31(1): 74-76 T¹p chÝ Sinh häc 3-2009<br />
<br />
<br />
<br />
Thµnh phÇn hãa häc cña tinh dÇu hoµng ®µn<br />
(cupressus tonkinensis silba.) ë h÷u liªn, tØnh l¹ng S¬n<br />
<br />
TrÇn Huy Th¸I, NguyÔn ThÞ HiÒn,<br />
§ç ThÞ Minh, ph¹m v¨n thÕ<br />
<br />
ViÖn Sinh th¸i vµ Tµi nguyªn sinh vËt<br />
<br />
Loµi hoµng ®µn (Cupressus tonkinensis Khu B¶o tån thiªn nhiªn H÷u Liªn. Tiªu b¶n<br />
Silba., 1994); syn. C. torulosa D. Don, 1825 cßn cña loµi ®−îc l−u gi÷ t¹i ViÖn Sinh th¸i vµ Tµi<br />
®−îc gäi lµ hoµng ®µn liÔu, hoµng ®µn cµnh rñ, nguyªn sinh vËt.<br />
hoµng ®µn chi l¨ng, b¸ch xo¾n vµ ngäc am thuéc X¸c ®Þnh hµm l−îng tinh dÇu b»ng ph−¬ng<br />
hä Hoµng ®µn (Cupressaceae). §©y lµ loµi cã ph¸p ch−ng cÊt håi l−u trong thiÕt bÞ Clevenger;<br />
vïng ph©n bè hÑp, hiÖn ®−îc trång t¹i khu B¶o ®Þnh tÝnh vµ ®Þnh l−îng c¸c thµnh phÇn hãa häc<br />
tån thiªn nhiªn H÷u Liªn (H÷u Lòng - L¹ng cña tinh dÇu b»ng ph−¬ng ph¸p s¾c ký khÝ - khèi<br />
S¬n). Mét vµi tµi liÖu ®J cho r»ng, c©y cßn cã thÓ phæ (GC/MS). Tinh dÇu ®−îc lµm khan b»ng<br />
gÆp ë B¾c S¬n, Chi L¨ng (L¹ng S¬n) vµ Na Hang Na2SO4 vµ ®Ó trong tñ l¹nh ë nhiÖt ®é < 5oC; thiÕt<br />
(Tuyªn Quang), Cao B»ng, Kon Tum vµ L©m bÞ: GC-MSD: s¾c ký khÝ HP 6890 ghÐp nèi víi<br />
§ång [6, 9]. Hoµng ®µn lµ nguån gen quý hiÕm, Mass Selective Detector Agilent 5973. Cét HP-<br />
loµi ®J ®−îc ®−a vµo S¸ch §á ViÖt Nam (1996, 5MS cã kÝch th−íc 0,25 µm × 30 m × 0,25 mm vµ<br />
2007) [1, 2] vµ Danh môc §éng thùc vËt rõng HP-1 cã kÝch th−íc 0,25 µm × 30 m × 0,32 mm.<br />
nguy cÊp, quý hiÕm (Nhãm I) trong NghÞ ®Þnh Ch−¬ng tr×nh nhiÖt ®é víi ®iÒu kiÖn 60oC/2phót;<br />
32/2006/N§-CP cña ChÝnh phñ n−íc céng hoµ xJ t¨ng nhiÖt ®é 4oC/phót cho ®Õn 220oC, sau ®ã l¹i<br />
héi chñ nghÜa ViÖt Nam. Tªn khoa häc cña loµi t¨ng nhiÖt ®é 20oC/phót cho ®Õn 260oC. KhÝ mang<br />
hoµng ®µn lµ vÊn ®Ò hiÖn cßn cã nh÷ng ý kiÕn He. Tra th− viÖn khèi phæ: NIST 98.<br />
kh¸c nhau, tuy nhiên ®ã lµ vÊn ®Ò ®J vµ ®ang<br />
®−îc ®Æt ra ®èi víi c¸c nhµ ph©n lo¹i thùc vËt. II. KÕt qu¶ nghiªn cøu<br />
Hoµng ®µn (C. tonkinensis) cho gç th¼ng, cã<br />
1. §Æc ®iÓm sinh häc<br />
v©n ®Ñp, chÞu mèi mät. Gç cã mïi th¬m, ®Æc<br />
biÖt lµ rÔ. Gç Hoµng ®µn th−êng ®−îc sö dông Hoµng ®µn (C. tonkinensis) lµ c©y gç th−êng<br />
lµm ®å thñ c«ng mü nghÖ vµ ®å gç cao cÊp. xanh, cao tíi 8-15(-25) m vµ ®−êng kÝnh ngang<br />
Tinh dÇu chiÕt tõ rÔ c©y ®−îc dïng lµm h−¬ng ngùc tíi 40 cm, t¸n l¸ rñ. C©y gÆp r¶i r¸c trªn<br />
liÖu vµ lµm thuèc ch÷a ®au nhøc x−¬ng, s¸t d«ng nói ®¸ v«i ë ®é cao tõ 500-1.000 m so víi<br />
trïng.... Vá c©y s¾c uèng ch÷a ®au bông [3-7]. n−íc biÓn. Vá ngoµi dµy mµu n©u x¸m, cµnh<br />
§Õn nay, hÇu nh− ch−a cã th«ng tin g× vÒ non h×nh trô h¬i cã c¹nh, t¸n l¸ h×nh th¸p. L¸ ë<br />
thµnh phÇn hãa häc cña tinh dÇu tõ l¸ ë loµi chåi non hÑp, nhän, dµi 1 cm; l¸ giµ h×nh vÈy,<br />
