Tài liệu hướng dẫn học tập Luật an sinh xã hội - ThS. Diệp Thành Nguyên

Chia sẻ: Tran Anh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:57

Thêm vào BST

Báo xấu

271
lượt xem 55
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tài liệu hướng dẫn học tập Luật an sinh xã hội trang bị cho sinh viên những kiến thức cơ bản và thiết thực nhất về an sinh xã hội như: đối tượng điều chỉnh, phương pháp điều chỉnh và các nguyên tắc cơ bản của ngành luật an sinh xã hội; đồng thời trang bị cho sinh viên những kiến thức pháp luật về bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, và về chế độ, chính sách về bảo trợ xã hội hiện hành.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tài liệu hướng dẫn học tập Luật an sinh xã hội - ThS. Diệp Thành Nguyên

TRƯ NG ð I H C C N THƠ KHOA LU T ________________________________________________ TÀI LI U HƯ NG D N H C T P LU T AN SINH XÃ H I 1. PH M VI VÀ ð I TƯ NG S D NG Giáo trình có th dùng tham kh o cho ngành: Lu t Có th dùng cho các trư ng: ñ i h cso Biên n: Th c sĩ Di p Thành Nguyên Các t khóa: hành chính, t t ng, xét x , v án, án hành chính, ti n t t ng, tòa án, phiên tòa, sơ th m, phúc th m. Yêu c u ki n th c trư c khi h c môn này: h c xong các h c ph n v Lu t Hành chính Vi t Nam. ðã xu t b n in chưa: chưa C n Thơ, tháng 5 năm 2012
PH N M ð U 1. Gi i thi u khái quát môn h c Các quy ñ nh v an sinh xã h i ñã xu t hi n t r t lâu nư c ta, nhưng lý lu n v khoa h c pháp lý trong lĩnh v c này ch m i ñư c chú tr ng trong nh ng năm g n ñây. Trong th i bu i kinh t th trư ng phát tri n thì v n ñ an sinh xã h i tr nên r t quan tr ng. An sinh xã h i là h th ng chính sách nhi u t ng ñ t t c thành viên trong xã h i ñ u ñư c tương tr , giúp ñ m c ñ h p lý khi b gi m, m t thu nh p. Do t m quan tr ng như th c a pháp lu t v an sinh xã h i nên trong chương trình ñào t o C nhân Lu t h u h t các trư ng ñ i h c ñ u có môn h c Lu t an sinh xã h i. 2. M c tiêu môn h c Môn h c hư ng t i m c tiêu trang b cho sinh viên nh ng ki n th c cơ b n nh t và thi t th c nh t v an sinh xã h i như: ñ i tư ng ñi u ch nh, phương pháp ñi u ch nh, và các nguyên t c cơ b n c a ngành lu t an sinh xã h i; ñ ng th i trang b cho sinh viên ki n th c pháp lu t v b o hi m xã h i, b o hi m y t , và v ch ñ , chính sách v b o tr xã h i hi n hành. 3. Yêu c u môn h c ðây là môn h c chuyên ngành, do ñó yêu c u sinh viên trư c khi h c môn này ph i h c xong và n m v ng ki n th c c a các h c ph n v Lý lu n chung v nhà nư c và pháp lu t. 4. C u trúc môn h c Môn h c Lu t an sinh xã h i có 4 chương, c th : • Chương 1: Khái ni m Lu t an sinh xã h i • Chương 2: B o hi m xã h i • Chương 3: B o hi m y t • Chương 4: B o tr xã h i. 2
CHƯƠNG 1: KHÁI NI M LU T AN SINH XÃ H I I - ð I TƯ NG VÀ PHƯƠNG PHÁP ðI U CH NH C A LU T AN SINH XÃ H I 1 - ð i tư ng ñi u ch nh c a Lu t an sinh xã h i ð i tư ng ñi u ch nh c a m t ngành lu t là nh ng nhóm quan h xã h i cùng lo i có cùng tính ch t cơ b n gi ng nhau ñư c các quy ph m c a ngành lu t y ñi u ch nh. ð i tư ng ñi u ch nh c a Lu t an sinh xã h i là nh ng quan h xã h i hình thành trong lĩnh v c an sinh xã h i. An sinh xã h i là m t v n ñ ph c t p có n i dung r t r ng và phong phú, là m t khái ni m m nên có th hi u theo nghĩa r ng và nghĩa h p. Theo nghĩa r ng, an sinh xã h i bao g m các nhóm quan h sau ñây: - Nhóm quan h trong lĩnh v c b o hi m xã h i; - Nhóm quan h trong lĩnh v c b o hi m y t ; - Nhóm quan h trong lĩnh v c b o tr xã h i; - Nhóm quan h trong lĩnh v c ưu ñãi xã h i; - Nhóm quan h trong lĩnh v c gi i quy t vi c làm, ch ng th t nghi p. Theo nghĩa h p, an sinh xã h i bao g m các nhóm quan h sau ñây: 1. Nhóm quan h trong lĩnh v c b o hi m xã h i; 2. Nhóm quan h trong lĩnh v c b o hi m y t ; 3. Nhóm quan h trong lĩnh v c b o tr xã h i; 2 - Phương pháp ñi u ch nh c a Lu t an sinh xã h i Cùng v i ñ i tư ng ñi u ch nh, phương pháp ñi u ch nh là căn c ñ phân bi t các ngành lu t, ñ ng th i ñ kh ng ñ nh tính ñ c l p c a m i ngành lu t. Phương pháp ñi u ch nh c a m t ngành lu t là nh ng cách th c, bi n pháp mà Nhà nư c thông qua pháp lu t s d ng chúng ñ ñi u ch nh các nhóm quan h xã h i, s p x p các nhóm quan h xã h i theo nh ng tr t t nh t ñ nh ñ chúng phát tri n theo nh ng hư ng ñ nh trư c. Phương pháp ñi u ch nh c a m i ngành lu t ñư c xác ñ nh trên cơ s ñ c ñi m, tính ch t c a ñ i tư ng ñi u ch nh c a ngành lu t ñó. Xu t phát t tính ch t c a các quan h xã h i do Lu t an sinh xã h i ñi u ch nh, Nhà nư c s d ng t ng h p nhi u phương pháp, trong ñó có hai phương pháp ch y u thư ng dung là phương pháp m nh l nh và phương pháp tùy nghi. a - Phương pháp m nh l nh Phương pháp m nh l nh th hi n vi c s d ng quy n uy và ph c tùng. Cơ s c a phương pháp m nh l nh trư c h t n m ngay trong ch c năng xã h i c a nhà nư c. Là ñ i di n và thay m t cho toàn xã h i, nhà nư c ñ ng ra t ch c và qu n lý m i m t ñ i s ng xã h i, trong ñó có v n ñ an sinh xã h i. B ng công c pháp lu t, nhà nư c bi n các chính sách xã h i c a mình thành các quy n, nghĩa v , trách 3
