Tình hình lấy sỏi thận và niệu quản qua da cho 398 bệnh nhân

Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 8 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2004<br /> <br /> 35 TÌNH HÌNH LAÁY SOÛI THAÄN VAØ NIEÄU QUAÛN QUA DA<br /> CHO 398 BEÄNH NHAÂN<br /> Vuõ Vaên Ty*, Nguyeãn Vaên Hieäp*, Vuõ Leâ Chuyeân*, Ñaøo Quang Oaùnh*, Nguyeãn Tuaán Vinh*,<br /> Vónh Tuaán*, Leâ Syõ Huøng*, Nguyeãn Phuùc Caåm Hoaøng*, Nguyeãn Ñaïo Thuaán*<br /> <br /> TOÙM TAÉT<br /> Muïc tieâu: Laáy soûi thaän qua da ngaøy caøng trôû thaønh moät trong nhöõng phöông phaùp ñieàu trò soûi thöôøng qui.<br /> Nghieân cöùu nhaèm muïc tieâu 1. Ñaùnh giaù tyû leä thaønh coâng trong thôøi gian qua so saùnh vôùi böôùc ñaàu thöïc hieän.<br /> (2) Ñaùnh giaù bieán chöùng ñaõ xaûy ra ñeå choïn ra phöông phaùp phoøng ngöøa.<br /> Phöông phaùp: Trong thôøi gian töø thaùng 6 naêm 2000 ñeán thaùng 6 naêm 2003, chuùng toâi ñaõ thöïc hieän ñöôïc<br /> 337 tröôøng hôïp laáy soûi thaän vaø 61 tröôøng hôïp laáy soûi nieäu quaûn löng qua da taïi 2 khoa Nieäu A vaø B beänh vieän<br /> Bình Daân TP. Hoà Chí Minh.<br /> Keát quaû: Trong soá 398 beänh nhaân coù 225 nam vaø 173 nöõ. Tuoåi trung bình 41,65 tuoåi (thay ñoåi töø 18 ñeán<br /> 78 tuoåi). Ngaøy naèm vieän trung bình laø 6,2 ngaøy. Soûi thaän: Thaønh coâng 287 tröôøng hôïp ñaït tyû leä 85,16%.<br /> Chuyeån moå hôû 50 tröôøng hôïp, tyû leä 14,84%. Chaûy maùu khi ñaët Amplatz hoaëc taùn soûi 27 tröôøng hôïp, tyû leä 8,01%.<br /> Choïc doø thaát baïi 13 tröôøng hôïp, tyû leä 3,86%. Khoâng ñaët ñöôïc oáng thoâng nieäu quaûn 5 tröôøng hôïp, tyû leä 1,48%. 1<br /> tröôøng hôïp thaän chöôùng nöôùc nhieãm truøng phaûi môû thaän ra da. Soûi nieäu quaûn: Thaønh coâng 47 tröôøng hôïp, ñaït<br /> tyû leä 77,05%. Chuyeån moå hôû 14 tröôøng hôïp, tyû leä 22,95%. Bieán chöùng sau laáy soûi thaän qua da:<br /> Chaûy maùu thöù phaùt 4 tröôøng hôïp. Moå laïi ñeå may caàm maùu 2 tröôøng hôïp. 1 tröôøng hôïp caét baùn phaàn thaän<br /> do chaûy maùu khoâng caàm laïi ñöôïc. 1 tröôøng hôïp ñieàu trò baûo toàn.<br /> Traøn maùu maøng phoåi traùi 1 tröôøng hôïp, phaûi daãn löu maøng phoåi.<br /> Toån thöông ñaïi traøng phaûi 1 tröôøng hôïp, ñöôïc ñieàu trò baûo toàn.<br /> Nhieãm truøng huyeát 2 tröôøng hôïp ñöôïc ñieàu trò noäi khoa.<br /> Keát luaän : Tuy cuõng coøn nhieàu bieán chöùng, ngaøy naèm vieän chöa ngaén hôn moå hôû nhöng tyû leä thaønh coâng<br /> cuûa phöông phaùp laáy soûi thaän qua da chöùng toû ñaây laø moät phöông phaùp hieäu quaû coù theå aùp duïng ñöôïc ñeå ñieàu trò<br /> soûi thaän vaø soûi nieäu quaûn löng. Ngoaøi ra coøn coù nhöõng lôïi ích cho beänh nhaân so saùnh vôùi moå hôû nhö vaán ñeà thaåm<br /> myõ veát moå, haäu phaãu ít ñau hôn, khoâng bò teâ veát moå keùo daøi ñaõ khieán chuùng ta neân phaùt trieån roäng raõi phöông<br /> phaùp laáy soûi thaän qua da nhö laø moät trong nhöõng phöông phaùp chính ñeå ñieàu trò soûi thaän vaø soûi nieäu quaûn löng.