Thành phần nguyên tử

Chia sẻ: Nguyễn Văn Quang | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:5

Thêm vào BST

Báo xấu

89
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

kiến thức : Học sinh biết: - Thành phần cơ bản của nguyên tử gồm: Vỏ nguyên tử và hạt nhân. Vỏ nguyên tử gồm các hạ electron. Hạt nhân gồm proton và electron. - Khối lượng và điện tích của e, p, n. Kích thước và khối lượng rất nhỏ của nguyên tử. 2. Kĩ năng : - Nhận xét và rút ra các kết luận từ các thí nghiệm. - Sử dụng các đơn vị đo lường như: u, đvđt, nm, A0 và giải các bài tập liên quan....

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Thành phần nguyên tử

1 TiÕt thø : 3 TuÇn: 2 Ngµy : líp d¹y : Ngµy so¹n: 26/8/2007 Ngµy : líp d¹y : bµi 1: thµnh phÇn nguyªn tö i. môc ®Ých yªu cÇu 1. kiÕn thøc : Häc sinh biÕt: - Thµnh phÇn c¬ b¶n cña nguyªn tö gåm: Vá nguyªn tö vµ h¹t nh©n. Vá nguyªn tö gåm c¸c h¹ electron. H¹t nh©n gåm proton vµ electron. - Khèi lîng vµ ®iÖn tÝch cña e, p, n. KÝch thíc vµ khèi lîng rÊt nhá cña nguyªn tö. 2. KÜ n¨ng : - NhËn xÐt vµ rót ra c¸c kÕt luËn tõ c¸c thÝ nghiÖm. - Sö dông c¸c ®¬n vÞ ®o lêng nh: u, ®v®t, nm, A0 vµ gi¶i c¸c bµi tËp liªn quan. II. ph¬ng ph¸p, ph¬ng tiÖn - Ph¬ng ph¸p : ®µm tho¹i, nªu vÊn ®Ò, gi¶ng gi¶i, trùc quan... - Ph¬ng tiÖn : m¸y chiÕu III. ChuÈn bÞ - GV: m« h×nh thÝ nghiÖm cña Tom-x¬n vµ R¬-d¬-pho - HS: ¤n l¹i kiÕn thøc vÒ nguyªn tö ®· häc ë líp 8. iV. tiÕn tr×nh bµi d¹y 1. æn ®Þnh tæ chøc líp 2. KiÓm tra bµi cò C©u hái: ThÕ nµo lµ nguyªn tö? Thµnh phÇn nguyªn tö? 3. Néi dung bµi míi §Æt vÊn ®Ò: NÕu cø chia ®«i viªn bÞ s¾t th× phÇn tö nhá nhÊt vÉn mang tÝnh chÊt cña s¾t ®îc gäi lµ g×?  häc sinh: nguyªn tö. Gv: Nh vËy c¸c chÊt ®Òu ®îc cÊu t¹o tõ c¸c h¹t cùc k× bÐ kh«ng thÓ ph©n chia ®ù¬c n÷a gäi lµ nguyªn tö. Quan niÖm nµy ®· ®îc biÕt tõ tríc CN. Ngµy nay ngêi ta ®· biÕt ®îc nguyªn tö cã cÊu t¹o phøc t¹p: gåm cã h¹t nh©n mang ®iÖn tÝch d ¬ng vµ líp vá electron mang ®iÖn tÝch ©m. B»ng thÝ nghiÖm nµo t×m ra ® îc thµnh phÇn nguyªn tö còng nh khèi lîng vµ kÝch thíc cña c¸c h¹t cÊu t¹o nªn nguyªn tö, chóng ta sÏ nghiªn cøu cô thÓ trong bµi h«m nay. Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß Néi dung I. Thµnh phÇn cÊu t¹o nguyªn tö Ho¹t ®éng 1: electron - Dïng thÝ nghiÖm m« pháng: 1. Electron - GV híng dÉn häc sinh t×m hiÓu thÝ a. Sù t×m ra electron nghiÖm: - ThÝ nghiÖm: + §Æt 1 ®iÖn cùc ®iÖn thÕ rÊt lín (5kV) ë ®Çu èng ch©n kh«ng + Cuèi èng ch©n kh«ng lµ mµn huúnh quang (loÐ s¸ng khi cã chïm tia kh«ng nh×n thÊy ®Ëp vµo) - HS quan s¸t thÝ nghiÖm, nªu hiÖn tîng, rót ra nhËn xÐt vµ suy luËn tõ nhËn xÐt ®ã.
2 - GV híng dÉn häc sinh suy luËn tõ nhËn xÐt vµ hiÖn tîng quan s¸t ®îc: - HiÖn tîng: mµn huúnh quang ph¸t s¸ng + Mµn huúnh quang ph¸t s¸ng chøng tá  Cã tia kh«ng nh×n thÊy ph¸t ra tõ cùc ©m. ®iÒu g×? gäi lµ tia ©m cùc.  HS: ®iÖn cùc ph¸t ra chïm tia kh«ng nh×n thÊy.  GV: quan s¸t tia nµy ph¸t ra tõ cùc nµo cña ®iÖn cùc?  HS: cùc ©m.  GV: Do ph¸t ra tõ cùc ©m nªn ng êi ta gäi tia nµy lµ tia ©m cùc. GV:VËy tia ©m cùc nµy cã ph¶i lµ vËt chÊt - §Æc tÝnh cña tia ©m cùc: cã thùc hay kh«ng, chóng ta theo dâi tiÕp thÝ nghiÖm + Trªn ®êng ®i cña tia ©m cùc ®Æt 1 chong chãng  chong chãng quay  chøng tá ®iÒu g×? + Chïm h¹t chuyÓn ®éng rÊt nhanh.  HS: tia ©m cùc lµ chïm h¹t chuyÓn ®éng rÊt nhanh + §Ó chøng minh h¹t vËt chÊt trong tia ©m cùc cã mang ®iÖn hay kh«ng ngêi ta lµm thÓ nµo?  HS: §Æt èng phãng tia ©m cùc gi÷a hai b¶n ®iÖn cùc tÝch ®iÖn tr¸i dÊu. + KÕt qu¶ thu ®îc ra sao vµ kÕt qu¶ ®ã chøng tá ®iÒu g×? + Chïm gåm c¸c h¹t mang ®iÖn tÝch ©m.  HS: tia ©m cùc gåm c¸c h¹t mang ®iÖn gäi lµ electron tÝch ©m.  GV: c¸c h¹t mang ®iÖn tÝch ©m ®ã chÝnh KÕt luËn: electron lµ 1 thµnh phÇn cÊu t¹o lµ c¸c electron. nªn nguyªn tö cña mäi nguyªn tè. - GV kÕt luËn: electron cã mÆt trong mäi b. Khèi lîng vµ ®iÖn tÝch electron chÊt, nã lµ mét trong nh÷ng thµnh phÇn m = 9,1.10-31kg = 0,00055u e cÊu t¹o nªn nguyªn tö cña mäi nguyªn tè ho¸ q = -1,602.10-19 = - e = -1 e 0 häc. - Yªu cÇu hs tù ®äc s¸ch vµ nªu ®iÖn tÝch, khèi lîng electron  nhËn xÐt - GV th«ng tin thªm vÒ ®iÖn tÝch cña electron vµ quy íc ®iÖn tÝch ®¬n vÞ. Ho¹t ®éng 2: Sù t×m ra h¹t nh©n nguyªn tö §Æt vÊn ®Ò: Chóng ta ®· biÕt vá electron cña nguyªn tö mang ®iÖn tÝch ©m, mµ nguyªn
