Thúc đẩy cải tiến năng suất doanh nghiệp thông qua thiết lập hệ thống cơ sở dữ liệu chuẩn đối sánh và thực hành tốt nhất về năng suất

Diễn đàn khoa học - công nghệ<br /> <br /> <br /> <br /> Thúc đẩy cải tiến năng suất doanh nghiệp thông qua thiết lập hệ thống<br /> cơ sở dữ liệu chuẩn đối sánh và thực hành tốt nhất về năng suất<br /> Nguyễn Thị Lê Hoa<br /> Viện Năng suất Việt Nam<br /> <br /> <br /> Mô hình thực hành chuẩn đối sánh (Benchmarking) đã được áp<br /> dụng từ lâu tại nhiều nước trên thế giới. Ở Việt Nam, nhiều doanh<br /> nghiệp cũng đã tiếp cận mô hình này nhưng chưa thực sự phát<br /> huy được hiệu quả. Nhằm giúp các doanh nghiệp có điều kiện<br /> tốt nhất trong áp dụng mô hình, Viện Năng suất Việt Nam đã xây<br /> dựng và vận hành hệ thống cơ sở dữ liệu chuẩn đối sánh và thực<br /> hành tốt nhất về năng suất nhằm giúp các doanh nghiệp thông<br /> qua các đối thủ cạnh tranh có thể đưa ra các phương pháp tốt<br /> nhất để cải tiến doanh nghiệp của mình.<br /> <br /> Mô hình thực hành chuẩn đối sánh là chọn bằng một quá trình có hệ khách hàng và các nhà cung cấp<br /> gì? thống, được xem như một chuẩn của tổ chức đó biết đến.<br /> mực và được chứng minh là đem<br /> Thuật ngữ Benchmarking Chiến lược học hỏi từ những<br /> lại kết quả tốt đẹp và thành công.<br /> (tiếng Việt là “Chuẩn đối sánh”, phương thức tốt nhất sẽ giúp tổ<br /> Khi áp dụng, những phương pháp<br /> hay “So sánh với chuẩn”) được chức đánh giá được các quá trình<br /> tốt nhất này sẽ được xem xét, sửa<br /> Michael Spendolini định nghĩa lại cho thích ứng với đặc thù của quan trọng của mình và xác định<br /> trong cuốn Benchmarking (1992), từng tổ chức”. những nội dung cần cải tiến, tìm<br /> là “một quá trình có hệ thống và ra được các phương pháp sáng<br /> liên tục đánh giá sản phẩm, dịch Thuật ngữ “tốt nhất” ở đây là tạo, hiệu quả. Việc ứng dụng nó<br /> vụ và các quá trình của tổ chức thuật ngữ mang tính tương đối. sẽ đem đến những cải tiến có ý<br /> đã được xác nhận là đại diện Đó là mục tiêu không ngừng nghĩa liên quan đến các chỉ tiêu<br /> cho những phương thức làm việc thay đổi và cũng chỉ phù hợp quan trọng như: chất lượng, chi<br /> tốt nhất nhằm mục đích cải tiến với từng tình huống cụ thể. Mỗi phí, thời gian giao hàng, thoả<br /> doanh nghiệp mình”. tổ chức sẽ khác nhau về ngành mãn khách hàng, năng suất, huy<br /> nghề, văn hoá, công nghệ, nên động con người và hiệu quả về<br /> Còn theo Cơ quan Năng suất không có một phương pháp tốt mặt tài chính.<br /> Malaysia, chuẩn đối sánh là “một nhất nào cho tất cả các trường<br /> quá trình có hệ thống và liên tục hợp. Vì thuật ngữ “tốt nhất” mang Bản thân khái niệm chuẩn<br /> tìm kiếm, học tập, tiếp nhận và tính tương đối nên khi chọn ra đối sánh không phải là mới mẻ<br /> thực hiện có hệ thống các phương một phương pháp tốt nhất cần mà nó đã được thực hiện thành<br /> pháp tốt nhất từ bên trong tổ chức xem xét đến những điểm sau: i) công ở nhiều tổ chức. Có thể lấy<br /> của chính mình hoặc từ các tổ Phương pháp đó đã đem lại hiệu ví dụ điển hình về trường hợp tập<br /> chức khác để đạt được hiệu suất quả, tạo ra các đổi mới và cải tiến đoàn Xerox (tập đoàn  hàng đầu<br /> cao”. Trung tâm Năng suất và đáng kể; ii) Được cá nhân hoặc tổ về