Tình hình chấn thương và các yếu tố ảnh hưởng ở trẻ dưới 18 tuổi tại 6 tỉnh: Hải Dương, Hải Phòng, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế, Cần Thơ, Đồng Tháp

| TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |<br /> <br /> Tình hình chaán thöông vaø caùc yeáu toá<br /> aûnh höôûng ôû treû döôùi 18 tuoåi taïi 6 tænh<br /> Haûi Döông, Haûi Phoøng, Quaûng Trò,<br /> Thöøa Thieân Hueá, Caàn Thô, Ñoàng Thaùp<br /> TS.<br /> LêLeâ<br /> VNJVuõ<br /> Anh,<br /> Ths.Ths.<br /> NguyӉn<br /> Thúy<br /> QuǤnh<br /> vànCS<br /> TS.<br /> Anh,<br /> Nguyeã<br /> n Thuyù<br /> Quyø<br /> h vaø cs<br /> <br /> Nghieân cöùu moâ taû caét ngang vôùi muïc tieâu moâ taû thöïc traïng chaán thöông vaø caùc yeáu toá aûnh höôûng ôû<br /> treû döôùi 18 tuoåi thuoäc caùc xaõ öu tieân thuoäc 6 tænh nghieân cöùu. Caùc thoâng tin chi tieát veà chaán thöông<br /> ñöôïc phaân tích töø moät maãu nghieân cöùu goàm 8369 hoä gia ñình vôùi toång soá 17893 treû döôùi 18 tuoåi. Keát<br /> quaû cuûa nghieân cöùu cho thaáy: Tyû suaát chaán thöông khoâng gaây töû vong chung cuûa caùc xaõ nghieân cöùu<br /> thuoäc 6 tænh laø 4.360/100.000. Tyû suaát chaán thöông khoâng gaây töû vong coù söï khaùc nhau giöõa caùc<br /> ñòa ñieåm nghieân cöùu. Naêm nguyeân nhaân haøng ñaàu gaây chaán thöông khoâng töû vong cho treû döôùi 18<br /> tuoåi: thöù nhaát laø ngaõ (1.559/100.000), thöù nhì laø chaán thöông do giao thoâng (822/100.000), thöù 3 laø<br /> chaán thöông do ñoäng, suùc vaät caén /taán coâng (816/100.000), thöù 4 laø chaán thöông do bò caét bôûi vaät<br /> saéc nhoïn (419/100.000), thöù 5 laø chaán thöông do boûng (324/100.000). Nhoùm tuoåi 1 - 4 coù tyû suaát<br /> chaán thöông cao nhaát; thöù 2 nhoùm tuoåi 5 - 9; thöù 3 nhoùm tuoåi 10 - 14. Treû döôùi 5 tuoåi chaán thöông<br /> chuû yeáu do boûng vaø ngaõ, caùc nhoùm tuoåi khaùc (5 9; 10 - 14 vaø 15 18) chaán thöông giao thoâng vaø ngaõ<br /> laø 2 nguyeân nhaân haøng ñaàu. Chaán thöông do ñoäng suùc vaät caén cao ôû haàu heát caùc nhoùm tuoåi (tröø<br /> nhoùm treû döôùi 1 tuoåi). Tyû suaát töû vong do chaán thöông chung laø 31,2/100.000, khaùc nhau ôû caùc tænh<br /> nghieân cöùu. Ñuoái nöôùc laø nguyeân nhaân töû vong haøng ñaàu, chaán thöông giao thoâng: laø nguyeân nhaân<br /> thöù 2, ngaõ laø nguyeân nhaân thöù 3. Ñuoái nöôùc laø nguyeân nhaân haøng ñaàu gaây soá naêm soáng bò maát cho<br /> treû (58%) vaø thöù nhì laø chaán thöông giao thoâng (21%). Chaán thöông xaûy ra nhieàu ôû nhaø ( 52,3%),<br /> treân ñöôøng lieân thoân /xaõ (20%) vaø ôû tröôøng (9,4%).<br /> A cross-sectional study was conducted with an objective of describing the injury status and related<br /> factors among children under 18 years of age in prioritised communes of 6 provinces. Subjects in the<br /> study were households with children under 18 years of age and children under 18 years who died<br /> during a period of 1 year prior to the survey (from September 2002 to September 2003). Detailed<br /> information on non-fatal injury was analyzed