Thực thi môi trường không khói thuốc tại trường mẫu giáo và tiểu học trong cả nước năm 2017

Chia sẻ: Nguyễn Tuấn Anh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:9

Thêm vào BST

Báo xấu

36
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nghiên cứu được thực hiện với mục tiêu: “Mô tả mức độ thực thi quy định môi trường không khói thuốc tại các trường mẫu giáo và tiểu học trong cả nước năm 2017”. Phương pháp mô tả cắt ngang, nghiên cứu định lượng thông qua phỏng vấn lãnh đạo trường và quan sát trực tiếp 161 trường tiểu học và mẫu giáo trong cả nước

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Thực thi môi trường không khói thuốc tại trường mẫu giáo và tiểu học trong cả nước năm 2017

TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC THỰC THI MÔI TRƯỜNG KHÔNG KHÓI THUỐC TẠI TRƯỜNG MẪU GIÁO VÀ TIỂU HỌC TRONG CẢ NƯỚC NĂM 2017 Kim Bảo Giang, Phạm Bích Diệp Viện Đào tạo Y học Dự phòng và Y tế Công cộng, Trường Đại học Y Hà Nội Nghiên cứu được thực hiện với mục tiêu: “Mô tả mức độ thực thi quy định môi trường không khói thuốc tại các trường mẫu giáo và tiểu học trong cả nước năm 2017”. Phương pháp mô tả cắt ngang, nghiên cứu định lượng thông qua phỏng vấn lãnh đạo trường và quan sát trực tiếp 161 trường tiểu học và mẫu giáo trong cả nước. Kết quả nghiên cứu cho thấy: 0% trường thực thi 100% quy định môi trường không khói thuốc tại trường học; trường mẫu giáo thực hiện tốt hơn trường tiểu học, 70,2% các trường thực thi được dưới 50% tổng điểm về quy định xây dựng môi trường không khói thuốc. Như vậy, cần tăng cường truyền thông tại các trường và tăng cường giám sát, kiểm tra và thanh tra các trường mẫu giáo và tiểu học để giúp các trường thực thi nghiêm quy định môi trường không khói thuốc. Từ khóa: trường mẫu giáo, trường tiểu học, môi trường không khói thuốc I. ĐẶT VẤN ĐỀ Trên toàn cầu, hút thuốc lá gây ra khoảng 5,4 triệu ca tử vong hàng năm, trong đó có số ca tử vong từ những người không hút thuốc lá là 600.000 [1]. Tiếp xúc với khói thuốc lá thụ động gây ra nhiều bệnh nghiêm trọng [2 - 4]. Tuy nhiên, hàng triệu người không hút thuốc vẫn tiếp xúc với khói thuốc thụ động trong nhà, nơi làm việc, trường học, cơ sở y tế và các nơi công cộng khác. Tổ chức Y tế Thế giới đã ban hành Công ước Khung về Kiểm soát Thuốc lá (FCTC) vào năm 1999. Khung này đã được các quốc gia thành viên xác nhận vào ngày 21 tháng 5 năm 2003. FCTC đã nhấn mạnh tầm quan trọng của bảo vệ khỏi phơi nhiễm khói thuốc lá trên toàn dân [5]. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng hạn chế hút thuốc ở nơi công cộng là một cách hiệu quả nhất để giảm tiếp xúc với hút thuốc thụ động [6; 7]. Tình hình thực thi quy đinh môi trường không khói thuốc ở một số quốc gia được thực hiện rất nghiêm túc như Úc, Canada, Bulgariulgari, Brasil, Ecuador, Greece, Ireland, v.v. nhưng cũng có một số quốc gia còn chưa thực hiện tốt điểm này như Sudan, Slovenia... [8]. Nhiều quốc gia trên thế giới đã ban hành luật pháp cho những nơi công cộng không khói thuốc, trong đó có Việt Nam [9]. Việt Nam là một trong 15 nước có số người hút thuốc lá cao nhất trên thế giới. Trong khu vực các nước ASEAN, Việt Nam là quốc gia đứng thứ 3 có số người hút thuốc lá cao