Tình dục trước hôn nhân: Nghiên cứu so sánh thanh niên Hà Nội, Thượng Hải và Đài Bắc - Vũ Mạnh Lợi

X· héi häc thùc nghiÖm Xã hội học, số 2(110), 2010 21<br /> <br /> <br /> <br /> T×nh dôc tr­íc h«n nh©n: Nghiªn cøu so s¸nh<br /> thanh niªn Hµ néi, Th­îng H¶i, vµ §µi b¾c<br /> <br /> Vò M¹nh Lîi * F<br /> 0<br /> P<br /> T<br /> 7<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> T×nh dôc tr­íc h«n nh©n ®­îc xem lµ hiÖn t­îng míi n¶y sinh trong x· héi hiÖn<br /> ®¹i. Qu¸ tr×nh hiÖn ®¹i hãa ®· dÉn ®Õn nh÷ng thay ®æi m¹nh mÏ trong quan niÖm vµ<br /> hµnh vi vÒ t×nh yªu, t×nh dôc, h«n nh©n vµ gia ®×nh. Trong qu¸ tr×nh hiÖn ®¹i hãa,<br /> tuæi kÕt h«n t¨ng lªn nh­ng tuæi cã ho¹t ®éng t×nh dôc lÇn ®Çu d­êng nh­ kh«ng t¨ng,<br /> thËm chÝ gi¶m, dÉn ®Õn sù gia t¨ng ho¹t ®éng t×nh dôc tr­íc h«n nh©n. Nh÷ng nghiªn<br /> cøu vÒ t×nh dôc th­êng dùa trªn gi¶ thuyÕt r»ng nh÷ng ng­êi bÞ ¶nh h­ëng nhiÒu bëi<br /> c¸c gi¸ trÞ míi do hiÖn ®¹i hãa ®em l¹i th­êng cã xu h­íng cã ho¹t ®éng t×nh dôc tr­íc<br /> h«n nh©n nhiÒu h¬n.<br /> §· cã nhiÒu tranh luËn t¹i ViÖt Nam vµ trªn thÕ giíi vÒ t¸c ®éng cña hiÖn ®¹i hãa<br /> ®Õn viÖc ®Þnh h×nh phong c¸ch sèng cña thÕ hÖ trÎ. §iÒu nµy ®Æc biÖt ®óng ë ViÖt Nam<br /> trong bèi c¶nh gia t¨ng héi nhËp vÒ kinh tÕ, x· héi vµ v¨n hãa trong khu vùc vµ víi thÕ<br /> giíi. NhiÒu ng­êi cho r»ng hiÖn ®¹i hãa thóc ®Èy tù do c¸ nh©n nhiÒu h¬n, t¨ng tÝnh di<br /> ®éng vÒ ®Þa lý vµ nghÒ nghiÖp, c¶i thiÖn viÖc tiÕp cËn th«ng tin qua nhiÒu nguån kh¸c<br /> nhau, khiÕn cho c¸c mèi quan hÖ gia ®×nh thªm d©n chñ, v©n v©n. KÕt qu¶ lµ thanh thiÕu<br /> niªn ngµy nay cã nhiÒu tù do trong hÑn hß, yªu ®­¬ng, t×nh dôc, vµ lùa chän h«n nh©n<br /> h¬n c¸c thÕ hÖ cò (Coltrane and Collins, 2001). Gi¶ thuyÕt chÝnh mµ t«i muèn thö nghiÖm<br /> trong ph©n tÝch nµy lµ hiÖn ®¹i hãa lµm gi¶m møc ®é kiÓm so¸t x· héi ®èi víi hµnh vi<br /> riªng t­ cña c¸ nh©n vµ dÉn ®Õn sù gia t¨ng t×nh dôc tr­íc h«n nh©n. GÇn ®©y ë ViÖt<br /> Nam c¸c ph­¬ng tiÖn truyÒn th«ng vµ c¸c nghiªn cøu gia ®×nh ®· ®Ò cËp nhiÒu ®Õn c¸c<br /> vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn thay ®æi trong thùc tÕ viÖc hÑn hß, t×nh dôc, vµ h«n nh©n cña giíi<br /> trÎ. Nh÷ng thay ®æi nµy d­êng nh­ dÉn ®Õn c¸c hËu qu¶ x· héi kh«ng mong muèn nh­<br /> t×nh dôc tr­íc h«n nh©n hay tû lÖ n¹o thai ë thanh niªn cao (BÐlanger and Khuat Thu<br /> Hong, 1999; D­¬ng, Anh, Oanh, Th¾ng, and V¨n, 2001; Mensch, Clark, and Dang<br /> Nguyen Anh, 2002; Vu Manh Loi, Ghuman, Vu Tuan Huy, and Knodel, 2005).<br /> N¨m 2004, mét nhãm c¸c nhµ nghiªn cøu quèc tÕ cña §¹i häc John Hopkin (Mü),<br /> c¸c nhµ nghiªn cøu x· héi häc t¹i Th­îng H¶i, §µi Loan, vµ c¸c nhµ nghiªn cøu cña ViÖn<br /> X· héi häc vµ ViÖn Gia ®×nh vµ Giíi thuéc ViÖn Khoa häc X· héi ViÖt Nam ®· tiÕn hµnh<br /> mét nghiªn cøu so s¸nh thanh niªn cña 3 thµnh phè lµ Hµ Néi, Th­îng H¶i, vµ §µi B¾c<br /> vÒ ®Ò tµi ¶nh h­ëng cña hiÖn ®¹i hãa ®Õn thanh niªn ®« thÞ. Chñ ®Ò cña cuéc nghiªn cøu<br /> bao gåm nhiÒu vÊn ®Ò nh­ th¸i ®é cña thanh niªn ®èi víi v¨n hãa truyÒn thèng, c¸c quan<br /> hÖ gia ®×nh, c¸c kú väng vµ kh¸t väng cña thanh niªn, søc kháe t©m thÇn, th¸i ®é, hiÓu<br /> biÕt vµ hµnh vi t×nh dôc, vµ c¸c hµnh vi cã nguy c¬ søc kháe kh¸c. Trong cuéc nghiªn cøu<br /> nµy, 6363 thanh niªn Hµ Néi tuæi tõ 15 - 24, 6299 thanh niªn Th­îng H¶i, vµ 4913 thanh<br /> niªn §µi B¾c trong cïng ®é tuæi ®· ®­îc chän vµo mÉu nghiªn cøu theo ph­¬ng ph¸p<br /> chän mÉu ngÉu nhiªn. Trong mÉu nghiªn cøu nµy, n÷ thanh niªn chiÕm 48,4% ë Hµ Néi,<br /> <br /> *<br /> PGS. TS, ViÖn X· héi häc.