from a random sample size of 8,369 studied households<br /> with 17,893 children under 18 years of age. Detailed information on the fatal injury was analyzed<br /> from all children less than 18 years old died during this period in the studied area. Main findings of<br /> the study: the non-fatal injury rate for the studied communes was 4,360/100,000. The non-fatal injury<br /> rates varied according to studied sites. Five most common causes of non-fatal injury among children<br /> under 18 years of age are: fall (1,559/100,000), road traffic injury (822/100,000), animal bite/attack<br /> (816/100,000), sharp objects (419/100,000), and burn (324/100,000). The highest injury rate is seen<br /> in the age group of 1-4 years, followed by the age group of 5-9 years, then the age group of 10-14<br /> years. Burns and falls are most common causes of injury among children under five years of age while<br /> traffic accidents and falls are the most common causes of injury in the age groups of 5-9, 10-14 and<br /> 15-18 years. Injuries due to animal bites are also high in most age groups (except the age group under<br /> one year). General injury related mortality rate is 31,2/100.000, and varied according to provinces.<br /> Taïp chí Y teá Coâng coäng, 5.2006, Soá 5 (5)<br /> <br /> 27<br /> <br /> | TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |<br /> <br /> Drowning is the most common cause of fatal injury, followed by traffic injury, and fall is the third in<br /> the rank. Results from analyzing YPLL by cause show that drowing is the most common cause of YPLL<br /> in children (58%) while traffic injury ranks the second (21%). Injuries occur more often at home<br /> (52.3%), on inter-commune/village roads (20%) and at school (9.4%).<br /> <br /> 1. Ñaët vaán ñeà<br /> Theo UNICEF, 40% töû vong ôû treû töø 1-14 tuoåi ôû<br /> caùc nöôùc ñang phaùt trieån laø do chaán thöông vaø haøng<br /> naêm coù tôùi 20.000 treû em caùc nöôùc naøy bò töû vong<br /> do tai naïn giao thoâng, cheát ñuoái, ngaõ, boûng vaø caùc<br /> loaïi chaán thöông khaùc. Vieät Nam coù moâ hình daân soá<br /> treû vôùi khoaûng 40% daân soá döôùi 18 tuoåi, ñaây laø löïc<br /> löôïng ñang trong giai ñoaïn phaùt trieån maïnh meõ veà<br /> taâm sinh lyù vaø theå löïc, laø giai ñoaïn ñang hình thaønh<br /> caùc kyõ naêng caàn thieát cho caû cuoäc ñôøi. Vì vaäy, raát<br /> caàn coù moät moâi tröôøng soáng an toaøn laønh maïnh ñeå<br /> ñaûm baûo cho söï phaùt trieån ñaày ñuû veà theå löïc cuõng<br /> nhö tinh thaàn cho ñoái töôïng naøy.<br /> Chaán thöông hieän nay ñang noåi leân laø nguyeân<br /> nhaân chính gaây töû vong vaø taøn taät cho treû em Vieät<br /> Nam. Keát quaû ñieàu tra coäng ñoàng naêm 2001 cuûa heä<br /> thoáng nghieân cöùu Y teá coâng coäng Vieät Nam döôùi söï<br /> ñieàu phoái cuûa Tröôøng Ñaïi hoïc Y teá Coâng coäng treân<br /> moät quy moâ lôùn veà tình hình chaán thöông bao goàm<br /> caû chaán thöông vaø töû vong do chaán thöông taïi 8 vuøng<br /> sinh thaùi cho thaáy: chaán thöông ñaõ trôû thaønh nguyeân<br /> nhaân haøng ñaàu gaây töû vong ôû treû em Vieät Nam. Töû<br /> vong do chaán thöông ôû treû em Vieät Nam chieám gaàn<br /> 75%; trong khi ñoù, töû vong do beänh truyeàn nhieãm<br /> chæ chieám 12% vaø do beänh maïn tính chæ chieám 13%.