nhất, sau Indonesia và Philippines. Sau khi luật ra đời tại Việt Nam, Quỹ phòng, chống tác hại thuốc lá cũng đã xây dựng hướng dẫn thực hiện triển khai môi trường không khói thuốc tại các nơi công cộng trong cả nước. Mặc dù luật phòng chống tác hại thuốc lá cấm hút thuốc lá có thể giảm đáng kể mức độ phơi nhiễm khói thuốc và tỷ lệ hút thuốc [6; 10], nhưng hiện nay vẫn chưa có nghiên cứu nào đánh giá việc thực thi Địa chỉ liên hệ: Kim Bảo Giang, Viện Đào tạo Y học Dự phòng và Y tế Công cộng, Trường Đại học Y Hà Nội Email: kimbaogiang@hmu.edu.vn Ngày nhận: 06/12/2018 Ngày được chấp thuận: 31/12/2018 TCNCYH 117 (1) - 2019 nghiêm quy định môi trường không khói thuốc tại trường học. Kết quả của nghiên cứu này sẽ cung cấp các bằng chứng cho việc triển khai quy định không khói thuốc tại các khu vực 157 TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC mẫu giáo và tiểu học, từ đó sẽ giúp cho các Thiết kế nghiên cứu hoạt động can thiệp thực hiện được tốt hơn. Thiết kế nghiên cứu mô tả cắt ngang. Đề tài được thực hiện nhằm mục tiêu: Cỡ mẫu và chọn mẫu 1. Mô tả thực trạng ban hành kế hoạch, Cỡ mẫu tính theo công thức tính cỡ mẫu quy định môi trường không khói thuốc tại các trường mẫu giáo và tiểu học trong cả nước ước lượng cho 1 tỷ lệ trong quần thể. năm 2017. p(1 − p) 2 n = Z 1− ∝ /2 2 Δ 2. Mô tả mức độ thực thi quy định môi trường không khói thuốc tại các trường mẫu giáo và tiểu học trong cả nước năm 2017. p = Nghiên cứu ước tính 50% các trường thực thi nghiêm ít nhất 50% quy định của luật II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP 1. Đối tượng Phòng, chống tác hại thuốc lá độ chính xác tương đối là 0,08; tính ra cỡ mẫu là 150. Để dự phòng các trường từ chối không tham gia Các trường mẫu giáo và tiểu học. Tại các trường này, quan sát trực tiếp tại các địa điểm vào nghiên cứu, số lượng các trường đưa vào nghiên cứu là 180 trường. trong trường và phỏng vấn đại diện lãnh đạo Cách chọn mẫu trường học nhà trường. Chọn mẫu nhiều giai đoạn: 2. Địa điểm nghiên cứu - Giai đoạn 1: Chọn 3 miền, trong 3 miền Nghiên cứu chọn mẫu đại diện cho 3 vùng chọn 3 tỉnh như bảng 1. địa lý Bắc – Trung – Nam, mỗi miền chọn 3 - Giai đoạn 2: Trong mỗi tỉnh, chọn 1 quận tỉnh. Tổng số có 9 tỉnh được lựa chọn vào và/hoặc 1 huyện có kinh tế trung bình, dựa nghiên cứu. Ở miền Bắc gồm có Bắc Ninh, vào số lượng trường học trên thực tế mà số Hải Phòng, Cao Bằng; Miền Trung gồm có: Đà trường học được chọn vào mẫu nghiên cứu Nẵng, Thừa Thiên Huế, Nghệ An; Miền Nam được lựa chọn với tỷ lệ tương ứng. gồm có: Tiền Giang, Hồ Chí Minh, Sóc Trăng. Thời gian nghiên cứu: tháng 4 năm 2017 đến tháng 5 năm 2018. - Giai đoạn 3: Trong mỗi quận/huyện chọn ngẫu nhiên các trường tiểu học và mẫu giáo để thực hiện quan sát và phỏng vấn. Bảng 1. Tổng số các trường mẫu giáo và tiểu học được chọn vào mẫu nghiên cứu Mẫu trường trong từng huyện Tổng trường mẫu Giáo/tiểu học công lập trên địa bàn Tổng trường mẫu giáo và tiểu học của tỉnh được chọn mẫu Bắc Ninh 310 Đà Nẵng Tiền Giang 158 Huyện A Quận B Mẫu giáo Tiểu học Mẫu giáo Tiểu học 12 3 3 3 3 227 9 2 2 3 2 396 15 4 3 4 4 TCNCYH 117 (1) - 2019 TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC Mẫu trường trong từng huyện Tổng