<br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br /> 22 Tình dục trước hôn nhân….<br /> <br /> <br /> <br /> 50,7% ë Th­îng H¶i, vµ 49% ë §µi B¾c.<br /> Bµi viÕt nµy tr×nh bµy kÕt qu¶ nghiªn cøu so s¸nh vÒ hµnh vi t×nh dôc tr­íc h«n<br /> nh©n cña 3 thµnh phè nãi trªn. Bµi viÕt nh»m môc ®Ých cung cÊp m« t¶ s¬ bé hµnh vi<br /> t×nh dôc lÇn ®Çu cña thanh niªn ë ba thµnh phè vµ t×m hiÓu t¸c ®éng cña hiÖn ®¹i hãa<br /> ®Õn hµnh vi t×nh dôc lÇn ®Çu.<br /> Ph©n tÝch nhÞ biÕn vÒ hµnh vi t×nh dôc lÇn ®Çu<br /> MÉu nghiªn cøu ë ba thµnh phè rÊt kh¸c nhau vÒ tû lÖ phÇn tr¨m nh÷ng ng­êi<br /> ®· cã hµnh vi t×nh dôc. BiÓu d­íi ®©y cho thÊy tû lÖ phÇn tr¨m nh÷ng ng­êi ®· cã<br /> hµnh vi t×nh dôc. ChØ cã 8% thanh niªn trong mÉu nghiªn cøu ë Hµ Néi ®· tõng cã<br /> hµnh vi t×nh dôc trong khi tû lÖ nµy ë Th­îng H¶i lµ 16% vµ ë §µi B¾c tû lÖ nµy lªn<br /> ®Õn 34%. Víi ph©n bè vÒ ®é tuæi t­¬ng tù nhau ë c¶ ba thµnh phè, thanh niªn §µi B¾c<br /> tá ra cã ho¹t ®éng t×nh dôc m¹nh h¬n thanh niªn ë Th­îng H¶i, vµ thanh niªn ë Hµ<br /> Néi cã ho¹t ®éng t×nh dôc yÕu nhÊt. §µi B¾c lµ thµnh phè chÞu ¶nh h­ëng nhiÒu cña<br /> v¨n hãa ph­¬ng T©y trong thêi gian dµi vµ ®­îc coi lµ thµnh phè cã møc ®é hiÖn ®¹i<br /> hãa cao h¬n Th­îng H¶i hay Hµ Néi. Th­îng H¶i vµ Hµ Néi cã nhiÒu n¨m sèng trong<br /> nÒn v¨n hãa x· héi chñ nghÜa mµ trong ®ã nh÷ng hµnh vi t×nh dôc ngoµi h«n nh©n<br /> hay tr­íc h«n nh©n kh«ng ®­îc ñng hé. So víi Hµ Néi, Th­îng H¶i lµ thµnh phè cã<br /> tr×nh ®é ph¸t triÓn h¬n víi thêi gian dµi cã giao l­u quèc tÕ m¹nh h¬n. V× vËy, ph©n bè<br /> tû lÖ phÇn tr¨m cã ho¹t ®éng t×nh dôc nªu trong BiÓu 1 d­íi ®©y tá ra phï hîp víi gi¶<br /> thuyÕt vÒ t¸c ®éng cña hiÖn ®¹i hãa.<br /> <br /> Biểu 1. Bạn đã từng có quan hệ tình dục với<br /> BiÓu 1. B¹n ®· tõng cã quan hÖ t×nh dôc víi ng­êi kh¸c giíi ch­a?<br /> người khác giới chưa?<br /> <br /> 100%<br /> 90%<br /> 80%<br /> 70% 66%<br /> 60% 84%<br /> 92%<br /> 50%<br /> 40%<br /> 30%<br /> 20% 34%<br /> 10% 16%<br /> 8%<br /> 0%<br /> Hà Nội Thượng Hải Đài Loan<br /> §µi B¾c<br /> <br /> Có Không<br /> <br /> Tû lÖ n÷ thanh niªn ®· tõng cã ho¹t ®éng t×nh dôc ë c¶ ba thµnh phè ®Òu thÊp<br /> h¬n tû lÖ nµy ë nam giíi ë cïng thµnh phè.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br />  Vũ Mạnh Lợi 23<br /> <br /> <br /> <br /> Biểu<br /> BiÓu 2.2.