<br /> Tyû suaát töû vong do chaán thöông ôû treû em laø<br /> 82,3/100.000 treû, ñieàu naøy coù nghóa laø cöù khoaûng<br /> hôn 1000 treû thì coù 1 treû bò töû vong do chaán thöông<br /> trong naêm.<br /> Caùc keát quaû nghieân cöùu cho chuùng ta thaáy chaán<br /> thöông ôû treû em laø moät vaán ñeà raát ñaùng quan taâm.<br /> Ñeå ñöa ra chöông trình can thieäp phuø hôïp vaø hieäu<br /> quaû, nghieân cöùu ñöôïc tieán haønh vôùi muïc tieâu xaùc<br /> ñònh tæ suaát chaán thöông vaø moät soá yeáu toá lieân quan<br /> cuûa treû döôùi 18 tuoåi cuûa 24 xaõ thuoäc 12 huyeän naèm<br /> trong döï aùn phoøng choáng tai naïn thöông tích treû em<br /> taïi 6 tænh trong thôøi gian 1 naêm tröôùc cuoäc ñieàu tra.<br /> Treân cô sôû ñoù ñöa ra moät soá khuyeán nghò phuø hôïp<br /> cho chöông trình can thieäp phoøng choáng tai naïn<br /> thöông tích (TNTT) cuûa Boä Y teá vaø UNICEF - Vieät<br /> Nam taïi caùc tænh naøy.<br /> 28<br /> <br /> Taïp chí Y teá Coâng coäng, 5.2006, Soá 5 (5)<br /> <br /> 2. Phöông phaùp nghieân cöùu<br /> Nghieân cöùu ñöôïc thieát keá theo phöông phaùp moâ<br /> taû caét ngang tröôùc can thieäp, ñöôïc tieán haønh treân 24<br /> xaõ cuûa 12 huyeän thuoäc 6 tænh: Haûi Phoøng, Haûi<br /> Döông, Quaûng trò, Thöøa Thieân Hueá, Caàn Thô vaø<br /> Ñoàng Thaùp.<br /> Ñoái töôïng nghieân cöùu laø caùc hoä gia ñình coù treû<br /> döôùi 18 tuoåi vaø caùc hoä gia ñình coù tröôøng hôïp treû<br /> döôùi 18 tuoåi töû vong tröôùc moät naêm tính töø thôøi ñieåm<br /> nghieân cöùu (töø thaùng 11/2002 ñeán thaùng 11/2003).<br /> Maãu nghieân cöùu bao goàm 8400 hoä gia ñình taïi<br /> 6 tænh (1400 hoä /tænh) ñöôïc UNICEF vaø Boä Y teá löïa<br /> choïn coù chuû ñònh vaøo nghieân cöùu. Toång soá hoä gia<br /> ñình cuûa töøng xaõ vaø thoân ñöôïc tính theo phöông<br /> phaùp PPS (phaân boå theo tyû leä hoä gia ñình coù treû döôùi<br /> 18 tuoåi taïi caùc xaõ vaø thoân). Taïi caùc thoân, caùc hoä gia<br /> ñình coù treû döôùi 18 tuoåi cuûa thoân seõ ñöôïc choïn vaøo<br /> maãu nghieân cöùu theo nguyeân taéc nhaø lieàn nhaø. Taát<br /> caû caùc tröôøng hôïp töû vong ôû treû döôùi 18 tuoåi trong<br /> voøng 1 naêm tröôùc thôøi ñieåm nghieân cöùu ñeàu ñöôïc<br /> ñöa vaøo maãu nghieân cöùu.<br /> Caùc soá lieäu ñöôïc thu thaäp vaø xöû lyù söû duïng<br /> chöông trình EpiInfo 6.04, SPSS 11.0 vaø STATA<br /> 8.0. Caùc phaân tích thoáng keâ moâ taû vaø phaân tích ñöôïc<br /> söû duïng ñeå ñöa ra caùc tæ suaát töû vong vaø khoâng töû<br /> vong, hoaøn caûnh vaø möùc ñoä traàm troïng cuûa caùc<br /> nguyeân nhaân chaán thöông<br /> 3. Keát quaû vaø baøn luaän<br /> 3.1. Moâ hình chaán thöông vaø caùc yeáu toá<br /> aûnh höôûng<br /> 3.1.1. Chaán thöông khoâng gaây töû vong<br /> Tyû suaát chaán thöông chung laø 4360/100.000<br /> treû/naêm. Tyû suaát chaán thöông cuûa treû döôùi 18 tuoåi<br /> cuûa tænh Caàn Thô cao nhaát (6350/100.000 treû /naêm),<br /> thöù 2 laø tænh Haûi Phoøng (6040/100.000 treû /naêm).