<br /> <br /> SUMMARY<br /> PERCUTANEOUS NEPHROLITHOTOMY: REMOVAL OF RENAL AND URETERAL<br /> STONES IN 398 PATIENTS<br /> Vu Van Ty, Nguyen Van Hiep, Vu Le Chuyen, Ñao Quang Oanh, Nguyen Tuan Vinh, Vinh Tuan, Le<br /> Sy Hung, Nguyen Phuc Cam Hoang, Nguyen Ñao Thuan* Y Hoc TP. Ho Chi Minh Vol. 8 *<br /> Supplement of No 1 * 2004: 244 – 249<br /> <br /> Objectives<br /> Percutaneous nephrolithotomy (PNL) has recently been applied as the treatment for large renal and upper<br /> ureteral calculi. Our objective was two fold:<br /> To evaluate the success rate in compare to the past time.<br /> *<br /> **<br /> <br /> 244<br /> <br /> Chuyeân ñeà Hoäi nghò Khoa hoïc Kyõ thuaät BV. Bình Daân 2004<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 8 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2004<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> To devise a strategy for prevention of the complications.<br /> Methods<br /> Between June 2000 and June 2003, 398 percutaneous renal procedures have been performed at the<br /> Department of Urology A and B, Binh Dan hospital, Ho Chi Minh city.<br /> Results<br /> There have been 225 males and 173 females (average age 41,65 years). Mean hospitalized time: 6,2 days.<br /> Renal stone: Percutaneous surgery for renal stone was successful in 287 patients (85,16%). Open<br /> nephrolithotomy in 50 patients (14,84%). Of these patients, 27 had hemorrhages. Failure of renal puncture in<br /> 13 patients. Failure to place the ureteral stent in 5 patients. 1 patient was placed the nephrostomy tube<br /> because of the infectious hydronephrosis.<br /> Ureteral stone: PNL for ureteral stone was successful in 47 patients (77,05%). Open ureterolithotomy in 14<br /> patients (22,95%).<br /> The complications of PNL:<br /> 4 patients involving hemorrhages: 2 were required surgical exploration. 1 was performed nephrectomy<br /> because of profuse bleeding. 1 was successfully managed conservatively.<br /> Left hemothorax in 1 patient was placed a chest tube for drainage.<br /> Right colon injury in 1 patient was successfully managed conservatively.<br /> septicemia in 2 patients were received the medical treatment.<br /> Conclusions<br /> Although there are still some complications, the hospitalized time is not shorter than open surgery but the<br /> outcome of PNL has proved that it’s an effective procedure to manage the renal and upper ureteral stones.<br /> Besides, there are many advantages in compare to open surgery such as the incision scarring, post-operative<br /> pain, long-lasting numbness of the incision. Those advantages encourage us to develop the percutaneous renal<br /> surgery as the main procedure for management of the renal and upper ureteral stones.