<br /> Tû Tỷ lệ phần<br /> lÖ phÇn trăm<br /> tr¨m ng­êi ®­îcngười được<br /> hái ®· tõng hỏi<br /> cã quan hÖ đã<br /> t×nh từng<br /> dôc<br /> víi ng­êi kh¸c giíi<br /> có quan hệ tình dục với người khác giới<br /> <br /> 40% 38%<br /> <br /> 35%<br /> 30%<br /> 30%<br /> 25%<br /> 20% 18%<br /> 14%<br /> 15%<br /> 9%<br /> 10% 7%<br /> 5%<br /> 0%<br /> Hà Nội Thượng Hải Đài Loan<br /> §µi B¾c<br /> <br /> Nam Nữ<br /> <br /> Kh«ng cã kh¸c biÖt ®¸ng kÓ gi÷a nam vµ n÷ vÒ ®é tuæi cã ho¹t ®éng t×nh dôc lÇn<br /> ®Çu. Nãi chung, ë Hµ Néi vµ §µi B¾c, thanh niªn nam n÷ cã ho¹t ®éng t×nh dôc lÇn<br /> ®Çu vµo cïng mét ®é tuæi. ChØ cã ë Th­îng H¶i n÷ thanh niªn cã ®é tuæi cã ho¹t ®éng<br /> t×nh dôc lÇn ®Çu chËm h¬n nam giíi kho¶ng nöa n¨m.<br /> B¶ng 1. Tuæi trung b×nh khi cã ho¹t ®éng t×nh dôc lÇn ®Çu<br /> <br /> <br /> Hµ Néi Th­îng H¶i §µi B¾c<br /> <br /> Nam 20,15* 19,96 18,19<br /> <br /> N÷ 20,34* 20,48 18,22<br /> <br /> Tæng sè nam/n÷ 264 Nam 556 Nam 759 Nam<br /> ®­îc hái 221 N÷ 431 N÷ 618 N÷<br /> <br /> <br /> <br /> * L­u ý lµ theo sè liÖu cña §iÒu tra Quèc gia vÒ VÞ thµnh niªn vµ Thanh niªn lÇn<br /> thø nhÊt, SAVY 1 (2005), th× tuæi trung b×nh cã quan hÖ t×nh dôc lÇn ®Çu ë nam lµ 20<br /> tuæi, ë n÷ lµ 19.4 tuæi; kho¶ng tuæi ng­êi ®­îc hái trong SAVY 1 lµ 14 - 25, réng h¬n<br /> kho¶ng tuæi ë nghiªn cøu nµy lµ 15 - 24, vµ mÉu SAVY 1 lµ mÉu ®¹i diÖn quèc gia<br /> trong khi nghiªn cøu nµy chØ h¹n chÕ ë thanh thiÕu niªn Hµ Néi (MOH, GSO,<br /> UNICEF, and WHO, 2005).<br /> RÊt Ýt thanh niªn ®· tõng cã ho¹t ®éng t×nh dôc cã lÇn ®Çu tiªn quan hÖ t×nh dôc<br /> khi míi biÕt b¹n t×nh cña m×nh d­íi 1 th¸ng. V× vËy, biÕn sè vÒ ®é dµi thêi gian quen<br /> biÕt nhau ®­îc ®¬n gi¶n hãa thµnh biÕn sè chØ cã hai kh¶ n¨ng lµ "biÕt b¹n t×nh d­íi 1<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br /> 24 Tình dục trước hôn nhân….<br /> <br /> <br /> <br /> n¨m" vµ "biÕt b¹n t×nh 1 n¨m trë lªn". BiÓu d­íi ®©y cho thÊy so víi nam thanh niªn,<br /> n÷ thanh niªn cã tû lÖ thÊp h¬n cã ho¹t ®éng t×nh dôc lÇn ®Çu khi míi biÕt b¹n t×nh<br /> d­íi 1 n¨m. Hµ Néi cã tû lÖ biÕt b¹n t×nh tr­íc lÇn quan hÖ t×nh dôc lÇn ®Çu d­íi 1<br /> n¨m thÊp nhÊt, vµ tû lÖ nµy cao nhÊt ë §µi B¾c.<br /> <br /> <br /> <br /> Biểu 3.TûTỷ<br /> BiÓu 3. lệ phần<br /> lÖ phÇn trăm®­îc<br /> tr¨m ng­êi người<br /> hái ®·được<br /> tõng cãhỏi đã<br /> quan hÖcó<br /> t×nhquan<br /> dôc<br /> hệ tình dục biÕtbiếtb¹n<br /> bạnt×nhtình lầncña<br /> lÇn ®Çu đầu của<br /> m×nh d­íimình<br /> 1 n¨m dưới 1 năm<br /> <br /> 90%<br /> 78%<br /> 80% 73% 74%<br /> 70%<br /> 60% 57%<br /> 53%<br /> 50%<br /> 40%<br /> 30% 26%<br /> 20%<br /> 10%<br /> 0%<br /> Hà Nội Thượng Hải Đài<br /> §µiLoan<br /> B¾c<br /> Nam Nữ<br /> <br /> <br /> <br /> §¹i ®a sè thanh niªn ®· tõng cã ho¹t ®éng t×nh dôc cho biÕt hä cã ho¹t ®éng t×nh<br /> dôc lÇn ®Çu víi ng­êi yªu hay vî/chång t­¬ng lai. Nh÷ng ng­êi nµy chiÕm 83% ë<br /> Th­îng H¶i vµ 90% ë §µi B¾c. ë Hµ Néi, tû lÖ nh÷ng ng­êi nµy chØ lµ 63%, nh­ng<br /> kho¶ng mét phÇn ba (31%) cho biÕt hä cã ho¹t ®éng t×nh dôc lÇn ®Çu víi vî/chång sau<br /> khi kÕt h«n. Trong nh÷ng ng­êi ®· tõng cã ho¹t ®éng t×nh dôc, rÊt Ýt thanh niªn trong<br /> mÉu nghiªn cøu ë Th­îng H¶i (5%) vµ §µi B¾c (1%) cã ho¹t ®éng t×nh dôc lÇn ®Çu víi<br /> vî/chång sau h«n nh©n. Cã 4% thanh niªn ®· tõng cã ho¹t ®éng t×nh dôc ë Hµ Néi ®·<br /> cã lÇn ®Çu tiªn lµm t×nh víi ng­êi b¸n d©m trong khi tû lÖ nµy ë Th­îng H¶i vµ §µi<br /> B¾c chØ lµ 1%.