Thực trạng và giải pháp phát triển nguồn nhân lực phục vụ quá trình công nghiệp hóa - Hiện đại hóa ở huyện Long Thành, tỉnh Đồng Nai

<br />  <br /> <br /> THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC<br /> PHỤC VỤ QUÁ TRÌNH CÔNG NGHIỆP HÓA - HIỆN ĐẠI HÓA<br /> Ở HUYỆN LONG THÀNH, TỈNH ĐỒNG NAI<br /> BÙI THU HẰNG<br /> Trường THPT Tam Phước, Biên Hòa<br /> NGUYỄN TƯỞNG<br /> Trường Đại học Sư phạm - Đại học Huế<br /> Tóm tắt: Hiện nay, quá trình công nghiệp hóa - hiện đại hóa đang diễn ra<br /> mạnh mẽ trên cả nước nói chung và huyện Long Thành, tỉnh Đồng Nai nói<br /> riêng. Điều này đã làm nảy sinh nhiều vấn đề trong quá trình phát triển<br /> nguồn nhân lực đáp ứng cho nhu cầu của huyện. Vì vậy, việc phát triển<br /> nguồn nhân lực được đặt ra như là một trong những chiến lược phát triển<br /> kinh tế - xã hội vừa cấp bách, vừa lâu dài. Bài viết tìm hiểu về thực trạng<br /> nguồn nhân lực của huyện, từ đó đưa ra những giải pháp cho sự phát triển<br /> nguồn nhân lực một cách phù hợp với đặc điểm tình hình chung của huyện<br /> Long Thành, tỉnh Đồng Nai.<br /> <br /> 1. MỞ ĐẦU<br /> Long Thành là một huyện của tỉnh Đồng Nai, nằm trong vùng Đông Nam Bộ - vùng<br /> kinh tế trọng điểm phía Nam. Với sự phát triển kinh tế năng động của vùng cùng với<br /> quá trình công nghiệp hóa - hiện đại hóa và sự phát triển không ngừng của khoa học kỹ<br /> thuật, đòi hỏi Long Thành phải có một nguồn nhân lực đủ về số lượng và chất lượng để<br /> đáp ứng nhu cầu. Có thể nói, nguồn nhân lực đóng vai trò quyết định đến sự phát triển<br /> kinh tế xã hội và là nhân tố quan trọng đẩy nhanh, mạnh quá trình công nghiệp hóa hiện đại hóa của huyện.<br /> 2. MỘT SỐ NÉT VỀ HUYỆN LONG THÀNH, TỈNH ĐỒNG NAI<br /> Vị trí địa lý của huyện Long Thành được xác định từ 10 0 33' đến 10050' vĩ độ Bắc và từ<br /> 1060 45' đến 107010' kinh độ Đông. Ranh giới của huyện được xác định như sau:<br /> - Phía Bắc giáp thành phố Biên Hòa và huyện Trảng Bom<br /> - Phía Nam giáp huyện Tân Thành tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu và huyện Nhơn Trạch<br /> - Phía Tây giáp quận 9 thành phố Hồ Chí Minh và huyện Nhơn Trạch<br /> - Phía Đông giáp huyện Thống Nhất và huyện Cẩm Mỹ<br /> Huyện có thị trấn Long Thành và 18 xã gồm: Lộc An, Long An, Long Phước, Tân Hiệp,<br /> Phước Thái, Phước Bình, An Phước, Tam An, Tam Phước, Phước Tân, An Hòa, Long<br /> Hưng, Long Đức, Bình Sơn, Bình An, Suối Trầu, Cẩm Đường và Bàu Cạn. Thị trấn Long<br /> Thành là trung tâm của huyện, cách thành phố Biên Hòa 33km nằm trên trục quốc lộ 51<br /> nối liền thành phố Biên Hòa, thành phố Hồ Chí Minh với tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu [1].