<br /> löïc; Marberger (1981) duøng maùy soi thaän vôùi 2 doøng<br /> MUÏC TIEÂU<br /> chaûy vaø Alken (1981) saùng cheá ra boä nong ñöôøng vaøo<br /> Thôøi gian gaàn ñaây, vôùi nhöõng tieán boäveà duïng cuï<br /> thaän; Wickham vaø Miller (1983) ñaõ phaùt trieån laáy soûi<br /> noäi soi ñaõ laøm thay ñoåi phöông phaùp ñieàu trò trong<br /> qua da 1 thì(10).<br /> nieäu khoa, trong soá ñoù laáy soûi thaän vaø nieäu quaûn ñoaïn<br /> Söï phaùt trieån veà duïng cuï noäi soi ñaõ giuùp caùc baùc só<br /> treân qua da ñaõ ngaøy caøng trôû thaønh phoå bieán, thay theá<br /> phaãu thuaät coù theå nhìn thaáy tröïc tieáp soûi vaø gaép ra<br /> cho moå hôû laáy soûi vaãn aùp duïng töø tröôùc ñeán nay.<br /> xuyeân qua moät ñöôøng oáng töø beå thaän ra ngoaøi da. Vaán<br /> Naêm 1941 Rupel vaø Brown ñaõ laáy soûi thaän nhoû<br /> ñeà ñaët ra vôùi nhöõng soûi kích thöôùc lôùn, tuy nhieân vôùi söï<br /> baèng moät maùy soi baøng quang qua loã môû thaän ra da.<br /> phaùt minh ra nhieàu loaïi duïng cuï taùn soûi ñaõ giuùp giaûi<br /> Naêm 1955 Goodwin vaø coäng söï ñaõ moâ taû kyõ thuaät môû<br /> quyeát taùn vôõ nhöõng vieân soûi lôùn thaønh nhöõng maûnh<br /> thaän ra da tröïc tieáp. Naêm 1976 Fernstrošm keát hôïp caû<br /> nhoû ñeå coù theå gaép ra ngoaøi xuyeân qua oáng Amplatzvôùi<br /> 2 phöông phaùp treân ñeå laáy soûi thaän ra maø khoâng phaûi<br /> kích thöôùc côõ 28-30F (khoaûng 1cm ñöôøng kính).<br /> moå hôû.<br /> Vôùi keát quaû thaønh coâng cao cuûa caùc taùc giaû,<br /> Söï phaùt trieån töøng böôùc goùp phaàn hoaøn thieän laáy<br /> khoaûng 90% soûi thaän vaø 70% ñoái vôùi soûi nieäu quaûn<br /> soûi vôùi Gušnther vaø Barbaric (1979) saùng cheá ra boä<br /> ñoaïn treân(8), haàu heát soûi thaän ñeàu coù theå laáy qua da<br /> môû thaän ra da; Pedersen (1976), Stables vaø Johnson<br /> ñöôïc vôùi thôøi gian naèm vieän ngaén hôn, thôøi gian phuïc<br /> (1979) duøng sieâu aâm höôùng daãn choïc doø vaøo thaän;<br /> hoài sau moå cuõng ngaén ñi so vôùi moå hôû, phöông phaùp<br /> Kurth (1977) duøng maùy taùn soûi sieâu aâm vaø thuûy ñoäng<br /> laáy soûi qua da ngaøy nay ñaõ trôû thaønh phöông phaùp<br /> <br /> Chuyeân ñeà Hoäi nghò Khoa hoïc Kyõ thuaät BV. Bình Daân 2004<br /> <br /> 245<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 8 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2004<br /> <br /> ñieàu trò haøng ñaàu ñeå ñieàu trò soûi thaän vaø soûi nieäu quaûn<br /> ñoaïn treân(3).<br /> Chuùng toâi xin trình baøy kinh nghieäm qua 398 beänh<br /> nhaân ñaõ ñöôïc ñieàu trò laáy soûi qua da taïi 2 khoa Nieäu A vaø<br /> Nieäu B beänh vieän Bình Daân TP. Hoà Chí Minh.<br /> <br /> PHÖÔNG PHAÙP<br /> Trong thôøi gian töø thaùng 6 naêm 2000 ñeán thaùng<br /> 6 naêm 2003 chuùng toâi ñaõ thöïc hieän ñöôïc 337 tröôøng<br /> hôïp laáy soûi thaän vaø 61 tröôøng hôïp laáy soûi nieäu quaûn<br /> ñoaïn treân qua da.