Tác động về mặt tài chính và dự đoán khả năng xuất hiện dịch bệnh của mô hình nuôi tôm thẻ chân trắng thâm canh ở tỉnh Sóc Trăng

Tạp chı́ Khoa học Trường Đại học Cầ n Thơ<br /> <br /> Tập 52, Phần B (2017): 103-112<br /> <br /> DOI:10.22144/ctu.jvn.2017.130<br /> <br /> TÁC ĐỘNG VỀ MẶT TÀI CHÍNH VÀ DỰ ĐOÁN KHẢ NĂNG XUẤT HIỆN DỊCH BỆNH<br /> CỦA MÔ HÌNH NUÔI TÔM THẺ CHÂN TRẮNG THÂM CANH Ở TỈNH SÓC TRĂNG<br /> Nguyễn Thị Kim Quyên, Huỳnh Văn Hiền và Lê Thị Ngọc Anh<br /> Khoa Thủy sản, Trường Đại học Cần Thơ<br /> Thông tin chung:<br /> Ngày nhận bài: 16/01/2017<br /> Ngày nhận bài sửa: 15/07/2017<br /> Ngày duyệt đăng: 31/10/2017<br /> <br /> Title:<br /> Impact of diseases on financial<br /> efficiency and probability of<br /> disease occurence of intensive<br /> white leg shrimp farming<br /> model in Soc Trang province<br /> Từ khóa:<br /> Dịch bệnh, kỹ thuật và tài<br /> chính, tôm thẻ chân trắng<br /> Keywords:<br /> Disease, financial and<br /> technical, white leg shrimp<br /> <br /> ABSTRACT<br /> This study was conducted from January 2016 to December 2016 through<br /> interviewing directly 100 shrimp farming farmers, including 50 farmers<br /> who have diseased ponds and 50 farmers who have no diseased ponds in<br /> order to evaluate financial impact of diseases on this model in Soc Trăng<br /> province. Results showed that harvesting productivity of diseased ponds<br /> (1.35±0.96 tons/ha/crop) was much lower than that of another group<br /> (7.75±4.19 tons/ha/crop). The households with disease ponds lost an<br /> average amount of 142±107 million VND/ha/crop, while households with<br /> no desease ponds had an average profit of 465±235 million<br /> VND/ha/crop. Binary logistic model, three factors affecting possibility of<br /> disease occurrence included water level of pond, stocking density, fry<br /> test. The most typical difficulty of the model was shrimp diseases.<br /> TÓM TẮT<br /> Nghiên cứu được thực hiện từ tháng 01/2016 đến 12/2016 thông qua<br /> phỏng vấn trực tiếp 100 hộ nuôi tôm thẻ chân trắng (TTCT) thâm canh<br /> gồm 50 hộ có ao tôm không bị bệnh và 50 hộ có ao tôm bị bệnh nhằm<br /> đánh giá tác động về mặt tài chính của dịch bệnh trong mô hình nuôi<br /> TTCT thâm canh ở tỉnh Sóc Trăng. Kết quả nghiên cứu cho thấy năng<br /> suất thu hoạch của những hộ có ao tôm bị bệnh (1,35±0,96 tấn/ha/vụ)<br /> thấp hơn nhiều so với những hộ có ao tôm không bị bệnh (7,75±4,19<br /> tấn/ha/vụ). Những hộ có ao tôm bị bệnh lỗ trung bình 142±107 triệu<br /> đồng/ha/vụ, trong khi những hộ có ao tôm không bị bệnh có lợi nhuận<br /> trung bình là 465±235 triệu đồng/ha/vụ. Qua phân tích hồi quy Binary<br /> Logistic xác định được ba yếu tố ảnh hưởng đến khả năng xuất hiện dịch<br /> bệnh là mực nước ao nuôi, mật độ thả, xét nghiệm con giống. Khó khăn<br /> điển hình nhất của mô hình này vẫn là dịch bệnh.