Thực hành sử dụng nước sinh hoạt, nước ăn uống và nhà tiêu hợp vệ sinh tại hộ gia đình nông thôn khu vực phía Nam, năm 2012‐2013

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 6 * 2014 <br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br />  <br /> <br /> THỰC HÀNH SỬ DỤNG NƯỚC SINH HOẠT, NƯỚC ĂN UỐNG  <br /> VÀ NHÀ TIÊU HỢP VỆ SINH TẠI HỘ GIA ĐÌNH NÔNG THÔN  <br /> KHU VỰC PHÍA NAM, NĂM 2012‐2013 <br /> Đặng Ngọc Chánh*, Nguyễn Đỗ Quốc Thống*,Nguyễn Trần Bảo Thanh* <br /> <br /> TÓM TẮT <br /> Đặt vấn đề: Các hệ thống và hành vi vệ sinh, nước không an toàn nằm trong nhóm các nguy cơ hàng đầu <br /> của gánh nặng bệnh tật toàn cầu được đo lường theo DALYs, và là nhóm nguy cơ cao thứ hai với tỷ lệ 6,3% ở <br /> những nước đang phát triển. Tại Việt Nam, tỷ lệ hộ gia đình nông thôn chưa có nhà tiêu hợp vệ sinh (40%)và tỷ <br /> lệ hộ nghèo (15,9%) có một khoảng chênh lệch khá lớn. Lý do gì làm cho những hộ không phải hộ nghèo không sở <br /> hữu một nhà tiêu hợp vệ sinh? <br /> Mục tiêu: Mô tả thực hành về sử dụng nước sinh hoạt, nước ăn uống; kiến thức và thực hành sử dụng nhà <br /> tiêu hợp vệ sinh của hộ gia đình nông thôn <br /> Phương pháp: Đây là một nghiên cứu cắt ngang mô tả. Với dân số mục tiêu là các hộ gia đình nông thôn <br /> tại các xã có triển khai chương trình Mục tiêu Quốc gia Nước Sạch và Vệ sinh Môi trường Nông thôn (MTQG <br /> NS & VSMT NT), trong hai năm 2012 và 2013. Dân số chọn mẫu là các hộ gia đình trong phạm vi 1km quanh <br /> trạm y tế xã. <br /> Kết quả: Tỷ lệ hộ gia đình sử dụng nước máy cho sinh hoạt là cao (chiếm 54,6% năm 2012 và 83,8% năm <br /> 2013); tuy nhiên chất lượng nước máy có nhiều vấn đề trong quá trình sử dụng, đặc biệt là với những hộ gia <br /> đình được khảo sát trong năm 2013 (84,7%). Phần lớn các hộ gia đình sử dụng nước uống đóng chai hoặc nước <br /> uống đóng bình 20 lít (32,1% năm 2012 và 55,2% năm 2013), kế đến là nước máy (27,9% năm 2012 và 32,7% <br /> năm 2013). Tỷ lệ đại diện hộ gia đình cho biết có biết địa phương đang triển khai chương trình MTQGNS & <br /> VSMT NT là thấp (dưới 22%). Rất ít đối tượng nêu được lợi ích lớn nhất của một nhà tiêu hợp vệ sinh là ‘diệt <br /> được mầm bệnh có trong phân người’ (10% năm 2012 và 17,8% năm 2013). Tỷ lệ hộ gia đình có sở hữu nhà tiêu <br /> hợp vệ sinh là thấp (44,3% năm 2013), khoảng 63% trong số này có dự định xây dựng nhà tiêu hợp vệ sinh; tuy <br /> nhiên, đến 51,9% hộ gia đình cho biết chỉ xây dựng khi có sự hỗ trợ tài chính từ chương trình, và 55,4% hộ gia <br /> đình cho biết không có kế hoạch cụ thể để thực hiện. Chi phí mà những hộ gia đình này dự kiến có thể chi ra để <br /> xây dựng nhà tiêu hợp vệ sinh là từ dưới năm trăm ngàn đồng cho đến dưới một triệu đồng (chiếm khoảng 89%) <br /> Kết luận: Nghiên cứu có nhiều hạn chế về mặt thiết kế, và tính đại diện của mẫu, vì vậy tính giá trị từ dữ kiện <br /> thu thập được là không cao. Dù vậy, dữ kiện thu được vẫn cho thấy một số điểm đáng lưu ý về thực hành sử dụng <br /> nước sinh hoạt, ăn uống, nhà tiêu hợp vệ sinh tại hộ gia đình nông thôn. Mức độ tiếp cận các thông tin về các hoạt <br /> động của chương trình MTQGNS & VSMTNT là thấp. Tỷ lệ hộ gia đình sử dụng nước máy cho sinh hoạt, ăn <br /> uống là cao; chất lượng nước máy nông thôn lại có nhiều vấn đề cần phải cải thiện. Tỷ lệ hộ gia đình nông thôn có <br /> sở hữu nhà tiêu hợp vệ sinh là thấp, và mô hình nhà tiêu hợp vệ sinh được chấp nhận là mô hình giá rẻ. <br /> Từ khoá: nước sinh hoạt, nước ăn uống, nhà tiêu hợp vệ sinh, hộ gia đình nông thôn <br /> <br />  <br /> <br /> *<br /> <br />  <br /> <br /> Viện Y tế Công cộng thành phố Hồ Chí Minh <br /> <br /> Tác giả liên lạc: Ks. Nguyễn Đỗ Quốc Thống  <br /> <br /> Chuyên Đề Y Tế Công Cộng <br /> <br /> ĐT: 0987085201 <br /> <br /> Email: thongasr@gmail.com <br /> <br /> 111<br /> <br /> Nghiên cứu Y học <br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 6 * 2014<br /> <br />  <br /> ABSTRACT <br /> PRACTICE ON USING DOMESTIC WATER, DRINKING WATER, AND SANITARY LATRINES AT <br /> HOUSEHOLDS IN RURAL AREAS IN SOUTHERN VIETNAM, 2012‐2013 <br /> Dang Ngoc Chanh, Nguyen Do Quoc Thong, Nguyen Tran Bao Thanh <br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 18 ‐ Supplement of No 6‐ 2014: 111 – 117 <br /> Background: Sanitation and hygiene behavior, unsafe water is ranked as one of the leading risks for global <br /> burden of disease measured in disability‐adjusted life years (DALYs), and is the second leading risk accounted for <br /> 6.3 % of all burden of disease in developing countries. In Vietnam, the proportion of poor households is only 16% <br /> but the proportion of rural households without sanitary latrines is 40%. Why can unpoor households not own <br /> sanitary latrines? <br /> Objectives:To assess practice on using domestic water, drinking water and knowledge and practice on using <br /> sanitary latrines among residents in rural areas. <br /> Methods: This is a descriptive cross‐sectional study. The target population was rural households in villages <br /> where National Target Program on Clean Water and Rural Sanitation was implemented in 2012 – 2013. The <br /> study population was households located within one kilometer of Commune Health Centers in these villages. <br /> Results:The  proportion  of  households  using  tap  water  for  daily  activities  was  high  (54.6%  in  2012  and <br /> 83,8% in 2013)  but the  quality  of tap  water  was questionable.  