<br /> <br /> quang qua oáng thoâng nieäu quaûn ñeå choïn löïa ñaøi thaän<br /> thích hôïp cho choïc doø. Duøng maùy X quang coù maøn<br /> hình taêng saùng ñeå höôùng daãn choïc doø, duøng kim soá<br /> 14G hoaëc 18G ñaâm xuyeân qua moät ñieåm ôû ñöôøng<br /> naùch sau höôùng veà ñaøi thaän. Sau khi kim ñaõ choïc vaøo<br /> trong ñaøi thaän, kieåm tra coù nöôùc tieåu chaûy ra, chuùng<br /> toâi ñaët daây daãn vaøo trong ñaøi vaø beå thaän.<br /> Nong ñöôøng vaøo thaän<br /> <br /> Boä nong Amplatz hoaëc Alkens.<br /> <br /> Chuùng toâi duøng boä nong kim loaïi Alkens luoàn vaøo<br /> daây daãn vôùi kích thöôùc taêng daàn ñeán soá 30F döôùi söï<br /> höôùng daãn cuûa X quang ñeán khi ñaàu oáng nong naèm<br /> trong ñaøi hoaëc beå thaän. Cuoái cuøng thay boä nong baèng<br /> oáng thao taùc Amplatz soá 28 hoaëc 30F ñuû ñeå cho maùy<br /> soi thaän soá 26F vaøo. Chuùng toâi cuõng ñaët theâm moät<br /> daây daãn an toaøn vì sôï maùy soi vaø oáng Amplatz tuoät ra<br /> khoûi thaän.<br /> <br /> Daây daãn.<br /> <br /> Soi thaän vaø gaép soûi<br /> <br /> Maùy taùn soûi Swiss-Lithoclast.<br /> <br /> Duøng maùy soi thaän quan saùt ñaøi vaø beå thaän döôùi<br /> söï roøng röûa cuûa nöôùc muoái 0,9%,aùp löïc nöôùc ñöôïc<br /> ñieàu chænh vöøa phaûi vaø quan saùt nöôùc ra. Chuùng toâi<br /> ñaùnh giaù kích thöôùc cuûa soûi ñeå coù theå gaép ngay ra<br /> ñöôïc. Neáu kích thöôùc soûi lôùn, chuùng toâi duøng maùy taùn<br /> soûi cô hoïc Swiss-Lithoclast taùn vôõ soûi vaø gaép ra töøng<br /> maûnh vuïn (chuùng toâi khoâng coù maùy taùn soûi sieâu aâm<br /> hoaëc thuyû ñoäng löïc neân khoâng coù kinh nghieäm veà<br /> khaû naêng taùn soûi cuûa caùc loaïi maùy naøy). Sau khi gaép<br /> heát soûi, kieåm tra laïi baèng X quang, beänh nhaân ñöôïc<br /> ñaët 1 oáng thoâng môû thaän ra da xuyeân qua oáng<br /> Amplatz. OÁng thoâng thaän ra da giuùp traùnh thaám nöôùc<br /> tieåu ra quanh thaän taïo neân khoái maùu tuï laãn nöôùc tieåu<br /> deã gaây nhieãm truøng. Maët khaùc oáng thoâng giuùp taïo<br /> ñöôøng haàm thaän ra da ñeå neáu caàn, beänh nhaân coù theå<br /> ñöôïc soi laïi sau 3, 4 ngaøy ñeå gaép soûi coøn soùt laïi. Thoâng<br /> thöôøng neáu tình traïng beänh nhaân oån, heát chaûy maùu,<br /> coù theå ruùt thoâng thaän ra da töø ngaøy thöù 3 trôû ñi vaø<br /> beänh nhaân coù theå xuaát vieän töø ngaøy thöù 4 trôû ñi. Moät<br /> vaøi tröôøng hôïp do soûi vuïn gaây taéc ngheõn nieäu quaûn<br /> laøm nöôùc tieåu doø qua ñöôøng thaän ra da, chuùng toâi cho<br /> beänh nhaân ñaët thoâng JJ leân nieäu quaûn-beå thaän, beänh<br /> nhaân xuaát vieän vaø trôû laïi 1 thaùng sau ñeå ruùt thoâng JJ.<br /> <br /> Duïng cuï<br /> Maùy soi thaän hieäu Karl Stortz 26F.<br /> Maùy X quang vôùi maøn hình taêng saùng.<br /> <br /> Keïp gaép soûi<br /> Kyõ thuaät<br /> Goàm 2 giai ñoaïn: giai ñoaïn choïc doø thaän vaø giai<br /> ñoaïn nong ñöôøng vaøo thaän.