<br /> <br /> Trích dẫn: Nguyễn Thị Kim Quyên, Huỳnh Văn Hiền và Lê Thị Ngọc Anh, 2017. Tác động về mặt tài chính<br /> và dự đoán khả năng xuất hiện dịch bệnh của mô hình nuôi tôm thẻ chân trắng thâm canh ở tỉnh<br /> Sóc Trăng. Tạp chí Khoa học Trường Đại học Cần Thơ. 52b: 103-112.<br /> 1 GIỚI THIỆU<br /> 1.1 Đặt vấn đề<br /> <br /> kể. Xuất khẩu thuỷ sản của cả nước năm 2015 ước<br /> đạt 6,7 tỷ USD (Tổng cục Thống kê, 2015). Đồng<br /> bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) chiếm hơn 93%<br /> diện tích và đóng góp hơn 82% tổng sản lượng tôm<br /> nuôi của cả nước. Trong đó, diện tích nuôi tôm thẻ<br /> chân trắng (TTCT) đạt 67 nghìn ha, với sản lượng<br /> đạt 245 nghìn tấn (Tổng cục Thống kê, 2015).<br /> <br /> Ngành thuỷ sản Việt Nam ngày càng mở rộng<br /> và có vai trò quan trọng trong sự phát triển kinh tế<br /> đất nước. Từ năm 1995 đến nay, sản lượng nuôi<br /> trồng thuỷ sản (NTTS) của cả nước tăng lên đáng<br /> <br /> 103<br /> <br /> Tạp chı́ Khoa học Trường Đại học Cầ n Thơ<br /> <br /> Tập 52, Phần B (2017): 103-112<br /> <br /> về tác động của dịch bệnh lên hiệu quả tài chính<br /> của mô hình, đề tài “Tác động của dịch bệnh lên<br /> hiệu quả tài chính của mô hình nuôi tôm thẻ<br /> chân trắng thâm canh ở tỉnh Sóc Trăng” được<br /> thực hiện nhằm đánh giá tác động về mặt tài chính<br /> của dịch bệnh trong mô hình nuôi TTCT thâm canh<br /> ở tỉnh Sóc Trăng, tìm ra các yếu tố ảnh hưởng đến<br /> khả năng xuất hiện dịch bệnh trên mô hình nuôi<br /> TTCT thâm canh; từ đó đề xuất một số giải pháp<br /> nhằm hạn chế các tác động của dịch bệnh và nâng<br /> cao hiệu quả tài chính của mô hình nuôi TTCT<br /> thâm canh.<br /> <br /> Sóc Trăng là một tỉnh trong khu vực ĐBSCL,<br /> nằm ở hạ lưu sông Hậu, tiếp giáp biển Đông nên có<br /> lợi thế rất lớn về NTTS. Tỉnh Sóc Trăng có diện<br /> tích mặt nước NTTS là 68,4 nghìn ha, sản lượng<br /> đạt 148,324 nghìn tấn (Tổng cục Thống kê, 2015);<br /> trong đó diện tích nuôi TTCT là 27.146 ha, với sản<br /> lượng đạt 65.900 tấn. Hiện nay, nghề nuôi tôm<br /> nước lợ nói chung và TTCT nói riêng đang gặp<br /> khó khăn do dịch bệnh trên tôm bùng phát mạnh.<br /> Thời tiết biến động và không thuận lợi, nắng nóng<br /> bất thường ở các tỉnh ĐBSCL do đó dịch bệnh tôm<br /> xảy ra ở nhiều vùng nuôi, gây thiệt hại lớn cho<br /> người nuôi. Các bệnh như đốm trắng, đầu vàng,<br /> gan tụy, phân trắng, đỏ thân là các bệnh phổ biến<br /> chưa được kiểm soát tốt. Sóc Trăng là tỉnh bị thiệt<br /> hại lớn do dịch bệnh trên tôm. Năm 2015, diện tích<br /> thiệt hại của tỉnh là gần 14 nghìn ha, trong đó thiệt<br /> hại mất trắng là hơn 11 nghìn ha, chủ yếu là do<br /> bệnh đốm trắng và đỏ thân (Sở Nông nghiệp và<br /> Phát triển nông thôn Sóc Trăng, 2015). Để hiểu rõ<br /> <br /> 2 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> 2.1 Thời gian và địa điểm nghiên cứu<br /> Đề tài được thực hiện từ tháng 1/2016 đến<br /> tháng 12/2016, tại huyện Trần Đề và Mỹ Xuyên<br /> (Hình 1). Đây là hai huyện đại diện cho mô hình<br /> nuôi TTCT thâm canh của tỉnh.