<br /> Nh­ vËy, chóng ta cã thÓ thÊy bøc tranh kh¸ phøc t¹p vÒ tr¶i nghiÖm t×nh dôc<br /> lÇn ®Çu ë ba thµnh phè trong mÉu nghiªn cøu. Mét mÆt, ho¹t ®éng t×nh dôc tr­íc<br /> h«n nh©n tá ra kh¸ phæ biÕn ë Th­îng H¶i vµ §µi B¾c h¬n ë Hµ Néi. MÆt kh¸c,<br /> thanh niªn Th­îng H¶i vµ §µi B¾c cã tû lÖ cã t×nh dôc lÇn ®Çu víi ng­êi b¸n d©m<br /> thÊp h¬n thanh niªn Hµ Néi. Nãi c¸ch kh¸c, thanh niªn Hµ Néi cã vÎ tu©n thñ<br /> khu«n mÉu truyÒn thèng vÒ ho¹t ®éng t×nh dôc sau h«n nh©n nhiÒu h¬n thanh niªn<br /> ë Th­îng H¶i hay §µi B¾c, song hä l¹i cã ho¹t ®éng t×nh dôc víi ng­êi b¸n d©m<br /> nhiÒu h¬n.<br /> T×nh dôc tr­íc h«n nh©n<br /> T×nh dôc tr­íc h«n nh©n ®­îc xem lµ hiÖn t­îng cña thêi hiÖn ®¹i. Chóng t«i cã<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br />  Vũ Mạnh Lợi 25<br /> <br /> <br /> gi¶ thuyÕt r»ng ai chÞu ¶nh h­ëng cña hiÖn ®¹i hãa nhiÒu h¬n sÏ cã s¸c xuÊt cã t×nh<br /> dôc tr­íc h«n nh©n cao h¬n. §©y lµ chñ ®Ò chÝnh cña c¸c ph©n tÝch trong phÇn nµy.<br /> BiÓu d­íi ®©y cho thÊy ph©n bè cña nh÷ng ng­êi ®· tõng cã t×nh dôc tr­íc h«n<br /> nh©n chia theo thµnh phè vµ giíi tÝnh cña ng­êi ®­îc hái. So víi n÷ thanh niªn, nam<br /> thanh niªn cã tû lÖ cao h¬n cho biÕt hä ®· tõng cã t×nh dôc tr­íc h«n nh©n. VÒ ®iÓm<br /> nµy, Hµ Néi vÉn lµ n¬i cã tû lÖ nam n÷ thanh niªn cã ho¹t ®éng t×nh dôc tr­íc h«n<br /> nh©n thÊp nhÊt, vµ thanh niªn §µi B¾c cã tû lÖ nµy cao nhÊt.<br /> <br /> <br /> <br /> Biểu 4. TỷcãBiÓu<br /> lệ phần trăm<br /> 4. Tû lÖ phÇn những<br /> tr¨m người<br /> ng­êi nh÷ng ng­êi có quan hệ<br /> quan hÖ t×nh dôc lÇn ®Çu tr­íc h«n nh©n<br /> tình dục lần đầu trước hôn nhân<br /> <br /> 40% 37%<br /> 35%<br /> 29%<br /> 30%<br /> 25%<br /> 20% 18%<br /> <br /> 15% 12%<br /> 10% 8%<br /> <br /> 5% 3%<br /> <br /> 0%<br /> Hà Nội Thượng Hải Đài Loan<br /> §µi B¾c<br /> <br /> Nam Nữ<br /> <br /> <br /> <br /> §Ó t×m hiÓu ¶nh h­ëng cña hiÖn ®¹i hãa ®Õn hµnh vi t×nh dôc cña thanh niªn,<br /> ngoµi nh÷ng biÕn sè chuÈn (nh­ thµnh phè, tuæi, giíi tÝnh, häc vÊn, t×nh tr¹ng kinh tÕ,<br /> vµ t×nh tr¹ng viÖc lµm), nh÷ng biÕn sè quan träng kh¸c ®­îc gi¶ thuyÕt lµ cã ¶nh<br /> h­ëng ®Õn t×nh dôc tr­íc h«n nh©n còng ®­îc ®­a vµo ph©n tÝch. D­íi ®©y lµ c¸c biÕn<br /> sè ®¸ng chó ý:<br /> • Kinh nghiÖm sèng ë ®« thÞ, ®­îc ®o theo 3 h×nh thøc: (1) lu«n lu«n sèng ë ®«<br /> thÞ, (2) ®· sèng ë c¶ n«ng th«n vµ ®« thÞ, vµ (3) chØ sèng ë n«ng th«n; gi¶ thuyÕt nghiªn<br /> cøu lµ nh÷ng ng­êi sèng ë ®« thÞ nhiÒu h¬n sÏ cã nhiÒu kh¶ n¨ng cã t×nh dôc tr­íc<br /> h«n nh©n h¬n.<br /> • BiÕt ngo¹i ng÷ hay kh«ng: nh÷ng ng­êi biÕt ngo¹i ng÷ th­êng cã quan hÖ réng<br /> vµ bÞ ¶nh h­ëng bëi v¨n hãa ph­¬ng T©y nhiÒu h¬n nh÷ng ng­êi kh«ng biÕt ngo¹i<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br /> 26 Tình dục trước hôn nhân….<br /> <br /> <br /> <br /> ng÷; hµm ý cña ®iÒu nµy lµ nh÷ng ng­êi biÕt ngo¹i ng÷ cã xu h­íng cã ho¹t ®éng t×nh<br /> dôc tr­íc h«n nh©n nhiÒu h¬n nh÷ng ng­êi kh«ng biÕt ngo¹i ng÷.