<br /> Tạp chí Khoa học và Giáo dục, Trường Đại học Sư phạm Huế<br /> ISSN 1859-1612, Số 04(16)/2010: tr. 105-112<br /> <br /> 106<br /> <br /> BÙI THU HẰNG - NGUYỄN TƯỞNG<br /> <br /> 3. THỰC TRẠNG NGUỒN NHÂN LỰC<br /> 3.1. Quy mô<br /> Năm 2009, dân số trung bình của huyện Long Thành là 285.540 người, chiếm 11,46%<br /> và đứng thứ hai về dân số toàn tỉnh sau thành phố Biên Hòa là 701.709 người. Số lao<br /> động trung bình của huyện Long Thành là 143.537 người chiếm 50,27% dân số toàn<br /> huyện. [6]<br /> Bảng 1. Dân số - lao động trung bình huyện Long Thành<br /> Năm<br /> Dân số (người)<br /> Số lao động (người)<br /> Tỷ lệ lao động (%)<br /> <br /> 2005<br /> 209.178<br /> 121.508<br /> 58,08<br /> <br /> 2006<br /> 249.958<br /> 127.719<br /> 51,09<br /> <br /> 2007<br /> 261.125<br /> 132.583<br /> 50,77<br /> <br /> 2008<br /> 272.741<br /> 137.432<br /> 50,39<br /> <br /> 2009<br /> 285.540<br /> 143.537<br /> 50,27<br /> Nguồn: [2], [3]<br /> <br /> Qua bảng1 ta thấy, dân số của huyện tăng qua các năm. Đây là một thuận lợi trong việc<br /> bổ sung nguồn lao động, thu hút sự đầu tư của nước ngoài trong những ngành nghề cần<br /> nhiều lao động. Đồng thời cũng là một khó khăn, thử thách trong quá trình giải quyết<br /> việc làm cho người lao động, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho người dân.<br /> 3.2. Chất lượng<br /> 3.2.1. Cơ cấu giới tính<br /> <br /> Năm 2009<br /> Hình 1. Nguồn lao động Long Thành chia theo giới tính<br /> (Nguồn: Phòng Thống kê huyện Long Thành)<br /> <br /> Cơ cấu giới tính của Long Thành có sự thay đổi giữa tỷ lệ nam và nữ qua các năm. Năm<br /> 2005 tỷ lệ nam và nữ chênh lệch không đáng kể và tỷ lệ nam cao hơn tỷ lệ nữ. Năm<br /> 2009, số lao động nữ cao hơn lao động nam là 10,8%. Điều này có thể thấy, giai đoạn<br /> 2007-2009 nhu cầu về lao động trong các khu công nghiệp lớn, nhất là nhu cầu về lao<br /> động nữ do các ngành công nghiệp tập trung ở huyện chủ yếu là những ngành công<br /> nghiệp nhẹ, công nghiệp chế biến nông sản… Tuy nhiên, số lao động nữ trên tổng số<br /> lao động của huyện chiếm tỷ lệ cao lại là một bài toán nan giải. Sự mất cân đối giữa số<br /> <br />  <br /> <br /> Nhóm<br /> <br />   dưới tuổi lao động<br /> <br /> Nhóm<br /> <br />   tuổi lao động<br /> <br /> Nhóm<br /> <br />   ngoài tuổi lao động<br /> <br /> THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC...<br /> <br /> 107<br /> <br /> lao động nam và nữ sẽ nảy sinh nhiều vấn đề xã hội cần quan tâm giải quyết như vấn đề<br /> ổn định đời sống, an cư lập nghiệp, các nhu cầu vui chơi giải trí, nhà ở, y tế...[4]<br /> 3.2.2. Cơ cấu về độ tuổi<br /> <br /> Nguồn [3]<br /> <br /> Hình 2. Dân số theo nhóm tuổi của huyện Long Thành<br /> <br /> Hình 2 cho thấy, cơ cấu theo nhóm tuổi của huyện Long Thành mang đặc điểm chung<br /> của lao động Việt Nam là dân số trẻ, với đặc điểm nguồn nhân lực dồi dào, nguồn lao<br /> động thay thế trong tương lai lớn. Có thể nói, huyện có một lực lượng lao động đông<br /> đảo phục vụ cho quá trình CNH - HĐH. Tuy nhiên, việc giải quyết việc làm cho nguồn<br /> lao động và tình trạng thiếu lao động có trình độ chuyên môn kỹ thuật vẫn đang là vấn<br /> đề cấp bách mà huyện cần quan tâm.