<br /> <br /> Hình 1: Bản đồ hành chính tỉnh Sóc Trăng chỉ địa bàn thu mẫu<br /> (Nguồn: Cổng thông tin điện tử tỉnh Sóc Trăng, 2016)<br /> <br /> 2.2 Phương pháp thu số liệu<br /> <br /> Số liệu sơ cấp: Được thu thập bằng cách phỏng<br /> vấn trực tiếp các hộ nuôi TTCT thâm canh tại<br /> huyện Trần Đề và Mỹ Xuyên – hai huyện có diện<br /> tích nuôi TTCT lớn của tỉnh - sử dụng bảng câu hỏi<br /> soạn sẵn, chọn mẫu theo phương pháp ngẫu nhiên<br /> từ danh sách hộ nuôi được cung cấp từ Phòng<br /> Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện, số liệu<br /> vụ 1 năm 2016. Việc tiếp cận các hộ nuôi được hỗ<br /> trợ bởi cán bộ thủy sản tại huyện được chọn khảo<br /> sát. Theo ý kiến từ cán bộ quản lý và kinh nghiệm<br /> <br /> Số liệu thứ cấp: Các số liệu thứ cấp được thu<br /> thập thông qua các báo cáo, bản tin thuỷ sản của<br /> Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Sở Nông<br /> nghiệp và Phát triển nông thôn, các báo cáo định<br /> kỳ, tổng kết hàng năm của các cơ quan chuyên<br /> ngành, Tổng cục Thuỷ sản, Tổng cục Thống kê.<br /> Nội dung thu thập gồm các số liệu về diện tích, sản<br /> lượng, dịch bệnh, thuận lợi, khó khăn của mô hình<br /> nuôi.<br /> 104<br /> <br /> Tạp chı́ Khoa học Trường Đại học Cầ n Thơ<br /> <br /> Tập 52, Phần B (2017): 103-112<br /> <br /> kỹ thuật chủ yếu giữa hộ nuôi có bệnh và hộ nuôi<br /> không bệnh.<br /> <br /> của người dân, tôm nuôi chỉ được thu hoạch sớm<br /> khi có bệnh và nếu tôm được thu hoạch từ sau 60<br /> ngày nuôi thì hộ nuôi sẽ không bị thua lỗ về mặt tài<br /> chính, do đó, cơ sở để phân chia nhóm hộ có ao<br /> tôm bị bệnh và không bị bệnh sẽ lấy thời điểm thu<br /> hoạch làm mốc để xác định hộ có ao tôm bị bệnh<br /> (thu trước 60 ngày nuôi) và hộ có ao tôm không bị<br /> bệnh (thu hoạch sau 60 ngày nuôi). Tổng cỡ mẫu là<br /> 356, sau đó dựa vào tiêu chí thời điểm thu hoạch để<br /> lựa chọn ra 100 hộ, trong đó gồm 50 hộ có ao tôm<br /> không bị bệnh (có thời gian nuôi đến khi thu hoạch<br /> > 60 ngày) và 50 hộ có ao tôm bị bệnh (thời điểm<br /> thu hoạch < 60 ngày nuôi). Các thông tin được<br /> phỏng vấn bao gồm: thông tin chung về chủ hộ<br /> (tên, tuổi, trình độ văn hoá, trình độ chuyên môn,<br /> loại hình, quy mô sản xuất), thông tin về hoạt động<br /> nuôi (diện tích nuôi, số ao nuôi, độ sâu mực nước,<br /> số vụ nuôi, mật độ thả, kích cỡ con giống, thời gian<br /> nuôi, hệ số FCR, tổng sản lượng), thông tin về dịch<br /> bệnh (loại bệnh, diện tích nuôi, diện tích bị thiệt<br /> hại), thông tin về tài chính (chi phí cố định, chi phí<br /> biến đổi, doanh thu, lợi nhuận), những thuận lợi và<br /> khó khăn của mô hình nuôi TTCT.