nhi m c a các bên tham gia và b o ñ m th c hi n chúng. Ch ng h n như, trong lĩnh v c b o hi m xã h i, phương pháp m nh l nh ñư c th hi n rõ trong vi c quy ñ nh lo i hình b o hi m xã h i b t bu c. b - Phương pháp tùy nghi Phương pháp tùy nghi th hi n ch , nhà nư c ñ cho các bên tham gia quan h t l a ch n cách th c x s c a mình, mi n sao không trái v i quy ñ nh b t bu c. Cơ s c a phương pháp này trư c h t n m ngay trong tính ch t, ñ c ñi m c a các quan h là ñ i tư ng ñi u ch nh c a Lu t an sinh xã h i. C u tr xã h i, s tr giúp và ñ n ñáp bên c nh trách nhi m c a nhà nư c, còn là s tùy tâm c a các nhân, ho c tùy thu c vào kh năng c a c ng ñ ng, cũng như c a chính nhà nư c. Chính tính ch t tùy tâm, tùy kh năng này là cơ s cho vi c áp d ng phương pháp tùy nghi. Ch ng h n như, trong lĩnh v c b o hi m xã h i, bên c nh lo i hình b o hi m xã h i b t bu c, pháp lu t cũng quy ñ nh lo i hình b o hi m xã h i t nguy n. Qua tìm hi u ñ i tư ng ñi u ch nh và phương pháp ñi u ch nh c a Lu t an sinh xã h i, có th ñ nh nghĩa: Lu t an sinh xã h i Vi t Nam là t ng th các quy ph m pháp lu t do nhà nư c ban hành ñi u ch nh các quan h xã h i hình thành trong lĩnh v c t ch c và th c hi n vi c tr giúp ñ i v i các thành viên c a xã h i trong trư ng h p r i ro, hi m nghèo nh m gi m b t nh ng khó khăn, b t h nh, góp ph n ñ m b o cho xã h i t n t i và phát tri n an toàn, b n v ng, công b ng và ti n b . II - CÁC NGUYÊN T C CƠ B N C A LU T AN SINH XÃ H I Các nguyên t c cơ b n c a m t ngành lu t là nh ng nguyên lý, tư tư ng ch ñ o chi ph i toàn b ngành lu t ñó. N i dung c a các nguyên t c này th hi n quan ñi m, ñư ng l i, chính sách c a giai c p c m quy n, c a m i nhà nư c. Nguyên t c cơ b n c a Lu t an sinh xã h i là nh ng tư tư ng ch ñ o xuyên su t và chi ph i toàn b h th ng các quy ph m pháp lu t an sinh xã h i. Các nguyên t c cơ b n c a Lu t an sinh xã h i bao g m: 1. Nguyên t c m i thành viên trong xã h i ñ u có quy n ñư c hư ng an sinh xã h i; 2. Nguyên t c nhà nư c th ng nh t qu n lý v n ñ an sinh xã h i; 3. Nguyên t c k t h p hài hòa gi a chính sách kinh t và chính sách xã h i; 4. Nguyên t c k t h p hài hòa gi a nguyên t c hư ng th theo ñóng góp và nguyên t c l y s ñông bù s ít; 5. Nguyên t c ña d ng hóa, xã h i hóa các ho t ñ ng an sinh xã h i. Câu h i 1) Nêu ñ i tư ng ñi u ch nh c a Lu t an sinh xã h i? 2) Nêu phương pháp ñi u ch nh c a Lu t an sinh xã h i? Tài li u tham kh o 1) Giáo trình Lu t an sinh xã h i c a Trư ng ð i h c Lu t Hà N i – NXB. Tư pháp - Năm 2007. 4
CHƯƠNG 2: B O HI M XÃ H I I – KHÁI QUÁT CHUNG V B O HI M XÃ H I 1. Khái ni m v b o hi m xã h i Thu t ng “B o hi m xã h i” l n ñ u tiên chính th c ñư c s d ng làm tiêu ñ cho m t văn b n pháp lu t vào năm 1935 (Lu t B o hi m xã h i năm 1935 c a H p ch ng qu c Hoa Kỳ). Thu t ng này xu t hi n tr l i trong m t ñ o lu t ñư c thông qua t i New Zealand năm 1938. Năm 1941, trong th i gian chi n tranh th gi i th hai, thu t ng này ñư c dùng trong Hi n chương ð i Tây Dương (the Atlantic Charter of 1941). T ch c Lao ñ ng qu c t (ILO-vi t t t c a International Labour Organization) nhanh chóng ch p nh n thu t ng “b o hi m xã h i”, ñây là m c quan tr ng ghi nh n giá tr c a thu t ng này, m t thu t ng di n ñ t ñơn gi n nhưng ph n ánh ñư c nguy n v ng sâu s c nh t c a nhân dân lao ñ ng trên toàn th gi i. Thu t ng “b o hi m xã h i” ñư c hi u không gi ng nhau gi a các nư c v m c ñ ph m vi r ng h p c a nó. Tuy nhiên, v cơ b n thì thu t ng này ñư c hi u v i nghĩa là s b o ñ m an toàn c a xã h i dành cho thành viên c a nó thông qua các quy trình c a h th ng công c ng, nh m gi i to nh ng lo âu v kinh t và xã h i cho thành viên. Nói cách khác, nó góp ph n giúp các thành viên trong xã h i và gia ñình kh c ph c s suy gi m ho c m t ngu n thu nh p th c t do m ñau, thai s n, tai n n lao ñ ng, b nh ngh nghi p, th t nghi p, hư trí, và t tu t; ñ ng th i cung c p v d ch v y t , tr c p gia ñình có con nh . Dư i góc ñ pháp lý, b o hi m xã h i là s b o ñ m thay th ho c bù ñ p m t ph n thu nh p c a ngư i lao ñ ng khi h b gi m ho c m t thu nh p do m ñau, thai s n, tai n n lao ñ ng, b nh ngh nghi p, th t nghi p, h t tu i lao ñ ng ho c ch t, trên cơ s ñóng vào qu b o hi m xã h i (kho n 1 ði u 3 Lu t BHXH năm 2006) C n phân bi t b o hi m xã h i v i m t s khái ni m có n i dung g n v i nó như: b o hi m thương m i, an sinh xã h i, c u t xã h i v.v. . . Khái ni m an sinh xã h i có ph m vi r ng hơn so v i b o hi m xã h i, nh ng ch ñ nh cơ b n c a h th ng an toàn xã h i bao g m: b o hi m xã h i, c u t xã h i, tr c p gia ñình, tr c p do các qu công c ng tài tr , qu d phòng và s b o v ñư c gi i ch và các t ch c xã h i cung c p. Còn b o hi m thương m i ch y u mang tính ch t t nguy n, quan h b o hi m xu t hi n trên cơ s h p ñ ng b o hi m, ph m vi ñ i tư ng tham gia b o hi m nhà nư c r ng hơn so v i b o hi m xã h i (g m m i cá nhân, t ch c), m c hư ng b o hi m ñư c ñ xu t trên cơ s m c tham gia b o hi m và h u qu x y ra. 2. M c ñích c a B o hi m xã h i B o hi m xã h i (BHXH) có m c tiêu r ng hơn s phòng ng a hay tr giúp v t ch t trong nh ng trư ng h p c n thi t, mà nó còn là s ñáp ng nh ng nhu c u, nh ng mong ư c c a loài ngư i mu n ñư c b o ñ m an toàn trong cu c s ng theo nghĩa r ng nh t. M c ñích ch y u c a BHXH là t o cho m i cá nhân và gia ñình h m t ni m tin v ng ch c r ng m c s ng và ñi u ki n s ng c a h , trong m t ch ng m c có th , không b suy gi m ñáng k b i b t kỳ h u qu kinh t hay xã h i nào. 5