<br /> 3.3. Trình độ học vấn<br /> Bảng 2. Lực lượng lao động Long Thành chia theo trình độ học vấn<br /> Trình độ học vấn<br /> TỔNG SỐ<br /> Không biết chữ<br /> Tiểu học<br /> Trung học cơ sở<br /> Trung học phổ thông<br /> Sơ cấp, công nhân kt<br /> Trung cấp<br /> Cao đẳng<br /> Đại học trở lên<br /> <br /> 2005<br /> Số lượng (người)<br /> 121.508<br /> 1.991<br /> 18.672<br /> 34.716<br /> 29.557<br /> 23.305<br /> 7.096<br /> 4.811<br /> 1.360<br /> <br /> Tỷ lệ (%)<br /> 100<br /> 1,64<br /> 15,37<br /> 28,57<br /> 24,32<br /> 19,18<br /> 5,84<br /> 3,96<br /> 1,12<br /> <br /> 2009<br /> Số lượng (người)<br /> 143.537<br /> 1.689<br /> 16.484<br /> 35.869<br /> 33.116<br /> 26.238<br /> 18.516<br /> 5.224<br /> 6.401<br /> <br /> Tỷ lệ (%)<br /> 100<br /> 1,18<br /> 11,48<br /> 24,99<br /> 23,07<br /> 18,28<br /> 12,90<br /> 3,64<br /> 4,46<br /> <br /> Nguồn: Phòng Thống kê huyện Long Thành, 2009<br /> <br /> Trong những năm qua, huyện luôn chú trọng đến việc nâng cao trình độ học vấn cho<br /> người lao động. Có thể thấy những thành tựu đạt được về trình độ học vấn của người lao<br /> động qua bảng 2. Công tác xóa mù chữ và phổ cập giáo dục luôn được quan tâm, năm<br /> 2009 tỷ lệ này đạt 97,12%. Quan trọng hơn hết là người lao động đã có ý thức cao trong<br /> việc trang bị kiến thức cho mình nhằm đáp ứng yêu cầu của công việc trong thời kỳ<br /> công nghiệp hóa - hiện đại hóa.<br /> <br />  <br /> <br /> 108<br /> <br /> BÙI THU HẰNG - NGUYỄN TƯỞNG<br /> <br /> 3.4. Trình độ chuyên môn - kỹ thuật<br /> Bảng 3. Trình độ chuyên môn của lực lượng lao động Long Thành, thành phố Biên Hòa và tỉnh<br /> Đồng Nai giai đoạn 2005-2009<br /> Đơn vị tính: %<br /> Năm<br /> TỈNH ĐỒNG NAI<br /> <br /> 2005<br /> 100<br /> <br /> 2009<br /> 100<br /> <br /> Chưa qua đào tạo và không có bằng\chứng chỉ chuyên môn.<br /> Sơ cấp, công nhân kỹ thuật.<br /> Trung cấp<br /> Cao đẳng<br /> Đại học trở lên<br /> <br /> 73,48<br /> 18,18<br /> 4,43<br /> 2,24<br /> 1,67<br /> <br /> 64,48<br /> 18,78<br /> 10,62<br /> 2,98<br /> 3,14<br /> <br /> TP BIÊN HÒA<br /> Chưa qua đào tạo và không có bằng\chứng chỉ chuyên môn.<br /> Sơ cấp, công nhân kỹ thuật.<br /> Trung cấp<br /> Cao đẳng<br /> Đại học trở lên<br /> <br /> 100<br /> 66,0<br /> 21,06<br /> 7,02<br /> 4,07<br /> 1,85<br /> 100<br /> 69,9<br /> 19,18<br /> 5,84<br /> 3,96<br /> 1,12<br /> <br /> 100<br /> 58,0<br /> 19,3<br /> 12,7<br /> 3,98<br /> 5,12<br /> 100<br /> 60,72<br /> 17,28<br /> 12,9<br /> 3,64<br /> 4,46<br /> <br /> LONG THÀNH<br /> Chưa qua đào tạo và không có bằng\chứng chỉ chuyên môn.<br /> Sơ cấp, công nhân kỹ thuật.<br /> Trung cấp<br /> Cao đẳng<br /> Đại học trở lên<br /> <br /> Nguồn: [2],[3]<br /> <br /> Bên cạnh việc nâng cao trình độ văn hóa cho người lao động, huyện cũng rất chú trọng<br /> đến việc nâng cao trình độ chuyên môn kỹ thuật. Qua bảng 3 có thể thấy được trình độ<br /> chuyên môn kỹ thuật của lực lượng lao động huyện Long Thành cao hơn so với mặt<br /> bằng của tỉnh, thấp hơn trình độ chuyên môn của người lao động thành phố Biên Hòa.<br /> Nhìn chung trình độ chuyên môn kỹ thuật của người lao động trên toàn tỉnh đã có sự<br /> chuyển biến rõ rệt. Số lao động có trình độ đại học trở lên ngày càng tăng từ 1,67% năm<br /> 2005 lên 3,14% năm 2009; số lao động có trình độ trung cấp tăng nhanh, năm 2005 có<br /> 4,43% thì đến năm 2009 đã là 10,62%, tăng gấp gần 2,4 lần.