<br /> 2.3 Phương pháp xử lý và phân tích số liệu<br /> Số liệu điều tra sau khi thu thập được hiệu<br /> chỉnh, mã hoá và nhập vào máy tính, sử dụng phần<br /> mềm Excel và SPSS 18.0 để xử lý bằng các<br /> phương pháp.<br /> Phương pháp thống kê mô tả: Qua việc tính<br /> toán các giá trị trung bình, độ lệch chuẩn, giá trị<br /> lớn nhất, giá trị nhỏ nhất, tần xuất xuất hiện, tỷ lệ<br /> phần trăm. Nhằm mô tả đặc điểm của hộ nuôi, các<br /> thông tin về chủ hộ, thông tin về hoạt động nuôi<br /> TTCT thâm canh.<br /> Phương pháp kiểm định thống kê independent<br /> sample T-test: Dùng để kiểm định sự khác biệt các<br /> giá trị trung bình của một số chỉ tiêu tài chính và<br /> <br /> Phương pháp phân tích hồi qui Binary logistic:<br /> Dùng để xác định các yếu tố ảnh hưởng đến khả<br /> năng xuất hiện dịch bệnh trên mô hình nuôi TTCT<br /> thâm canh. Phương trình hồi quy Binary Logistic<br /> như sau:<br /> P(Y=1)/P(Y=0) = e^ bo<br /> <br /> ⋯<br /> <br /> Trong đó:<br /> P(Y=1)/P(Y=0): khả năng (xác suất) dịch bệnh<br /> xảy ra (có giá trị từ 0= không có bệnh đén 1= có<br /> bệnh); P(Y=1): Xác suất xảy ra bệnh; P(Y=0): Xác<br /> suất không xảy ra bệnh<br /> Xi : Các biến độc lập.<br /> Bi : Các hệ số.<br /> e : Log của cơ số e (e=2.714)<br /> 3 KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN<br /> 3.1 Những thông tin chung về chủ hộ<br /> Tuổi trung bình của hộ nuôi TTCT là 48,3±12,3<br /> tuổi, chủ yếu là độ tuổi trung niên. Đa số các hộ<br /> nuôi sử dụng lao động gia đình, chỉ có 31% hộ có<br /> ao tôm không bị bệnh và 18% hộ có ao tôm bị<br /> bệnh thuê lao động. Những hộ có ao tôm bị bệnh<br /> thuê lao động nhiều hơn do có diện tích nuôi lớn,<br /> nhiều ao nuôi hơn nên cần nhiều lao động để có thể<br /> chăm sóc và quản lý ao nuôi (Bảng 1). Số năm<br /> kinh nghiệm nuôi tôm trung bình của người nuôi là<br /> 10,8±4,15 năm. Kinh nghiệm nuôi TTCT của hộ có<br /> ao tôm không bị bệnh cao hơn so với những hộ có<br /> ao tôm bị bệnh. Tuy nhiên, các chỉ tiêu giữa hộ có<br /> ao tôm bị bệnh và không bị bệnh cũng không quá<br /> khác biệt vì khảo sát này được thực hiện ở cùng<br /> một vùng.<br /> <br /> Bảng 1: Thông tin về tuổi, lao động và kinh nghiệm của các hộ nuôi<br /> Không bệnh<br /> TB±ĐLC<br /> 48,7±13,0a<br /> 2,16±1,04a<br /> 1,94±2,14a<br /> 10,7±4,44a<br /> 3,72±1,13a<br /> <br /> Nội dung<br /> Tuổi của chủ hộ nuôi TTCT (tuổi)<br /> Số lao động tham gia mô hình (người/hộ)<br /> Số lao động thuê thường xuyên (người/hộ)<br /> Số năm kinh nghiệm nuôi tôm (năm)<br /> Số năm kinh nghiệm nuôi TTCT (năm)<br /> <br /> Có bệnh<br /> TB±ĐLC<br /> 47,9±11,5a<br /> 2,12±1,12a<br /> 4,00±2,28b<br /> 10,9±3,89a<br /> 3,62±1,14a<br /> <br /> Tổng chung<br /> TB±ĐLC<br /> 48,3±12,3<br /> 2,14±1,07<br /> 2,75±2,38<br /> 10,8±4,15<br /> 3,67±1,13<br /> <br /> Ghi chú: Có cùng chữ cái trong cùng một hàng thì