Thực trạng dạy và học môn tiếng Anh chuyên ngành Kinh tế tại trường Đại học Sài Gòn

VJE Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt tháng 4/2019, tr 244-248<br /> <br /> <br /> THỰC TRẠNG DẠY VÀ HỌC MÔN TIẾNG ANH CHUYÊN NGÀNH KINH TẾ<br /> TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC SÀI GÒN<br /> Trần Ngọc Mai - Nguyễn Hoàng Mỹ Thanh - Huỳnh Ngọc Trang<br /> Trường Đại học Sài Gòn<br /> <br /> Ngày nhận bài: 10/03/2019; ngày sửa chữa: 02/04/2019; ngày duyệt đăng: 10/04/2019.<br /> Abstract: The purpose of this article is to analyze the status of teaching and learning of English<br /> for specific purposes at Saigon University. The research sample is a group of 14 lecturers who have<br /> been teaching this subject and 180 students participating in this program. The non-parametric<br /> statistics methods is employed as a data analysis tool. Results of study indicate some limitations of<br /> the program, including the content of the syllabus, curriculum, professional qualifications of<br /> teachers, teaching methods, qualifications of students and number of students in class.<br /> Keywords: Specialized English, status of teaching and learning, non-parametric statistical methods.<br /> <br /> 1. Mở đầu 2.1. Khái quát chung về vấn đề dạy và học tiếng Anh<br /> Hiện nay, dân số thế giới xấp xỉ 7,5 tỉ người, trong đó chuyên ngành<br /> có khoảng 1,5 tỉ người nói tiếng Anh (chiếm khoảng 20% Theo Hutchinson, T. and A. Water, tiếng Anh chuyên<br /> tổng dân số toàn cầu) [1] và hầu hết những người này ngành (English for specific purposes - ESP) là thuật ngữ<br /> không nói tiếng Anh như tiếng bản ngữ. Ngoài việc được dùng để chỉ tiếng Anh được dùng trong chuyên môn làm<br /> sử dụng rộng rãi, tiếng Anh là ngôn ngữ nước ngoài được việc hoặc để phục vụ công việc ở từng chuyên ngành<br /> nghiên cứu nhiều nhất trên thế giới. khác nhau [4]. Robinson cho rằng tiếng Anh chuyên<br /> Xét trên phương diện chính sách ngôn ngữ, không có ngành là các khoá học tiếng Anh thường hướng tới mục<br /> quốc gia nào trên thế giới đặt nặng vai trò của năng lực tiêu cuối cùng và dựa trên cơ sở khảo sát, phân tích nhu<br /> ngoại ngữ (tiếng Anh) trong đào tạo và sử dụng nhân lực cầu nhằm xác định cụ thể học viên phải làm gì và làm<br /> như ở Việt Nam [2]. Trong chương trình đào tạo đại học, được gì thông qua phương tiện tiếng Anh [5]. Trong khi<br /> cao đẳng, tiếng Anh là một môn học bắt buộc cho hầu đó, Richards và Schmidt cho rằng tiếng Anh chuyên<br /> hết các ngành đào tạo và là một trong những điều kiện ngành là tiếng Anh được sử dụng để làm phương tiện<br /> không thể thiếu để được công nhận tốt nghiệp. truyền đạt thông tin và được giới hạn trong mỗi lĩnh vực<br /> Kể từ năm học 2012-2013, quy định của Bộ GD-ĐT nhất định, tiếng Anh chuyên ngành chứa đựng những từ<br /> yêu cầu áp dụng chuẩn đầu ra về tiếng