trường mẫu Giáo/tiểu học công Tổng trường mẫu giáo và tiểu học của lập trên địa bàn tỉnh được chọn mẫu Huyện A Quận B Mẫu Tiểu Mẫu Tiểu giáo học giáo học Cao Bằng 438 17 4 4 5 4 Hải Phòng 476 18 5 4 5 4 Thừa Thiên Huế 421 16 4 4 4 4 TP. Hồ Chí Minh 990 38 10 9 10 9 Nghệ An 1075 40 10 10 10 10 Sóc Trăng 408 15 4 3 4 4 Tổng mẫu dự kiến 180 46 42 48 44 Cỡ mẫu thực tế thu thập được 161 36 31 48 44 Do có 1 quận của Thành phố Hồ Chí Minh từ chối tham gia nghiên cứu, do vậy tổng số trường tham gia nghiên cứu chỉ có 161 trường và được đưa vào phân tích. 3. Phương pháp thu thập số liệu Phòng, chống tác hại thuốc lá cho xây dựng Phỏng vấn trực tiếp một lãnh đạo bộ môi trường không khói thuốc tại trường học là 9 tiêu chí (11) bao gồm quy định bằng văn trường học sử dụng bộ câu hỏi được thiết kế sẵn kết với với quan sát sau khi phỏng vấn. Sau khi phỏng vấn một lãnh đạo trường học, điều tra viên sẽ quan sát toàn bộ trường học để điền vào phiếu quan sát. Điều tra viên là cán bộ nghiên cứu thuộc Viện Y học dự phòng và Y tế công cộng, Trường Đại học Y Hà Nội đã có kinh nghiệm trong nghiên cứu định lượng và quan sát. Điều tra viên được tập huấn về kỹ năng phỏng vấn về các nội dung của bộ câu hỏi và kỹ năng quan sát. Công cụ và các biến số nghiên cứu Bộ câu hỏi phỏng vấn và quan sát gồm 3 phần: Phần 1: thông tin chung trường học: loại trường, tỉnh nghiên cứu, thời điểm quan sát. Phần 2: Thực thi môi trường không khói thuốc tại trường học. Hướng dẫn của Quỹ TCNCYH 117 (1) - 2019 bản, kế hoạch hoạt động, thực hiện triển khai. Phần 2A: Phỏng vấn: các biến số sau được đưa vào bộ công cụ với câu trả lời là có hoặc không. Tiêu chí 1: Quy định cấm hút thuốc lá trong toàn bộ khuôn viên của trường học. Tiêu chí 2: Kế hoạch hoạt động Phòng, chống tác hại thuốc lá hàng năm. Tiêu chí 3: Xử phạt nếu vi phạm quy định cấm hút thuốc lá trong trường học như thế nào? Đưa nội dung hoạt động Phòng, chống tác hại thuốc lá vào báo cáo tổng kết hằng năm của trường. Tiêu chí 4: Nhận tài trợ của các công ty thuốc lá/ tổ chức liên quan đến công ty thuốc lá để triển khai các hoạt động của trường học Tiêu chí 5: Đưa nội dung không hút thuốc lá tại nơi làm việc vào tiêu chí thi đua của người lao động. 159 TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC - Số liệu được làm sạch sau nhập để loại Phần 2B: Quan sát trường học Tiêu chí 5: Có treo biển cấm hút thuốc lá; Biển cấm hút thuốc lá trông rõ ràng; Biển cấm hút thuốc lá được treo hoặc đặt ở những vị trí bỏ các lỗi nhập liệu bằng phần mềm SPSS 20.0 Phân tích số liệu: thống kê mô tả được sử dễ quan sát. dụng để tính toán tỷ lệ % các nội dung thực Tiêu chí 6: Hành vi quảng cáo, khuyến mại, tiếp thị, thuốc lá trong khuôn viên cơ quan, hiện. Tổng cộng 15 nội dung trong bộ câu hỏi phỏng vấn và quan sát được cho điểm, mỗi đơn vị; Bày bán thuốc lá trong khuôn viên nội dung thực hiện theo quy định sẽ được tính trường học. Tiêu chí 7: Gạt tàn thuốc lá trong khuôn 1 điểm. Như vậy điểm số sẽ dao động từ 0 đến 15 điểm và 15 điểm có nghĩa là mức độ viên cơ quan, đơn vị; Đầu mẩu thuốc lá trong khuôn viên trường học. thuốc cao nhất. Phân bố điểm theo các loại Tiêu chí 8: Mùi thuốc lá trong khuôn viên trường được tính toán; đánh giá mức độ thực tuân thủ quy định về môi trường không khói thi của trường tiểu học và mẫu giáo dựa vào trường học. Tiêu chí 9: Hành vi đang hút thuốc lá trong khuôn viên trường học. phân bố sau: thực thi hoàn toàn đạt 100%; thực thi từ 75% - < 100%; thực thi từ 50% đến < 75%; thực thi < 50% của điểm tối đa. 3. Xử lý số liệu Số liệu/thông tin từ các phiếu phát vấn 4. Đạo đức nghiên cứu Nghiên cứu chỉ thu thập số liệu khi được được xử lý và phân tích theo các bước sau: - Làm sạch thô. sự chấp thuận và đồng ý tham gia của trường - Sau khi làm sạch thô được nhập bằng phần mềm Epidata. học. Mọi thông tin đều chỉ phục vụ cho mục đích nghiên cứu. III. KẾT QUẢ 1. Thực thi môi trường không khói thuốc tại trường mẫu giáo và tiểu học từ kết quả phỏng vấn trực tiếp Bảng 2. Tỷ lệ trường học (mẫu giáo và tiểu học) thực hiện một số nội dung về cấm hút thuốc lá trong trường từ kết quả phỏng vấn lãnh đạo trường Mẫu giáo (n = 85) Nội dung thực hiện n Tiểu học (n = 76) Tổng (n = 161) % n % n % 72 92,3 55 76,4 127 84,7 Có kế hoạch hoạt động phòng, chống tác hại thuốc lá hàng năm 51 65,4 44 61,1 95 63,3 Có xử lý trường hợp vi phạm quy định cấm hút thuốc lá trong trường học 36 46,2 19 26,4 55 36,7 Có quy định cấm hút thuốc lá trong toàn bộ khuôn viên của trường học 160 TCNCYH 117 (1) - 2019 TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC Mẫu giáo (n = 85) Nội dung thực hiện n Có nội dung hoạt động phòng chống tác hại của thuốc lá trong báo cáo tổng kết hằng 51 Tiểu học (n = 76) Tổng (n = 161) % n % n % 65,4 44 61,1 95 63,3 0,0 0 0,0 0 0,0 60,3 58 80,6 104 69,8 năm của cơ quan, đơn vị Nhận tài trợ của các công ty thuốc lá hay các tổ chức liên quan đến công ty thuốc lá để 0 triển khai các hoạt động của trường học Có nội dung không hút thuốc lá tại nơi làm việc trong tiêu chí thi đua của cán bộ. 47 Theo các tiêu chí trong bảng 2, các trường mẫu giáo có tỷ lệ triển khai thực hiện từng nội dung cụ thể cao hơn các trường tiểu học (trừ nội dung không hút thuốc lá tại nơi làm việc trong tiêu chí thi đua của cán bộ). Nội dung được triển khai thực hiện với tỷ lệ cao nhất đạt tỷ lệ tối đa ở cả hai loại trường là “không nhận tài trợ của các công ty thuốc lá hay các tổ chức liên quan đến công ty thuốc lá để triển khai các hoạt động của trường học”; tiếp theo là thực hiện nội dung “có quy định cấm hút thuốc lá trong toàn bộ khuôn viên của trường học” chiếm 84,7%; và có nội dung không hút thuốc lá tại nơi làm việc trong tiêu chí thi đua của cán bộ chiếm 69,8%. 2. Thực thi môi trường không khói thuốc tại trường mẫu giáo và tiểu học từ kết quả quan sát trực tiếp trường học Bảng 3. Tỷ lệ trường học (mẫu giáo và tiểu học) thực hiện một số nội dung về cấm hút thuốc lá trong trường từ kết quả quan sát trực tiếp trường học Nội dung quan sát Mẫu giáo (n = 85) Tiểu học (n = 76) Tổng (n = 161) n % n % n % Có treo biển cấm hút thuốc 81 95,3 55 72,4 136 84,5 Biển cấm hút thuốc trông rõ ràng 80 98,8 55 100,0 135 99,3 81 100,0 53 96,4 134 98,5 0 0,0 0 0,0 0 0,0 3 3,5 0 0,0 3 1,9 Biển cấm hút thuốc được treo hoặc đặt ở những vị trí dễ quan sát Có bày bán thuốc lá trong khuôn viên trường học Có hành vi quảng cáo, khuyến mại, tiếp thị, thuốc lá trong khuôn viên trường TCNCYH 117 (1) - 2019 161