<br /> 3.5. Thực trạng việc sử dụng nguồn nhân lực<br /> 3.5.1. Sử dụng lao động theo khu vực kinh tế<br /> Cùng với xu hướng chung của cả nước trong sự chuyển dịch nền kinh tế, việc sử dụng<br /> nguồn nhân lực của huyện Long Thành cũng có sự chuyển dịch. Lao động trong các<br /> ngành nông – lâm nghiệp giảm, lao động trong công nghiệp - xây dựng và dịch vụ tăng.<br /> Trong bản thân ngành nông nghiệp cũng có sự thay đổi: lao động trong ngành trồng trọt<br /> giảm, lao động trong ngành chăn nuôi tăng. [6]<br /> <br />  <br /> <br /> Nông, Lâm, Thủy sản<br /> <br />  <br /> <br /> Công nghiệp, Xây dựng<br /> <br />  <br /> <br /> <br />  <br /> <br /> Dịch vụ<br /> <br /> THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC...<br /> <br /> Năm 1999<br /> <br /> 109<br /> <br /> Năm 2009<br /> <br /> Hình 3. Cơ cấu lao động Long Thành chia theo nhóm ngành kinh tế (Nguồn:[6])<br /> <br /> 3.5.2. Sử dụng lao động theo thành phần kinh tế<br /> Trong quá trình chuyển đổi nền kinh tế từ cơ chế tập trung quan liêu bao cấp sang cơ<br /> chế thị trường có sự điều tiết của nhà nước, các thành phần kinh tế mới bắt đầu xuất<br /> hiện và ngày càng phát triển. Trong những năm gần đây, quá trình hội nhập kinh tế quốc<br /> tế ngày càng tăng có tác động đến sự phát triển của các thành phần kinh tế và làm cho<br /> cơ cấu lao động trong các thành phần kinh tế có sự chuyển dịch. Số lao động trong<br /> thành phần kinh tế nhà nước giảm trong khi đó số lao động trong thành phần kinh tế<br /> ngoài nhà nước và khu vực đầu tư nước ngoài tăng nhanh. Bảng 4, cho chúng ta thấy sự<br /> thay đổi trong việc sử dụng lao động theo các thành phần kinh tế. So với toàn tỉnh, số<br /> lao động của Long Thành hoạt động trong thành phần kinh tế nhà nước và có vốn đầu tư<br /> nước ngoài cao hơn. Số lao động ngoài nhà nước của huyện có sự biến động, từ năm<br /> 2005 đến 2008 lao động trong thành phần này có chiều hướng giảm nhưng đến năm<br /> 2009 lại tăng nhẹ. Lao động trong thành phần kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài của<br /> huyện nhìn chung tăng qua các năm. Điều này phản ánh thực trạng kinh tế của huyện<br /> Long Thành với cơ cấu kinh tế phát triển công nghiệp là chính. Huyện cũng đã có<br /> những ưu thế để thu hút nguồn vốn đầu tư của nước ngoài. Trong tương lai với những<br /> ưu thế của mình Long Thành cũng sẽ thu hút được nhiều nguồn vốn đầu tư của nước<br /> ngoài hơn nữa để phục vụ cho quá trình phát triển kinh tế - xã hội của huyện và giải<br /> quyết việc làm cho người lao động. [4]<br /> Bảng 4. Cơ cấu lao động chia theo thành phần kinh tế huyện Long Thành và tỉnh Đồng Nai<br /> qua các năm<br /> Đơn vị (%)<br /> Năm<br /> Tỉnh Đồng Nai<br /> Tổng số<br /> Nhà nước<br /> Ngoài nhà nước<br /> Có vốn đầu tư nước ngoài<br /> <br />  <br /> <br /> 2005<br /> <br /> 2006<br /> <br /> 2007<br /> <br /> 2008<br /> <br /> 2009<br /> <br /> 100<br /> 9,26<br /> 63,70<br /> 27,04<br /> <br /> 100<br /> 8,73<br /> 61,98<br /> 29,29<br /> <br /> 100<br /> 8,14<br /> 61,71<br /> 30,15<br /> <br /> 100<br /> 7,49<br /> 61,96<br /> 30,55<br /> <br /> 100<br /> 7,32<br /> 62,10<br /> 30,58<br /> <br />