp với hoạt động dịch vụ khác được phát triển nông nghiệp ở TP.HCM trong mở ra, trong đó mô hình nông nghiệp gắn giai đoạn hiện nay. với du lịch được nông dân thực hiện có 3.2.2. Tác động tiêu cực của hội nhập hiệu quả. Với lợi thế nằm sát cạnh trung kinh tế quốc tế đến phát triển nông nghiệp tâm thành phố lớn, nhiều mô hình kinh ở Thành phố Hồ Chí Minh doanh du lịch gắn với nông nghiệp của 3.2.2.1. Cạnh tranh trên thị trường nông hộ xuất hiện nhiều nơi. Trên vùng đất nông sản ngày càng tăng thép thành đồng Củ Chi với khu du lịch Hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng, nhất miệt vườn Trung An, khu du lịch vườn cây là các hiệp định tự do thương mại được kí ăn trái Bình Mỹ (Củ Chi); điểm du lịch kết sẽ giúp cho hàng hóa lưu thông tự do. truyền thống 18 thôn vườn trầu Bà Điểm Tuy nhiên, nền sản xuất nông nghiệp ở (Hóc Môn), vườn cau đỏ Thạnh Lộc - An TP.HCM còn nhiều hạn chế về chất lượng, Phú Đông (Quận 12), vườn cây ăn trái đặc mẫu mã, thương hiệu nên các mặt hàng sản (Cần Giờ), khu du lịch Vườn Cò, khu nông sản chủ lực bị cạnh tranh rất lớn. nhà vườn Trường Thạnh (Quận 9). Nguyên nhân chính là do hạn chế về năng Không những thu hút du khách trong lực chế biến và xuất khẩu của các doanh nước, nhiều du khách quốc tế cũng đến đây nghiệp nên việc ký kết các đơn hàng để xuất để khám phá nền nông nghiệp nhiệt đới ở khẩu ra nước ngoài còn rất thấp, nhiều khó TP.HCM. Năm 2017, số lượng du khách khăn, các doanh thu từ xuất khẩu còn thấp nước ngoài tham gia du lịch nông nghiệp ở do các khâu chế biến còn thô sơ và hiện nay ngoại thành mặt dù còn ít (khoảng 20 hầu hết chưa có thương hiệu, qua nhiều nghìn lượt) nhưng đã góp phần thúc đẩy khâu trung gian. Quá trình chế biến và bảo loại hình nông nghiệp sinh thái, tăng thu quản, nhiều sản phẩm tổn thất sau thu hoạch nhập cho người nông dân ở thành phố. cả về số lượng và chất lượng hiện vẫn đang 3.2.1.9. Thay đổi tư duy quản lý và còn rất lớn, như lúa gạo hao hụt khoảng 11- chính sách về nông nghiệp 13 %; rau quả, đánh bắt hải sản khoảng 20- Quá trình toàn hội nhập kinh tế quốc tế 25%, muối hao hụt 15%... làm tăng giá đã mở rộng giao lưu, hợp tác với các nước thành sản xuất nguyên liệu và sản phẩm, trên thế giới. Nhiều bài học kinh nghiệm từ giảm chất lượng và giá bán sản phẩm. 102
  9. TRẦN QUỐC VIỆT TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC SÀI GÒN (USD) Nguồn: Viện chăn nuôi, năm 2015 Hình 3. Giá thành sản xuất 1 kg thịt lợn và bò ở TP.HCM so với các nước trên thế giới, năm 2015 Hiện nay, chi phí sản xuất nhiều loại 3.2.2.2. Chịu ảnh hưởng trực tiếp rủi nông sản ở TP.HCM còn cao hơn nhiều ro từ thị trường nông sản quốc tế nước trong khu vực nên khó cạnh tranh về Toàn cầu hóa làm cho thế giới giá. Năm 2015, giá thành sản xuất 1 kg thịt “phẳng” hơn, chỉ cần một sự việc xảy ra ở lợn trong nước là 2,08 USD/kg, cao 1,2 lần bất cứ nơi nào sẽ lan truyền và tác động so với Australia, cao hơn 1,5 lần so với đến toàn bộ thế giới này. Kinh tế là một Hoa Kì. Tương tự, giá thành sản xuất 1 kg lĩnh vực dễ bị tác động nhất, nhất là sự thịt bò trong nước là 2,69 USD/kg, cao hơn biến động giá cả, tiền tệ, tài chính của thị 1,1 lần so với Hoa Kì, vào cao 1,4 lần so trường. Riêng lĩnh vực nông nghiệp, hội với Australia. nhập kinh tế quốc tế càng sâu rộng thì sự Mặc dù nhiều hộ dân ở TP.HCM đã áp phụ thuộc vào biến động thị trường nông dụng các quy trình sản xuất nông nghiệp sản càng lớn. Đơn cử năm 2013, giá tôm tốt như (GAP) và quy trình chế biến tốt trên thế giới giảm mạnh do sản lượng từ (GMP) để đảm bảo chất lượng và an toàn các nước Ấn Độ, Thái Lan, Indonesia vệ sinh nhưng khâu vận chuyển từ nơi sản tăng cao, làm cho giá tôm nuôi của người xuất đến nơi tiêu thụ vẫn còn nhiều bất cập dân Cần Giờ giảm 40% so với năm 2012. đã làm cho chất lượng nông sản bị giảm sút Nhiều nông dân thua lỗ, bỏ ao nuôi trong nhiều. Hiện nay, hàng nông sản nội địa thời gian dài. Theo kết quả đánh giá từ Sở thường thua kém các nước khác từ 15-50% Nông nghiệp và Phát triển nông thôn về giá trị do những chênh lệch về chất TP.HCM, người nuôi tôm Cần Giờ có đến lượng, điều này cũng đồng nghĩa với việc 44,36% hộ nông dân chịu ảnh hưởng bởi hàng hóa nội địa cạnh tranh kém trên thị giá bán sản phẩm và ảnh hưởng trung trường, đặc biệt là tại các thị trường khó bình đến lợi nhuận giảm 20,68%, cao nhất tính như EU, Hoa Kì, Nhật Bản. là 60%. 103
  10. SCIENTIFIC JOURNAL OF SAIGON UNIVERSITY No. 69 (03/2020) 3.2.2.3. Làm giảm diện tích đất nông nghiệp nông hộ. (3) Sản xuất không tập trung, đặc Quá trình hợp tác, giao lưu quốc tế biệt là chăn nuôi gây khó khăn cho kiểm thúc đẩy quá trình đầu tư phát triển cơ sở soát nguồn gốc và dịch bệnh, ảnh hưởng hạ tầng như khu đô thị, hệ thống đường đến thương hiệu và giá trị sản xuất tại các giao thông, khu công nghiệp… qua đó gián nông hộ. Do đó, TP.HCM cần tập trung ra tiếp làm thu hẹp và làm thay đổi cơ cấu sử soát quy hoạch các vùng sản xuất hàng hóa dụng đất nông nghiệp ở TP.HCM. tập trung phù hợp với tình hình mới, đặc Tuy nhiên, tác động gián tiếp của quá biệt phù hợp với quy hoạch nông thôn mới. trình hội nhập kinh tế quốc tế cũng sẽ thúc - Đồng thời, thành phố cần lựa chọn đẩy việc sở hữu hợp lí đất nông nghiệp. loại nông sản phù hợp với sản xuất nông Đến năm 2017, diện tích đất sản xuất nông nghiệp ở đô thị và đáp ứng yêu cầu của thị nghiệp của thành phố là 57.047 ha, chiếm trường. Cụ thể cần tập trung vào sản xuất 54,7% diện tích đất nông nghiệp; so với rau an toàn, hoa cây kiểng, chăn nuôi bò năm 2005 thì diện tích này đã giảm đi hơn sữa, bò thịt, heo cao sản và nuôi trồng thủy 20.000 ha. Diện tích đất lâm nghiệp là sản. Đây là các cây trồng, vật nuôi lợi thế 36.276 ha, chiếm 34,79%; tăng 2,7 ha so cạnh tranh trên thị trường và phù hợp với với năm 2005. Diện tích đất nuôi trồng sản xuất nông nghiệp ở TP.HCM. thủy sản là 9.473 ha, chiếm 9,08%; giảm 3.3.2. Giải pháp về đào tạo, nâng cao 300 ha so với năm 2005. Diện tích đất làm chất lượng lao động nông nghiệp muối là 1.000 ha, chiếm 0,96%; giảm 246 Lực lượng lao động trong nông nghiệp ha so với năm 2005 (Cục thống kê ở TP.HCM có trình độ và kĩ năng cao hơn TP.HCM, 2018). so với các tỉnh, thành khác trong cả nước. 3.3. Một số giải pháp phát triển nông Tuy nhiên, với yêu cầu của nền nông nghiệp ở Thành phố Hồ Chí Minh trong nghiệp tại đô thị và hội nhập thì cần tập quá trình hội nhập kinh tế