kỹ thuật in ấn được thành lập<br /> Chất lượng Hoa Kỳ (American chức có danh tiếng công nhận (ví từ năm 1906 của Hoa Kỳ). Vì<br /> Productivity & Quality Center dụ, chuyên gia đầu ngành hoặc áp lực cạnh tranh tăng lên, đặc<br /> - APQC) định nghĩa: “Những thông qua quá trình đánh giá, biệt từ phía các công ty của Nhật<br /> phương pháp sử dụng được lựa xem xét và trao thưởng); iii) Được Bản, tập đoàn Xerox đã trở thành<br /> <br /> <br /> <br /> 11<br /> Soá 4 naêm 2019<br />  Diễn đàn Khoa học - Công nghệ<br /> <br /> <br /> đơn vị tiên phong trong thực hiện làm chuẩn đối sánh: là các vấn Giai đoạn 4: Hành động (A)<br /> phương pháp chuẩn đối sánh từ đề đang quan tâm; tổ chức nào<br /> Xây dựng kế hoạch hành động<br /> năm 1979. Trên cơ sở dữ liệu thu sẽ làm chuẩn đối sánh; phương và giám sát quá trình thực hiện kế<br /> thập từ quá trình đánh giá đối thủ pháp sử dụng để thu thập dữ liệu. hoạch cần được xem là hoạt động<br /> cạnh tranh, Xerox quyết định theo quan trọng đem đến kết quả như<br /> Giai đoạn 2: Thực hiện (D)<br /> đuổi chiến lược chất lượng toàn kỳ vọng. Bất kỳ sự thay đổi nào<br /> diện. Năm 1983, trong buổi gặp Giai đoạn thực hiện gồm các trong các kế hoạch của từng chức<br /> gỡ các cổ đông hàng năm, lãnh hoạt động chính: i) Thu thập dữ năng cũng đòi hỏi sự điều chỉnh<br /> đạo tập đoàn nêu chủ trương ưu liệu, xây dựng các câu hỏi để tìm trong kế hoạch chiến lược. Cuối<br /> tiên số một là “chất lượng trong kiếm thông tin, tổ chức việc thu cùng là lập kế hoạch cho những<br /> định hướng, quản lý và công việc” thập dữ liệu. Thu thập dữ liệu có nghiên cứu tiếp theo để bắt kịp<br /> và thực hành chuẩn đối sánh là thể thực hiện trực tiếp bằng cách với bên đối tác, vì bản thân đối<br /> biện pháp đầu tiên để đạt mục phỏng vấn doanh nghiệp được tác cũng sẽ cải tiến liên tục.<br /> tiêu này. Tất cả các phòng ban lựa chọn hoặc thông qua các báo<br /> trong công ty đều đo lường hiệu cáo thực hành tốt nhất; ii) Phân Áp dụng chuẩn đối sánh tại Việt Nam<br /> quả của mình và so sánh với các tích: quá trình phân tích dữ liệu Mặc dù hoạt động chuẩn đối<br /> hoạt động tương tự ở các công để nhằm đạt được các mục đích sánh và học hỏi từ phương pháp<br /> ty khác. Kết quả là, Xerox không nghiên cứu và trả lời các câu hỏi tốt nhất có rất nhiều lợi ích và ý<br /> chỉ tăng được tính cạnh tranh mà đơn giản: các đối tác có thực hiện nghĩa trong nâng cao hiệu quả<br /> đến giữa những năm 80, Xerox tốt hơn hay không? nếu có thì tốt hoạt động của doanh nghiệp,<br /> đã giành lại được hầu hết thị phần hơn như thế nào? tại sao lại tốt nhưng khi một doanh nghiệp triển<br /> đã mất trước đây. hơn? tổ chức có thể học hỏi được khai thực hiện sẽ gặp rất nhiều<br /> gì từ họ? tại sao tổ chức chọn khó khăn, ví dụ như những băn<br /> Đặc điểm của mô hình thực hành<br /> làm chuẩn đối sánh lại có thể trở khoăn về việc nên đo và so sánh<br /> chuẩn đối sánh<br /> thành tổ chức đứng đầu? Khi hiểu chỉ tiêu nào? lựa chọn doanh<br /> Năm 1993, APQC đã khảo sát đúng được lý do này sẽ giúp xác nghiệp nào là doanh nghiệp tốt<br /> 203 doanh nghiệp Hoa Kỳ thực định được những kế hoạch hành nhất? tiếp cận với tổ chức tốt nhất<br /> hành chuẩn đối sánh cho thấy động thích hợp. và học hỏi từ họ như thế nào?