<br /> Choïc doø ñaøi thaän<br /> <br /> Ñeå giaûm thieåu nguy hieåm choïc truùng maïch maùu<br /> lieân thuøy, chuùng toâi choïc doø ñaùy cuûa ñaøi thaän xuyeân<br /> qua chuû moâ thaän.<br /> Vaán ñeà choïn ñaøi thaän tuøy thuoäc vaøo vò trí cuûa soûi,<br /> tuy nhieân chuùng toâi thöôøng choïn ñaøi thaän döôùi ñeå<br /> traùnh toån thöông maøng phoåi thöôøng gaëp khi choïc doø<br /> ñaøi thaän treân, maëc duø khi choïn vaøo ñaøi thaän treân,<br /> ngöôøi ta coù theå gaép ñöôïc soûi ñaøi thaän treân, beå thaän,<br /> ñaøi thaän döôùi vaø nieäu quaûn.<br /> Trong loaït nghieân cöùu naøy, chuùng toâi ñaõ choïc doø<br /> ñaøi thaän döôùi 95% tröôøng hôïp. 5% chuùng toâi choïc doø<br /> ñaøi thaän treân muïc ñích ñeå gaép ñöôïc soûi raûi raùc ôû ñaøi<br /> thaän treân, ñaøi thaän döôùi vaø nieäu quaûn.<br /> Tröôùc tieân beänh nhaân ñöôïc naèm theá saûn phuï, soi<br /> baøng quang ñaët oáng thoâng nieäu quaûn leân thaän coù soûi.<br /> Sau ñoù beänh nhaân ñöôïc ñaët naèm saáp, vuøng thaän ñöôïc<br /> ñoän baèng goái hôi cao leân. Chuùng toâi bôm thuoác caûn<br /> <br /> 246<br /> <br /> Chuyeân ñeà Hoäi nghò Khoa hoïc Kyõ thuaät BV. Bình Daân 2004<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 8 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2004<br /> KEÁT QUAÛ<br /> Trong soá 337 tröôøng hôïp soûi thaän, 287 tröôøng<br /> hôïp ñaõ ñöôïc laáy heát soûi ñaït tyû leä 85,16%. Tuy nhieân<br /> trong soá ñoù coù 12 beänh nhaân chuùng toâi phaûi soi thaän<br /> laàn thöù 2 sau 1 tuaàn ñeå gaép soûi coøn soùt.<br /> Chuyeån moå hôû 50 tröôøng hôïp tyû leä 14,84% vì<br /> nhieàu lyù do.<br /> - Chaûy maùu khi ñaët Amplatz hoaëc taùn soûi: 27<br /> tröôøng hôïp chieám tyû leä 8,01%. Maùy taùn soûi cô hoïc<br /> Swiss-Lithoclast laøm vôõ vuïn soûi, maûnh vuïn soûi chaán<br /> ñoäng vaøo thaønh sau beå thaän gaây chaûy maùu. Chuùng toâi<br /> khoâng duøng caùc loaïi taùn soûi khaùc nhö sieâu aâm, thuyû<br /> ñoäng löïc...<br /> - Choïc doø thaát baïi trong 14 tröôøng hôïp, tyû leä<br /> 3,86%. Vôùi ñieàu kieän chæ coù 1 maùy X quang ñieàu chænh<br /> cho 2 maët caét thaúng vaø nghieâng neân nhieàu khi chuùng<br /> toâi gaëp khoù khaên trong vaán ñeà ñònh vò ñaøi thaän cho<br /> chính xaùc.<br /> - Khoâng ñaët ñöôïc oáng thoâng leân nieäu quaûn trong 5<br /> tröôøng hôïp, tyû leä 1,48%. Nhöõng tröôøng hôïp mieäng<br /> nieäu quaûn xoay ngang hoaëc do vò trí mieäng nieäu quaûn<br /> khoâng thích hôïp khi ñaët oáng thoâng.<br /> - 1 tröôøng hôïp thaän chöôùng nöôùc nhieãm truøng,<br /> chuùng toâi chæ môû thaän ra da.<br /> Trong soá 61 tröôøng hôïp soûi nieäu quaûn treân,<br /> chuùng toâi ñaõ laáy ñöôïc soûi cho 47 beänh nhaân ñaït tyû leä<br /> 77,05%.