Tần suất bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính dựa vào bảng câu hỏi tầm soát của gold

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 13 * Phụ bản của Số 1 * 2009<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> TẦN SUẤT BỆNH PHỔI TẮC NGHẼN MẠN TÍNH<br /> DỰA VÀO BẢNG CÂU HỎI TẦM SOÁT CỦA GOLD<br /> Lê Thị Huyền Trang*, Lê Thị Tuyết Lan**<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: Tần suất BPTNMT và gánh nặng kinh tế của nó ngày càng tăng. Hô hấp ký là tiêu chuẩn vàng<br /> để chẩn đoán bệnh nhưng không được thực hiện phổ biến cho bệnh nhân. Với bảng câu hỏi tầm soát của GOLD<br /> có thể giúp chọn ra những đối tượng nguy cơ cao bệnh BPTNMT. Mục tiêu của nghiên cứu là so sánh vai trò<br /> của bảng câu hỏi này có so sánh với kết quả hô hấp ký.<br /> Phương pháp: nghiên cứu cắt ngang thực hiện tại trung tâm y tế Hóc Môn, Thủ Đức, Phú Nhuận và bệnh<br /> viện ĐHYD. Hơn 500 người trả lời bảng câu hỏi, những người có hơn 3 câu trả lời đúng sẽ được đo hô hấp ký có<br /> thử thuốc dãn phế quản.<br /> Kết quả: Dựa vào hô hấp ký 33 bệnh nhân được chẩn đoán là BPTNMT- tần suất là 25,7%. Đa số phát hiện<br /> ở giai đoạn II (42,4%).<br /> Kết luận: bảng câu hỏi tầm soát BPTNMT của GOLD hiệu quả xác định đối tượng nguy cơ cao BPTNMT<br /> để cho đo hô hấp ký. Sử dụng bảng câu hỏi này có thể làm giảm thời gian và chi phí phát hiện BPTNMT, góp<br /> phần phát hiện sớm bệnh.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> PREVALENCE OF COPD BASE ON THE GOLD QUESTIONNAIRE<br /> IN SCREENING FOR COPD<br /> Le Thi Huyen Trang, Le Thi Tuyet Lan<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 13 - Supplement of No 1 - 2009: 92 - 94<br /> Objectives: The burden of COPD is high and its prevalence is increasing. Spirometry is the gold standard<br /> for diagnosis of COPD but performing spirometric test for all symptomatic people is not practical. The GOLD<br /> questionnaire could be used to identify patients with high risk of COPD. But the screening role of the GOLD<br /> questionnaire should be elucidated by comparing with the result of Spirometric test with bronchodilator. This is<br /> the aim of this study.<br /> Methods: This is a cross – sectional study, realized in Hocmon, Thu duc, Phu Nhuan and Medical<br /> University Hospital. Over 500 attended people have been screened by 5 questions in the questionnaires of GOLD.<br /> Subjects who had answered “Yes” for 3 questions or more were selected to undergo spirometric test with<br /> bronchodilator.<br /> Results: Using of spirometry, 33 patients COPD were diagnosed – the prevalence is 25.7 %. Most of them<br /> are in the stage II (42.4%).<br /> Conclusions: So, the GOLD questionnaire is very effective in pointing out the patients with high probability<br /> of COPD to be tested by spirometry. The use of this GOLD questionnaire reduce the cost and the time in<br /> detecting COPD.<br /> quan tâm vì tần suất mắc bệnh và tử vong ngày<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> càng tăng cao. Theo Tổ chức Y tế Thế giới, có<br /> Trong những năm gần đây, bệnh phổi tắc<br /> khoảng 600 triệu người bị BPTNMT trên toàn<br /> nghẽn mạn tính (BPTNMT) ngày càng được<br /> * Bộ môn Nội – Đại học Y Dược TP.HCM ** Bộ môn Sinh Lý ĐHYD TP.HCM<br /> <br /> Chuyên Đề Nội Khoa<br /> <br /> 91<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 13 * Phụ bản của Số 1 * 2009<br /> cầu và 2,75 triệu người tử vong trong năm 2004.<br /> Tử vong do BPTNMT được xếp hàng thứ 6 vào<br /> năm 1990 sẽ vượt lên hàng thứ 3 năm 2020.