có sự khác biệt không có ý nghĩa thống kê (p>0,05)<br /> (Nguồn: Số liệu khảo sát, 2016)<br /> <br /> Về trình độ học vấn, các chủ hộ có ao tôm<br /> không bị bệnh có trình độ cao hơn các hộ có ao<br /> tôm bị bệnh với 18% số hộ có trình độ đại học/cao<br /> đẳng trong khi có đến 42% hộ có ao tôm bị bệnh có<br /> trình độ cấp 2 (Bảng 2). Trình độ học vấn cao có<br /> thể là một trong những nguyên nhân giúp các hộ<br /> <br /> nuôi dễ dàng tiếp thu và áp dụng các tiến bộ khoa<br /> học kỹ thuật vào sản xuất, nâng cao năng suất,<br /> phòng chống dịch bệnh trên tôm nuôi (Nguyễn Thị<br /> Kim Quyên và ctv., 2012; Nguyễn Thị Kim Quyên<br /> và Lê Phương Trúc, 2016).<br /> <br /> 105<br /> <br /> Tạp chı́ Khoa học Trường Đại học Cầ n Thơ<br /> <br /> Tập 52, Phần B (2017): 103-112<br /> <br /> Bảng 2: Thông tin về trình độ học vấn của chủ hộ<br /> Trình độ<br /> Cấp 1<br /> Cấp 2<br /> Cấp 3<br /> Đại học/Cao đẳng<br /> <br /> Không bệnh<br /> N<br /> 14<br /> 15<br /> 12<br /> 9<br /> <br /> %<br /> 28<br /> 30<br /> 24<br /> 18<br /> <br /> Có bệnh<br /> N<br /> 16<br /> 21<br /> 9<br /> 4<br /> <br /> %<br /> 32<br /> 42<br /> 18<br /> 8<br /> <br /> (Nguồn: Số liệu khảo sát, 2016)<br /> <br /> nước trước khi đưa vào ao nuôi (Nguyễn Thanh<br /> Phương và Trần Ngọc Hải, 2004). Diện tích ao<br /> lắng trung bình của hộ có ao tôm không bị bệnh là<br /> 2.257±1.320 m2/hộ, cao hơn so với những hộ có ao<br /> tôm bị bệnh (1.874±888 m2/hộ). Ao lắng dùng để<br /> chứa, xử lý nước trước khi cấp vào ao nuôi, nhằm<br /> hạn chế, ngăn ngừa các tác nhân có hại cho ao nuôi<br /> như mầm bệnh, tôm cá tạp. Những hộ có ao tôm<br /> không bị bệnh đã ý thức được tầm quan trọng của<br /> ao lắng nên đã đầu tư nhiều hơn vào ao lắng. Kết<br /> quả khảo sát từ Bảng 3 cho thấy độ sâu ao nuôi<br /> trung bình của hộ có ao tôm không bị bệnh và hộ<br /> có ao tôm bị bệnh tương ứng là 1,46±0,12 m và<br /> 1,22±0,22 m. Độ sâu ao nuôi càng lớn thì tôm càng<br /> ít khả năng bị bệnh do tôm có không gian rộng để<br /> sống và hoạt động, không bị chèn ép nhau.<br /> <br /> 3.2 Khía cạnh kỹ thuật của mô hình nuôi<br /> TTCT ở tỉnh Sóc Trăng<br /> Quy mô sản xuất của hộ có ao tôm không bị<br /> bệnh nhỏ hơn các hộ có ao tôm bị bệnh. Diện tích<br /> thả nuôi càng lớn thì việc chăm sóc và quản lý gặp<br /> nhiều khó khăn, dễ bị nhiễm bệnh hơn qui mô nuôi<br /> nhỏ. Hơn nữa, diện tích ao nuôi quá lớn sẽ gây khó<br /> khăn cho người nuôi trong khâu chăm sóc và quản<br /> lý sức khỏe tôm nuôi (Phạm Minh Tiến và Trương<br /> Hoàng Minh, 2010). Các chỉ tiêu về tổng diện tích<br /> đất, diện tích mặt nước và diện tích ao thì hộ có ao<br /> tôm không bị bệnh đều nhỏ hơn hộ có ao tôm bị<br /> bệnh. Tuy nhiên, sự khác biệt không có ý nghĩa<br /> thống kê (p>0,05) (Bảng 3). Ao lắng là điều kiện<br /> bắt buộc trong các hệ thống nuôi thâm canh và bán<br /> thâm