B o hi m xã h i không ch bao g m vi c ñáp ng nh ng nhu c u phát sinh khi lâm vào tình tr ng khó khăn túng thi u, mà trư c h t nó nh m phòng ng a nh ng r i ro có th x y ra, ñ ng th i giúp ñ cho cá nhân và gia ñình có ñư c s t ñi u ch nh t t nh t có th ñư c khi h ñ i m t v i s ñau m, tàn t t và nh ng hoàn c nh khó khăn khác không th ngăn ng a ñư c. Vì v y, BHXH yêu c u không ch ti n m t, mà còn là nh ng d ch v xã h i, d ch v y t v i m t ph m vi r ng l n. BHXH ho t ñ ng và phát tri n b i vì nó ph n ánh ñư c nhu c u c a toàn th nhân lo i. M i ngưòi trong m i th i ñ i l ch s không ngo i tr ai ñ u ñ i m t v i nh ng ñi u không may x y ñ n trong cu c s ng như tình tr ng th t nghi p, m ñau, tai n n lao ñ ng, s tàn t t, cái ch t và tu i già. B i v y, BHXH là m t chương trình b n m u thi t k nh m kh c ph c và h n ch nh ng ñi u không may m n ñó. Kho n 1 ði u 140 B lu t Lao ñ ng nư c ta ñã nêu rõ: Nhà nư c quy ñ nh chính sách b o hi m xã h i nh m t ng bư c m r ng và nâng cao vi c b o ñ m v t ch t, chăm sóc, ph c h i s c kho , góp ph n n ñ nh ñ i s ng cho ngư i lao ñ ng và gia ñình trong các trư ng h p ngư i lao ñ ng m ñau, thai s n, h t tu i lao ñ ng, ch t, b tai n n lao ñ ng, b nh ngh nghi p, th t nghi p, g p r i ro ho c các khó khăn khác. 3. Nh ng ñ c trưng c a b o hi m xã h i H th ng b o hi m xã h i các nư c khác nhau có nhi u ñi m khác bi t nhau, tuy v y ñ u có nh ng nét chung sau : - Tài chính c a b o hi m xã h i là do s ñóng góp c a hai bên là ngư i lao ñ ng và ngư i s d ng lao ñ ng, ngoài ra còn có th có s h tr c a Nhà nư c. -V nguyên t c vi c tham gia b o hi m xã h i là b t bu c tr m t s ngo i l . - S ti n ñư c các bên ñóng góp ñư c t p h p thành m t lo i qu riêng dùng ñ chi tr tr c p nhưng ch chi ñ i v i nh ng trư ng h p c n b o hi m xã h i, s ti n nhàn r i ñư c ñ u tư ñ làm tăng thêm ngu n qu . 4. Các nguyên t c b o hi m xã h i 1. M c hư ng b o hi m xã h i ñư c tính trên cơ s m c ñóng, th i gian ñóng b o hi m xã h i và có chia s gi a nh ng ngư i tham gia b o hi m xã h i. 2. M c ñóng b o hi m xã h i b t bu c, b o hi m th t nghi p ñư c tính trên cơ s ti n lương, ti n công c a ngư i lao ñ ng. M c ñóng b o hi m xã h i t nguy n ñư c tính trên cơ s m c thu nh p do ngư i lao ñ ng l a ch n nhưng m c thu nh p này không th p hơn m c lương t i thi u chung. 3. Ngư i lao ñ ng v a có th i gian ñóng b o hi m xã h i b t bu c v a có th i gian ñóng b o hi m xã h i t nguy n ñư c hư ng ch ñ hưu trí và ch ñ t tu t trên cơ s th i gian ñã ñóng b o hi m xã h i. 4. Qu b o hi m xã h i ñư c qu n lý th ng nh t, dân ch , công khai, minh b ch, ñư c s d ng ñúng m c ñích, ñư c h ch toán ñ c l p theo các qu thành ph n c a b o hi m xã h i b t bu c, b o hi m xã h i t nguy n và b o hi m th t nghi p. 5. Vi c th c hi n b o hi m xã h i ph i ñơn gi n, d dàng, thu n ti n, b o ñ m k p th i và ñ y ñ quy n l i c a ngư i tham gia b o hi m xã h i. 5. Các bên trong quan h b o hi m xã h i 6
Các bên trong quan h b o hi m xã h i (còn g i là thành viên tham gia quan h b o hi m xã h i) bao g m: bên th c hi n b o hi m, bên tham gia b o hi m và bên ñư c b o hi m. - Bên th c hi n b o hi m Bên th c hi n b o hi m là quan b o hi m xã h i do Nhà nư c thành l p. H th ng cơ quan b o hi m xã h i ñư c thành l p th ng nh t t trung ương ñ n ñ a phương. Ho t ñ ng c a cơ quan b o hi m xã h i ñư c Nhà nư c giám sát, ki m tra ch t ch . Cơ quan b o hi m xã h i ch u trách nhi m trư c Nhà nư c v vi c th c hi n b o hi m xã h i ñ i v i ngư i lao ñ ng theo quy ñ nh c a pháp lu t, ñ ng th i ch u trách nhi m v v t ch t ñ i v i ngư i ñư c b o hi m khi h h i ñ ñi u ki n ñư c hư ng b o hi m xã h i. - Bên tham gia b o hi m xã h i Bên tham gia b o hi m xã h i theo quy ñ nh c a pháp lu t là ngư i s d ng lao ñ ng, ngư i lao ñ ng, và trong m t ch ng m c nào ñó là Nhà nư c. Bên tham gia b o hi m xã h i có nghĩa v ñóng góp phí b o hi m xã h i ñ b o hi m cho mình ho c cho ngư i khác ñư c b o hi m xã h i. - Bên ñư c b o hi m xã h i Bên ñư c b o hi m xã h i là ngư i lao ñ ng ho c thành viên gia ñình h khi h i ñ các ñi u ki n b o hi m xã h i theo quy ñ nh c a pháp lu t. Các bên trong quan h b o hi m xã h i có m i quan h m t thi t v i nhau. ði u này th hi n vi c th c hi n quy n và nghĩa v c a các bên ñư c ñ t trong m i quan h th ng nh t v i nhau. 6- ð i tư ng áp d ng ch ñ b o hi m xã h i Theo quy ñ nh c a pháp lu t lao ñ ng nư c ta, ñ i tư ng áp d ng b o hi m xã h i g m: * ð i v i b o hi m xã h i b t bu c: 1. Ngư i lao ñ ng tham gia b o hi m xã h i b t bu c là công dân Vi t Nam, bao g m: a) Ngư i làm vi c theo h p ñ ng lao ñ ng không xác ñ nh th i h n, h p ñ ng lao ñ ng có th i h n t ñ ba tháng tr lên; b) Cán b , công ch c, viên ch c; c) Công nhân qu c phòng, công nhân công an; d) Sĩ quan, quân nhân chuyên nghi p quân ñ i nhân dân; sĩ quan, h sĩ quan nghi p v , sĩ quan, h sĩ quan chuyên môn k thu t công an nhân dân; ngư i làm công tác cơ y u hư ng lương như ñ i v i quân ñ i nhân dân, công an nhân dân; ñ) H sĩ quan, binh sĩ quân ñ i nhân dân và h sĩ quan, chi n sĩ công an nhân dân ph c v có th i h n; e) Ngư i làm vi c có th i h n nư c ngoài mà trư c ñó ñã ñóng b o hi m xã h i b t bu c. 2. Ngư i s d ng lao ñ ng tham gia b o hi m xã h i b t bu c bao g m cơ quan nhà nư c, ñơn v s nghi p, ñơn v vũ trang nhân dân; t ch c chính tr , t ch c chính tr - xã h i, t ch c chính tr xã h i - ngh nghi p, t ch c xã h i - ngh nghi p, t ch c 7
xã h i khác; cơ quan, t ch c nư c ngoài, t ch c qu c t ho t ñ ng trên lãnh th Vi t Nam; doanh nghi p, h p tác xã, h kinh doanh cá th , t h p tác, t ch c khác và cá nhân có thuê mư n, s d ng và tr công cho ngư i lao ñ ng. * ð i v i b o hi m th t nghi p: 1. Ngư i lao ñ ng tham gia b o hi m th t nghi p là công dân Vi t Nam làm vi c theo h p ñ ng lao ñ ng ho c h p ñ ng làm vi c mà các h p ñ ng này không xác ñ nh th i h n ho c xác ñ nh th i h n t ñ mư i hai tháng ñ n ba mươi sáu tháng v i ngư i s d ng lao ñ ng có s d ng t mư i lao ñ ng tr lên. 2. Ngư i s d ng lao ñ ng tham gia b o hi m th t nghi p là ngư i s d ng lao ñ ng tham gia BHXH b t bu c nhưng ch áp d ng ñ i v i trư ng h p có s d ng t mư i lao ñ ng tr lên. * ð i v i b o hi m xã h i t nguy n: Ngư i tham gia b o hi m xã h i t nguy n là công dân Vi t Nam trong ñ tu i lao ñ ng, không thu c ñ i tư ng áp d ng ch ñ BHXH b t bu c. 7. Các lo i hình b o hi m xã h i nư c ta có ba lo i hình b o hi m xã h i là: b o hi m xã h i b t bu c, b o hi m xã h i t nguy n và b o hi m th t nghi p. a - Lo i hình b o hi m xã h i b t bu c B o hi m xã h i b t bu c bao g m các ch ñ sau ñây: (1) m ñau; (2) Thai s n; (3) Tai n n lao ñ ng, b nh ngh nghi p; (4) Hưu trí; (5) T tu t. b - Lo i hình b o hi m xã h i t nguy n B o hi m xã h i t nguy n bao g m các ch ñ sau ñây: (1) Hưu trí; (2) T tu t. c - Lo i hình b o hi m th t nghi p B o hi m th t nghi p bao g m các ch ñ sau ñây: (1) Tr c p th t nghi p; (2) H tr h c ngh ; (3) H tr tìm vi c làm. II- QU B O HI M XÃ H I VÀ QU N LÝ QU B O HI M XÃ H I 1. Ngu n tài chính hình thành qu b o hi m xã h i Qu b o hi m xã h i là m t lo i qu ti n t t p trung ñư c d n tích d n d n t s ñóng góp c a các bên tham gia quan h b o hi m xã h i, ñư c dùng ñ chi cho các ch ñ b o hi m xã h i theo quy ñ nh c a pháp lu t. 8