Most households used  bottled water  (31,2%  in <br /> 2012 and 55.2% in 2013) and tap water (27.9% in 2012 and 32.7% in 2013) for drinking and cooking. However, <br /> the proportion of households aware of the National Program on Clean Water and Rural Sanitation was very low <br /> (under 22%). The proportion of households understanding the benefit of eliminating pathogens in human faeces <br /> of sanitary latrines was also very low (10% in 2012 and 17.8% in 2013). Only 44.3% of the households had their <br /> own sanitary latrines in 2013.  <br /> Conclusion: The proportion of households accessing to information on activities of the National Program was <br /> low. The proportion of households using tap water for daily activities was high but its quality need to be improved. <br /> The proportion of households with sanitary latrines was still low. Low‐cost sanitary latrines were affordable. <br /> Key words: domestic water, drinking water, sanitary latrines, rural households <br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ <br /> Các hệ thống và hành vi vệ sinh, nước không <br /> an toàn nằm trong nhóm các nguy cơ hàng đầu <br /> của gánh nặng bệnh tật toàn cầu được đo lường <br /> theo  DALYs  (chiếm  4,2%),  và  là  nhóm  nguy  cơ <br /> cao  thứ  hai  với  tỷ  lệ  6,3%  ở  những  nước  đang <br /> phát  triển(5).  Phân  người,  và  động  vật  không <br /> được xử lý hợp vệ sinh sẽ gây ra nhiều bệnh lây <br /> lan  qua  đường  nước  và  các  bệnh  đường  ruột <br /> như tiêu chảy, ký sinh trùng, v.v. Theo Tổ chức <br /> Y  tế  Thế  giới,  88%  số  ca  tử  vong  do  tiêu  chảy <br /> trên  thế  giới  là  do  các  hệ  thống  và  hành  vi  vệ <br /> sinh, nước không an toàn. Và hơn 99% những ca <br /> tử  vong  này  là  ở  các  nước  đang  phát  triển,  với <br /> khoảng  84%  xảy  ra  ở  trẻ  em(5).  Trên  toàn  cầu, <br /> <br /> 112<br /> <br /> mỗi năm bệnh tiêu chảy gây ra gần 1,7 tỷ ca, và <br /> gây chết khoảng 760.000 trẻ em dưới 5 tuổi(6). <br /> Tại  Việt  Nam,  theo  một  báo  cáo  của  Cục <br /> quản lý môi trường y tế, vào thời điểm cuối năm <br /> 2010, 45%  số hộ  gia  đình nông  thôn được  khảo <br /> sát không có nhà tiêu(2). Đến năm 2011, báo cáo <br /> tổng kết của giai đoạn 2 Chương trình Mục tiêu <br /> quốc gia Nước sạch và Vệ sinh môi trường nông <br /> thôn (MTQGNS & VSMT NT), cho thấy tỷ lệ hộ <br /> gia đình nông thôn chưa có nhà tiêu hợp vệ sinh <br /> là  40%,  tỷ  lệ  hộ  gia  đình  được  cấp  nước  đạt <br /> QCVN 02: 2009/BYT là 42%, số hộ chăn nuôi có <br /> chuồng trại hợp vệ sinh (có giải pháp xử lý chất <br /> thải) là 45%, số xã/thị trấn có tổ thu gom rác thải <br /> rất thấp 32%(1). Điều này đặt ra nhiều vấn đề sức <br /> <br /> Chuyên Đề Y Tế Công Cộng <br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 6 * 2014 <br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br />  <br /> khỏe  liên  quan  đến  những  tác  nhân  gây  bệnh <br /> qua  con  đường  phân‐miệng.  