<br /> Nghiêm trọng hơn, trong khi tần suất các bệnh<br /> gây tử vong hàng đầu hiện nay như bệnh mạch<br /> vành, tai biến mạch máu nảo và các nguyên<br /> nhân khác có khuynh hướng giảm xuống thì tần<br /> suất BPTNMT lại gia tăng đến 163%. Theo tính<br /> toán của Hội Hô Hấp Châu Á-Thái Bình Dương,<br /> tỉ lệ BPTNMT ở Việt Nam là 6,7%, cao nhất trong<br /> 12 nước ở vùng này. BPTNMT giai đoạn tiến<br /> triển sẽ làm người bệnh tàn phế nặng nề, chất<br /> lượng cuộc sống bị sụt giảm nghiêm trọng.<br /> Bệnh nhân BPTNMT thường được phát hiện<br /> ở giai đoạn trễ, khi đã có những biến chứng nên<br /> việc can thiệp không mang lại hiệu quả và là<br /> gánh nặng y tế và kinh tế cho gia đình bệnh<br /> nhân và xã hội.<br /> Ở tất cả các quốc gia, các bác sĩ chăm sóc sức<br /> khỏe ban đầu thường là những người đầu tiên<br /> tiếp xúc những bệnh nhân có những triệu chứng<br /> đầu tiên rất thay đổi và không rõ ràng của<br /> những bệnh hô hấp mạn như BPTNMT, họ cũng<br /> là những người điều trị đầu tiên phần lớn những<br /> bệnh hô hấp mạn.Các bác sĩ chăm sóc sức khỏe<br /> ban đầu có vai trò rất quan trọng trong việc phát<br /> hiện sớm BPTNMT.Tuy nhiên, ở hầu hết các<br /> quốc gia, không có những hướng dẫn chuyên<br /> biệt dành cho bác sĩ chăm sóc sức khỏe ban đầu.<br /> Để hỗ trợ cho việc này, một loạt các bảng câu hỏi<br /> dựa vào triệu chứng (symptom-based<br /> questionnaire) đã được lập ra<br /> Các bảng câu hỏi dựa trên triệu chứng được<br /> sử dụng tại nhiều quốc gia, có thể giúp phát hiện<br /> ra những người có khả năng bị BPTNMT ở ngay<br /> tại tuyến chăm sóc sức khỏe ban đầu và là<br /> phương tiện được sử dụng rộng rãi nhất trong<br /> điều tra dịch tễ bệnh hô hấp. Các bảng câu hỏi<br /> tầm soát BPTNMT thường được dùng là của Hội<br /> Lồng Ngực Anh, Liên Minh Quốc tế Chống Lao<br /> và Bệnh Hô Hấp, Hội Lồng ngực Hoa Kỳ -Phân<br /> Ban Bệnh Phổi, bảng câu hỏi tầm soát của<br /> GOLD. Việc ra đời những bảng câu hỏi cải biên<br /> này cũng để làm sao cho phù hợp với điều kiện<br /> <br /> 92<br /> Chuyên Đề Nội Khoa<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> thực tế của từng vùng.<br /> Chúng tôi chọn bảng câu hỏi tầm soát của<br /> GOLD nhằm chọn ra đối tượng nguy cơ cao để<br /> chẩn đoán xác định BPTNMT.<br /> <br /> PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> Thiết kế nghiên cứu<br /> Nghiên cứu mô tả cắt ngang<br /> <br /> Đối tượng<br /> Những bệnh nhân đến khám bệnh miễn phí<br /> tại trung tâm y tế Hóc Môn, Thủ Đức, Phú<br /> Nhuận, Bệnh viện Đại Học Y Dược đồng ý tham<br /> gia trả lời bảng câu hỏi tầm soát BPTNMT.<br /> Những người có 3 trong 5 câu trả lời đúng theo<br /> bảng câu hỏi của GOLD được chọn vào nhóm<br /> nghiên cứu.<br /> <br /> Bảng câu hỏi như sau<br /> Ho vài lần trong ngày trong hầu hết các ngày<br /> trong tuần<br /> Khạc đàm trong hầu hết các ngày trong tuần<br /> Dễ bị khó thở hơn người cùng tuổi<br /> Trên 40 tuổi<br /> <br /> Đang hút thuốc lá hoặc đã từng hút thuốc<br /> lá<br /> - Sau khi hoàn tất việc phỏng vấn, các đối<br /> tượng sẽ được chụp X quang lồng ngực để loại<br /> trừ bệnh viêm nhiễm hay u bướu đường hô hấp.<br /> - Thực hiện đo hô hấp ký có thử thuốc giãn<br /> phế quản.<br /> - Chẩn đoán xác định BPTNMT theo GOLD<br /> khi: FEV1/(F)VC < 70% sau thử thuốc giãn phế<br /> quản và hồi phục không hoàn toàn sau thử<br /> thuốc giãn phế quản.<br /> Có hơn 500 bệnh nhân được phỏng vấn và<br /> chọn được 128 bệnh nhân đo hô hấp ký.