Trong n n kinh t hàng hóa, trách nhi m tham gia ñóng góp b o hi m xã h i d a trên m i quan h lao ñ ng. s ñóng góp ñư c chia cho c ngư i lao ñ ng và ngư i s d ng lao ñ ng. Vi c tham gia b o hi m xã h i không ph i là s phân chia r i ro như tham gia b o hi m thương m i mà là v n ñ l i ích c a c hai phía. ð i v i ngư i s d ng lao ñ ng thì vi c ñóng góp m t ph n b o hi m xã h i s tránh ñư c thi t h i l n v kinh t khi x y ra r i ro ñ i v i ngư i lao ñ ng. Còn ngư i lao ñ ng khi tham gia ñóng góp vào qu b o hi m xã h i cho mình là th c hi n nghĩa v tr c ti p trư c nh ng r i ro x y ra ñ i v i b n thân. Do v y, th c ch t c a m i quan h gi a hai ch th trong quan h b o hi m xã h i là m i quan h v l i ích. * Hi n t i có các qu thành ph n sau: (1). Qu m ñau và thai s n. (2). Qu tai n n lao ñ ng, b nh ngh nghi p. (3). Qu hưu trí và t tu t. * Qu b o hi m xã h i ñư c hình thành t các ngu n sau ñây: a) ð i v i BHXH b t bu c a1)Ngu n hình thành qu G m có 5 ngu n ch y u sau ñây: 1. Ngư i s d ng lao ñ ng ñóng theo quy ñ nh sau ñây: H ng tháng, ngư i s d ng lao ñ ng ñóng trên qu ti n lương, ti n công ñóng b o hi m xã h i c a ngư i lao ñ ng như sau: a) 3% vào qu m ñau và thai s n; trong ñó ngư i s d ng lao ñ ng gi l i 2% ñ tr k p th i cho ngư i lao ñ ng ñ ñi u ki n hư ng ch ñ và th c hi n quy t toán h ng quý v i t ch c b o hi m xã h i; b) 1% vào qu tai n n lao ñ ng, b nh ngh nghi p; c) 11% vào qu hưu trí và t tu t; t năm 2010 tr ñi, c hai năm m t l n ñóng thêm 1% cho ñ n khi ñ t m c ñóng là 14%. Riêng ngư i s d ng lao ñ ng thu c các doanh nghi p nông nghi p, lâm nghi p, ngư nghi p, diêm nghi p tr lương theo chu kỳ s n xu t, kinh doanh thì m c ñóng h ng tháng theo quy ñ nh như ñ i v i ngư i lao ñ ng khác như nêu ño n trên; phương th c ñóng ñư c th c hi n h ng tháng, h ng quý ho c sáu tháng m t l n. Còn ñ i v i ngư i lao ñ ng là h sĩ quan, binh sĩ quân ñ i nhân dân và h sĩ quan, chi n sĩ công an nhân dân ph c v có th i h n thì h ng tháng, ngư i s d ng lao ñ ng ñóng trên m c lương t i thi u chung như sau: a) 1% vào qu tai n n lao ñ ng, b nh ngh nghi p; b) 16% vào qu hưu trí và t tu t; t năm 2010 tr ñi, c hai năm m t l n ñóng thêm 2% cho ñ n khi ñ t m c ñóng là 22%. 2. Ngư i lao ñ ng ñóng theo quy ñ nh sau ñây: H ng tháng, ngư i lao ñ ng (tr ngư i lao ñ ng là h sĩ quan, binh sĩ quân ñ i nhân dân và h sĩ quan, chi n sĩ công an nhân dân ph c v có th i h n) ñóng b ng 5% 9
m c ti n lương, ti n công vào qu hưu trí và t tu t; t năm 2010 tr ñi, c hai năm m t l n ñóng thêm 1% cho ñ n khi ñ t m c ñóng là 8%. Riêng ngư i lao ñ ng hư ng ti n lương, ti n công theo chu kỳ s n xu t, kinh doanh trong các doanh nghi p nông nghi p, lâm nghi p, ngư nghi p, diêm nghi p thì m c ñóng b o hi m xã h i h ng tháng gi ng như ngư i lao ñ ng khác như nêu ño n trên; phương th c ñóng ñư c th c hi n h ng tháng, h ng quý ho c sáu tháng m t l n. Còn m c ñóng và phương th c ñóng c a ngư i lao ñ ng là ngư i làm vi c có th i h n nư c ngoài mà trư c ñó ñã ñóng b o hi m xã h i b t bu c s do Chính ph quy ñ nh. 3. Ti n sinh l i c a ho t ñ ng ñ u tư t qu . 4. H tr c a Nhà nư c. 5. Các ngu n thu h p pháp khác. a2) S d ng qu : 1. Tr các ch ñ b o hi m xã h i cho ngư i lao ñ ng. 2. ðóng b o hi m y t cho ngư i ñang hư ng lương hưu ho c ngh vi c hư ng tr c p tai n n lao ñ ng, b nh ngh nghi p h ng tháng. 3. Chi phí qu n lý. 4. Chi khen thư ng theo quy ñ nh. 5. ð u tư ñ b o toàn và tăng trư ng qu theo quy ñ nh, c th : - Nguyên t c ñ u tư: Ho t ñ ng ñ u tư t qu b o hi m xã h i ph i b o ñ m an toàn, hi u qu và thu h i ñư c khi c n thi t. - Các hình th c ñ u tư: (1). Mua trái phi u, tín phi u, công trái c a Nhà nư c, c a ngân hàng thương m i c a Nhà nư c. (2). Cho ngân hàng thương m i c a Nhà nư c vay. (3). ð u tư vào các công trình kinh t tr ng ñi m qu c gia. (4). Các hình th c ñ u tư khác do Chính ph quy ñ nh. a3) Ti n lương, ti n công tháng ñóng b o hi m xã h i b t bu c Ngư i lao ñ ng thu c ñ i tư ng th c hi n ch ñ ti n lương do Nhà nư c quy ñ nh thì ti n lương tháng ñóng b o hi m xã h i là ti n lương theo ng ch, b c, c p b c quân hàm và các kho n ph c p ch c v , ph c p thâm niên vư t khung, ph c p thâm niên ngh (n u có). Ti n lương này ñư c tính trên cơ s m c lương t i thi u chung. ð i v i ngư i lao ñ ng ñóng b o hi m xã h i theo ch ñ ti n lương do ngư i s d ng lao ñ ng quy t ñ nh thì ti n lương, ti n công tháng ñóng b o hi m xã h i là m c ti n lương, ti n công ghi trong h p ñ ng lao ñ ng. Trư ng h p m c ti n lương, ti n công cao hơn hai mươi tháng lương t i thi u chung thì m c ti n lương, ti n công tháng ñóng b o hi m xã h i b ng hai mươi tháng lương t i thi u chung. 10