canh, ao lắng có chức năng giữ nước và xử lý<br /> Bảng 3: Kết cấu hệ thống ao nuôi TTCT<br /> Chỉ tiêu<br /> Tổng diện tích đất của chủ hộ (m2/hộ)<br /> Diện tích mặt nước nuôi TTCT của hộ (m2/hộ)<br /> Diện tích trung bình ao của hộ (m2/ao)<br /> Số ao trung bình của hộ (ao/hộ)<br /> Diện tích ao lắng của hộ (nếu có) (m2/hộ)<br /> Số ao lắng của hộ (ao/hộ)<br /> Độ sâu mực nước (m)<br /> <br /> Không bệnh<br /> TB±ĐLC<br /> 11.990±3.966a<br /> 9.340±3.212a<br /> 3.869±987a<br /> 2,50±0,93a<br /> 2.257±1.320a<br /> 1,04±0,64a<br /> 1,46±0,12a<br /> <br /> Có bệnh<br /> TB±ĐLC<br /> 13.906±6.571a<br /> 10.470±5.173a<br /> 3.960±1.151a<br /> 2,60±1,14a<br /> 1.874±888a<br /> 0,98±0,56a<br /> 1,22±0,22b<br /> <br /> Tổng (N=100)<br /> TB±ĐLC<br /> 12.948±5.485<br /> 9.905±4.322<br /> 3.913±1.067<br /> 2,55±1,04<br /> 2.083±1.153<br /> 1,01±0,61<br /> 1,34±0,22<br /> <br /> Ghi chú: Có cùng chữ cái trong cùng một hàng thì có sự khác biệt không có ý nghĩa thống kê (p>0,05)<br /> (Nguồn: Số liệu khảo sát, 2016)<br /> <br /> Hiện nay, TTCT được nuôi quanh năm, nhưng<br /> được thả giống chủ yếu vào tháng 1, 5, 10 dương<br /> lịch theo lịch thời vụ của địa phương và theo thời<br /> tiết. Hộ có ao tôm bị bệnh có thời gian nuôi ngắn<br /> hơn do việc nhiễm bệnh dẫn đến yêu cầu thu hoạch<br /> sớm (34,9±10,2 ngày/vụ) hoặc bỏ ao. Thời gian<br /> nuôi trung bình của hộ có ao tôm không bị bệnh là<br /> 83,2±11,1 ngày/vụ, kết quả này gần bằng với kết<br /> quả nghiên cứu của Nguyễn Thanh Long và Huỳnh<br /> Văn Hiền (2014) ở Cà Mau là 87,4±16,4 ngày/vụ<br /> (Bảng 4).<br /> <br /> Những hộ có ao tôm bị bệnh thường thả giống<br /> với mật độ cao hơn (89,4±19,1 con/m2) so với<br /> những hộ có ao tôm không bị bệnh (71,3±19,7<br /> con/m2). Những hộ có mật độ tôm thả cao hơn có<br /> xu hướng dễ bị bệnh hơn do mất cân bằng trong ao<br /> nuôi, thiếu thức ăn dẫn đến dịch bệnh. Nguồn gốc<br /> con giống TTCT chủ yếu là từ các tỉnh miền Trung<br /> (79%) được các trại kinh doanh giống mua về ương<br /> và bán lại cho người dân, số còn lại mua con giống<br /> có nguồn gốc ở ĐBSCL hoặc trong tỉnh.<br /> <br /> 106<br /> <br /> Tạp chı́ Khoa học Trường Đại học Cầ n Thơ<br /> <br /> Tập 52, Phần B (2017): 103-112<br /> <br /> Bảng 4: Thông tin về kỹ thuật của mô hình nuôi TTCT<br /> Không bệnh<br /> TB±ĐLC<br /> 83,2a±11,1<br /> 71,3a±19,7<br /> 8,35a±4,49<br /> 6,17a±2,16<br /> 1,13a±0,11<br /> 53,2a±11,6<br /> 7,75a±4,19<br /> <br /> Chỉ tiêu<br /> Thời gian nuôi (ngày/vụ)<br /> Mật độ thả (con/m2)<br /> Lượng nước thay (%)<br /> Lượng thức ăn (tấn/ha/vụ)<br /> Hệ số tiêu tốn thức ăn (FCR)<br /> Kích cỡ thu hoạch (con/kg)<br /> Năng suất (tấn/ha/vụ)<br /> <br /> Có bệnh<br /> TB±ĐLC<br /> 34,9b±10,2<br /> 89,4b±19,1<br /> 9,15a±4,23<br /> 2,81b±2,21<br /> 1,25a±0,46<br /> 152b±37,0<br /> 1,35b±0,96<br /> <br /> Tổng (N=100)<br /> TB±ĐLC<br /> 59,1±26,5<br /> 80,3±21,3<br /> 8,75±4,36<br /> 4,49±2,75<br /> 1,19±0,33<br /> 102±56,7<br /> 4,55±4,41<br /> <br /> Ghi chú: Có cùng chữ cái trong cùng một hàng thì có sự khác biệt không có ý nghĩa thống kê (p>0,05)<br /> (Nguồn: Số liệu khảo sát, 2016)<br /> <br /> là 56,4±29,8 triệu đồng/ha/vụ, thấp hơn những hộ<br /> có ao tôm bị bệnh (65,0±32,8 triệu đồng/ha/vụ),<br /> chiếm lần lượt là 14,0% và 34,2% trong tổng chi<br /> phí, chủ yếu là chi phí khấu hao cho việc đào ao,<br /> hệ thống quạt nước, xây cống, hệ thống cấp nước<br /> và máy bơm.<br /> <br /> Thức ăn cho TTCT hoàn toàn bằng thức ăn<br /> công nghiệp. Lợi thế của TTCT là yêu cầu về đạm<br /> trong thức ăn không cao (25-35%) tôm vẫn tăng<br /> trưởng tốt (Trần Ngọc Hải và Nguyễn Thanh<br /> Phương, 2009). Hệ số tiêu tốn thức ăn (FCR) trung<br /> bình của hộ có ao tôm không bị bệnh là 1,13 thấp<br /> hơn so với những hộ có ao tôm bị bệnh<br /> (1,25±0,46). Nguyên nhân là do sản lượng tôm thu<br /> hoạch được của những hộ có ao tôm bị bệnh là rất<br /> ít so với lượng thức ăn đã bỏ ra. Tuy nhiên, sự khác<br /> biệt này không có ý nghĩa thống kê. Những hộ có<br /> ao tôm không bị bệnh có thời gian nuôi lâu hơn do<br /> đó kích cỡ tôm thu hoạch (53,2±11,6 con/kg) cũng<br /> lớn hơn nhiều so với hộ có ao tôm bị bệnh<br /> (152±37,0 con/kg). Năng suất của hộ có ao tôm bị<br /> bệnh thấp hơn nhiều so với những hộ có ao tôm<br /> không bị bệnh (thiệt hại hơn 6 tấn/ha/vụ), mức thiệt<br /> hại này là rất lớn (Bảng 4) cho thấy dịch bệnh là<br /> nguyên nhân hàng đầu dẫn đến thua lỗ đối với<br /> những hộ nuôi TTCT ở Sóc Trăng.<br /> 3.3 Một số thông tin tài chính của mô hình<br /> nuôi TTCT thâm canh<br /> <br /> Trong các khoản chi phí biến đổi thì chi phí<br /> thức ăn, chi phí giống và chi phí thuốc là ba khoản<br /> chi phí lớn nhất có ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu<br /> quả nuôi tôm cũng như chất lượng tôm nguyên liệu<br /> (Lê Xuân Sinh và ctv., 2006). Chi phí thức ăn của<br /> hộ có ao tôm bị bệnh chiếm tỷ lệ 37,5% thấp hơn<br /> so với những hộ có ao tôm không bị bệnh là<br /> 58,6%. Hộ có ao tôm không bị bệnh có thời gian<br /> nuôi lâu hơn nên tốn nhiều chi phí thức ăn vào giai<br /> đoạn sau. Đối với những hộ có ao tôm không bị<br /> bệnh thì chi phí thuốc, hóa chất chỉ chiếm 10,4%<br /> còn những hộ có ao tôm bị bệnh chi phí thuốc, hoá<br /> chất chiếm đến 21,7% trên tổng chi phí biến đổi.<br /> Ngoài ra, còn những chi phí khác như chi phí nhiên<br /> liệu, chi phí cải tạo, những khoản chi phí này<br /> chiếm tỉ lệ không lớn so với tổng chi phí biến đổi<br /> (Hình 2).<br /> <br /> Chi phí cố định của hộ có ao tôm không bị bệnh<br /> <br /> (a)<br /> <br /> (b)<br /> <br /> Hình 2: Cơ cấu chi phí biến đổi của hộ nuôi không bệnh (a) và hộ nuôi có bệnh (b)<br /> (Nguồn: Số liệu khảo sát, 2016)<br /> <br /> 107<br /> <br />