quốc tế trung đào tạo, nâng cao về trình độ, kĩ năng Để nông nghiệp ở TP.HCM phát triển và nghiệp vụ sản xuất nông nghiệp cho nhanh và bền vững trong quá trình hội người nông dân. Thường xuyên mở các lớp nhập kinh tế quốc tế, theo tôi cần thực hiện tập huấn, chuyển giao khoa học công nghệ đồng bộ các giải pháp sau: cho nông dân tại nông hộ, giúp họ chủ 3.3.1. Giải pháp về quy hoạch vùng động trong sản xuất. Hỗ trợ nông dân sang sản xuất và lựa chọn phát triển nông sản nước ngoài như Israel, Hàn Quốc, Nhật chủ lực Bản, Thái Lan học tập kinh nghiệm sản Quy hoạch vùng sản xuất nông nghiệp xuất nông nghiệp. hàng hóa là yêu cầu cấp thiết vì: (1) Quy Công tác đào tạo phải tập trung vào mô sản xuất chủ yếu nhỏ lẻ, chất lượng thái độ, nhận thức của lao động về những không đồng đều, thị trường tiêu thụ chủ yêu cầu mới đối với nền sản xuất nông yếu tại địa phương, giá cả thấp không ổn nghiệp hiện đại và hội nhập kinh tế thế định và khó cạnh tranh với các mặt hàng giới. Giải pháp này được thực hiện tốt sẽ là nhập khẩu. (2) Nông dân ở TP.HCM vẫn đòn bẩy để phát triển nông nghiệp tại còn sản xuất theo phong trào và việc được TP.HCM. mùa, mất giá vẫn diễn ra thường xuyên, 3.3.3. Giải pháp về nâng cao năng lực ảnh hưởng rất lớn đến hiệu quả sản xuất tại cạnh tranh nông sản 104
  11. TRẦN QUỐC VIỆT TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC SÀI GÒN + Tăng cường xúc tiến thương mại Đối với liên kết giữa nhà nông, nhà Nhà nước và các doanh nghiệp cần hỗ nước, nhà khoa học và nhà doanh nghiệp, trợ nông hộ sản xuất nông nghiệp xúc tiến cần phân vai giữa ba nhà khoa học, doanh thương mại qua các hội nghị, hội thảo, hội nghiệp và nông dân như ba đỉnh của tam chợ triển lãm, hội chợ tiêu dùng nông sản. giác đều, còn Nhà nước ở trọng tâm của Đồng thời, xây dựng thương hiệu nông sản tam giác với vai trò kiến tạo, tạo lập luật cho các hộ dân có cùng sản xuất chung loại chơi, trọng tài và chế tài cho liên kết này. sản phẩm nông nghiệp; khuyến khích việc Đồng thời, trong liên kết sản xuất cần chú dán tem, nhãn, xây dựng thương hiệu và ý đến quy hoạch vùng về nguyên liệu, chỉ dẫn địa lí cho các mặc hàng chủ lực phương thức sản xuất, nhà máy chế biến, như rau an toàn, bò sữa, hoa cây kiểng. trung tâm nghiên cứu, trung tâm hỗ trợ + Tăng cường đầu tư khoa học công nông dân, chính sách tín dụng và xúc tiến nghệ thương mại để phát huy tối đa thế mạnh Đầu tư có trọng điểm những mặt hàng liên kết sản xuất nông nghiệp ở TP.HCM. nông sản có lợi thế cạnh tranh như rau an 3.3.5. Giải pháp về quản lý sản xuất và toàn, hoa cây kiểng, bò sữa. Tập trung giải hỗ trợ vốn quyết vấn đề tồn tại về kiểm dịch động Thay đổi tư duy về quản lý và sản xuất thực vật, vệ sinh an toàn thực phẩm và nông nghiệp: tiêu chuẩn quy trình sản xuất sạch. Đồng Cơ chế thị trường sẽ đào thải những thời, chuẩn hóa, luật hóa các quy trình sản hoạt động sản xuất kém hiệu quả. Muốn tồn xuất, áp dụng các tiêu chuẩn quốc tế được tại trong nền kinh tế thị trường thì Cơ quan thừa nhận để tạo nên nông sản có chất Nhà nước phải thay đổi cơ chế quản lý phù lượng, đủ sức cạnh tranh trên thị trường. hợp với sự phát triển thông qua sự điều + Tăng cường quản lý sản xuất chỉnh