<br /> Chuyeån moå hôû 14 tröôøng hôïp tyû leä 22,95%. Ña soá<br /> tröôøng hôïp thaát baïi cuûa soûi nieäu quaûn laø khoâng ñaåy soûi<br /> vaøo beå thaän ñöôïc hoaëc khoâng ñaët daây daãn qua soûi<br /> ñöôïc do soûi keït laâu ngaøy taïi choã sinh ra nhieàu polype<br /> baùm quanh soûi.<br /> Vaán ñeà soùt soûi trong laáy soûi qua da deã gaëp hôn<br /> trong moå hôû vì khi taùn soûi caùc maûnh vuïn soûi vaêng ra<br /> vaø coù theå di chuyeån vaøo moät ñaøi thaän maø goùc ñoä taïo<br /> neân vôùi maùy soi thaän khoâng cho pheùp gaép ñöôïc soûi.<br /> Trong nhöõng tröôøng hôïp naøy chuùng toâi chôø sau 1 tuaàn<br /> cho ñöôøng haàm thaän ra da ñöôïc taïo neân vaø chuùng toâi<br /> soi thaän laïi laàn 2 ñeå gaép soûi. Neáu laàn 2 vaãn khoâng laáy<br /> ñöôïc soûi, moät thôøi gian sau chuùng toâi chuyeån beänh<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> nhaân sang taùn soûi ngoaøi cô theå. Vaán ñeà seõ trôû neân deã<br /> daøng hôn khi chuùng ta coù maùy soi thaän meàm.<br /> Bieán chöùng sau laáy soûi thaän qua da<br /> - Chaûy maùu thöù phaùt 4 tröôøng hôïp, sau khi ruùt oáng<br /> thoâng thaän ra da. Chuùng toâi ñaõ moå laïi 3 tröôøng hôïp: 2<br /> tröôøng hôïp may caàm maùu veát laáy soûi, 1 tröôøng hôïp<br /> caét baùn phaàn thaän vaø 1 tröôøng hôïp ñöôïc ñieàu trò baûo<br /> toàn, veát moå töï caàm maùu ñöôïc.<br /> - Traøn maùu maøng phoåi traùi 1 tröôøng hôïp, beänh<br /> nhaân ñöôïc ñaët daãn löu maøng phoåi vaø tình traïng khoù<br /> thôû caûi thieän. Moät tuaàn sau beänh nhaân ñöôïc ruùt oáng<br /> daãn löu maøng phoåi.<br /> - Toån thöông ñaïi traøng phaûi 1 tröôøng hôïp. Beänh<br /> nhaân ñöôïc ñaët oáng thoâng daãn löu tröïc tieáp ra da, thay<br /> oáng thoâng nhoû daàn vaø cuoái cuøng ruùt haún, veát thöông<br /> töï laønh maø khoâng caàn can thieäp phaãu thuaät. Beänh<br /> nhaân ñöôïc nuoâi aên baèng ñöôøng tónh maïch vaø duøng<br /> khaùng sinh phoå roäng. Sau 12 ngaøy ñieàu trò beänh nhaân<br /> ñöôïc bình phuïc.<br /> - 2 beänh nhaân bò nhieãm truøng huyeát ñöôïc ñieàu trò<br /> taïi khoa hoài söùc trong 5 ngaøy. Beänh nhaân ñöôïc ñieàu<br /> trò baèng dòch truyeàn, khaùng sinh ñaëc hieäu. Sau 5 ngaøy<br /> beänh nhaân heát soát ñöôïc chuyeån veà khoa.<br /> <br /> BAØN LUAÄN<br /> Phöông phaùp laáy soûi thaän vaø nieäu quaûn treân qua<br /> da ngaøy nay ñaõ trôû thaønh phöông phaùp haøng ñaàu ñeå<br /> ñieàu trò soûi thaän lôùn maø khoâng theå taùn soûi ngoaøi cô<br /> theå ñöôïc(3). Keát hôïp vôùi taùn soûi baèng sieâu aâm, thuyû<br /> ñoäng löïc hay cô hoïc giuùp taùn vôõ soûi ra thaønh töøng<br /> maûnh nhoû ñeå coù theå gaép ñöôïc qua oáng Amplatz coù<br /> ñöôøng kính 1cm, phöông phaùp laáy soûi qua da ñaõ<br /> chöùng minh ñöôïc hieäu quaû qua tyû leä thaønh coâng cao<br /> cuûa caùc taùc giaû töø 85-95% ñeán gaàn 100%(6) vôùi tyû leä<br /> toån thöông döôùi 10%(8).