hoµng ®µn (C. tonkinensis) ph©n bè t¹i H÷u Liªn xÕp sÝt nhau thµnh 4 dJy trªn c¸c cµnh nhá. Nãn<br />
(L¹ng S¬n). Trong bµi b¸o nµy, chóng t«i tr×nh ®¬n tÝnh cïng gèc. Nãn c¸i khi giµ gÇn h×nh<br />
bµy c¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ mét sè ®Æc ®iÓm cÇu, ®−êng kÝnh kho¶ng 1,5 cm, gåm 4-8 v¶y<br />
sinh häc vµ thµnh phÇn ho¸ häc cña tinh dÇu tõ l¸ nãn. Trong v¶y mang h¹t. H¹t cã c¸nh, h×nh<br />
c©y hoµng ®µn (C. tonkinensis) thu t¹i Khu B¶o trßn, mµu n©u nh¹t, dµi 3 mm. Mïa cã nãn tõ<br />
tån thiªn nhiªn H÷u Liªn, tØnh L¹ng S¬n. th¸ng 3-5, nãn giµ vµo th¸ng 3-11. Loµi hoµng<br />
®µn ®−îc x¸c ®Þnh ®ang bÞ ®e do¹ tuyÖt chñng<br />
I. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu trÇm träng, lµ ®èi t−îng quan träng cÇn ®−îc<br />
b¶o tån t¹i chç (in situ) vµ chuyÓn chç (ex situ).<br />
L¸ hoµng ®µn (C. tonkinensis) ®−îc thu h¸i Mét sè l−îng c¸ thÓ nhá cña loµi (kho¶ng 30<br />
vµo th¸ng 3 n¨m 2007 tõ mét sè c©y trång ë c©y) ®J ®−îc trång vµ b¶o vÖ t¹i Khu B¶o tån<br />
74<br />
thiªn nhiªn H÷u Liªn (L¹ng S¬n) vµ mét sè hé 2. Thµnh phÇn hãa häc cña tinh dÇu trong<br />
d©n trong vïng ®Öm cña Khu b¶o tån. VÊn ®Ò l¸ hoµng ®µn (C. tonkinensis)<br />
nghiªn cøu nh©n gièng b»ng cµnh hom vµ tõ h¹t<br />
ë mét sè loµi th«ng hiÖn ®ang ®−îc nhãm Hµm l−îng tinh dÇu tõ l¸ hoµng ®µn<br />
nghiªn cøu vÒ b¶o tån Th«ng cña ViÖt Nam tiÕn (C. tonkinensis) ®¹t 0,13% (theo nguyªn liÖu<br />
hµnh, c¸c kÕt qu¶ thu ®−îc b−íc ®Çu ®−îc coi lµ kh« kh«ng khÝ). Tinh dÇu lµ chÊt láng, mµu<br />
cã triÓn väng [7]. vµng nh¹t, cã mïi th¬m nhÑ vµ nhÑ h¬n n−íc.<br />
<br />
B¶ng<br />
Thµnh phÇn ho¸ häc cña tinh dÇu tõ l¸ hoµng ®µn (Cupressus tonkinensis)<br />
thu t¹i H÷u Liªn, tØnh L¹ng S¬n<br />
STT Hîp chÊt Tû lÖ%<br />
1 α-thujen 3,68<br />
2 α-pinen 25,4<br />
3 camphen 0,19<br />
4 sabinen 29,34<br />
5 β-pinen 0,82<br />
6 myrcen 4,61<br />
7 1- phellandren 0,13<br />
8 α- terpinen 3,46<br />
9 para-cymen 0,22<br />
10 limonen 2,06<br />
11 γ-terpinen 5,50<br />
12 α- terpinolen 1,98<br />
13 4-terpineol 13,91<br />
14 α-terpineol 0,57<br />
15 3- caren 0,17<br />
16 β-caryophyllen 0,33<br />
17 α-humulen 0,12<br />
18 β-cubeben 0,13<br />
19 germacren-D 0,21<br />
20 cycloheptane, 4-ethenylen-1-methyl-2-methyl 1,40<br />
21 caryophyllen oxit 0,20<br />
22 α-gurjunen 0,4<br />
23 β-eudesmol 0,54<br />
24 β-selinen 0,68<br />
25 sandaracopinaradien 0,73<br />
26 phenathren, 7-ethenyl-1,2,3,4 0,1<br />
<br />
B»ng ph−¬ng ph¸p s¾c ký khÝ khÝ khèi phæ hÑp. HiÖn chØ cßn gÆp t¹i H÷u Liªn (L¹ng S¬n)<br />
(GC/MS), chóng t«i ®J x¸c ®Þnh ®−îc 26 hîp chÊt víi sè l−îng c¸ thÓ rÊt Ýt. §©y lµ loµi ®Æc biÖt<br />
trong tinh dÇu. Trong ®ã cã c¸c thµnh phÇn chÝnh quÝ hiÕm cña ViÖt Nam, cã nguy c¬ tuyÖt chñng<br />
lµ sabinen (29,34%), α-pinen (25,4%), ngoµi thiªn nhiªn, S¸ch §á ViÖt Nam (2007)<br />
4-terpineol (13,91%) vµ γ-terpinen (5,5%) (b¶ng). xÕp ë møc ®é CRA1a,d.<br />
Hµm l−îng tinh dÇu tõ l¸ hµng ®µn ph©n bè<br />