<br /> Hai tænh mieàn trung: laø Thöøa Thieân Hueá vaø Quaûng<br /> Trò coù tyû suaát chaán thöông thaáp hôn so vôùi caùc tænh<br /> mieàn Baéc vaø caùc tænh ñoàng baèng soâng Cöûu Long<br /> (Hueá: 2260/100.000 treû /naêm, vaø Quaûng Trò: 3050<br /> /100.000 treû /naêm).<br /> <br /> | TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |<br /> <br /> Baûng 1. Tyû suaát chaán thöông ôû treû em nam vaø nöõ<br /> treân 100.000 treû/naêm<br /> Ñôn vò: 100.000<br /> <br /> Giôùi<br /> Ñia ñieåm<br /> <br /> Nam<br /> <br /> Nöõ<br /> <br /> Chung<br /> <br /> Haûi Döông<br /> <br /> SL<br /> 79<br /> <br /> Tæ suaát<br /> 5861<br /> <br /> SL<br /> 26<br /> <br /> Tæ suaát<br /> 2110<br /> <br /> SL<br /> 105<br /> <br /> Tæ suaát<br /> 4070<br /> <br /> Haûi Phoøng<br /> <br /> 88<br /> <br /> 7470<br /> <br /> 52<br /> <br /> 4569<br /> <br /> 140<br /> <br /> 6048<br /> <br /> Quaûng Trò<br /> <br /> 56<br /> <br /> 3969<br /> <br /> 27<br /> <br /> 2059<br /> <br /> 83<br /> <br /> 3047<br /> <br /> Caàn Thô<br /> <br /> 107<br /> <br /> 7714<br /> <br /> 66<br /> <br /> 4940<br /> <br /> 173<br /> <br /> 6353<br /> <br /> Ñoàng Thaùp<br /> <br /> 112<br /> <br /> 5996<br /> <br /> 81<br /> <br /> 4339<br /> <br /> 193<br /> <br /> 5162<br /> <br /> Chung<br /> <br /> 500<br /> <br /> 5444<br /> <br /> 280<br /> <br /> 3220<br /> <br /> 780<br /> <br /> 4360<br /> <br /> Tyû suaát chaán thöông chung cho 6 tænh ôû nam<br /> (5444/100.000 treû /naêm) cao hôn so vôùi nöõ<br /> (3220/100.000 treû /naêm), vaø tyû suaát chaán thöông<br /> theo giôùi khi phaân tích theo töøng tænh cuõng cho keát<br /> quaû töông töï. ÔÛ caû 6 tænh, tyû suaát chaán thöông<br /> khoâng gaây töû vong ôû nam ñeàu cao hôn so vôùi nöõ.<br /> Keát quaû nghieân cöùu naøy cuõng phuø hôïp vôùi nghieân<br /> cöùu VMIS taïi Vieät Nam naêm 2001 vaø moät soá<br /> nghieân cöùu khaùc veà chaán thöông treû em taïi moät soá<br /> nöôùc trong khu vöïc.<br /> Bieåu ñoà 1. Tyû suaát chaán thöông khoâng gaây töû vong<br /> theo nhoùm tuoåi treân 100.000 treû/naêm.<br /> <br /> Tyû suaát chaán thöông chung cuûa caùc tænh: cao<br /> nhaát ôû nhoùm treû töø 1- 4 tuoåi (vôùi tyû suaát<br /> 5625/100.000 treû /naêm), thöù 2 laø nhoùm treû 5- 9 tuoåi<br /> (5342/100.000 treû /naêm), vaø thöù 3 laø nhoùm 10-14<br /> tuoåi (4033/100.000 treû /naêm). Tyû suaát chaán thöông<br /> thaáp nhaát ôû nhoùm treû döôùi 1 tuoåi laø: 751/100.000<br /> treû/naêm. Coù söï khaùc bieät veà phaân boá chaán thöông<br /> theo nhoùm tuoåi taïi caùc tænh ñieàu tra.