<br /> • N¬i xa nhÊt ®· tõng ®Õn: møc ®é ®i l¹i ph¶n ¸nh møc ®é chÞu c¸c ¶nh h­ëng tõ<br /> bªn ngoµi céng ®ång khiÕn cho ¶nh h­ëng cña c¸c gi¸ trÞ truyÒn thèng suy yÕu; gi¶<br /> thuyÕt nghiªn cøu lµ nh÷ng ng­êi ®i nhiÒu th­êng Ýt bÞ c¸c chuÈn mùc x· héi ë quª<br /> nhµ ®iÒu chØnh hµnh vi h¬n, hä cã nhiÒu c¬ héi tiÕp xóc vµ quan hÖ nam - n÷ h¬n, vµ<br /> do ®ã hä cã thÓ cã kh¶ n¨ng cã ho¹t ®éng t×nh dôc tr­íc h«n nh©n cao h¬n.<br /> • Cã b¹n ®· ®i n­íc ngoµi kh«ng: ®iÒu nµy ph¶n ¸nh nguån ¶nh h­ëng tõ bªn<br /> ngoµi kh¸c cã thÓ khiÕn cho th¸i ®é ®èi víi t×nh dôc tr­íc h«n nh©n tho¸ng h¬n.<br /> • Cã ®ãn ngµy LÔ T×nh yªu (Valentine) kh«ng: chØ b¸o nµy vµ chØ b¸o tiÕp theo<br /> ph¶n ¸nh møc ®é ¶nh h­ëng v¨n hãa ph­¬ng T©y.<br /> • Cã ®ãn ngµy LÔ Gi¸ng sinh kh«ng?<br /> • Cã trao ®æi víi mÑ vÒ t×nh dôc khi 13 - 14 tuæi kh«ng?<br /> • Cã trao ®æi víi cha vÒ t×nh dôc khi 13 - 14 tuæi kh«ng? Hai chØ b¸o cuèi nµy<br /> ph¶n ¸nh d¹ng hµnh vi míi cã trong thêi kú hiÖn ®¹i hãa (tr­íc ®©y kh«ng ai chê ®îi<br /> trÎ vÞ thµnh niªn ë tuæi nµy trao ®æi vÒ t×nh dôc, thËm chÝ trao ®æi víi cha mÑ m×nh).<br /> CÇn l­u ý lµ mét sè biÕn sè ®éc lËp nªu trªn kh¸ yÕu vÒ logic v× chóng ®­îc ®o<br /> vµo thêi ®iÓm ®iÒu tra (2004) trong khi ho¹t ®éng t×nh dôc lÇn ®Çu lµ sù kiÖn ®· x¶y<br /> ra mét lóc nµo ®ã tr­íc ®©y. Ch¼ng h¹n, mét ng­êi cã ®ãn LÔ Gi¸ng sinh hay LÔ T×nh<br /> yªu hiÖn nay cã thÓ ®· kh«ng ®ãn c¸c lÔ nµy tr­íc khi hä cã t×nh dôc lÇn ®Çu vµ do ®ã<br /> viÖc cã ®ãn c¸c lÔ nµy kh«ng kh«ng thÓ lµ nguyªn nh©n cña viÖc cã ho¹t ®éng t×nh dôc<br /> lÇn ®Çu ®­îc. T­¬ng tù nh­ vËy ®èi víi viÖc cã b¹n ®i n­íc ngoµi, ®· tõng ®i xa nhiÒu,<br /> vµ biÕt ngo¹i ng÷. Tuy nhiªn, trong bèi c¶nh thiÕu sè liÖu theo chuçi thêi gian vÒ c¸c<br /> sù kiÖn, chóng t«i gi¶ ®Þnh r»ng c¸c biÕn sè nµy ®· tån t¹i tr­íc khi cã t×nh dôc lÇn<br /> ®Çu vµ cã thÓ ®ãng vai trß nh­ nh÷ng yÕu tè gióp dù ®o¸n hµnh vi t×nh dôc lÇn ®Çu.<br /> Râ rµng ®èi víi mét sè ng­êi gi¶ ®Þnh nµy lµ ®óng nh­ng nã cã thÓ kh«ng ®óng víi<br /> mét sè ng­êi kh¸c trong mÉu nghiªn cøu. MÆc dï nhËn thøc ®­îc h¹n chÕ nµy, chóng<br /> t«i vÉn muèn kiÓm tra xem cã mèi liªn hÖ nµo hay kh«ng gi÷a hµnh vi t×nh dôc lÇn<br /> ®Çu vµ c¸c khÝa c¹nh ph¶n ¸nh sù g¾n bã (hoÆc kh«ng g¾n bã) cña mçi thanh niªn víi<br /> c¸c chuÈn mùc truyÒn thèng nµy. Ng­êi ®äc nªn nhí h¹n chÕ nµy khi theo dâi c¸c<br /> ph©n tÝch d­íi ®©y.<br /> B¶ng d­íi ®©y tr×nh bµy 3 m« h×nh håi quy logistic. BiÕn sè phô thuéc lµ cã hay<br /> kh«ng cã ho¹t ®éng t×nh dôc tr­íc h«n nh©n. HÖ sè ë cét "Exp(B)" lµ tû sè lÎ (odd<br /> ratios) cho ta biÕt x¸c suÊt cña viÖc cã ho¹t ®éng t×nh dôc tr­íc h«n nh©n cña nhãm ®ã<br /> so víi nhãm tham chiÕu. Tû sè lÎ lín h¬n 1 nghÜa lµ nhãm ®ang xÐt cã s¸c xuÊt cã t×nh<br /> dôc tr­íc h«n nh©n cao h¬n nhãm tham chiÕu, vµ ng­îc l¹i ®èi víi tû sè lÎ nhá h¬n 1,<br /> khi tÊt c¶ c¸c biÕn sè kh¸c lµ nh­ nhau. DÊu sao (*) cho thÊy møc ý nghÜa thèng kª, vµ<br /> møc ý nghÜa nµy ph¶i nhá h¬n 0,05 th× mèi quan hÖ gi÷a biÕn sè ®éc lËp vµ biÕn sè<br /> phô thuéc míi ®­îc coi lµ "®¸ng kÓ vÒ mÆt thèng kª" hoÆc "cã ý nghÜa vÒ mÆt thèng<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br />  Vũ Mạnh Lợi 27<br /> <br /> <br /> kª", nghÜa lµ biÕn sè ®éc lËp lµ yÕu tè t¸c ®éng gióp dù ®o¸n tèt kÕt qu¶ cña biÕn sè<br /> phô thuéc. Møc 1 sao (*) nghÜa lµ møc ý nghÜa thèng kª nhá h¬n 0,05, møc 2 sao (**)<br /> nghÜa lµ møc ý nghÜa thèng kª nhá h¬n 0,01, vµ møc 3 sao nghÜa lµ møc ý nghÜa thèng<br /> kª nhá h¬n 0,001 (møc ý nghÜa thèng kª cµng nhá th× mèi quan hÖ cña biÕn ®éc lËp vµ<br /> biÕn phô thuéc cµng m¹nh). Ch¼ng h¹n, hÖ sè Exp(B) ®èi víi Hµ néi trong M« h×nh 1<br /> lµ 0,115 víi møc ý nghÜa lµ 0,0000 (d­íi 0,05) nghÜa lµ s¸c xuÊt cña thanh niªn Hµ Néi<br /> cã t×nh dôc tr­íc h«n nh©n nhá h¬n s¸c xuÊt ®èi víi thanh niªn §µi B¾c rÊt nhiÒu (chØ<br /> b»ng 11,5% s¸c xuÊt cã t×nh dôc tr­íc h«n nh©n cña thanh niªn §µi B¾c), khi c¶<br /> thanh niªn Hµ Néi vµ §µi B¾c ®Òu cïng mét giíi tÝnh nh­ nhau, cïng tuæi nh­ nhau,<br /> cïng häc vÊn nh­ nhau, cïng ®iÒu kiÖn vËt chÊt cña gia ®×nh nh­ nhau, vµ cïng t×nh<br /> tr¹ng viÖc lµm nh­ nhau.<br /> M« h×nh 1 chØ bao gåm c¸c biÕn sè chuÈn. M« h×nh thø hai thªm vµo c¸c biÕn sè<br /> ph¶n ¸nh møc ®é ¶nh h­ëng cña hiÖn ®¹i hãa, vµ m« h×nh thø ba thªm vµo ¶nh h­ëng<br /> cña cha mÑ khi thanh niªn ë ®é tuæi 13 - 14 tuæi.<br /> Trong M« h×nh 1, ta cã thÓ thÊy tÊt c¶ c¸c biÕn sè chuÈn ®Òu lµ nh÷ng yÕu tè dù<br /> ®o¸n tèt cho hµnh vi t×nh dôc tr­íc h«n nh©n (®Òu cã ý nghÜa vÒ thèng kª, ®Òu cã<br /> "sao"). Nh­ ®· nªu trªn, so víi §µi B¾c, thanh niªn Th­îng H¶i chØ cã s¸c xuÊt cã t×nh<br /> dôc tr­íc h«n nh©n b»ng 1/3 lÇn, vµ thanh niªn Hµ Néi chØ cã s¸c xuÊt b»ng kho¶ng<br /> 1/10 lÇn. So víi nam giíi, n÷ thanh niªn cã s¸c xuÊt cã t×nh dôc tr­íc h«n nh©n chØ<br /> b»ng kho¶ng mét nöa cña nam thanh niªn. §èi víi t¸c ®éng cña häc vÊn, häc vÊn cµng<br /> cao th× s¸c xuÊt cã t×nh dôc tr­íc h«n nh©n cµng thÊp. Cã lÏ thêi gian ®i häc kÐo dµi<br /> ®· lµm gi¶m c¬ héi cho thanh niªn gÆp gì vµ dµnh thêi gian riªng t­ cho nhau vµ do<br /> ®ã hä cã Ýt c¬ héi cã t×nh dôc tr­íc h«n nh©n h¬n. VÒ ®iÒu kiÖn viÖc lµm, sinh viªn cã Ýt<br /> c¬ héi cã t×nh dôc tr­íc h«n nh©n nhÊt so víi thanh niªn lµm viÖc toµn phÇn, nh­ng<br /> nh÷ng thanh niªn lµm viÖc b¸n phÇn kh¸c l¹i cã s¸c xuÊt cã ho¹t ®éng t×nh dôc tr­íc<br /> h«n nh©n cao h¬n.<br /> Trong m« h×nh ®Çy ®ñ, tÊt c¶ c¸c biÕn sè hiÖn ®¹i hãa ®­îc xem xÐt. Ta cã thÓ<br /> thÊy râ r»ng t¸c ®éng cña c¸c biÕn sè chuÈn ë M« h×nh 1 vÉn hÇu nh­ gi÷ nguyªn gi¸<br /> trÞ vµ h­íng t¸c ®éng. §èi víi c¸c biÕn míi thªm vµo, kinh nghiÖm sèng ë ®« thÞ, kinh<br /> nghiÖm ®i l¹i, cã b¹n ®i n­íc ngoµi, vµ ®ãn lÔ T×nh Yªu lµ nh÷ng biÕn sè cã t¸c ®éng<br /> ®¸ng kÓ vÒ thèng kª ®èi víi hµnh vi t×nh dôc tr­íc h«n nh©n nh­ gi¶ thuyÕt ban ®Çu.<br /> Nãi c¸ch kh¸c, thanh niªn sèng nhiÒu h¬n ë ®« thÞ, ®i l¹i nhiÒu h¬n, cã b¹n ®i n­íc<br /> ngoµi, ®ãn lÔ T×nh Yªu cã xu h­íng cã s¸c xuÊt cao h¬n cã t×nh dôc tr­íc h«n nh©n so<br /> víi c¸c nhãm thanh niªn kh¸c khi c¸c biÕn sè kh¸c lµ nh­ nhau. BiÕt ngo¹i ng÷ l¹i tá<br /> ra lµm gi¶m nguy c¬ cã t×nh dôc tr­íc h«n nh©n vµ ®iÒu nµy còng ®¸ng kÓ vÒ mÆt<br /> thèng kª. §ãn lÔ Gi¸ng Sinh còng kh«ng ph¶i b»ng chøng hç trî cho gi¶ thuyÕt ban<br /> ®Çu. Nh÷ng ng­êi cã ®ãn Gi¸ng Sinh l¹i cã nguy c¬ cã t×nh dôc tr­íc h«n nh©n thÊp<br /> h¬n. Kinh nghiÖm trao ®æi víi cha mÑ vÒ t×nh dôc khi 13 - 14 tuæi kh«ng cã t¸c ®éng<br /> ®¸ng kÓ ®Õn kh¶ n¨ng t×nh dôc tr­íc h«n nh©n (kh«ng cã dÊu sao).