Anh cho sinh viên vựng, ngữ pháp và đặc trưng ngôn ngữ khác với tiếng<br /> (SV) đại học các khối không chuyên ngữ [3]. Điều này Anh thông thường [6]. Hiện nay, căn cứ trên mục đích<br /> đang góp phần thúc đẩy việc dạy và học ngoại ngữ ở các của khóa học thì tiếng Anh chuyên ngành được phân loại<br /> trường đại học, cao đẳng trở nên đáng quan tâm và cấp một cách tương đối như hình 1:<br /> thiết hơn. Phần lớn SV nhận thức được tầm quan trọng<br /> đó và đã có những thay đổi thích ứng trong việc học<br /> ngoại ngữ với kì vọng sau khi ra trường nắm bắt được<br /> nhiều cơ hội. Tuy vậy, nhìn chung kết quả học tiếng Anh<br /> của SV khối không chuyên ngữ chưa đạt kết quả như<br /> mong muốn, thực trạng SV học tiếng Anh nhưng không<br /> sử dụng được, đặc biệt là tiếng Anh chuyên ngành chưa<br /> đáp ứng kì vọng nhà tuyển dụng. Nguyên nhân vì sao<br /> như vậy là câu hỏi được những nhà giáo dục quan tâm<br /> nghiên cứu và luận giải. Theo Basturkmen, tiếng Anh cho mục đích học thuật là<br /> Bài viết xem xét thực trạng dạy và học tiếng Anh được sử dụng trong các ấn phẩm học thuật như các tạp<br /> chuyên ngành của khối ngành Kinh tế tại Trường Đại học chí y học, pháp lí, khoa học công nghệ, kinh tế tài chính...<br /> Sài Gòn (khối không chuyên ngữ) bằng phương pháp Tiếng Anh cho mục đích nghề nghiệp được sử dụng bởi<br /> định lượng. Kết quả nghiên cứu sẽ là cơ sở để đề xuất một những người có chuyên môn cao như bác sĩ, luật sư và<br /> số biện pháp cải thiện tình trạng này trong thời gian tới. những người có chuyên môn nhưng ít chuyên nghiệp hơn<br /> 2. Nội dung nghiên cứu như khối công nhân kĩ thuật, kĩ thuật viên,... [8].<br /> <br /> 244<br />  VJE Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt tháng 4/2019, tr 244-248<br /> <br /> <br /> Cho đến nay, tiếng Anh chuyên ngành đã được triển học Sài Gòn. Để đánh giá thực trạng dạy và học tiếng<br /> khai tại Việt Nam khá lâu, tuy nhiên thực tế vẫn còn tồn Anh chuyên ngành Kinh tế tại Trường Đại học Sài Gòn,<br /> tại những vấn đề hạn chế nhất định đến từ cả hai phía nghiên cứu đã sử dụng phương pháp định lượng, phân<br /> người học lẫn người dạy dẫn đến kết quả đào tạo tiếng Anh tích dựa trên phương pháp thống kê suy diễn; các kết luận<br /> chuyên ngành vẫn chưa đạt được kì vọng. Theo Lâm được rút ra dựa trên kết quả kiểm định theo các phương<br /> Quang Đông thì hầu hết những đề cương chương trình và pháp thống kê phi tham số.<br /> giáo trình tiếng Anh chuyên ngành được xây dựng dựa 2.2.2. Kết quả phân tích<br /> trên kinh nghiệm mà không được tiến hành phân tích nhu - Nội dung chương trình đào tạo (bảng 1):<br /> cầu thật thấu đáo, cẩn thận, kể cả nhu cầu của học viên lẫn<br /> Chương trình tiếng Anh chuyên ngành được thiết kế<br /> đòi hỏi trong thực tế công việc của chuyên ngành định<br /> với thời lượng 3 tín chỉ (45 tiết), nội dung chương trình<br /> giảng dạy. Nguyên nhân của thực trạng này được cho là<br /> do kinh phí biên soạn đề cương giáo trình còn hạn hẹp chủ yếu dựa vào những giáo trình sẵn có mà chưa thực<br /> chưa phân bổ hợp lí hoặc chưa có những chính sách hiện biên soạn dựa trên kết quả khảo sát nhu cầu của<br /> khuyến khích phù hợp trong quá trình biên soạn. Một số người học hoặc đánh giá của các chuyên gia trong ngành,<br /> chuyên ngành có nhiều khái niệm, thuật ngữ đặc thù, mà nhu cầu của người sử dụng lao động của ngành đó. Vì<br /> muốn giảng dạy được tiếng Anh chuyên ngành, giáo viên vậy, nội dung của chương trình còn nhiều bất cập so với<br /> tiếng Anh cũng phải có kiến thức nhất định về những khái mục tiêu đề ra. Để đánh giá sự phù hợp của nội dung<br /> niệm, thuật ngữ đó. Tuy nhiên, giảng viên (GV) tiếng Anh chương trình tiếng Anh chuyên ngành Kinh tế so với mục<br /> chuyên ngành hiện nay phần lớn không có chuyên môn tiêu đào tạo, nghiên cứu sử dụng thang đo thứ bậc gồm 4<br /> sâu về ngành đang dạy, họ chưa được đào tạo bài bản về mức độ (1: Không phù hợp, 2: Tương đối phù hợp,<br /> kiến thức chuyên ngành mà chủ yếu là tự học dẫn đến rất 3: Phù hợp, 4: Rất phù hợp).<br /> Bảng 1. Kiểm định sự phù hợp của nội dung chương trình so với mục tiêu<br /> Mức độ Tần số % Phần trăm tích lũy (%)<br /> 2. Tương đối phù hợp 11 78,6 78,6<br /> Trung vị: 2 3. Phù hợp 3 21,4 100,0<br /> Total 14 100,0<br /> Wilcoxon Signed Ranks Test: Z=-2,138; Asymp. Sig.=.033<br /> Nguồn: Kết quả xử lí dữ liệu từ SPSS 25<br /> nhiều những khái niệm, định nghĩa chuyên ngành không Kết quả bảng 1 cho thấy, giá trị trung vị (median) bằng<br /> được phân tích, giải thích đầy đủ, thấu đáo [9]. 2, trong số 14 ý kiến được khảo sát thì nội dung chương<br /> Mặt khác, phương pháp giảng được áp dụng chủ yếu trình so với mục tiêu được đánh giá tương đối phù hợp<br /> là đọc và dịch nhằm giải thích cấu trúc ngữ pháp và tăng chiếm tỉ lệ cao (78,6%), kế tiếp là phù hợp chiếm 21,4%<br /> vốn từ vựng, các phương pháp khác nhằm tăng kĩ năng và các mức độ khác không được lựa chọn. Mặt khác, kiểm<br /> giao tiếp hầu hết chưa được áp dụng phổ biến [10]; trình định Wilconxon có ý nghĩa thống kê mức 5% (Sig.=0,033)<br /> độ học viên học tiếng Anh chuyên ngành không đồng đều điều đó khẳng định rằng nội dung chương trình so với mục<br /> cũng là vấn đề cản trở rất lớn đến cả người học và người tiêu có giá trị nhỏ hơn trung vị, nghĩa là nội dung chương<br /> dạy. Bên cạnh đó, sĩ số lớp bố trí chưa hợp lí, phương pháp trình đào tạo chưa thật sự phù hợp với mục tiêu đào tạo.