<br /> Lôïi ñieåm cuûa phöông phaùp naøy laø giaûm ñau ñôùn<br /> trong thôøi gian haäu phaãu, nhôø vaäy beänh nhaân coù theå<br /> trôû laïi laøm vieäc sôùm hôn, beänh nhaân khoâng chòu veát<br /> moå hôû maø sau naøy seõ gaây caûm giaùc teâ raàn khoù chòu<br /> keùo daøi vaø coøn vaán ñeà thaåm myõ veát moå. Maët khaùc<br /> phöông phaùp laáy soûi qua da coøn toû ra troäi haún so vôùi<br /> <br /> Chuyeân ñeà Hoäi nghò Khoa hoïc Kyõ thuaät BV. Bình Daân 2004<br /> <br /> 247<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 8 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2004<br /> <br /> moå hôû trong tröôøng hôïp soûi thaän taùi phaùt, vì ñoái vôùi<br /> laáy soûi qua da soûi moå laàn ñaàu hay taùi phaùt khoâng khaùc<br /> nhau nhö moå hôû, soûi taùi phaùt seõ khoù khaên hôn nhieàu.<br /> Tuy nhieân ngaøy naèm vieän cuûa beänh nhaân trong loaït<br /> nghieân cöùu naøy chöa ngaén hôn moå hôû (trung bình 6<br /> ngaøy so vôùi cuûa caùc taùc giaû khaùc trung bình 4 ngaøy) coù<br /> theå do kinh nghieäm tích luõy chöa nhieàu baèng caùc taùc<br /> giaû, soûi nieäu ôû Vieät Nam toû ra cöùng hôn so vôùi beänh<br /> nhaân caùc nôi treân theá giôùi, phöông tieän phaãu thuaät<br /> cuõng khoâng ñaày ñuû vaø nhaát laø ngaøy naèm vieän cuûa caùc<br /> tröôøng hôïp bieán chöùng ñaõ ñöa tyû leä ngaøy naèm vieän<br /> keùo daøi ra.<br /> Nhöõng soûi naèm ôû ñaøi giöõa vaø ñaøi treân gaây khoù khaên<br /> cho PNL vaø ñoøi hoûi nhieàu phöông tieän duïng cuï hôn nhö<br /> maùy soi thaän meàm. Soûi nieäu quaûn löng ñoøi hoûi phaûi coù<br /> maùy soi thaän meàm ñeå coù theå gaép ñöôïc soûi ra.<br /> Vieäc aùp duïng PNL cho nhöõng soûi san hoâ laøm gia<br /> taêng tyû leä soûi soùt, tuy nhieân neáu keát hôïp vôùi taùn soûi<br /> ngoaøi cô theå seõ ñöa tyû leä thaønh coâng leân hôn 90%(11).<br /> Choáng chæ ñònh duy nhaát cuûa laáy soûi thaän qua da<br /> laø beänh lyù roái loaïn ñoâng maùu. Beänh nhaân duøng<br /> nhöõng loaïi thuoác laøm thay ñoåi söï ñoâng maùu phaûi<br /> ngöng thuoác trong moät thôøi gian tröôùc, nhö vaäy môùi<br /> coù theå traùnh ñöôïc bieán chöùng chaûy maùu do laáy soûi<br /> thaän qua da.<br /> Nguy cô chaûy maùu coù theå xaûy ñeán trong luùc choïc<br /> doø thaän, trong quaù trình taùn soûi. Trong tröôøng hôïp<br /> tröôùc, choïc doø laøm toån thöông maïch maùu lôùn cuûa<br /> cuoáng thaän do ñònh vò höôùng choïc doø khoâng chính<br /> xaùc. Coøn chaûy maùu trong khi taùn soûi thöôøng do soûi<br /> cöùng, chaán ñoäng cuûa maûnh soûi vuïn laøm raùch chuû moâ<br /> thaän vaø chaûy maùu. Trong tröôøng hôïp chaûy maùu do<br /> toån thöông maïch maùu lieân thuøy hay maïch maùu gaàn<br /> cuoáng thaän trong luùc nong ñöôøng vaøo thaän thöôøng<br /> gaây chaûy maùu oà aït, neáu coù theå chuïp ñoäng maïch thaän<br /> laøm thuyeân taéc nhaùnh maïch maùu toån thöông, coøn<br /> khi chuyeån moå hôû may caàm maùu hoaëc ñoâi khi phaûi<br /> caét baùn phaàn