<br /> Dùa trªn M« h×nh ®Çy ®ñ, M« h×nh 2 ®­îc x©y dùng chØ bao gåm c¸c biÕn sè cã<br /> t¸c ®éng ®¸ng kÓ vÒ mÆt thèng kª ®Õn t×nh dôc tr­íc h«n nh©n. HÖ sè cña c¸c biÕn sè<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br /> 28 Tình dục trước hôn nhân….<br /> <br /> <br /> <br /> nµy trong M« h×nh 2 cho phÐp tÝnh to¸n s¸c xuÊt cã t×nh dôc tr­íc h«n nh©n cña c¸c<br /> nhãm thanh niªn kh¸c nhau.<br /> <br /> B¶ng 2. Håi quy Logistic dù b¸o t×nh dôc tr­íc h«n nh©n<br /> <br /> <br /> M« h×nh 1 M« h×nh 2 M« h×nh ®Çy ®ñ<br /> (ExpB) (ExpB) (ExpB)<br /> <br /> Thµnh phè<br /> <br /> Hµ Néi 0,115*** 0,071*** 0,072***<br /> <br /> Th­îng H¶i 0,394*** 0,354*** 0,357***<br /> <br /> §µi Loan Tham chiÕu Tham chiÕu Tham chiÕu<br /> <br /> Giíi tÝnh<br /> <br /> N÷ 0,570*** 0,530*** 0,533***<br /> <br /> Nam Tham chiÕu Tham chiÕu Tham chiÕu<br /> <br /> Tuæi 1,460*** 1,431*** 1,431***<br /> <br /> Häc vÊn<br /> <br /> Phæ th«ng c¬ së 2,237*** 2,359*** 2,362***<br /> <br /> Phæ th«ng trung häc 1,560*** 1,591*** 1,592***<br /> <br /> Trung cÊp 1,233 1,232 1,231<br /> <br /> Cao ®¼ng/®¹i häc Tham chiÕu Tham chiÕu Tham chiÕu<br /> <br /> ChØ sè tµi s¶n gia ®×nh 1,079*** 1,049*** 1,049***<br /> <br /> T×nh tr¹ng viÖc lµm<br /> <br /> Sinh viªn 0,445*** 0,496*** 0,497***<br /> <br /> Kh«ng lµm viÖc 1,549*** 1,779*** 1,776***<br /> <br /> Sinh viªn lµm viÖc 1,427*** 1,444*** 1,448***<br /> <br /> Lµm viÖc toµn phÇn Tham chiÕu Tham chiÕu Tham chiÕu<br /> <br /> Kinh nghiÖm sèng ®« thÞ<br /> <br /> Lu«n ë ®« thÞ 0,865* 0,863*<br /> <br /> ë ®« thÞ vµ n«ng th«n 0,858* 0,857*<br /> <br /> Lu«n ë n«ng th«n Tham chiÕu Tham chiÕu<br /> <br /> BiÕt ngo¹i ng÷<br /> <br /> Kh«ng 1,353*** 1,345***<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br />  Vũ Mạnh Lợi 29<br /> <br /> <br /> M« h×nh 1 M« h×nh 2 M« h×nh ®Çy ®ñ<br /> (ExpB) (ExpB) (ExpB)<br /> <br /> Cã Tham chiÕu Tham chiÕu<br /> <br /> Kinh nghiÖm ®i xa<br /> <br /> Quanh thµnh phè 0,741** 0,739**<br /> <br /> §i tØnh kh¸c 0,979 0,974<br /> <br /> §i n­íc kh¸c Tham chiÕu Tham chiÕu<br /> <br /> Cã b¹n ®i n­íc ngoµi<br /> <br /> Kh«ng 0,750*** 0,746***<br /> <br /> Cã Tham chiÕu Tham chiÕu<br /> <br /> §ãn Valentine<br /> <br /> Kh«ng 0,257*** 0,257***<br /> <br /> Cã Tham chiÕu Tham chiÕu<br /> <br /> §ãn Christmas<br /> <br /> Kh«ng 1,122* 1,116*<br /> <br /> Cã Tham chiÕu Tham chiÕu<br /> <br /> Trao ®æi vÒ t×nh dôc víi mÑ<br /> <br /> Kh«ng 1,069<br /> <br /> Cã Tham chiÕu<br /> <br /> Trao ®æi vÒ t×nh dôc víi cha<br /> <br /> Kh«ng 1,107<br /> <br /> Cã Tham chiÕu<br /> <br /> <br /> <br /> KÕt luËn<br /> Ph©n tÝch ®a biÕn cho thÊy ¶nh h­ëng cña hiÖn ®¹i hãa ®Õn hµnh vi t×nh dôc<br /> ngoµi h«n nh©n t­¬ng ®èi phøc t¹p vµ ®a d¹ng chø kh«ng theo mét khu«n mÉu ®¬n<br /> gi¶n, mét chiÒu nh­ nhiÒu ng­êi t­ëng. Cã nhiÒu yÕu tè tá ra hç trî cho gi¶ thuyÕt<br /> vÒ mèi quan hÖ gi÷a hiÖn ®¹i hãa vµ t×nh dôc ngoµi h«n nh©n. Ch¼ng h¹n, thanh<br /> niªn §µi B¾c, nam, nh÷ng thanh