Đối  với  khu  vực <br /> đồng  bằng  sông  Cửu  Long,  tỷ  lệ  hộ  gia  đình <br /> nông thôn có hợp vệ sinh là 54%(1). Trung bình <br /> bốn hộ thì có 1 hộ sử dụng chung nhà tiêu, chủ <br /> yếu là nhà tiêu không hợp vệ sinh (19,7%)(3). <br /> Thật tế cho thấy, tuy không có số liệu thống <br /> kê  chính  thức,  qua  nhiều  kênh  thông  tin  khác <br /> nhau, vẫn còn tồn tại khó khăn là dù đã có thay <br /> đổi về nhận thức, nhưng không có sự hỗ trợ tài <br /> chính từ chính phủ, các tổ chức nước ngoài, tỷ lệ <br /> các hộ gia đình được vận động tự bỏ tiền để xây <br /> dựng nhà tiêu hợp vệ sinh là không cao. Trong <br /> khi đó, tỷ lệ hộ nghèo cả nước là 12,6%, khu vực <br /> nông  thôn  là  15,9%,  riêng  khu  vực  đồng  bằng <br /> sông Cửu Long là 11,6%(4). Rõ ràng, với dữ kiện <br /> sẵn có (chỉ tính riêng cho khu vực nông thôn) về <br /> tỷ  lệ  hộ  gia  đình  chưa  có  nhà  tiêu  hợp  vệ  sinh <br /> (40%) và tỷ lệ hộ nghèo (15,9%) có một khoảng <br /> chênh lệch khá lớn, mặc dù sự so sánh chỉ mang <br /> tính tương đối vì các số liệu thống kê được lấy từ <br /> hai nguồn khác nhau. <br /> Câu  hỏi  đặt  ra  là  khoảng  chênh  lệch  không <br /> xây  dựng  nhà  tiêu  hợp  vệ  sinh  là  vì  những <br /> nguyên  nhân  gì,  do  nhận  thức  chưa  thay  đổi <br /> (chưa thật sự nhận thấy nhu cầu gia đình cần có <br /> một  nhà  tiêu  hợp  vệ  sinh),  hay  vì  những  lý  do <br /> khác, thí dụ, người dân vẫn trông chờ tài trợ. Từ <br /> thực  trạng  này,  trong  hoạt  động  giám  sát <br /> Chương trình mục tiêu quốc gia nước sạch và vệ <br /> sinh  môi  trường  nông  thôn  tại  các  tỉnh  phía <br /> Nam, chúng tôi đã thực hiện một khảo sát trên <br /> các  hộ  gia  đình  tại  một  số  xã  có  triển  khai <br /> chương  trình  thuộc  một  số  tỉnh  khu  vực  phía <br /> Nam,trong hai năm 2012 và 2013. Mục tiêu là để <br /> thu  thập  dữ  kiện  về  thực  hành  sử  dụng  nước <br /> sinh hoạt, nước ăn uống, kiến thức và thực hành <br /> sử  dụng  nhà  tiêu  hợp  vệ  sinh  của  hộ  gia  đình <br /> nông thôn. <br /> <br /> Mục tiêu nghiên cứu <br /> Xác  định  thực  hành  về  sử  dụng  nước  sinh <br /> hoạt, nước ăn uống của các hộ gia đình nông thôn. <br /> <br /> Chuyên Đề Y Tế Công Cộng <br /> <br /> Xác định kiến thức, thực hành sử dụng nhà <br /> tiêu hợp vệ sinh của các hộ gia đình nông thôn. <br /> Mô tả lý do không xây dựng nhà tiêu hợp vệ <br /> sinh của các hộ gia đình nông thôn. <br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG ‐ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU <br /> Đối tượng nghiên cứu <br /> Dân số mục tiêu là hộ gia đình nông thôn tại <br /> các xã có triển khai chương trình mục tiêu quốc <br /> gia nước sạch và vệ sinh môi trường nông thôn, <br /> trong hai năm 2012 và 2013. Dân số chọn mẫu là <br /> các hộ gia đình trong phạm vi 1km quanh trạm y <br /> tế xã. <br /> Đơn  vị  chọn  mẫu  là  hộ,  và  chủ  hộ  của  hộ <br /> được  chọn  cũng  là  đơn  vị  nguyên  tố.  