<br /> thi cử, đánh giá cũng là một trong những thực trạng đang<br /> tồn tại làm cho việc đào tạo tiếng Anh chuyên ngành còn - Nội dung giáo trình (xem bảng 2 trang bên):<br /> nhiều bất cập, chưa đáp ứng mục tiêu đào tạo. Hiện nay, giáo trình phục vụ giảng dạy tiếng Anh<br /> 2.2. Phân tích thực trạng dạy và học tiếng Anh chuyên chuyên ngành Kinh tế được sử dụng nguyên bản từ nhà<br /> ngành Kinh tế tại Trường Đại học Sài Gòn xuất bản nước ngoài, dẫn đến có những nội dung bài học<br /> 2.2.1. Phương pháp phân tích chưa thật sự phù hợp với bối cảnh đào tạo tại Việt Nam<br /> làm cho người học khó tiếp thu và người dạy khó tiếp<br /> Dữ liệu nghiên cứu được thu thập dựa vào bảng câu<br /> hỏi được thiết kế sẵn. Bảng câu hỏi được chia làm 2 phần: cận. Để đánh giá nội dung giáo trình giảng dạy tiếng Anh<br /> phần thứ nhất với mục đích thu thập những thông tin về chuyên ngành Kinh tế có thật sự phù hợp với mục tiêu<br /> nhân khẩu học của người tham gia trả lời phỏng vấn, đào tạo hay không, nghiên cứu sử dụng thang đo thứ bậc<br /> phần thứ hai xây dựng các biến đo lường thực trạng dạy gồm 4 mức độ (1: Không phù hợp, 2: Tương đối phù hợp,<br /> và học tiếng Anh chuyên ngành Kinh tế tại Trường Đại 3: Phù hợp, 4: Rất phù hợp).<br /> <br /> 245<br />  VJE Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt tháng 4/2019, tr 244-248<br /> <br /> <br /> Bảng 2. Kiểm định sự phù hợp của nội dung giáo trình so với mục tiêu<br /> Mức độ Tần số % Phần trăm tích lũy (%)<br /> 1. Không phù hợp 1 7,10 7,10<br /> 2. Tương đối phù hợp 10 71,4 78,5<br /> Trung vị: 2<br /> 3. Phù hợp 3 21,5 100,0<br /> Total 14 100,0<br /> Wilcoxon Signed Ranks Test: Z=-2,668; Asymp. Sig.=.008<br /> Nguồn: Kết quả xử lí dữ liệu từ SPSS 25<br /> Kết quả bảng 2 cho thấy, giá trị trung vị (median) bằng giảng dạy tiếng Anh chuyên ngành Kinh tế hiện nay chủ<br /> 2, trong số 14 ý kiến được khảo sát thì nội dung giáo trình yếu bằng phương pháp ngữ pháp.<br /> so với mục tiêu được đánh giá tương đối phù hợp chiếm tỉ - Kiến thức chuyên ngành của GV (xem bảng 4 trang bên):<br /> lệ cao (71,4%), kế tiếp là phù hợp chiếm 21,5%, không Phần lớn GV giảng dạy tiếng Anh chuyên ngành<br /> phù hợp là 7,1% và các mức độ khác không được lựa chọn. Kinh tế được đào tạo bài bản và có chuyên môn sâu về<br /> Mặt khác, kiểm định Wilconxon có ý nghĩa thống kê mức ngôn ngữ học nhưng với những kiến thức về chuyên<br /> 5% (Sig.=0,008) điều đó khẳng định rằng nội dung giáo ngành Kinh tế thì họ vẫn còn có những hạn chế nhất định,<br /> trình so với mục tiêu có giá trị nhỏ hơn trung vị, nghĩa là dẫn đến việc diễn giải các khái niệm, định nghĩa, các<br /> nội dung giáo trình đào tạo tiếng Anh chuyên ngành Kinh thuật ngữ chưa thật sự thấu đáo, mang tính đa chiều. Kết<br /> tế chưa thật sự đáp ứng với mục tiêu. quả khảo sát cho thấy lượng kiến thức đáp ứng một phần<br /> - Phương pháp giảng dạy (bảng 3): cho giảng dạy chuyên ngành chiếm tỉ lệ cao (85,7%) và<br /> Mặc dù nội dung của đề cương thiết kế với kì vọng chỉ 2 ý kiến cho rằng hoàn toàn đáp ứng (14,5%).<br /> đảm bảo hoàn thiện bốn kĩ năng cho người học gồm nghe, Kết quả kiểm định Wilcoxon có ý nghĩa thống kê mức<br /> nói, đọc và viết, nhưng trong thực tế phương pháp giảng 10% (Sig.