<br /> những phản hồi tích cực về việc Năm 2018, Viện Năng suất<br /> áp dụng phương pháp này. Kết Giai đoạn 3: Kiểm tra (C)<br /> Việt Nam đã triển khai nhiệm vụ<br /> quả tích cực đó đã tạo cơ sở cho Giai đoạn này gồm các bước: xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu<br /> APQC lập ra Ngân hàng chuẩn 1) Đánh giá và điều chỉnh: từ thực hành tốt về năng suất. Mục<br /> đối sánh quốc tế và trở thành đầu phân tích dữ liệu, đánh giá, lựa đích là giúp các doanh nghiệp<br /> mối cung cấp thông tin về chuẩn chọn những phương pháp thực có thể truy cập, đánh giá doanh<br /> đối sánh và chia sẻ kinh nghiệm. hành tốt để học hỏi và áp dụng nghiệp mình về các khía cạnh<br /> Có nhiều mô hình và phương tại công ty. Các phương pháp khác nhau với các doanh nghiệp<br /> pháp đã được thiết lập để giải thực hành tốt có thể phù hợp với trong cùng ngành để thiết lập<br /> thích và hướng dẫn quá trình công ty này nhưng có thể chưa các mục tiêu đổi mới, cải tiến. Hệ<br /> thực hiện chuẩn đối sánh cho phù hợp với tổ chức khác, vì vậy thống dữ liệu cũng hỗ trợ doanh<br /> các doanh nghiệp. Tuy nhiên, có thể cần điều chỉnh cho phù nghiệp tìm hiểu các phương pháp<br /> đặc điểm chung của các mô hình hợp và áp dụng hiệu quả tại công thực hành tốt để doanh nghiệp<br /> là tiếp cận theo 4 bước PDCA ty; 2) Phổ biến kết quả: trong có thể học hỏi và ứng dụng. Khi<br /> (Plan: Kế hoạch - Do: Thực hiện quá trình phổ biến kết quả cần doanh nghiệp thực hành so sánh<br /> - Check: Kiểm tra - Action: Hành có sự tham gia của các cán bộ với chuẩn và nghiên cứu được<br /> động). chủ chốt và những người sẽ chịu các phương pháp thực hành tốt,<br /> tác động bởi những kết quả này. họ sẽ tìm thấy những điểm có thể<br /> Giai đoạn 1: Lập kế hoạch Nhưng trước khi công bố kết quả, thay đổi để đem đến hiệu quả<br /> (P) cao hơn.<br /> cần xem lại mục tiêu hiện tại của<br /> Khi lập kế hoạch cần làm rõ tổ chức để xác định những thay Hệ thống cơ sở dữ liệu được<br /> các nội dung sau: đối tượng (sản đổi nào là cần thiết và phải thống đề xuất dựa trên các tiêu chí<br /> phẩm/hoạt động/quá trình) để nhất với kế hoạch hành động. áp dụng cho các giải thưởng<br /> <br /> <br /> <br /> 12<br /> Soá 4 naêm 2019<br />  Diễn đàn khoa học - công nghệ<br /> <br /> <br /> số của từng khía cạnh nhân với<br /> trọng số. Khi các doanh nghiệp<br /> tham gia vào hệ thống cơ sở dữ<br /> liệu, hệ thống sẽ xếp hạng theo<br /> điểm số đạt được của các doanh<br /> nghiệp, từ đó chọn ra được các<br /> doanh nghiệp dẫn đầu, chính là<br /> các doanh nghiệp được chọn là<br /> chuẩn để so sánh.<br /> Tuy nhiên, mỗi doanh nghiệp<br /> sẽ có những điểm mạnh khác<br /> nhau, vì vậy, ngoài việc xếp hạng<br /> doanh nghiệp tốt nhất với điểm<br /> tổng cao nhất, thì có thể xếp hạng<br /> doanh nghiệp tốt nhất ở một khía<br /> cạnh nào đó. Ví dụ, khía cạnh sự<br /> lãnh đạo hoặc khách hàng, quản<br /> trị nhân lực…, mỗi khía cạnh tốt<br /> Dệt may là một trong những ngành có năng suất cao nhất hiện nay tại Việt Nam. nhất này cũng sẽ có thể trở thành<br /> chuẩn để các doanh nghiệp khác<br /> chất lượng được công nhận như trọng của chỉ tiêu đó. Các chỉ tiêu so sánh.