<br /> Thu thập số liệu và xử lý thống kê bằng<br /> phần mềm SPSS 16.0<br /> <br /> KẾT QUẢ- BÀN LUẬN<br /> Đặc điểm dân số nghiên cứu<br /> Tuổi trung bình 58 ± 12,2<br /> Giới: Nam: 106 (82,8%) Nữ: 22 (17,2%)<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 13 * Phụ bản của Số 1 * 2009<br /> Tỉ lệ hút thuốc là khá cao là 70% (90/128 bệnh<br /> nhân)<br /> <br /> Chức năng hô hấp<br /> Min (%)<br /> 25<br /> 35<br /> 15<br /> 9<br /> <br /> FEV1<br /> FVC<br /> PEF<br /> FEF 25-75<br /> <br /> Max (%)<br /> 117<br /> 121<br /> 125<br /> 142<br /> <br /> Trung bình (%)<br /> 77,3 ± 22,4<br /> 83,8 ± 18,2<br /> 76,3 ± 29,2<br /> 57,8 ± 30<br /> <br /> Vai trò của bảng câu hỏi tầm soát<br /> Tỉ lệ số câu trả lời đúng ở nhóm bệnh nhân<br /> là:<br /> Tỉ lệ số câu đúng<br /> 37.5%<br /> <br /> 0.4<br /> <br /> 32.8%<br /> <br /> 0.35<br /> <br /> 29.7%<br /> <br /> 0.3<br /> 0.25<br /> 0.2<br /> 0.15<br /> 0.1<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Giai đoạn II chiếm tỉ lệ cao nhất: 42,4% góp<br /> phần phát hiện sớm BPTNMT để can thiệp sớm<br /> cho bệnh nhân.<br /> Với 3 câu trả lời đơn giản giúp chẩn đoán<br /> được BPTNMT với tỉ lệ cao.<br /> <br /> ĐỀ NGHỊ<br /> Bảng câu hỏi tầm soát của GOLD nên được<br /> xem là phương tiện sàng lọc nhằm chọn ra<br /> những đối tượng nguy cơ cao đo hô hấp ký chẩn<br /> đoán BPTNMT. Bộ câu hỏi đơn giản dễ hiểu, dễ<br /> sử dụng có thể áp dụng tại các trung tâm y tế nơi<br /> không đủ phương tiện chẩn đoán bệnh. Giúp<br /> chẩn đoán sớm BPTNMT ở những giai đoạn<br /> chưa có triệu chứng lâm sàng rõ ràng, phát hiện<br /> sớm bệnh và có thế theo dõi quản lý bệnh nhân<br /> tốt hơn, giảm gánh nặng kinh tế cho gia đình và<br /> xã hội.<br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> <br /> 0.05<br /> 0<br /> 3 câu<br /> <br /> 4 câu<br /> <br /> 5 câu<br /> <br /> 1.<br /> <br /> Vai trò của bảng câu hỏi trong chẩn đoán<br /> BPTNMT là<br /> Tỉ lệ trả lời đúng<br /> 48/128 (37,5%)<br /> 38/128 (29,7%)<br /> 42/128 (32,8%)<br /> <br /> 3 câu<br /> 4 câu<br /> 5 câu<br /> <br /> 2.<br /> <br /> 3.<br /> <br /> Tỉ lệ giai đoạn BPTNMT<br /> <br /> 4.<br /> <br /> Có 33 /128 bệnh nhân được chẩn đoán<br /> BPTNMT dựa vào hô hấp ký. Tỉ lệ chẩn đoán là<br /> 25,7%. Trong đó giai đoạn II chiếm tỉ lệ cao nhất<br /> là 42,4%.<br /> <br /> 5.<br /> <br /> 6.<br /> <br /> Phân độ giai đoạn BPTNMT<br /> <br /> 7.<br /> 18.2%<br /> <br /> 6.1%<br /> <br /> Ana Menezes, Silvia C M, Denise P G, Juvenal D C et al.<br /> Prevalence and Risk Factors for COPD according to symptoms and<br /> spirometry. Journal of COPD 2004; vol1 (2): 173-179<br /> Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease.<br /> Global strategy for the diagnosis, management, and<br /> prevention of chronic obstructive pulmonary disease,<br /> updated 2006.<br /> Freeman D, Nordyke RJ, Isonaka S et al (2005). Questions for<br /> COPD diagnostic screening in a primary care setting. Respiratory<br /> medicine;99:1311-1318<br /> Peter M A Calverley (2005).Development of a population-based<br /> screening questionnaire for COPD. Journal of chronic obstructive<br /> pulmonary disease; 2: 225-232.<br /> Price, DB, Tinkelman, DG, Halbert, RJ, et al Symptom-based<br /> questionnaire for identifying COPD in smokers. Respiration<br /> 2006;73,285-295[Medline]<br /> Tan WC, Seale J P, Charoendratanakul S et al (2003). Chronic<br /> obstructive pulmonary disease (COPD) prevalence in 12 Asia<br /> -Pacific countries and regions.Respirology; 8: 192 - 198<br /> Zielinski, J, Bednarek, M Early detection of COPD in a high-risk<br /> population using spirometric screening. Chest 2001;119,731736[Medline]<br /> <br /> Gđ I<br /> Gđ II<br /> Gđ III<br /> 42.4%<br /> <br /> Gđ IV<br /> <br /> 33.3%<br /> <br /> KẾT LUẬN<br /> Tỉ lệ hút thuốc lá cao: 70%<br /> Tỉ lệ chẩn đoán được BPTNMT là: 25,7%<br /> <br /> Chuyên Đề Nội Khoa<br /> <br /> 93<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 13 * Phụ bản của Số 1 * 2009<br /> <br /> 94<br /> Chuyên Đề Nội Khoa<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 13 * Phụ bản của Số 1 * 2009<br /> <br /> Chuyên Đề Nội Khoa<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> 95<br /> <br />