niªn cao tuæi h¬n, nh÷ng ng­êi lµm viÖc toµn phÇn,<br /> nh÷ng ng­êi ®i l¹i víi kho¶ng c¸ch xa hay cã b¹n ®i n­íc ngoµi, vµ nh÷ng ng­êi ®ãn<br /> lÔ T×nh Yªu (Valentine) lµ nh÷ng ng­êi cã xu h­íng cã t×nh dôc tr­íc h«n nh©n<br /> nhiÒu h¬n. Tuy nhiªn, còng cã nhiÒu yÕu tè cña hiÖn ®¹i hãa nh­ng kh«ng cã t¸c<br /> ®éng nh­ gi¶ thuyÕt nªu. Ch¼ng h¹n, ta cã thÓ nghÜ nh÷ng ng­êi biÕt ngo¹i ng÷,<br /> nh÷ng ng­êi sèng ë ®« thÞ l©u n¨m, vµ nh÷ng ng­êi th­êng tham gia lÔ héi N«en lµ<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br /> 30 Tình dục trước hôn nhân….<br /> <br /> <br /> <br /> nh÷ng ng­êi chÞu nhiÒu ¶nh h­ëng cña hiÖn ®¹i hãa vµ do ®ã cã kh¶ n¨ng cã ho¹t<br /> ®éng t×nh dôc lÇn ®Çu ngoµi h«n nh©n nhiÒu h¬n. Tuy nhiªn, kÕt qu¶ nghiªn cøu<br /> kh«ng cho thÊy b»ng chøng ®¸ng kÓ vÒ ®iÒu nµy. Mét kÕt qu¶ ®¸ng chó ý kh¸c lµ<br /> kh«ng cã sù kh¸c biÖt ®¸ng kÓ vÒ mÆt thèng kª gi÷a nh÷ng thanh niªn cã trao ®æi vÒ<br /> t×nh dôc víi cha mÑ vµ nh÷ng thanh niªn kh«ng cã trao ®æi víi cha mÑ vÒ ®iÒu nµy.<br /> §iÒu nµy tr¸i víi kú väng cña nhiÒu nhµ gi¸o dôc ®ang cæ vò cho viÖc trao ®æi víi trÎ<br /> vÞ thµnh niªn vÒ c¸c vÊn ®Ò søc kháe sinh s¶n, b¶o gåm c¶ vÊn ®Ò t×nh dôc. Cã lÏ c¸c<br /> bËc cha mÑ trao ®æi víi con c¸i vÒ t×nh dôc trong nghiªn cøu nµy ®· ch­a trao ®æi víi<br /> néi dung vµ h×nh thøc phï hîp gióp ng¨n ngõa t×nh dôc tr­íc h«n nh©n ë vÞ thµnh<br /> niªn.<br /> KÕt qu¶ nghiªn cøu gîi ra r»ng t¸c ®éng cña hiÖn ®¹i hãa phøc t¹p vµ ®a chiÒu.<br /> HiÖn ®¹i hãa kh«ng ®¬n gi¶n chØ lµm gia t¨ng kh¶ n¨ng cã ho¹t ®éng t×nh dôc tr­íc<br /> h«n nh©n, mµ cßn cã nh÷ng mÆt tÝch cùc kh¸c trong viÖc kiÓm so¸t hµnh vi t×nh dôc<br /> cña thanh niªn. §iÒu nµy gîi ra nhiÒu vÊn ®Ò cho c¸c nghiªn cøu tiÕp theo vµ c¸c hµm<br /> ý vÒ chÝnh s¸ch ®èi víi thanh niªn. Nghiªn cøu nµy còng cho thÊy bøc tranh vÒ thanh<br /> niªn ë 3 thµnh phè thuéc 3 n­íc cã nÒn v¨n hãa gÇn nhau trong qu¸ tr×nh hiÖn ®¹i<br /> hãa, qua ®ã gîi ra c¸c hµm ý vÒ khoa häc vµ thùc tiÔn khi nghiªn cøu thanh niªn trong<br /> qu¸ tr×nh toµn cÇu hãa vµ héi nhËp quèc tÕ. §©y còng lµ nghiªn cøu so s¸nh liªn quèc<br /> gia hiÕm hoi vÒ ®Ò tµi nµy.<br /> <br /> <br /> Tµi liÖu tham kh¶o<br /> <br /> 1. BÐlanger, DaniÌle and Khuat Thu Hong. 1999. Single women experiences of<br /> sexual relationships and abortion in Hanoi,Vietnam. Hanoi.<br /> 2. Coltrane, Scott and Randall Collins. 2001. Sociology of Marriage and the Family.<br /> Canada Wadsworth.<br /> 3. Lª B¹ch D­¬ng, NguyÔn ThÞ V©n Anh, KhuÊt H¶i Oanh, §oµn Kim Th¾ng, and<br /> NguyÔn ThÞ V¨n. 2001. Tæng quan vÒ nghiªn cøu t×nh dôc ë ViÖt Nam. Hµ Néi.<br /> 4. Mensch, Barbara S., Wesley H. Clark, and Dang Nguyen Anh. 2002. Premarital<br /> Sex in Vietnam: Is the Current Concern with Adolescent Reproductive Health<br /> Warranted?<br /> 5. MOH, GSO, UNICEF, and WHO. 2005. §iÒu tra Quèc gia vÒ vÞ thµnh niªn vµ<br /> thanh niªn ViÖt Nam. Hµ néi: MOH.<br /> 6. Vu Manh Loi, Sharon Ghuman, Vu Tuan Huy, and John Knodel. 2005. Continuity<br /> and Change in Premarital Sexual Behavior in Vietnam.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br />