b) ð i v i BHXH t nguy n b1) Ngu n hình thành qu G m 4 ngu n ch y u sau ñây: 1. Ngư i lao ñ ng ñóng theo quy ñ nh sau ñây:. M c ñóng và phương th c ñóng c a ngư i lao ñ ng - M c ñóng h ng tháng b ng 16% m c thu nh p ngư i lao ñ ng l a ch n ñóng b o hi m xã h i; t năm 2010 tr ñi, c hai năm m t l n ñóng thêm 2% cho ñ n khi ñ t m c ñóng là 22%. M c thu nh p làm cơ s ñ tính ñóng b o hi m xã h i ñư c thay ñ i tuỳ theo kh năng c a ngư i lao ñ ng t ng th i kỳ, nhưng th p nh t b ng m c lương t i thi u chung và cao nh t b ng hai mươi tháng lương t i thi u chung. - Ngư i lao ñ ng ñư c ch n m t trong các phương th c ñóng sau ñây: + H ng tháng; + H ng quý; + Sáu tháng m t l n. 2. Ti n sinh l i c a ho t ñ ng ñ u tư t qu . 3. H tr c a Nhà nư c. 4. Các ngu n thu h p pháp khác. b2) S d ng qu 1. Tr các ch ñ b o hi m xã h i cho ngư i lao ñ ng theo quy ñ nh. 2. ðóng b o hi m y t cho ngư i tham gia b o hi m xã h i t nguy n ñang hư ng lương hưu. 3. Chi phí qu n lý. 4. ð u tư ñ b o toàn và tăng trư ng qu . c) ð i v i b o hi m th t nghi p c1) Ngu n hình thành qu G m 5 ngu n ch y u sau ñây: 1. Ngư i lao ñ ng ñóng b ng 1% ti n lương, ti n công tháng ñóng b o hi m th t nghi p. 2. Ngư i s d ng lao ñ ng ñóng b ng 1% qu ti n lương, ti n công tháng ñóng b o hi m th t nghi p c a nh ng ngư i lao ñ ng tham gia b o hi m th t nghi p. 3. H ng tháng, Nhà nư c h tr t ngân sách b ng 1% qu ti n lương, ti n công tháng ñóng b o hi m th t nghi p c a nh ng ngư i lao ñ ng tham gia b o hi m th t nghi p và m i năm chuy n m t l n. 4. Ti n sinh l i c a ho t ñ ng ñ u tư t qu . 5. Các ngu n thu h p pháp khác. 11
c2) S d ng qu Qu b o hi m th t nghi p ñư c dùng ñ : 1. Tr tr c p th t nghi p. 2. H tr h c ngh . 3. H tr tìm vi c làm. 4. ðóng b o hi m y t cho ngư i hư ng tr c p th t nghi p. 5. Chi phí qu n lý. 6. ð u tư ñ b o toàn và tăng trư ng qu . 2. Qu n lý qu b o hi m xã h i Qu b o hi m xã h i ñư c qu n lý th ng nh t, dân ch và công khai theo ch ñ tài chính c a Nhà nư c, h ch toán ñ c l p và ñư c Nhà nư c b o h . Qu b o hi m xã h i ñư c th c hi n các bi n pháp ñ b o t n giá tr và tăng trư ng theo quy ñ nh c a Chính ph . Qu b o hi m xã h i còn ñư c hi u dư i nghĩa là m t t ch c, trong ñó g m các thành viên là các bên tham gia b o hi m xã h i l p ra ñ qu n lý và ñi u hành vi c thu n p và chi tr các ch ñ b o hi m xã h i. V i nghĩa này, Qu có H i ñ ng qu n tr ñ qu n lý qu b o hi m xã h i ñư c thu n p t s ñóng góp c a ngư i s d ng lao ñ ng, ngư i lao ñ ng và c a ngân sách Nhà nư c (ñóng góp và tài tr ). Vi c qu n lý qu b o hi m xã h i g m hai m t: qu n lý Nhà nư c v b o hi m xã h i và qu n lý s nghi p b o hi m xã h i. Hai m t qu n lý này có m i quan h ch t ch v i nhau nhưng l i có tính ch t khác nhau và do các cơ quan khác nhau ñ m nh n. a) Vi c qu n lý Nhà nư c v b o hi m xã h i do B Lao ñ ng - Thương binh và Xã h i, cơ quan c a Chính ph ñ m nh n và có nh ng nhi m v , quy n h n sau : xây d ng và trình ban hành pháp lu t v b o hi m xã h i; ban hành các văn b n pháp qui v b o hi m xã h i thu c th m quy n; hư ng d n, ki m tra, thanh tra vi c th c hi n b o hi m xã h i. V b o hi m xã h i là v ch c năng giúp B Lao ñ ng - thương binh và Xã h i th c hi n ch c năng qu n lý Nhà nư c v b o hi m xã h i. b) Vi c qu n lý s nghi p b o hi m xã h i do B o hi m xã h i Vi t Nam, ñơn v s nghi p thu c Chính ph , qu n lý và th c hi n các ch ñ b o hi m xã h i; th c hi n các ch ñ , chính sách v b o hi m xã h i. B o hi m xã h i Vi t Nam là m t t ch c có tư cách pháp nhân, h ch toán ñ c l p và ñư c Nhà nư c b o h . B o hi m xã h i Vi t Nam ñ t dư i s ch ñ o c a Th tư ng Chính ph , s qu n lý Nhà nư c c a B Lao ñ ng - Thương binh và Xã h i và các cơ quan qu n lý Nhà nư c có liên quan, s giám sát c a t ch c công ñoàn. B o hi m xã h i Vi t Nam do T ng giám ñ c tr c ti p qu n lý và ñi u hành theo ch ñ th trư ng, ñư c t ch c thành h th ng d c t trung ương ñ n ñ a phương. Cơ quan qu n lý cao nh t c a b o hi m xã h i là H i ñ ng qu n lý b o hi m xã h i. H i ñ ng qu n lý b o hi m xã h i do Chính ph thành l p, có trách nhi m ch ñ o và giám sát ho t ñ ng c a t ch c b o hi m xã h i. 12
H i ñ ng qu n lý b o hi m xã h i g m ñ i di n B Lao ñ ng - Thương binh và Xã h i, B Tài chính, T ng liên ñoàn lao ñ ng Vi t Nam, Phòng thương m i và công nghi p Vi t Nam, Liên minh h p tác xã Vi t Nam, t ch c b o hi m xã h i và m t s thành viên khác do Chính ph quy ñ nh. H i ñ ng qu n lý b o hi m xã h i có Ch t ch, các Phó Ch t ch và các y viên do Th tư ng Chính ph b nhi m, mi n nhi m, cách ch c. Nhi m v c a H i ñ ng qu n lý b o hi m xã h i g m: 1. Th m ñ nh k ho ch ho t ñ ng h ng năm, giám sát, ki m tra vi c th c hi n k ho ch c a t ch c b o hi m xã h i. 2. Quy t ñ nh hình th c ñ u tư qu b o hi m xã h i theo ñ ngh c a t ch c b o hi m xã h i. 3. Ki n ngh v i cơ quan nhà nư c có th m quy n xây d ng, s a ñ i, b sung ch ñ , chính sách, pháp lu t v b o hi m xã h i, chi n lư c phát tri n c a ngành, ki n toàn h th ng t ch c c a t ch c b o hi m xã h i, cơ ch qu n lý và s d ng qu b o hi m xã h i. 4. ð ngh Th tư ng Chính ph b nhi m, mi n nhi m, cách ch c các ch c danh lãnh ñ o c a t ch c b o hi m xã h i. III- QUY N VÀ TRÁCH NHI M C A CÁC BÊN THAM GIA B O HI M XÃ H I 1- Quy n và trách nhi m c a ngư i lao ñ ng * Quy n c a ngư i lao ñ ng: 1. ðư c c p s b o hi m xã h i; 2. Nh n s b o hi m xã h i khi không còn làm vi c; 3. Nh n lương hưu và tr c p b o hi m xã h i ñ y ñ , k p th i; 4. Hư ng b o hi m y t trong các trư ng h p sau ñây: a) ðang hư ng lương hưu; b) Ngh vi c hư ng tr c p tai n n lao ñ ng, b nh ngh nghi p h ng tháng; c) ðang hư ng tr c p th t nghi p; 5. U quy n cho ngư i khác nh n lương hưu, tr c p b o hi m xã h i; 6. Khi u n i, t cáo v b o hi m xã h i; 7. Các quy n khác theo quy ñ nh c a pháp lu t. * Trách nhi m c a ngư i lao ñ ng 1. Ngư i lao ñ ng có các trách nhi m sau ñây: a) ðóng b o hi m xã h i; b) Th c hi n quy ñ nh v vi c l p h sơ b o hi m xã h i; c) B o qu n s b o hi m xã h i theo ñúng quy ñ nh; d) Các trách nhi m khác theo quy ñ nh c a pháp lu t. ð i v i ngư i lao ñ ng tham gia b o hi m th t nghi p thì còn có các trách nhi m sau ñây: 13