III. KÕt luËn<br />
ë H÷u Liªn (L¹ng S¬n) ®¹t 0,13% (theo nguyªn<br />
Hoµng ®µn (C. tonkinensis) cã vïng ph©n bè liÖu kh« kh«ng khÝ).<br />
75<br />
B»ng ph−¬ng ph¸p s¾c ký khÝ khÝ khèi phæ ViÖt Nam. Nxb. Y häc.<br />
(GC/MS), chóng t«i ®J x¸c ®Þnh ®−îc 26 hîp<br />
5. NguyÔn TËp, 2007: CÈm nang c©y thuèc<br />
chÊt trong tinh dÇu tõ l¸ hµng ®µn<br />
cÇn b¶o vÖ ë ViÖt Nam: 85-86.<br />
(C. tonkinensis). Thµnh phÇn chÝnh cña tinh dÇu<br />
lµ sabinen (29,34%), α-pinen (25,4%), 6. NguyÔn TiÕn HiÖp vµ cs., 2005: Th«ng ViÖt<br />
4-terpineol (13,91%) vµ γ-terpinen (5,5%). Nam - Nghiªn cøu hiÖn tr¹ng vµ b¶o tån<br />
2004. Tæ chøc Fauna & Flora. Ch−¬ng tr×nh<br />
Tµi liÖu tham kh¶o ViÖt Nam.<br />
<br />
1. Bé Khoa häc, C«ng nghÖ vµ M«i tr−êng, 7. Tran Minh Hoi et al., 1996: Analyse d<br />
1996: S¸ch §á ViÖt Nam. TËp 2. PhÇn Thùc Lhuile Esentielle de Cupresus funebris du<br />
vËt. Nxb Khoa häc vµ Kü thuËt. Hµ Néi. Vietnam par RMN du carbon 13. Journees.<br />
Rivista Italiana, EPPOS. P. 633-637.<br />
2. Bé Khoa häc vµ C«ng nghÖ, ViÖn Khoa<br />
häc vµ C«ng nghÖ ViÖt Nam, 2007: S¸ch 8. Silba J., 1994: J. Int. Conifer presoro. Soc.,<br />
§á ViÖt Nam. PhÇn II - Thùc vËt. Nxb. 1(1): 1-25.<br />
Khoa häc tù nhiªn vµ C«ng nghÖ. 9. Silba J., 1994: Journal of the International<br />
3. NguyÔn TiÕn B©n (chñ biªn), 2005: Danh Conifer Presentation Society, 1: 23.<br />
lôc nh÷ng loµi thùc vËt ViÖt Nam. Nxb. 10. Forest Inventory and Planning Institute,<br />
N«ng nghiÖp, Hµ Néi.<br />
1996: Vietnam forest trees: 3. Agricultural<br />
4. Vâ V¨n Chi, 1997: Tõ ®iÓn c©y thuèc Publishing House. Hanoi, p 74.<br />
<br />
<br />
<br />
The Chemical composition of leaf oil of Cupressus tonkinensis<br />
silba. in huu lien, lang son province<br />
<br />
Tran Huy Thai, nguyen thi hien,<br />
Do Thi Minh, pham van the<br />
<br />
<br />
Summary<br />
Cupressus tonkinensis Silba. is an evergreen, medium-sized tree, up to 15-25 cm in height. Bark is gey<br />
brown with longitudinal fissures. Leaves are scaly, closely inserted on twigs. Cones are unisexual, grouped on<br />
a stalk. Male cone is subglobular. This is an endangered species in Vietnam, only found in a narrow area of<br />
the Central Region and the North belonging to Lang Son and Tuyen Quang provinces. This is a light-<br />
demanding species, thriving in hot and wet tropical and subtropical forests and occurring naturally as<br />
dominant stands at elevation of 800-1200 m.<br />
The yield of essential oil from the air-dried leaves was 0.13 percent. By using GC/MS analysis, 26<br />
constituents have been identified. The main constituents of essential oil were sabinen (29.34%), α-pinen<br />
(25.4%), 4-terpineol (13.91%) and γ-terpinen (5.5%).<br />
Ngµy nhËn bµi: 12-9-2007<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
76<br />
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