Trong <br /> trường hợp chủ hộ không thể trả lời phỏng vấn <br /> vì già yếu, hoặc đang có bệnh cản trở khả năng <br /> giao  tiếp,  thì  chọn  một  thành  viên  khác  là  một <br /> người lớn có thẩm quyền trong gia đình. <br /> <br /> Tiêu chí đưa vào <br /> Hộ gia đình trong phạm vi 1km quanh trạm <br /> y tế xã. <br /> Chủ hộ hoặc đại diện chủ hộ (>18 tuổi). <br /> Đồng ý tham gia phỏng vấn. <br /> <br /> Tiêu chí loại ra <br /> Vắng nhà vào thời điểm điều tra. <br /> <br /> Phương pháp nghiên cứu <br /> Dữ kiện được thu thập tại hai thời điểm khác <br /> nhau theo hoạt động giám sát Chương trình mục <br /> tiêu  quốc  gia  nước  sạch  và  vệ  sinh  môi  trường <br /> nông  thôn.  Thực  hành  của  người  dân  được <br /> phỏng  vấn  tại  hộ  gia  đình  được  chọn  bằng  bộ <br /> câu hỏi soạn sẵn, đối tượng phỏng vấn là chủ hộ <br /> hoặc đại diện chủ hộ (>18 tuổi). <br /> <br /> Cỡ mẫu <br /> Năm 2012: 240 hộ gia đình (tại 8 tỉnh là An <br /> Giang,  Đồng  Tháp,  Cần  Thơ,  Vĩnh  Long,  Tiền <br /> Giang,  Bến  Tre,  Bình  Phước,  Tây  Ninh;  tại  mỗi <br /> tỉnh khảo sát 30 hộ gia đình tại một xã của một <br /> huyện có triển khai chương trình). <br /> <br /> 113<br /> <br /> Nghiên cứu Y học <br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 6 * 2014<br /> <br />  <br /> Năm 2013: 600 hộ gia đình (tại 6 tỉnh là Kiên <br /> Giang, Hậu Giang, Trà Vinh, Long An, Cà Mau, <br /> Bạc Liêu; tại mỗi tỉnh khảo sát 60 hộ gia đình tại <br /> hai xã của một huyện có triển khai chương trình). <br /> Dữ kiện được nhập bằng phần mềm Epidata <br /> 3.1,  và  phân  tích  bằng  phần  mềm  Stata  10.Số <br /> thống kê mô tả gồm tần số và phần trăm. <br /> <br /> KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU <br /> Bảng 1: Những đặc tính của mẫu khảo sát tại hộ gia đình <br /> Đặc tính<br /> <br /> 18-20<br /> 20+-30<br /> 30+-40<br /> 40+-50<br /> 50+-60<br /> 60+<br /> Nam<br /> Nữ<br /> Kinh<br /> Khác<br /> Phật giáo<br /> Thiên Chúa giáo<br /> Thờ tổ tiên<br /> Khác<br /> Mù chữ<br /> Cấp I<br /> Cấp II<br /> Cấp III<br /> Trung cấp, cao<br /> đẳng<br /> Đại học<br /> Sinh viên<br /> Viên chức<br /> Buôn bán nhỏ lẻ<br /> Doanh nghiệp kinh<br /> doanh lớn<br /> Lao động phổ thông<br /> Nội trợ<br /> Hưu trí<br /> Thất nghiệp<br /> <br /> 114<br /> <br /> Tần số (%)<br /> Năm 2012<br /> Năm 2013<br /> (n = 240)<br /> (n = 600)<br /> Tuổi<br /> 4 (1,7)<br /> 0 (0)<br /> 46 (19,1)<br /> 46 (7,7)<br /> 45 (18,8)<br /> 257 (42,8)<br /> 83 (34,6)<br /> 197 (32,8)<br /> 37 (15,4)<br /> 75 (12,5)<br /> 25 (10,4)<br /> 25 (4,2)<br /> Giới<br /> 105 (43,8)<br /> 351 (58,5)<br /> 135 (56,2)<br /> 249 (41,5)<br /> Dân tộc<br /> 240 (100)<br /> 597 (99,5)<br /> 0 (0)<br /> 3 (0,5)<br /> Tôn giáo<br /> 150 (62,5)<br /> 74 (12,3)<br /> 2 (0,8)<br /> 3 (0,5)<br /> 58 (24,2)<br /> 490 (81,7)<br /> 30 (12,5)<br /> 33 (5,5)<br /> Trình độ học vấn<br /> 7 (2,9)<br /> 13 (2,2)<br /> 84 (35)<br /> 193 (32,1)<br /> 89 (37,1)<br /> 334 (55,7)<br /> 49 (20,4)<br /> 56 (9,3)<br /> 4 (1,7)<br /> <br /> 0 (0)<br /> <br /> 7 (2,9)<br /> Nghề nghiệp<br /> 0 (0)<br /> 3 (1,3)<br /> 97 (40,4)<br /> <br /> 4 (0,7)<br /> 1 (0,2)<br /> 7 (1,2)<br /> 105 (17,5)<br /> <br /> 0 (0)<br /> <br /> 2 (0,3)<br /> <br /> 78 (32,5)<br /> 28 (11,6)<br /> 17 (7,1)<br /> 17 (7,1)<br /> <br /> 402 (67,0)<br /> 78 (13,0)<br /> 4 (0,6)<br /> 1 (0,2)<br /> <br /> Đa số đối tượng được khảo sát nằm trong độ <br /> tuổi từ trên 30 đến 50 tuổi, phần lớn là dân tộc <br /> Kinh  (năm  2012  chiếm  100%,  và  năm  2013  là <br /> 99,5% số đối tượng khảo sát). Về tôn giáo, năm <br /> 2012 số đối tượng có tôn giáo là Phật giáo chiếm <br /> đa số (62,5%), sau đó là thờ tổ tiên (24,2%); trong <br /> khi  năm  2013  thì  ngược  lại,  thờ  tổ  tiên  chiếm <br /> 81,7%,  và  Phật  giáo  chiếm  12,3%.  Trình  độ  học <br /> vấn, chiếm tỷ lệ cao nhất là cấp hai (chiếm 37,1% <br /> năm 2012, và 55,7% năm 2013), kế đến là cấp một <br /> (chiếm 35% năm 2012 và 32,1% năm 2013), tỷ lệ <br /> đối  tượng  mù  chữ  là  thấp  (2,9%  năm  2012  và <br /> 2,2% năm 2013), tương tự như vậy đối với tỷ lệ <br /> đối tượng có trình độ học là trung cấp, cao đẳng, <br /> hay  đại  học.  Về  nghề  nghiệp,  chủ  yếu  là  lao <br /> động phổ thông (chiếm 32,5% năm 2012 và 67% <br /> năm  2013)  hoặc  buôn  bán  nhỏ  lẻ  (40,4%  năm <br /> 2012 và 17,5% năm 2013, sự phân bố đặc tính đối <br /> tượng  này  một  phần  do  địa  điểm  chọn  hộ  gia <br /> đình để khảo sát là gần trạm y tế xã, nơi có mật <br /> độ  dân  cư  tương  đối  đông,  hoạt  động  kinh <br /> doanh mua bán là phổ biến (Bảng 1). <br /> Bảng 2:Thực hành sử dụng nước sinh hoạt, nước ăn <br /> uốngtại các hộ gia đình <br /> Tần số (%)<br /> Năm 2012<br /> Năm 2013<br /> n = 240<br /> n = 600<br /> Nguồn nước dùng cho sinh hoạt<br /> Nước máy<br /> 131 (54,6)<br /> 503 (83,8)<br /> Nước giếng khoan<br /> 65 (27,1)<br /> 92 (15,3)<br /> Nước giếng đào<br /> 41 (17,1)<br /> 6 (1,0)<br /> Nước sông<br /> 3 (1,2)<br /> 5 (0,8)<br /> Nước mưa<br /> 0 (0)<br /> 5 (0,8)<br /> Chất lượng nước máy có<br /> 53 (40,5)<br /> 166 (84,7)<br /> vấn đề<br /> Đục<br /> 47 (88,7)<br /> 139 (83,7)<br /> Màu vàng (do sắt)<br /> 8 (16,9)<br /> 66 (39,8)<br /> Có mùi lạ<br /> 0 (0)<br /> 4 (2,4)<br /> Nguồn nước dùng để ăn uống<br /> Nước máy<br /> 67 (27,9)<br /> 196 (32,7)<br /> Nước giếng khoan<br /> 46 (19,2)<br /> 36 (6,0)<br /> Nước giếng đào<br /> 41 (17,1)<br /> 10 (1,7)<br /> Nước mưa<br /> 7 (2,9)<br /> 235 (39,2)<br /> Nước sông<br /> 2 (0,8)<br /> 5 (0,8)<br /> Tiêu chí<br /> <br /> Nước uống đóng chai<br /> Có xử lý nước trước khi sử<br /> dụng cho ăn uống<br /> <br /> 77 (32,1)<br /> <br /> 331 (55,2)<br /> <br /> 114 (47,5)<br /> <br /> 155 (25,9)<br /> <br /> Chuyên Đề Y Tế Công Cộng <br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 6 * 2014 <br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br />  <br /> Tần số (%)<br /> Năm 2012<br /> Năm 2013<br /> n = 240<br /> n = 600<br /> Thỉnh thoảng<br /> 101 (88,6)<br /> 50 (8,3)<br /> Luôn luôn<br /> 13 (11,4)<br /> 105 (17,5)<br /> Giải pháp xử lý nước<br /> Đun sôi<br /> 91 (79,8)<br /> 142 (91,6)<br /> Lắng phèn<br /> 7 (6,01)<br /> 9 (5,8)<br /> Lọc<br /> 24 (21,1)<br /> 12 (7,7)<br /> Dùng chất khử trùng nước<br /> 2 (1,8)<br /> 7 (4,5)<br /> Tiêu chí<br /> <br /> Đối  với  thực  hành  sử  dụng  nước  tại  hộ  gia <br /> đình, kết quả khảo sát cho thấy tỷ lệ hộ gia đình <br /> sử  dụng  nước  máy  cho  sinh  hoạt  là  cao  (chiếm <br /> 54,6%  năm  2012  và  83,8%  năm  2013),  kế  đến  là <br /> sử  dụng  nước  giếng  khoan  (chiếm  27,1%  năm <br /> 2012 và 15,3% năm 2013), tỷ lệ hộ gia đình dùng <br /> nước sông hay nước mưa cho sinh hoạt là thấp <br /> (dưới 2%). Tuy vậy, một điểm đáng lưu ý là đối <br /> với những hộ gia đình có sử dụng nước máy, tỷ <br /> lệ cho biết chất lượng nước máy có vấn đề trong <br /> quá trình sử dụng là cao, đặc biệt là với những <br /> hộ  gia  đình  được  khảo  sát  trong  năm  2013 <br /> (84,7%),  tỷ  lệ  này  trong  năm  2012  là  40,5%. <br /> Những  vấn  đề  thường  gặp  là  nước  bị  đục,  có <br /> màu vàng (do sắt), có mùi lạ, trong đó tỷ lệ nước <br /> bị  đục  khá  cao  trên  80%  (88,7%  năm  2012  và <br /> 83,7% năm 2013). <br /> Đối  với  nguồn  nước  ăn  uống,  đa  số  hộ  gia <br /> đình  sử  dụng  nước  uống  đóng  chai  hoặc  nước <br /> uống đóng bình 20  lít  cho ăn  uống (32,1% năm <br /> 2012  và  55,2%  năm  2013),  kế  đến  là  nước  máy <br /> (27,9%  năm  2012  và  32,7%  năm  2013),  nước <br /> giếng khoan hay nước mưa. Tuy nhiên, tỷ lệ có <br /> xử  lý  nước  trước  khi  dùng  để  ăn  uống  là  thấp <br /> (47,5% năm 2012 và 25,9% năm 2013). Đáng chú <br /> ý là tỷ lệ đối tượng cho biết luôn luôn xử lý nước <br /> trước khi sử dụng là thấp (dưới 18%). Mặt khác, <br /> biện  pháp  xử  lý  nước  được  dùng  phổ  biến  là <br /> đun  sôi  (chiếm  79,8%  năm  2012  và  91,6%  năm <br /> 2013),  những  biện  pháp  xử  lý  khác  