=.084) và trung vị mẫu nhỏ hơn trung vị tổng<br /> dạy chưa đáp ứng mục tiêu này. Phần lớn GV dạy tiếng thể, chứng tỏ rằng kiến thức chuyên ngành của GV chỉ đáp<br /> Anh chuyên ngành Kinh tế thường sử dụng phương pháp ứng một phần khi giảng tiếng Anh chuyên ngành Kinh tế.<br /> đọc và dịch (Grammar Translation Method) mà chưa phối - Trình độ SV (xem bảng 5 trang bên):<br /> kết hợp hiệu quả những phương pháp khác, dẫn đến kết Mặc dù trước khi tham gia lớp tiếng Anh chuyên<br /> quả giảng dạy chưa đáp ứng kì vọng của người học. Nhằm ngành Kinh tế, SV đã được thi xếp lớp theo trình độ,<br /> đánh giá sự tin cậy của phương pháp giảng dạy, nghiên nhưng vẫn còn tồn tại thực trạng trình độ SV mỗi lớp<br /> cứu này sử dụng thang đo định danh gồm 1: Phương pháp không đồng đều, dẫn đến khó khăn cho GV khi thiết kế<br /> ngữ pháp, 2: Phương pháp nghe nói, 3: Phương pháp giao bài giảng. Trình độ SV hạn chế dẫn đến rất khó để tiếp thu<br /> tiếp, 4: Phương pháp tổng hợp [11]. các từ vựng cũng như các thuật ngữ chuyên ngành kinh tế.<br /> Kết quả thống kê trong bảng 3 cho thấy phương pháp Kết quả khảo sát 180 SV (bảng 5) cho thấy SV xếp<br /> ngữ pháp thường xuyên được sử dụng trong giảng dạy loại khá chiếm tỉ lệ cao (71,11%), loại trung bình chiếm<br /> tiếng Anh chuyên ngành Kinh tế (chiếm 57,1%), phương 19,44%, loại trung bình yếu 5%, loại giỏi chiếm 3,89%,<br /> pháp nghe nói chiếm 35,7% và chỉ có 7,2% GV sử dụng đặc biệt xếp loại kém là 1%.<br /> phương pháp giao tiếp, đặc biệt là phương pháp tổng hợp Mặt khác, kết quả phân tích phương sai một yếu tố<br /> không được sử dụng trong giảng dạy. Mặt khác kiểm (bảng 6) cho thấy thống kê F có ý nghĩa thống kê mức<br /> định phi tham số Wilcoxon có ý nghĩa thống kê mức 5% 5% (Sig.=0,000). Điều đó khẳng định rằng trình độ của<br /> (Sig.=.002), một lần nữa khẳng định rằng phương pháp SV có sự khác biệt (có ý nghĩa).<br /> Bảng 3. Kiểm định các phương pháp giảng dạy so với mục tiêu<br /> Mức độ Tần số % Phần trăm tích lũy (%)<br /> 1. Phương pháp ngữ pháp 8 57,1 57,1<br /> 2. Phương pháp nghe nói 5 35,7 92,8<br /> Trung vị: 1<br /> 3. Phương pháp giao tiếp 1 7,2 100,0<br /> Total 14 100,0<br /> Wilcoxon Signed Ranks Test: Z=-3,090; Asymp. Sig.=.002<br /> Nguồn: Kết quả xử lí dữ liệu từ SPSS 25<br /> <br /> 246<br />  VJE Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt tháng 4/2019, tr 244-248<br /> <br /> <br /> Bảng 4. Kiểm định mức độ đáp ứng kiến thức chuyên ngành của GV<br /> Mức độ Tần số % Phần trăm tích lũy (%)<br /> 2. Đáp ứng một phần 12 85,7 85,7<br /> Trung vị: 2 4. Hoàn toàn đáp ứng 2 14,3 100,0<br /> Total 14 100,0<br /> Wilcoxon Signed Ranks Test: Z=-1.728; Asymp. Sig.=.084<br /> Nguồn: Kết quả xử lí dữ liệu từ SPSS 25<br /> Bảng 5. Phân loại điểm trung bình<br /> Điểm số Tần số TB ĐLC % GTNN GTLN<br />