3 tö trung hoµ vÒ ®iÖn. VËy h¹t nh©n nguyªn tö ph¶i mang ®iÖn tÝch g×?  HS: mang ®iÖn tÝch d¬ng. GV: ®Ó chøng minh ®iÒu nµy chóng ta t×m hiÓu thÝ nghiÖm t×m ra h¹t nh©n nguyªn tö cña R¬-d¬-pho. 2. Sù t×m ra h¹t nh©n nguyªn tö GV: võa chiÕu võa m« t¶ thÝ nghiÖm - ThÝ nghiÖm: Dïng h¹t α (®iÖn tÝch 2+, khèi lîng gÊp 7500 khèi lîng electron) b¾n ph¸ l¸ vµng.  HS theo dâi ®êng ®i cña tia α vµ nhËn xÐt hiÖn tîng. - NhËn xÐt: GV híng dÉn häc sinh suy luËn tõ hiÖn t îng quan s¸t ®îc: + Nguyªn tö cã cÊu t¹o rçng. + HÇu hÕt c¸c h¹t α xuyªn th¼ng  chøng tá g×?  HS: nguyªn tö cã cÊu t¹o rçng + H¹t nh©n mang ®iÖn tÝch d¬ng khèi lîng + Mét sè Ýt h¹t bÞ lÖch h íng ban ®Çu vµ rÊt lín so víi khèi lîng electron vµ cã kÝch th- rÊt Ýt h¹t bÞ bËt l¹i phÝa sau  chøng tá íc rÊt nhá so víi kÝch thíc nguyªn tö. ®iÒu g×? GV: tõ c¸c thÝ nghiÖm trªn h·y m« t¶ l¹i cÊu t¹o nguyªn tö.  Khèi lîng nguyªn tö tËp trung chñ yÕu ë h¹t  HS: - GV: khèi lîng cña electron rÊt nhá so víi nh©n. khèi lîng h¹t nh©n, vËy khèi lîng nguyªn tö tËp trung ë phÇn nµo cña nguyªn tö? - GV: Nguyªn tö trung hoµ vÒ ®iÖn, mµ líp Sè ®¬n vÞ ®iÖn tÝch h¹t nh©n = sè vá electron mang ®iÖn tÝch ©m, h¹t nh©n electron. mang ®iÖn tÝch d¬ng  em cã nhËn xÐt g× vÒ sè ®¬n vÞ ®iÖn tÝch h¹t nh©n vµ sè electron xung quanh h¹t nh©n? Ho¹t ®éng 3: CÊu t¹o h¹t nh©n nguyªn tö §Æt vÊn ®Ò: H¹t nh©n nguyªn tö cßn ph©n chia ®îc n÷a hay kh«ng, hay nã ®îc cÊu t¹o tõ c¸c h¹t nhá nµo? Chóng ta t×m hiÓu cÊu t¹o h¹t nh©n nguyªn tö. 3. CÊu t¹o h¹t nh©n nguyªn tö GV: §Ó t×m hiÓu cÊu t¹o h¹t nh©n nguyªn a. H¹t proton tö R¬-d¬-pho vµ Chat-uých ®· dïng h¹t α - mp = 1,6726.10-27kg = 1u b¾n ph¸ h¹t nh©n c¸c h¹t nh©n nguyªn tö vµ - qp = e0 = 1+ ®· ph¸t hiÖn ra 2 lo¹i h¹t lµ proton vµ n¬tron. b. H¹t n¬tron HS: tù nghiªn cøu sgk vµ cho biÕt khèi l îng - mn = mp = 1u - qn = 0 vµ ®iÖn tÝch cña hai lo¹i h¹t ®ã. II. KÝch thíc vµ khèi lîng nguyªn tö §Æt vÊn ®Ò: 1gam chÊt bÊt k× còng cã hµng tØ tØ nguyªn tö chÊt ®ã  mçi nguyªn tö ®Òu cã khèi lîng vµ kÝch thíc v« cïng nhá, vµ ®Ó biÓu thÞ khèi l îng vµ kÝch thíc nguyªn