<br /> Tyû suaát chaán thöông theo nguyeân nhaân chung<br /> cuûa 6 tænh: chaán thöông do ngaõ laø nguyeân nhaân haøng<br /> ñaàu (tyû suaát 1559/100.000 treû /naêm), nguyeân nhaân<br /> thöù 2 laø chaán thöông giao thoâng (822/100.000 treû<br /> /naêm), nguyeân nhaân thöù 3 laø chaán thöông do ñoäng<br /> vaät caén (816/100.000 treû /naêm), nguyeân nhaân thöù 4<br /> laø do vaät saéc (419/100.000 treû /naêm), nguyeân nhaân<br /> thöù 5 laø chaán thöông do boûng (324/100.000 treû<br /> /naêm). Ñaây cuõng laø 5 nguyeân nhaân haøng ñaàu gaây<br /> <br /> Bieåu ñoà 2. Tyû suaát chaán thöông khoâng gaây töû vong<br /> theo nguyeân nhaân treân 100.000 treû/naêm.<br /> <br /> chaán thöông cho treû ñöôïc phaùt hieän trong nghieân<br /> cöùu VMIS. Keát quaû naøy cuõng töông töï nhö keát quaû<br /> nghieân cöùu moâ hình chaán thöông theo nguyeân nhaân<br /> cuûa treû em taïi caùc nöôùc laân caän nhö: Bangladesh,<br /> Malaysia.<br /> Tyû suaát chaán thöông theo nguyeân nhaân mang<br /> tính chaát ñaëc thuø rieâng cuûa töøng tænh: Caàn Thô: chaán<br /> thöông do ñoäng vaät caén /taán coâng laø nguyeân nhaân<br /> haøng ñaàu gaây chaán thöông ôû treû; caùc tænh coøn laïi:<br /> chaán thöông do ngaõ laø nguyeân nhaân haøng ñaàu.<br /> <br /> Bieåu ñoà 3. Tyû suaát chaán thöông theo nguyeân nhaân<br /> vaø nhoùm tuoåi treân 100.000 treû/naêm<br /> chung 6 tænh<br /> <br /> Phaân tích nguyeân nhaân theo nhoùm tuoåi cho thaáy:<br /> Ngaõ laø nguyeân nhaân haøng ñaàu gaây chaán thöông cho<br /> treû ôû taát caû caùc nhoùm tuoåi. Nguy cô chaán thöông do<br /> ngaõ taêng daàn töø treû döôùi 1 tuoåi, vaø cao nhaát ôû nhoùm<br /> treû 5- 9 tuoåi, sau ñoù giaûm daàn ôû treû lôùn. Khoâng coù<br /> tröôøng hôïp chaán thöông giao thoâng naøo ôû treû döôùi<br /> 1 tuoåi; tyû suaát chaán thöông giao thoâng cao nhaát ôû<br /> nhoùm tuoåi 1- 4, sau ñoù giaûm daàn ôû caùc nhoùm tuoåi lôùn<br /> hôn. Chaán thöông do vaät saéc nhoïn thaáp ôû caùc nhoùm<br /> tuoåi nhoû, cao nhaát ôû nhoùm tuoåi 10 - 14 vaø nhoùm tuoåi<br /> 15 - 18. Chaán thöông do ñoäng vaät caén /taán coâng<br /> cuõng coù moâ hình nhö chaán thöông giao thoâng: vôùi tyû<br /> suaát taêng daàn töø nhoùm tuoåi 1 - 4, cao nhaát ôû nhoùm<br /> tuoåi 5 - 9 sau ñoù giaûm daàn ôû nhoùm 10 - 14 vaø nhoùm<br /> tuoåi 15 - 18.<br /> Taïp chí Y teá Coâng coäng, 5.2006, Soá 5 (5)<br /> <br /> 29<br /> <br /> | TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |<br /> <br /> Nhoùm treû döôùi 5 tuoåi chaán thöông chuû yeáu do<br /> boûng vaø ngaõ. Keát quaû phaân tích caùc chæ tieâu veà ngoâi<br /> nhaø an toaøn cho treû döôùi 5 tuoåi cho thaáy raèng: 29%<br /> soá hoä gia ñình ñeå phích nöôùc soâi trong taàm vôùi cuûa<br /> treû, 85% caùc hoä gia ñình khoâng coù raøo chaén quanh<br /> beáp vaø 65% caùc hoä gia ñình khoâng coù cöûa ngaên caùch<br /> beáp vaø nhaø.<br /> Caùc nhoùm tuoåi coøn laïi: 5 - 9 tuoåi, 10 - 14 tuoåi vaø<br /> 15 - 18 tuoåi ngoaøi caùc hoaït ñoäng chuû yeáu trong ngoâi<br /> nhaø cuûa mình treû baét ñaàu coù nhöõng hoaït ñoäng beân<br /> ngoaøi vaø ôû tröôøng hoïc nhieàu hôn taêng daàn theo<br /> nhoùm tuoåi. Moâ hình chaán thöông theo nguyeân nhaân<br /> cuûa caùc nhoùm tuoåi naøy cuõng coù söï thay ñoåi: Ngaõ vaø<br /> chaán thöông giao thoâng laø 2 nguyeân nhaân chuû yeáu<br /> trong caùc nhoùm tuoåi naøy. Keát quaû phaân tích chaán<br /> thöông do ngaõ cho thaáy: chuû yeáu treû bò ngaõ do tröôït<br /> vaáp vaø do va ñuïng xoâ ñaåy daãn ñeán ngaõ. Chaán thöông<br /> giao thoâng: chuû yeáu xaûy ra khi treû ñang ñi boä treân<br /> ñöôøng (308/100.000), hoaëc ñi baèng xe ñaïp<br /> (279/100.000).