a) ðăng ký th t nghi p v i t ch c b o hi m xã h i; b) Thông báo h ng tháng v i t ch c b o hi m xã h i v vi c tìm ki m vi c làm trong th i gian hư ng tr c p th t nghi p; c) Nh n vi c làm ho c tham gia khoá h c ngh phù h p khi t ch c b o hi m xã h i gi i thi u. 2- Quy n và trách nhi m c a ngư i s d ng lao ñ ng * Quy n c a ngư i s d ng lao ñ ng: 1. T ch i th c hi n nh ng yêu c u không ñúng quy ñ nh c a pháp lu t v b o hi m xã h i; 2. Khi u n i, t cáo v b o hi m xã h i; 3. Các quy n khác theo quy ñ nh c a pháp lu t. * Trách nhi m c a ngư i s d ng lao ñ ng 1. Ngư i s d ng lao ñ ng có các trách nhi m sau ñây: a) ðóng b o hi m xã h i theo quy ñ nh và h ng tháng trích t ti n lương, ti n công c a ngư i lao ñ ng theo quy ñ nh ñ ñóng cùng m t lúc vào qu b o hi m xã h i; b) B o qu n s b o hi m xã h i c a ngư i lao ñ ng trong th i gian ngư i lao ñ ng làm vi c; c) Tr s b o hi m xã h i cho ngư i lao ñ ng khi ngư i ñó không còn làm vi c; d) L p h sơ ñ ngư i lao ñ ng ñư c c p s , ñóng và hư ng b o hi m xã h i; ñ) Tr tr c p b o hi m xã h i cho ngư i lao ñ ng; e) Gi i thi u ngư i lao ñ ng ñi giám ñ nh m c suy gi m kh năng lao ñ ng t i H i ñ ng Giám ñ nh y khoa theo quy ñ nh; g) Cung c p tài li u, thông tin liên quan theo yêu c u c a cơ quan nhà nư c có th m quy n; h) Cung c p thông tin v vi c ñóng b o hi m xã h i c a ngư i lao ñ ng khi ngư i lao ñ ng ho c t ch c công ñoàn yêu c u; i) Các trách nhi m khác theo quy ñ nh c a pháp lu t. Ngoài ra, h ng tháng ngư i s d ng lao ñ ng tham gia b o hi m th t nghi p ñóng b o hi m th t nghi p theo quy ñ nh và trích t ti n lương, ti n công c a ngư i lao ñ ng theo quy ñ nh ñ ñóng cùng m t lúc vào qu b o hi m th t nghi p. 3- Quy n và trách nhi m c a t ch c b o hi m xã h i * Quy n c a t ch c b o hi m xã h i: 1. T ch c qu n lý nhân s , tài chính và tài s n theo quy ñ nh c a pháp lu t; 2. T ch i yêu c u tr b o hi m xã h i không ñúng quy ñ nh; 3. Khi u n i v b o hi m xã h i; 4. Ki m tra vi c ñóng b o hi m xã h i và tr các ch ñ b o hi m xã h i; 5. Ki n ngh v i cơ quan nhà nư c có th m quy n xây d ng, s a ñ i, b sung ch ñ , chính sách, pháp lu t v b o hi m xã h i và qu n lý qu b o hi m xã h i; 14
6. Ki n ngh v i cơ quan nhà nư c có th m quy n x lý vi ph m pháp lu t v b o hi m xã h i; 7. Các quy n khác theo quy ñ nh c a pháp lu t. * Trách nhi m c a t ch c b o hi m xã h i T ch c b o hi m xã h i có các trách nhi m sau ñây: 1. Tuyên truy n, ph bi n ch ñ , chính sách, pháp lu t v b o hi m xã h i; hư ng d n th t c th c hi n ch ñ b o hi m xã h i ñ i v i ngư i lao ñ ng, ngư i s d ng lao ñ ng thu c ñ i tư ng tham gia b o hi m xã h i; 2. Th c hi n vi c thu b o hi m xã h i theo quy ñ nh; 3. Ti p nh n h sơ, gi i quy t ch ñ b o hi m xã h i; th c hi n vi c tr lương hưu, tr c p b o hi m xã h i ñ y ñ , thu n ti n và ñúng th i h n; 4. C p s b o hi m xã h i ñ n t ng ngư i lao ñ ng; 5. Qu n lý, s d ng qu b o hi m xã h i theo quy ñ nh c a pháp lu t; 6. Th c hi n các bi n pháp b o toàn và tăng trư ng qu b o hi m xã h i; 7. T ch c th c hi n công tác th ng kê, k toán, hư ng d n nghi p v v b o hi m xã h i; 8. Gi i thi u ngư i lao ñ ng ñi giám ñ nh m c suy gi m kh năng lao ñ ng t i H i ñ ng Giám ñ nh y khoa theo quy ñ nh; 9. ng d ng công ngh thông tin trong qu n lý b o hi m xã h i; lưu tr h sơ c a ngư i tham gia b o hi m xã h i theo quy ñ nh c a pháp lu t; 10. ð nh kỳ sáu tháng, báo cáo H i ñ ng qu n lý b o hi m xã h i v tình hình th c hi n b o hi m xã h i. H ng năm, báo cáo Chính ph và cơ quan qu n lý nhà nư c v tình hình qu n lý và s d ng qu b o hi m xã h i; 11. Cung c p ñ y ñ và k p th i thông tin v vi c ñóng, quy n ñư c hư ng ch ñ , th t c th c hi n b o hi m xã h i khi ngư i lao ñ ng ho c t ch c công ñoàn yêu c u; 12. Cung c p tài li u, thông tin liên quan theo yêu c u c a cơ quan nhà nư c có th m quy n; 13. Gi i quy t k p th i khi u n i, t cáo v vi c th c hi n b o hi m xã h i; 14. Th c hi n h p tác qu c t v b o hi m xã h i; 15. Các trách nhi m khác theo quy ñ nh c a pháp lu t. IV - B O HI M XÃ H I B T BU C B o hi m xã h i b t bu c bao g m các ch ñ sau ñây: m ñau, thai s n, tai n n lao ñ ng, b nh ngh nghi p, hưu trí, t tu t. 1. Ch ñ m ñau 1.1. ð i tư ng áp d ng ch ñ m ñau ð i tư ng áp d ng ch ñ m ñau là ngư i lao ñ ng g m: a) Ngư i làm vi c theo h p ñ ng lao ñ ng không xác ñ nh th i h n, h p ñ ng lao ñ ng có th i h n t ñ ba tháng tr lên; 15
b) Cán b , công ch c, viên ch c; c) Công nhân qu c phòng, công nhân công an; d) Sĩ quan, quân nhân chuyên nghi p quân ñ i nhân dân; sĩ quan, h sĩ quan nghi p v , sĩ quan, h sĩ quan chuyên môn k thu t công an nhân dân; ngư i làm công tác cơ y u hư ng lương như ñ i v i quân ñ i nhân dân, công an nhân dân. 1.2. ði u ki n hư ng ch ñ m ñau 1. B m ñau, tai n n r i ro ph i ngh vi c và có xác nh n c a cơ s y t ; ho c 2. Có con dư i b y tu i b m ñau, ph i ngh vi c ñ chăm sóc con và có xác nh n c a cơ s y t . Lưu ý: trư ng h p m ñau, tai n n ph i ngh vi c do t hu ho i s c kho , do say rư u ho c s d ng ma tuý, ch t gây nghi n khác thì không ñư c hư ng ch ñ m ñau. 1.3. Th i gian hư ng ch ñ m ñau Th i gian t i ña hư ng ch ñ m ñau trong m t năm ñ i v i ngư i lao ñ ng (tr sĩ quan, quân nhân chuyên nghi p quân ñ i nhân dân; sĩ quan, h sĩ quan nghi p v , sĩ quan, h sĩ quan chuyên môn k thu t công an nhân