<br /> Giải thưởng chất lượng quốc gia năng suất và hiệu quả sẽ được Bảng 1 là minh họa điểm số<br /> Malcolm Baldrige (MBNQA), đặt trọng số cao nhất và đo bằng của các khía cạnh và tổng điểm<br /> Giải thưởng Chất lượng châu Âu các chỉ tiêu như: khả năng sinh đạt được của 1 doanh nghiệp<br /> (EQA), Giải thưởng Deming. Các lợi, năng suất tổng thể, năng suất (Công ty TNHH Hoàng Dương)<br /> chỉ tiêu sử dụng cho chuẩn đối lao động, khả năng cạnh tranh về so với điểm cao nhất, điểm trung<br /> sánh về năng suất được đề xuất chi phí lao động, năng suất vốn, bình và điểm thấp nhất có được<br /> theo các khía cạnh chính để quản hiệu quả quá trình sản xuất, hệ trong điều tra thử nghiệm 100<br /> lý và đo hiệu quả của một doanh số quay vòng hàng tồn kho. doanh nghiệp ngành dệt may<br /> nghiệp, bao gồm: 1) Sự lãnh đạo được thực hiện bởi Viện Năng<br /> Tổng điểm đạt được của doanh<br /> (định hướng, trách nhiệm, các suất Việt Nam năm 2018.<br /> nghiệp sẽ được tính bằng điểm<br /> cam kết và chiến lược); 2) Khách<br /> hàng (tiếp cận khách hàng, định Bảng 1. Điểm số đạt được của doanh nghiệp so với điểm cao nhất, điểm trung bình<br /> hướng khách hàng và sự hài lòng và điểm thấp nhất.<br /> của khách hàng); 3) Nhân lực<br /> (hoạch định, phát triển nhân lực, Điểm đạt<br /> Điểm Điểm Điểm<br /> Thứ hạng của công<br /> môi trường làm việc và sự hài được của<br /> cao trung thấp<br /> ty TNHH Hoàng<br /> TNHH Hoàng Dương/100 doanh<br /> lòng của nhân viên); 4) Quá trình Dương<br /> nhất bình nhất<br /> nghiệp điều tra)<br /> (công nghệ, thiết bị, chất lượng<br /> sản phẩm và giao hàng); 5) Cải Sự lãnh đạo 8,0 8,8 5,8 0,3 21<br /> tiến, đổi mới và quản lý tri thức;<br /> Định hướng khách<br /> 6) Năng suất và hiệu quả (các kết hàng<br /> 31,9 53,6 10,0 0,2 5<br /> quả đạt được của doanh nghiệp<br /> về năng suất và hiệu quả sản Quản trị nhân lực 12,9 17,6 12,4 3,6 11<br /> xuất kinh doanh). Trong đó, một Quản lý quá trình 12,9 20,1 10,8 0,8 45<br /> số chỉ tiêu sẽ được đo bằng mức<br /> Cải tiến, đổi mới và<br /> độ đạt được theo một thang điểm quản lý tri thức<br /> 11,8 27,2 0,7 0  77<br /> và một số chỉ tiêu quan trọng sẽ<br /> Năng suất, hiệu quả 79,1 102,3 27,2 0,9 2<br /> được lượng hóa cụ thể bằng các<br /> con số. Mỗi chỉ tiêu sẽ có một Tổng điểm đạt<br /> 143,8 143,8 53,6 23,75 1<br /> được<br /> trọng số nhất định theo tầm quan<br /> <br /> <br /> <br /> 13<br /> Soá 4 naêm 2019<br />  Diễn đàn Khoa học - Công nghệ<br /> <br /> <br /> Bảng 2. Năng suất lao động của doanh nghiệp có được từ cơ sở dữ liệu chuẩn đối doanh nghiệp thực hành so sánh<br /> sánh của doanh nghiệp. với chuẩn và nghiên cứu được<br /> các phương pháp thực hành tốt,<br /> Đạt cao nhất Trung bình họ sẽ tìm thấy những điểm có thể<br /> Ngành Lĩnh vực<br /> (triệu đồng/người) (triệu đồng/người) sửa đổi để đem đến hiệu quả cao<br /> Sản xuất sợi 302,8 161,6 hơn.<br /> Dệt may Dệt 2545,7 377,9 *<br /> May 227,0 77,2<br /> * *<br /> <br /> Nuôi trồng thủy sản 1854,3 202,4 Thực hiện chuẩn đối sánh<br /> và học hỏi từ phương pháp thực<br /> Thủy sản Khai thác thủy sản 272,8 201,6 hành tốt nhất chính là cuộc hành<br /> Chế biến thủy sản 919,6 122,0 trình suy luận và học hỏi. Bằng<br /> cách quan sát đối thủ cạnh tranh<br /> Vận tải đường bộ 430,6 130,3<br /> hoặc doanh nghiệp được đánh<br /> Vận tải và dịch Vận tải đường biển 831,9 368,0 giá là tốt nhất, doanh nghiệp sẽ<br /> vụ hỗ trợ Dịch vụ hỗ trợ vận tải 1973,3 845,4 học hỏi được cách thức họ đang<br /> vận hành như thế nào, làm thế<br /> Cảng biển 919,6 122,0 nào ứng dụng và phát triển các<br /> phương pháp đó để mang đến<br /> Ghi chú: năng suất lao động tính bằng giá trị gia tăng chia số lao động.