như  lắng <br /> phèn,  lọc  hay  dùng  chất  khử  trùng  nước  là  ít. <br /> Trong  khi  đó,  như  kết  quả  khảo  sát  về  chất <br /> lượng  nguồn  nước  trong  bảng  1,  nước  máy  có <br /> rất nhiều vấn đề về độ đục, cặn bẩn, và chỉ xử lý <br /> đơn thuần bằng đun sôi là không có tác dụng. <br /> <br /> Chuyên Đề Y Tế Công Cộng <br /> <br /> Bảng 3:Kiến thức, thực hành sử dụng nhà tiêu hợp <br /> vệ sinh tại các hộ gia đình <br /> Tiêu chí<br /> <br /> Tần số (%)<br /> Năm 2012<br /> Năm 2013<br /> n = 240<br /> n = 600<br /> <br /> Biết địa phương đang tham<br /> 52 (21,7)<br /> 124 (20,7)<br /> gia thực hiện Chương trình<br /> MTQG NS&VSMT NT<br /> Từ nhân viên y tế<br /> 16 (30,8)<br /> 71 (57,3)<br /> Từ nhân viên Ủy ban nhân<br /> 2 (3,8)<br /> 35 (28,2)<br /> dân xã<br /> Từ loa phát thanh<br /> 33 (63,5)<br /> 0 (0)<br /> Khác<br /> 1 (1,9)<br /> 18 (14,5)<br /> Những lợi ích của nhà tiêu hợp vệ sinh<br /> Cô lập phân người<br /> 75 (31,3)<br /> 90 (15,0)<br /> Ngăn động vật, côn trùng tiếp<br /> 45 (18,8)<br /> 157 (26,2)<br /> xúc với phân<br /> Diệt được mầm bệnh trong<br /> 24 (10,0)<br /> 107 (17,8)<br /> phân<br /> Không gây mùi khó chịu<br /> 53 (22,1)<br /> 271 (45,2)<br /> Không làm ô nhiễm môi<br /> 165 (68,8)<br /> 419 (69,8)<br /> trường<br /> Văn minh, lịch sự<br /> 91 (37,9)<br /> 355 (59,2)<br /> Nơi đi tiêu hiện nay của gia đình<br /> Trên sông/kênh/rạch<br /> 0 (0)<br /> 21 (3,5)<br /> Cầu tiêu ao cá<br /> 22 (9,2)<br /> 310 (51,7)<br /> Đào lỗ đi tiêu<br /> 0 (0)<br /> 1 (0,2)<br /> Đi nhờ nhà tiêu hợp vệ sinh<br /> 5 (2,0)<br /> 2 (0,3)<br /> của hàng xóm<br /> Nhà tiêu hợp vệ sinh của gia<br /> 213 (88,8)<br /> 266 (44,3)<br /> đình<br /> Lý do không xây dựng nhà tiêu hợp vệ sinh<br /> Không cần thiết<br /> 4 (14,8)<br /> 129 (38,6)<br /> Không biết kỹ thuật xây dựng 22 (81,5)<br /> 8 (2,4)<br /> Không có tiền<br /> 1 (3,7)<br /> 197 (59,0)<br /> Có dự định xây nhà tiêu hợp<br /> 17 (62,9)<br /> 209 (62,6)<br /> vệ sinh<br /> Thời điểm dự kiến xây dựng hay cải tạo nhà tiêu<br /> Khi dành dụm đủ tiền<br /> 8 (29,6)<br /> 113 (33,8)<br /> Chỉ khi nhận được sự hỗ trợ<br /> 14 (51,9)<br /> 36 (10,8)<br /> tài chính<br /> Không có kế hoạch cụ thể<br /> 5 (18,5)<br /> 185 (55,4)<br /> Số tiền dự kiến có thể chi cho việc xây nhà tiêu<br /> < 500.000<br /> 19 (70,4)<br /> 44 (13,3)<br /> 500.000 – 1.000.000<br /> 5 (18,5)<br /> 255 (76,3)<br /> 1.000.000+ – 2.000.000<br /> 3 (11,1)<br /> 12 (3,6)<br /> 2.000.000+<br /> 0 (0)<br /> 23 (6,9)<br /> <br /> Một trong những mục tiêu của Chương trình <br /> MTQG  NS  &  VSMT  NT  là  nâng  cao  tỷ  lệ  sử <br /> dụng  nhà  tiêu  hợp  vệ  sinh  tại  các  hộ  gia  đình <br /> nông  thôn,  thông  qua  các  hoạt  động  truyền <br /> <br /> 115<br /> <br />