<br /> <br /> Bieåu ñoà 4. Tyû leä chaán thöông theo ñòa ñieåm xaûy ra<br /> chaán thöông<br /> <br /> Chaán thöông xaûy ra ôû nhaø chieám tyû leä cao nhaát<br /> (52,3%); thöù hai laø: coù 20% caùc tröôøng hôïp chaán<br /> thöông xaûy ra taïi caùc ñöôøng lieân thoân /xaõ; thöù 3 laø:<br /> chaán thöông xaûy ra taïi tröôøng hoïc (coù 9,4%). Phaân<br /> boá chaán thöông theo ñòa ñieåm xaûy ra chaán thöông<br /> cuûa töøng tænh coù daïng phaân boá gioáng nhö cuûa tyû leä<br /> chung: thöù nhaát laø ôû nhaø, thöù 2 laø ôû ñöôøng lieân huyeän<br /> /thoân/xaõ, vaø thöù 3 laø ôû tröôøng.<br /> <br /> Tyû suaát chaán thöông khoâng töû vong ñaëc tröng<br /> nguyeân nhaân vaø giôùi<br /> Baûng 2. Tyû suaát chaán thöông khoâng gaây töû<br /> vong/100.000 treû/naêm theo nguyeân nhaân vaø<br /> giôùi chung cho 6 tænh<br /> Giôùi<br /> Nguyeân nhaân<br /> <br /> Giao thoâng<br /> Ngaõ<br /> Ñaùnh nhau<br /> Ngaït thôû<br /> Ngoä ñoäc<br /> Boûng<br /> Caét<br /> Vaät cuøn<br /> Ñoäng vaät caén<br /> Ñieän giaät<br /> Töï töû<br /> Khaùc<br /> Chung<br /> <br /> Nam<br /> 936,0<br /> 2144,1<br /> 119,7<br /> 98,0<br /> 43,5<br /> 337,4<br /> 576,8<br /> 130,6<br /> 925,1<br /> 21,8<br /> 10,9<br /> 98,0<br /> 5444,0<br /> <br /> Nöõ<br /> 701,4<br /> 942,9<br /> 57,5<br /> 69,0<br /> 57,5<br /> 310,5<br /> 253,0<br /> 57,5<br /> 701,4<br /> 34,5<br /> 11,5<br /> 23,0<br /> 3220,0<br /> <br /> Chung<br /> 821,6<br /> 1559,3<br /> 89,4<br /> 83,8<br /> 50,3<br /> 324,2<br /> 419,2<br /> 95,0<br /> 816,0<br /> 27,9<br /> 11,2<br /> 61,5<br /> 4360,0<br /> <br /> Tyû suaát chaán thöông chung: ôû nam<br /> (5444/100000)<br /> cao<br /> hôn<br /> so<br /> vôùi<br /> nöõ<br /> (3220/100000).Naêm nguyeân nhaân haøng ñaàu gaây<br /> chaán thöông cho treû vaãn laø: chaán thöông do ngaõ, do<br /> giao thoâng, do ñoäng vaät caén /taán coâng, do bò caét vaø<br /> chaán thöông do boûng. ÔÛ haàu heát caùc nguyeân nhaân<br /> tyû suaát chaán thöông ôû nam ñeàu cao hôn so vôùi nöõ.<br /> 30<br /> <br /> Taïp chí Y teá Coâng coäng, 5.2006, Soá 5 (5)<br /> <br /> Bieåu ñoà 5. Nguyeân nhaân theo ñòa ñieåm xaûy ra chaán<br /> thöông cuûa 6 tænh<br /> <br /> Khi phaân tích chaán thöông theo ñòa ñieåm xaûy ra<br /> chaán thöông chung cho thaáy: caùc chaán thöông xaûy<br /> ra nhieàu ôû nhaø ( 52,3%), treân ñöôøng lieân thoân /xaõ<br /> (20%) vaø ôû tröôøng (9,4%). Caùc chaán thöông giao<br /> thoâng xaûy ra phoå bieán treân ñöôøng lieân thoân xaõ<br /> (83,7%), chæ coù 13,7% tröôøng hôïp xaûy ra treân ñöôøng<br /> cao toác vaø ñöôøng lieân tænh. Caùc chaán thöông naøy<br /> thöôøng xaûy ra khi treû ñang ñi laïi hoaëc chôi treân<br /> ñöôøng. Caùc chaán thöông do ngaõ cuõng xaûy ra nhieàu<br /> nhaát laø ôû nhaø, sau ñoù laø ôû tröôøng hoïc, vaø thöù 3 laø<br /> ñöôøng lieân thoân xaõ. Boûng vaø chaán thöông do vaät saéc<br /> nhoïn chuû yeáu xaûy ra ôû nhaø. Chaán thöông do ñoäng<br /> vaät caén xaûy ra ôû nhaø vaø ñöôøng lieân thoân xaõ. Keát quaû<br /> ñoù cho thaáy coù 3 ñòa ñieåm hay xaûy ra chaán thöông<br /> cho treû caàn löu yù trong chöông trình phoøng ngöøa laø:<br /> chaán thöông trong gia ñình, chaán thöông treân ñöôøng<br /> lieân thoân xaõ vaø chaán thöông trong tröôøng hoïc.<br /> <br /> | TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |<br /> <br /> Baûng 3. Chaán thöông coù chuû ñònh vaø chaán thöông<br /> khoâng chuû ñònh<br /> H. Döông H. Phoøng Qu. Trò<br /> Hueá<br /> Caàn Thô Ñ.Thaùp<br /> Toång<br /> SL<br /> % SL<br /> % SL<br /> % SL<br /> % SL<br /> % SL<br /> % SL<br /> %<br /> Khoâng chuû<br /> ñònh<br /> Coù chuû ñònh<br /> <br /> 99<br /> <br /> 134<br /> 4<br /> <br /> Toång<br /> <br /> 3<br /> <br /> 2<br /> 140<br /> 100<br /> <br /> 2,4<br /> <br /> 3,5<br /> <br /> 86<br /> 100<br /> <br /> 2,9<br /> <br /> 0,5<br /> <br /> 2,3<br /> 11<br /> <br /> 2,1<br /> <br /> 0<br /> 193<br /> 100<br /> <br /> 96,2<br /> 18<br /> <br /> 4<br /> <br /> 173<br /> 100<br /> <br /> 751<br /> 97,4<br /> <br /> 1<br /> <br /> 0<br /> 2,3<br /> <br /> 0<br /> <br /> 188<br /> 97,1<br /> <br /> 5<br /> <br /> 2<br /> <br /> 83<br /> 100<br /> <br /> 168<br /> 94,1<br /> <br /> 3<br /> <br /> 0<br /> 1,4<br /> <br /> 2,8<br /> 105<br /> <br /> 81<br /> 97,6<br /> <br /> 2<br /> 2,9<br /> <br /> 2,8<br /> Khaùc<br /> <br /> 81<br /> 95,7<br /> <br /> 94,3<br /> 3<br /> <br /> 1,4<br /> 780<br /> <br /> 100<br /> <br /> 100<br /> <br /> Haàu heát caùc tröôøng hôïp chaán thöông ôû treû döôùi<br /> 18 tuoåi laø: chaán thöông khoâng chuû ñònh (chieám<br /> 96,2%). Trong 24 xaõ coù 18 tröôøng hôïp chaán thöông<br /> coù chuû ñònh (chieám 2,3%) trong ñoù coù 2 tröôøng hôïp<br /> töï töû vaø 16 tröôøng hôïp ñaùnh nhau. Coøn laïi 1,4% laø<br /> caùc loaïi khaùc.<br /> 3.1.2. Chaán thöông gaây töû vong<br /> Baûng 4. Tyû suaát töû vong do chaán thöông theo nguyeân<br /> nhaân treân 100.000 treû/naêm theo tænh<br /> Tænh H.Döông H. Phoøng Qu. Trò<br /> Hueá<br /> Caàn Thô Ñ. Thaùp<br /> Chung<br /> N.nhaân<br /> SL<br /> TS SL<br /> TS SL<br /> TS SL TS SL TS SL TS SL<br /> TS<br /> 3<br /> 1<br /> 2<br /> 2<br /> 0<br /> 1<br /> 9<br /> TNGT<br /> 22,3<br /> 4,9<br /> 19,5<br /> 10,6<br /> 5,2<br /> 7,1<br /> 0<br /> 1<br /> 1<br /> 4<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 6<br /> Ngaõ<br /> 7,4<br /> 7,4<br /> 66,7<br /> 4,7<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> Ñaùnh<br /> 0<br /> nhau<br /> 5,3<br /> 0, 8<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> Vaät saéc<br /> 0<br /> 0,8<br /> 0<br /> 0<br /> 100<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 1<br /> ÑV caén<br /> 0<br /> 0,8<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 