<br /> Nguồn: điều tra 300 doanh nghiệp của Viện Năng suất Việt Nam năm 2018.<br /> hiệu quả cao hơn. Càng tìm được<br /> nhiều chuẩn để đối sánh, doanh<br /> nghiệp càng học hỏi được nhiều<br /> Dựa trên cơ sở dữ liệu, các hàng… Khi doanh nghiệp quan<br /> và có được dữ liệu đáng tin cậy<br /> công ty có thể so sánh các khía tâm tới khía cạnh nào và muốn làm đầu vào cho công tác hoạch<br /> cạnh quản lý của doanh nghiệp biết mức độ hiệu quả của doanh định chiến lược, thực hiện các<br /> mình với các doanh nghiệp trong nghiệp mình so với các doanh hoạt động đổi mới, cải tiến năng<br /> cùng ngành, khoảng cách doanh nghiệp khác cũng có thể so sánh suất ?<br /> nghiệp mình so với doanh nghiệp trên hệ thống.<br /> tốt nhất là bao nhiêu, từ đó có thể TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> đặt ra các định hướng và mục Ngoài các chỉ tiêu chung nêu<br /> tiêu vươn tới vị trí hàng đầu. Đây trên, mỗi ngành có thể thiết lập 1. Michael Spendolini (1992),<br /> là một trong những động lực cho các chỉ tiêu riêng. Tuy nhiên, để Benchmarking.<br /> các hoạt động đổi mới và cải tiến có thể thiết lập được các chỉ tiêu<br /> 2. American Productivity and Quality<br /> trong doanh nghiệp. phù hợp và có ý nghĩa, mỗi ngành<br /> Center (APQC), https://www.apqc.org/<br /> cần thành lập được một “cộng<br /> Bên cạnh đó, hệ thống cơ sở đồng thực hành tốt” có thành viên 3. Business Performance Improvement<br /> dữ liệu được thiết kế giúp doanh là các doanh nghiệp thuộc ngành Resource (BPIR), http://www.bpir.com/ <br /> nghiệp có thể so sánh các chỉ tiêu tham gia để cùng nhau lựa chọn 4. Christopher E. Bogan, Michael J.<br /> quản lý và hoạt động sản xuất chỉ tiêu và chia sẻ dữ liệu. English (1994), Benchmarking for best<br /> kinh doanh cụ thể, ví dụ: năng<br /> Nhằm hỗ trợ tốt cho các doanh practices winning through innovative<br /> suất lao động, tốc độ tăng năng<br /> nghiệp, trên hệ thống cơ sở dữ adaptation.<br /> suất lao động, năng suất vốn,<br /> hiệu quả quá trình sản xuất, quay liệu không dừng lại ở việc chọn 5. Global Benchmarking Network<br /> vòng hàng tồn kho, tăng trưởng ra doanh nghiệp làm chuẩn đối (GBN), http://www.globalbenchmarking.<br /> doanh thu, tăng khả năng sinh sánh, mà còn tiếp tục các nghiên org/<br /> lợi, mức độ hài lòng của khách cứu để trả lời cho câu hỏi doanh<br /> nghiệp tốt nhất đã làm thế nào để 6. Malaysia Productivity Corporation,<br /> hàng, tỷ lệ lao động được đào<br /> có được kết quả tốt như vậy. Các http://bond.mpc.gov.my/<br /> tạo, mức độ hài lòng của nhân<br /> viên, tỷ lệ thôi việc, thu nhập bình bài nghiên cứu hoặc các chia sẻ<br /> quân của người lao động, trang bị của các doanh nghiệp có kết quả<br /> tài sản trên lao động, các chỉ tiêu tốt sẽ là những chủ đề cho các<br /> liên quan đến chất lượng và giao doanh nghiệp khác học hỏi. Khi<br /> <br /> <br /> <br /> 14<br /> Soá 4 naêm 2019<br />