dân; ngư i làm công tác cơ y u hư ng lương như ñ i v i quân ñ i nhân dân, công an nhân dân) tính theo ngày làm vi c không k ngày ngh l , ngh T t, ngày ngh h ng tu n và ñư c quy ñ nh như sau: a) Làm vi c trong ñi u ki n bình thư ng thì ñư c hư ng ba mươi ngày n u ñã ñóng b o hi m xã h i dư i mư i lăm năm; b n mươi ngày n u ñã ñóng t ñ mư i lăm năm ñ n dư i ba mươi năm; sáu mươi ngày n u ñã ñóng t ñ ba mươi năm tr lên; b) Làm ngh ho c công vi c n ng nh c, ñ c h i, nguy hi m ho c ñ c bi t n ng nh c, ñ c h i, nguy hi m thu c danh m c do B Lao ñ ng - Thương binh và Xã h i và B Y t ban hành ho c làm vi c thư ng xuyên nơi có ph c p khu v c h s t 0,7 tr lên thì ñư c hư ng b n mươi ngày n u ñã ñóng b o hi m xã h i dư i mư i lăm năm; năm mươi ngày n u ñã ñóng t ñ mư i lăm năm ñ n dư i ba mươi năm; b y mươi ngày n u ñã ñóng t ñ ba mươi năm tr lên. Riêng ñ i v i ngư i lao ñ ng m c b nh thu c Danh m c b nh c n ch a tr dài ngày do B Y t ban hành1 thì ñư c hư ng ch ñ m ñau như sau: a) T i ña không quá m t trăm tám mươi ngày trong m t năm tính c ngày ngh l , ngh T t, ngày ngh h ng tu n; 1 Danh m c các b nh c n ngh vi c ñ ch a b nh dài ngày theo quy ñ nh t i Thông tư liên b s 33/TT-LB ngày 25/6/1987 c a B Y t và T ng liên ñoàn lao ñ ng Vi t Nam g m: 1. B nh lao các lo i. 2. B nh tâm th n. 3. B nh sang ch n h th n kinh, ñ ng kinh. 4. Suy tim mãn, tâm ph mãn. 5. B nh phong (cùi) 6. Th p kh p mãn có bi n ch ng ph n xương cơ kh p. 7. Ung thư các lo i t t c các ph t ng. 8. Các b nh v n i ti t. 9. Di ch ng do tai bi n m ch máu não. 10. Di ch ng do v t thương chi n tranh. 11. Di ch ng do ph u thu t và tai bíên ñi u tr . 12. Suy như c cơ th do b tra t n, tù ñày trong ho t ñ ng cách m ng./. 16
b) H t th i h n m t trăm tám mươi ngày mà v n ti p t c ñi u tr thì ñư c hư ng ti p ch ñ m ñau v i m c th p hơn. Còn th i gian hư ng ch ñ m ñau ñ i v i ngư i lao ñ ng là sĩ quan, quân nhân chuyên nghi p quân ñ i nhân dân; sĩ quan, h sĩ quan nghi p v , sĩ quan, h sĩ quan chuyên môn k thu t công an nhân dân; ngư i làm công tác cơ y u hư ng lương như ñ i v i quân ñ i nhân dân, công an nhân dân tuỳ thu c vào th i gian ñi u tr t i cơ s y t thu c quân ñ i nhân dân và công an nhân dân. 1.4 Th i gian hư ng ch ñ khi con m ñau Th i gian hư ng ch ñ khi con m ñau trong m t năm ñư c tính theo s ngày chăm sóc con t i ña là hai mươi ngày làm vi c n u con dư i ba tu i; t i ña là mư i lăm ngày làm vi c n u con t ñ ba tu i ñ n dư i b y tu i. Trư ng h p c cha và m cùng tham gia b o hi m xã h i, n u m t ngư i ñã h t th i h n hư ng ch ñ mà con v n m ñau thì ngư i kia ñư c hư ng ch ñ theo quy ñ nh như nêu ño n trên. 1.5. M c hư ng ch ñ m ñau Ngư i lao ñ ng hư ng ch ñ m ñau theo quy ñ nh chung thì m c hư ng b ng 75% m c ti n lương, ti n công ñóng b o hi m xã h i c a tháng li n k trư c khi ngh vi c. ð i v i trư ng h p ngư i lao ñ ng m c b nh thu c Danh m c b nh c n ch a tr dài ngày do B Y t ban hành trong trư ng h p h t th i h n m t trăm tám mươi ngày mà v n ti p t c ñi u tr thì ñư c hư ng ti p ch ñ m ñau v i m c th p hơn,c th : a) B ng 65% m c ti n lương, ti n công ñóng b o hi m xã h i c a tháng li n k trư c khi ngh vi c n u ñã ñóng b o hi m xã h i t ñ ba mươi năm tr lên; b) B ng 55% m c ti n lương, ti n công ñóng b o hi m xã h i c a tháng li n k trư c khi ngh vi c n u ñã ñóng b o hi m xã h i t ñ mư i lăm năm ñ n dư i ba mươi năm; c) B ng 45% m c ti n lương, ti n công ñóng b o hi m xã h i c a tháng li n k trư c khi ngh vi c n u ñã ñóng b o hi m xã h i dư i mư i lăm năm. Lưu ý: n u m c hư ng ch ñ m ñau n u th p hơn m c lương t i thi u chung thì ñư c tính b ng m c lương t i thi u chung. ð i v i ngư i lao ñ ng là sĩ quan, quân nhân chuyên nghi p quân ñ i nhân dân; sĩ quan, h sĩ quan nghi p v , sĩ quan, h sĩ quan chuyên môn k thu t công an nhân dân; ngư i làm công tác cơ y u hư ng lương như ñ i v i quân ñ i nhân dân, công an nhân dân hư ng ch ñ m ñau theo m c hư ng b ng 100% m c ti n lương ñóng b o hi m xã h i c a tháng li n k trư c khi ngh vi c. 1.6. Dư ng s c, ph c h i s c kho sau khi m ñau Ngư i lao ñ ng sau th i gian hư ng ch ñ m ñau mà s c kho còn y u thì ñư c ngh dư ng s c, ph c h i s c kho . Th i gian ngh dư ng s c, ph c h i s c kh e trong m t năm tính c ngày ngh l , ngh T t, ngày ngh hàng tu n, ngày ñi và v n u ngh t i cơ s t p trung. S ngày ngh dư ng s c, ph c h i s c kho do ngư i s d ng lao ñ ng và Ban Ch p hành Công ñoàn cơ s ho c Ban Ch p hành Công ñoàn lâm th i quy t ñ nh, c th như sau: 17
a) T i ña 10 ngày ñ i v i ngư i lao ñ ng s c kho còn y u sau th i gian m ñau do m c b nh c n ch a tr dài ngày; b) T i ña 7 ngày ñ i v i ngư i lao ñ ng s c kho còn y u sau th i gian m ñau do ph i ph u thu t; c) B ng 5 ngày ñ i v i các trư ng h p khác. M c hư ng dư ng s c, ph c h i s c kho m t ngày: a) B ng 25% m c lương t i thi u chung n u ngh dư ng s c, ph c h i s c kh e t i gia ñình; b) B ng 40% m c lương t i thi u chung n u ngh dư ng s c, ph c h i s c kh e t i cơ s t p trung, m c hư ng này tính c ti n ñi l i, ti n ăn và . *Lưu ý: Th i gian ngư i lao ñ ng ngh vi c hư ng ch ñ m ñau t 14 ngày làm vi c tr lên trong tháng thì c ngư i lao ñ ng và ngư i s d ng lao ñ ng không ph i ñóng b o hi m xã h i trong tháng ñó. Th i gian này không tính là th i gian ñóng b o hi m xã h i. 2. Ch ñ thai s n 2.1. ð i tư ng áp d ng ch ñ thai s n ð i tư ng áp d ng ch ñ thai s n là ngư i lao ñ ng g m: a) Ngư i làm vi c theo h p ñ ng lao ñ ng không xác ñ nh th i h n, h p ñ ng lao ñ ng có th i h n t ñ ba tháng tr lên; b) Cán b , công ch c, viên ch c; c) Công nhân qu c phòng, công nhân công an; d) Sĩ quan, quân nhân chuyên nghi p quân ñ i nhân dân; sĩ quan, h sĩ quan nghi p v , sĩ quan, h sĩ quan chuyên môn k thu t công an nhân dân; ngư i làm công tác cơ y u hư ng lương như ñ i v i quân ñ i nhân dân, công an nhân dân. 2.2. ði u ki n hư ng ch ñ thai s n Ngư i lao ñ ng ñư c hư ng ch ñ thai s n khi thu c m t trong các trư ng h p sau ñây: a) Lao ñ ng n mang thai; b) Lao ñ ng n sinh con (ph i ñóng b o hi m xã h i t ñ sáu tháng tr lên trong th i gian mư i hai tháng trư c khi sinh con); c) Ngư i lao ñ ng nh n nuôi con nuôi dư i b n tháng tu i (ph i ñóng b o hi m xã h i t ñ sáu tháng tr lên trong th i gian mư i hai tháng trư c khi nh n nuôi con nuôi); d) Ngư i lao ñ ng ñ t vòng tránh thai, th c hi n các bi n pháp tri t s n. 2.3. Th i gian hư ng ch ñ khi khám thai 18