các chính sách, kế hoạch và mô hình Đối với mỗi nông hộ, để nâng cao quản lý; đồng thời bản thân người nông dân năng lực cạnh tranh cần thực hiện tốt khâu cũng phải thay đổi ý thức trong sản xuất quản lí sản xuất từ đầu vào đến đầu ra cho nông nghiệp để những nông sản làm ra đáp nông sản. Cần thực hiện ghi chép chi tiết ứng được yêu cầu thị trường. quy trình sản xuất, tạo điều kiện cho quản Hỗ trợ vốn cho nông dân và doanh lí nguồn giống, thức ăn, phân bón, chu kì nghiệp sinh trưởng và khi bán ra thị trường có thể Nông dân muốn đẩy mạnh sản xuất, truy thu được nguồn gốc rõ ràng. chuyển đổi cơ cấu cây trồng vật nuôi và 3.3.4. Giải pháp về tăng cường liên kết ứng dụng khoa học công nghệ đòi hỏi phải trong sản xuất nông nghiệp có nguồn vốn nhất định. Thành phố cần hỗ Để hội nhập sâu rộng, việc liên kết trợ vốn và ưu tiên lãi suất cho lĩnh vực này trong sản xuất nông nghiệp là yêu cầu tất để nông dân và doanh nghiệp được tiếp cận yếu. Bên cạnh những hợp tác xã, tổ hợp tác người vốn đầu tư cho sản xuất. trong sản xuất và tiêu thụ nông sản hiện tại, 4. Kết luận TP.HCM cần khuyết khích người dân tham Quá trình hội nhập kinh tế quốc tế đã gia vào các tổ chức liên kết này để đảm bảo và đang ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát quyền lợi về kinh tế và giảm rủi ro về giá triển kinh tế nói chung và của nông nghiệp cả trên thị trường. ở TP.HCM nói riêng. Nó mang lại những 105
  12. SCIENTIFIC JOURNAL OF SAIGON UNIVERSITY No. 69 (03/2020) thuận lợi cho sản xuất nông nghiệp như nông nghiệp ở TP.HCM nhanh và bền giúp mở rộng thị trường xuất khẩu nông vững, đáp ứng yêu cầu của nền nông sản, thu hút vốn đầu tư, thúc đẩy chuyển nghiệp đô thị hiện đại. Người sản xuất dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp và gia tăng nông nghiệp, nhà nước và doanh nghiệp hiệu quả sản xuất. Tuy nhiên, hội nhập phải tăng cường liên kết, lựa chọn các nông cũng kèm theo những tác động tiêu cực sản chủ lực có lợi thế cạnh tranh, đào tạo không nhỏ như gia tăng và chịu nhiều rủi và nâng cao chất lượng lao động trong ro do biến động thị trường, gia tăng sức nông nghiệp, thay đổi tư duy quản lý và tổ cạnh tranh nông sản. chức sản xuất để đáp ứng yêu cầu của nền Biết tận dụng cơ hội và hạn chế những nông nghiệp hiện đại và hội nhập kinh tế thách thức là điều cần thiết để phát triển quốc tế. TÀI LIỆU THAM KHẢO Cục thống kê TP.HCM. (2018). Niên giám thống kê 2017. TP.HCM: NXB Thống kê. Vũ Văn Phúc. (2016). Hội nhập kinh tế quốc tế - 30 năm nhìn lại. Hà Nội: NXB Chính trị Quốc gia sự thật. Phạm S. (2014). Nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao là yêu cầu tất yếu để hội nhập quốc tế. Hà Nội: NXB Khoa học kĩ thuật. Đặng Kim Sơn. (2010). Đổi mới chính sách Nông nghiệp Việt Nam – Bối cảnh, nhu cầu và triển vọng. Hà Nội: NXB Chính trị Quốc gia. United Nations. (2000). Economic Globalization: Trends, Risks and Risk Prevention. New York. Uỷ Ban Nhân Dân TP.HCM. (2016). Chương trình xúc tiến thương mại tiêu thụ nông, lâm và thủy sản trên địa bàn TP.HCM giai đoạn 2016 – 2020. TPHCM. Ngày nhận bài: 02/01/2020 Biên tập xong: 15/3/2020 Duyệt đăng: 20/3/2020 106
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2