4 tö cÇn cã nh÷ng ®¬n vÞ riªng. Ho¹t ®éng 4: Khèi lîng GV: - ®Ó biÓu thÞ khèi lîng nguyªn tö vµ 1. Khèi lîng c¸c h¹t cÊu t¹o nªn nguyªn tö ph¶i sö dông ®¬n vÞ khèi lîng nguyªn tö lµ u hay ®vc víi - §¬n vÞ khèi lîng nguyªn tö lµ u hay ®vc quy íc nh sau: 1 1u = mC = 1,6605.10-27kg 1 12 1u = mC = 1,6605.10-27kg 12 - khèi lîng nguyªn tö tÝnh theo ®¬n vÞ u hay ®vc gäi lµ khèi lîng t¬ng ®èi - VÝ dô: VÝ dô: mO = 26,568.10-27kg  khèi lîng tuyÖt ®èi. 26,568.10 −27 kg = = 16u  khèi lîng t¬ng ®èi. GV: chó ý khèi lîng nguyªn tö dïng trong 1,6605.10 − 27 kg b¶ng tuÇn hoµn lµ khèi lîng t¬ng ®èi gäi lµ nguyªn tö khèi. - T¬ng tù yªu cÇu hs tÝnh khèi lîng electron, proton vµ n¬tron theo ®¬n vÞ u. Ho¹t ®éng 5:KÝch thíc GV: V× kÝch thíc nguyªn tö vµ c¸c h¹t p, n, e 2. KÝch thíc rÊt nhá nªn dïng ®¬n vÞ nm, A0 ®Ó biÓu Dïng ®¬n vÞ nm vµ A0 thÞ.  gv ®a ra gi¸ trÞ chuyÓn ®æi gi÷a c¸c 1nm = 10-9m 1A0 = 10-10m ®¬n vÞ ®ã vµ ®¬n vÞ m.  1nm = 10A0 GV: ®a thªm th«ng tin vÒ kÝch thø¬c cña c¸c h¹t nh©n nguyªn tö vµ c¸c electron. Ho¹t ®éng 6: Cñng cè - VËy 1 b¹n h·y nh¾c l¹i thµnh phÇn cÊu t¹o nguyªn tö vµ ®Æc ®iÓm vÒ ®iÖn tÝch vµ khèi lîng cña c¸c h¹t cÊu t¹o nªn nguyªn tö. - GV tãm t¾t lªn b¶ng. Vá electron (mang ®iÖn tÝch ©m)  qe = 1- me = 0,00055u Nguyªn tö (trung hoµ ®iÖn) H¹t nh©n (t©m nguyªn tö) Proton  qp = 1+ (mang ®iÖn tÝch d¬ng) mp = 1u n¬tron  qn = 0 m n = 1u * Bµi tËp cñng cè C©u1: C¸c h¹t cÊu t¹o nªn h¹t nh©n cña hÇu hÕt c¸c nguyªn tö lµ: a. p vµ n b. p, n, vµ e. c. p vµ e d. n vµ e. C©u 2: C¸c h¹t cÊu t¹o nªn hÇu hÕt c¸c nguyªn tö lµ: a. p vµ n b. p, n, vµ e. c. p vµ e d. n vµ e. C©u 3: C¸c h¹t mang ®iÖn tÝch trong nguyªn tö lµ:
5 a. p vµ n b. p, n, vµ e. c. p vµ e d. n vµ e. C©u 4: Nguyªn tö X cã 13 electron, ®iÖn tÝch vµ sè ®¬n vÞ ®iÖn tÝch cña h¹t nh©n nguyªn tö X lÇn lît lµ: a. 13+ vµ 13 b. 13+ vµ 13 c. 13- vµ 13 d. 13+ vµ 13- C©u 5: Nh«m cã khèi lîng nguyªn tö b»ng 26,98u. TÝnh khèi lîng nguyªn tö nh«m (gam). v. Bµi tËp vÒ nhµ Bµi 1,2,3,5/sgk-trang 9.