Trong th i gian mang thai, lao ñ ng n ñư c ngh vi c ñ ñi khám thai năm l n, m i l n m t ngày; trư ng h p xa cơ s y t ho c ngư i mang thai có b nh lý ho c thai không bình thư ng thì ñư c ngh hai ngày cho m i l n khám thai. Th i gian ngh vi c hư ng ch ñ thai s n trong trư ng h p này tính theo ngày làm vi c không k ngày ngh l , ngh T t, ngày ngh h ng tu n. 2.4. Th i gian hư ng ch ñ khi s y thai, n o, hút thai ho c thai ch t lưu Khi s y thai, n o, hút thai ho c thai ch t lưu thì lao ñ ng n ñư c ngh vi c hư ng ch ñ thai s n mư i ngày n u thai dư i m t tháng; hai mươi ngày n u thai t m t tháng ñ n dư i ba tháng; b n mươi ngày n u thai t ba tháng ñ n dư i sáu tháng; năm mươi ngày n u thai t sáu tháng tr lên. Th i gian ngh vi c hư ng ch ñ thai s n trong trư ng h p này tính c ngày ngh l , ngh T t, ngày ngh h ng tu n. 2.5. Th i gian hư ng ch ñ khi sinh con Lao ñ ng n sinh con ñư c ngh vi c hư ng ch ñ thai s n theo quy ñ nh sau ñây: a) B n tháng, n u làm ngh ho c công vi c trong ñi u ki n lao ñ ng bình thư ng; b) Năm tháng, n u làm ngh ho c công vi c n ng nh c, ñ c h i, nguy hi m thu c danh m c do B Lao ñ ng - Thương binh và Xã h i và B Y t ban hành; làm vi c theo ch ñ ba ca; làm vi c thư ng xuyên nơi có ph c p khu v c h s t 0,7 tr lên ho c là n quân nhân, n công an nhân dân; c) Sáu tháng ñ i v i lao ñ ng n là ngư i tàn t t theo quy ñ nh c a pháp lu t v ngư i tàn t t; N u sinh ñôi tr lên, ngoài th i gian ngh vi c nêu trên thì tính t con th hai tr ñi, c m i con ñư c ngh thêm ba mươi ngày. Trư ng h p sau khi sinh con, n u con dư i sáu mươi ngày tu i b ch t thì m ñư c ngh vi c chín mươi ngày tính t ngày sinh con; n u con t sáu mươi ngày tu i tr lên b ch t thì m ñư c ngh vi c ba mươi ngày tính t ngày con ch t, nhưng th i gian ngh vi c hư ng ch ñ thai s n không vư t quá th i gian quy ñ nh chung nêu trên; th i gian này không tính vào th i gian ngh vi c riêng theo quy ñ nh c a pháp lu t v lao ñ ng. Trư ng h p ch có cha ho c m tham gia b o hi m xã h i ho c c cha và m ñ u tham gia b o hi m xã h i mà m ch t sau khi sinh con thì cha ho c ngư i tr c ti p nuôi dư ng ñư c hư ng ch ñ thai s n cho ñ n khi con ñ b n tháng tu i. 2.6. Th i gian hư ng ch ñ khi nh n nuôi con nuôi Ngư i lao ñ ng nh n nuôi con nuôi dư i b n tháng tu i thì ñư c ngh vi c hư ng ch ñ thai s n cho ñ n khi con ñ b n tháng tu i. 2.7. Th i gian hư ng ch ñ khi th c hi n các bi n pháp tránh thai Khi ñ t vòng tránh thai ngư i lao ñ ng ñư c ngh vi c b y ngày. Khi th c hi n bi n pháp tri t s n ngư i lao ñ ng ñư c ngh vi c mư i lăm ngày. Th i gian ngh vi c hư ng ch ñ thai s n tính c ngày ngh l , ngh T t, ngày ngh h ng tu n. 2.8. Tr c p m t l n khi sinh con ho c nh n nuôi con nuôi 19
Lao ñ ng n sinh con ho c ngư i lao ñ ng nh n nuôi con nuôi dư i b n tháng tu i thì ñư c tr c p m t l n b ng hai tháng lương t i thi u chung cho m i con. Trư ng h p ch có cha tham gia b o hi m xã h i mà m ch t khi sinh con thì cha ñư c tr c p m t l n b ng hai tháng lương t i thi u chung cho m i con. 2.9. M c hư ng ch ñ thai s n M c hư ng b ng 100% m c bình quân ti n lương, ti n công tháng ñóng b o hi m xã h i c a sáu tháng li n k trư c khi ngh vi c. Th i gian ngh vi c hư ng ch ñ thai s n ñư c tính là th i gian ñóng b o hi m xã h i. Th i gian này ngư i lao ñ ng và ngư i s d ng lao ñ ng không ph i ñóng b o hi m xã h i. 2.10.Lao ñ ng n ñi làm trư c khi h t th i h n ngh sinh con Lao ñ ng n có th ñi làm trư c khi h t th i h n ngh sinh con quy ñ nh chung khi có ñ các ñi u ki n sau ñây: a) Sau khi sinh con t ñ sáu mươi ngày tr lên; b) Có xác nh n c a cơ s y t v vi c ñi làm s m không có h i cho s c kho c a ngư i lao ñ ng; c) Ph i báo trư c và ñư c ngư i s d ng lao ñ ng ñ ng ý. Ngoài ti n lương, ti n công c a nh ng ngày làm vi c, lao ñ ng n ñi làm trư c khi h t th i h n ngh sinh con v n ñư c hư ng ch ñ thai s n cho ñ n khi h t th i h n quy ñ nh chung. 2.11. Dư ng s c, ph c h i s c kho sau thai s n Ngư i lao ñ ng sau th i gian hư ng ch ñ m ñau mà s c kho còn y u thì ñư c ngh dư ng s c, ph c h i s c kho . Th i gian ngh dư ng s c, ph c h i s c kh e trong m t năm tính c ngày ngh l , ngh T t, ngày ngh hàng tu n, ngày ñi và v n u ngh t i cơ s t p trung. S ngày ngh dư ng s c, ph c h i s c kho do ngư i s d ng lao ñ ng và Ban Ch p hành Công ñoàn cơ s ho c Ban Ch p hành Công ñoàn lâm th i quy t ñ nh, c th như sau: a) T i ña 10 ngày ñ i v i ngư i lao ñ ng s c kho còn y u sau th i gian m ñau do m c b nh c n ch a tr dài ngày; b) T i ña 7 ngày ñ i v i ngư i lao ñ ng s c kho còn y u sau th i gian m ñau do ph i ph u thu t; c) B ng 5 ngày ñ i v i các trư ng h p khác. M c hư ng dư ng s c, ph c h i s c kho m t ngày: a) B ng 25% m c lương t i thi u chung n u ngh dư ng s c, ph c h i s c kh e t i gia ñình; b) B ng 40% m c lương t i thi u chung n u ngh dư ng s c, ph c h i s c kh e t i cơ s t p trung, m c hư ng này tính c ti n ñi l i, ti n ăn và . 20