hoaëc toaøn phaàn thaän. Vì theá chuùng toâi<br /> thöôøng choïn ñieåm choïc doø ôû bôø ngoaøi thaän nôi maïch<br /> maùu ñaõ chia nhoû, ít nguy cô chaûy maùu hôn(1). Maët<br /> khaùc choïn ñöôøng vaøo töø cöïc döôùi cuõng ít maïch maùu<br /> <br /> 248<br /> <br /> hôn so vôùi cöïc treân. Theo F. J. B. Sampaio, tyû leä toån<br /> thöông maïch maùu khi choïc doø ñaøi thaän treân laø 26%,<br /> ñoái vôùi ñaøi thaän giöõa laø 23% vaø ñaøi thaän döôùi laø 13%(5).<br /> Toån thöông maøng phoåi thöôøng gaëp phaûi khi ñieåm<br /> choïc doø treân xöông söôøn 12 ñeå ñi vaøo ñaøi thaän treân(4),<br /> Young vaø coäng söï ñaõ thöïc hieän 115 tröôøng hôïp laáy soûi<br /> thaän qua da qua ñöôøng treân xöông söôøn 12 vaø ghi<br /> nhaän bieán chöùng 8,7% traøn dòch maøng phoåi(4). Ñeå<br /> traùnh toån thöông maøng phoåi, chuùng toâi choïc doø döôùi<br /> xöông söôøn 12 vôùi söï trôï giuùp cuûa baùc só gaây meâ boùp<br /> boùng cho thaän xuoáng thaáp ñeå coù theå ñi vaøo ñaøi thaän<br /> treân ñöôïc, hoaëc chuùng toâi duøng kyõ thuaät choïc doø tröïc<br /> tieáp ñaøi treân vôùi tia X thaúng truïc vôùi kim choïc doø(8). Xöû<br /> trí toån thöông naøy cuõng vôùi daãn löu maøng phoåi.<br /> Toån thöông ñaïi traøng deã gaëp phaûi khi ñieåm choïc<br /> doø beân ngoaøi ñöôøng naùch sau. Tuy nhieân vôùi toån<br /> thöông naøy, thöôøng laø toån thöông ñaïi traøng sau phuùc<br /> maïc, chuùng toâi ñieàu trò baûo toàn, daãn löu toån thöông,<br /> nuoâi aên baèng dòch truyeàn. Sau 5-7 ngaøy veát thöông<br /> ñaïi traøng seõ laønh maø khoâng caàn phaûi moå hôû(7). Theo<br /> Leduc(9) toån thöông ñaïi traøng coù theå traùnh ñöôïc khi<br /> ñieàu khieån truïc doø tìm ñaøi thaän caïnh ñaïi traøng. Coù<br /> theå duøng sieâu aâm khaûo saùt xem coù ñaïi traøng naèm<br /> chen vaøo treân ñöôøng choïc doø.<br /> <br /> KEÁT LUAÄN<br /> Ngaøy nay, vôùi söï phaùt trieån cuûa caùc kyõ thuaät noäi<br /> soi, laáy soûi qua da trôû thaønh phöông phaùp haøng ñaàu<br /> trong vieäc ñieàu trò soûi thaän vaø soûi nieäu quaûn löng(3)<br /> nhaát laø khi keát hôïp vôùi taùn soûi ngoaøi cô theå giuùp cho<br /> tyû leä heát soûi leân tôùi 100%(6). Theo E. M. Mc Dougall taát<br /> caû caùc baùc só nieäu khoa ñeàu phaûi naém vöõng kyõ thuaät<br /> naøy(4). Nhö vaäy, sau naøy vôùi theâm nhöõng duïng cuï môùi<br /> nhö maùy soi thaän meàm, chuùng ta hy voïng coâng vieäc<br /> ñieàu trò cho beänh nhaân soûi nieäu seõ duøng nhöõng<br /> phöông phaùp noäi soi ít xaám laán vaø giaûm thieåu phöông<br /> phaùp moå hôû.<br /> <br /> TAØI LIEÄU THAM KHAÛO<br /> 1.<br /> <br /> Atony T. Young. Percutaneous Nephrostomy: Puncture<br /> Techniques. In: Atlas of Endourology Eds. Kurt<br /> Amplatz-Paul H. Lange. Year Book Medical Publishers,<br /> Inc. Ch. 6, p.55, 1986.<br /> <br /> Chuyeân ñeà Hoäi nghò Khoa hoïc Kyõ thuaät BV. Bình Daân 2004<br /> <br />