100<br /> 0<br /> 2<br /> 3<br /> 1<br /> 5<br /> 2<br /> 22<br /> Ñuoái nöôùc 9<br /> 67<br /> 9,1<br /> 13,6<br /> 4,6<br /> 22,7<br /> 9,1<br /> 17,2<br /> 13<br /> 4<br /> 9<br /> 5<br /> 6<br /> 3<br /> 40<br /> Chung<br /> 96,8<br /> 19,6<br /> 87,7<br /> 26,4<br /> 13,2<br /> 15,6<br /> 31,3<br /> <br /> Tyû suaát töû vong do chaán thöông chung: laø<br /> 31,3/100.000 treû /naêm. Tænh Haûi Döông coù tyû suaát<br /> töû vong do chaán thöông cao nhaát (96,8/100.000);<br /> ñöùng thöù hai laø tænh Quaûng Trò (87,7/100.000 treû);<br /> tænh Thöøa Thieân Hueá coù tyû suaát töû vong ñöùng thöù 3<br /> (26,4/100.000 treû). Caùc tænh Haûi Phoøng, Caàn Thô<br /> vaø Ñoàng Thaùp coù tyû suaát töû vong do chaán thöông<br /> thaáp hôn.<br /> Ñuoái nöôùc laø nguyeân nhaân haøng ñaàu gaây töû vong<br /> ôû treû. Haûi Döông coù tyû suaát cheát ñuoái cao nhaát, thöù<br /> hai laø tænh Caàn Thô, ñöùng thöù 3 laø tænh Quaûng Trò.<br /> Keát quaû nghieân cöùu cho thaáy tyû suaát töû vong do ñuoái<br /> nöôùc ôû caùc tænh ñoàng baèng soâng Cöûu Long trong<br /> voøng moät naêm töø thaùng 11/2002 ñeán thaùng 11/2003<br /> thaáp hôn so vôùi 2 tænh ñoàng baèng soâng Hoàng vaø 2<br /> tænh mieàn Trung. Ñieàu naøy traùi vôùi keát quaû nghieân<br /> cöùu VMIS: coù söï lieân quan giöõa ñòa ñieåm xaûy ra<br /> ñuoái nöôùc vaø söï coù maët cuûa nguoàn nöôùc, tyû leä ñuoái<br /> nöôùc cao nhaát ôû vuøng ñoàng baèng soâng Cöûu Long.<br /> Moät caâu hoûi ñöôïc ñaët ra laø taïi sao ñuoái nöôùc ôû ñoàng<br /> baèng soâng Cöûu Long laïi thaáp hôn so vôùi caùc vuøng<br /> khaùc? Keát quaû thaûo luaän vôùi caùc nhaø laõnh ñaïo ñòa<br /> <br /> phöông cho thaáy phaàn lôùn caùc tröôøng hôïp töû vong<br /> do ñuoái nöôùc ôû treû em xaûy ra vaøo muøa luõ. Ñoái vôùi caùc<br /> treû lôùn ñaõ bieát bôi nguy cô cheát ñuoái thöôøng do bò<br /> doøng nöôùc chaûy xieát cuoán ñi, ñoái vôùi caùc chaùu nhoû<br /> thöôøng do nhaø ôû ngay maët nöôùc, caùc chaùu khoâng<br /> ñöôïc ngöôøi lôùn trong coi caån thaän neân rôi xuoáng nöôùc<br /> vaø cheát. Tuy nhieân, trong 2 naêm trôû laïi ñaây ñoàng<br /> baèng soâng Cöûu Long khoâng coù luõ do ñoù coù theå vì vaäy<br /> tyû leä cheát ñuoái treû em ôû vuøng naøy giaûm, ngoaøi ra sai<br /> soá do ñieàu tra choïn maãu cuõng coù theå mang ñeán keát<br /> quaû öôùc löôïng tyû leä thaáp hôn so vôùi nghieân cöùu khaùc.<br /> Chaán thöông giao thoâng laø nguyeân nhaân gaây töû<br /> vong ñöùng thöù 2. Tænh Haûi Döông laø nôi coù tyû suaát<br /> töû vong do chaán thöông giao thoâng; thöù hai laø tænh<br /> Quaûng Trò; ñöùng thöù 3 laø tænh Thöøa Thieân Hueá. Ngaõ<br /> laø nguyeân nhaân gaây töû vong thöù 3 vôùi tyû suaát<br /> 4,7/100.000 treû /naêm.<br /> Baûng 5. Tyû leä töû vong do chaán thöông theo nhoùm tuoåi<br /> Tænh H. Döông<br /> H. Phoøng Qu. Trò<br /> Hueá<br /> C. Thô Ñ. Thaùp Chung<br /> % SL<br /> % SL<br /> % SL<br /> % SL<br /> % SL % SL<br /> %<br /> Nhoùm tuoåi SL<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br />