Tổ chức vận chuyển hành khách du lịch bằng đường sắt - Chương 1

Chia sẻ: Nguyen Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:30

Thêm vào BST

Báo xấu

160
lượt xem 22
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tài liệu tham khảo giáo trình môn học " Tổ chức vận chuyển hành khách du lịch bằng đường sắt " Chương 1 Luồng hành khách và các yêu cầu của công tác vận chuyển hành khách cung cấp cho sinh viên các kiến thức cần thiết trong lĩnh vực ổ chức vận chuyển hành khách du lịch bằng đường sắt quốc gia và đô thị, công tác phục vụ hành khách du lịch đường sắt

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tổ chức vận chuyển hành khách du lịch bằng đường sắt - Chương 1

Chương I LU NG HÀNH KHÁCH VÀ CÁC YÊU C U C A CÔNG TÁC V N CHUY N HÀNH KHÁCH I.1. ð C ðI M VÀ YÊU C U C A CÔNG TÁC V N CHUY N HÀNH KHÁCH I.1.1. Khái ni m và ñi u ki n chuyên ch hành khách b ng ðSVN Trong công tác v n chuy n hành khách b ng ñư ng s t, khái ni m hành khách ch hành khách ñi t u, còn trong công tác ph c v hành khách, khái ni m này bao g m c nh ng ngư i quan tâm ho c có nhu c u di chuy n b ng ñư ng s t. Vì v y ph n này, khái ni m hành khách ñư c nghiên c u v i nghĩa là nh ng ngư i ñi t u. I.1.1.1. Khái ni m hành khách, quy n l i và nghĩa v c a các bên trong v n t i hành khách 1. Khái ni m hành khách Lu t ñư ng s t Vi t nam năm 2006 và QðVVVTHKHLBGTðSQG quy ñ nh: “Hành khách là ngư i ñi t u có vé h p l ”. Vé hành khách do Doanh nghi p ñư ng s t phát hành theo m u ñã ñăng ký v i cơ quan qu n lý Nhà nư c có th m quy n. Vé b coi là không h p l khi ñ rách, nhàu nát, ñ nhòe, không ñ c ñư c ñ y ñ các thông tin c n thi t trên vé theo quy ñ nh; không do ñư ng s t phát hành; b t y, xóa, s a ch a ho c không ñúng chuy n t u, th i gian ghi trên vé mà không có xác nh n c a Doanh nghi p ñư ng s t. 2. Nghĩa v và quy n c a Doanh nghi p ñư ng s t trong vi c v n chuy n hành khách, hành lý, bao g i
a. Nghĩa v c a Doanh nghi p ñư ng s t trong vi c v n chuy n hành khách, hành lý, bao g i: ngoài các nghĩa v chung trong kinh doanh v n t i còn ph i th c hi n các nghĩa v c th sau: - Niêm y t công khai các quy ñ nh c n thi t có liên quan ñ n hành khách ñi t u. Nơi giao d ch gi a ñư ng s t và hành khách ph i niêm y t các n i dung ch y u c a QðVVVTHKHLBGTðSQG và các văn b n có liên quan ñ n vi c bán vé, g i nh n hành lý, bao g i t ch c gi i ñáp và hư ng d n nh ng v n ñ c n thi t cho hành khách. T i ga, tr m có t ch c ñón ti n hành khách ph i có nơi ñ i t u, c a bán vé, b ng gi t u, b ng giá vé, n i quy ñi t u, nhi m v c a nhân viên khách v n. N u có t ch c ti p nh n và tr hành lý ký g i, bao g i ph i có nơi b o qu n; niêm y t giá cư c, giá x p d hành lý ký g i, bao g i; - V n chuy n hành khách, hành lý, bao g i t nơi ñi ñ n nơi ñ n ñã ghi trên vé và ñ m b o an toàn, ñúng gi ; - Ph c v hành khách văn minh, l ch s , chu ñáo và t ch c l c lư ng ph c v hành khách là ngư i khuy t t t vào ga, lên t u, xu ng t u thu n l i; - Thông báo công khai t i t t c các ga có liên quan v lo i t u, s lư ng t u, gi t u, quy ñ nh ga nh n v n chuy n hành khách, hành lý ký g i, bao g i ch m nh t là 5 ngày trư c khi th c hi n. Các lo i t u khách ph i có nh ng trang thi t b thích h p theo quy ñ nh t i QPKTKTðSVN. T u khách ñi ñ n ga ch m gi quy ñ nh thì Trư ng ga tr m, Trư ng t u ph i thông báo k p th i cho hành khách và nh ng ngư i liên quan bi t; - B o ñ m ñi u ki n sinh ho t t i thi u c a hành khách trong trư ng h p v n t i b gián ño n do tai n n ho c thiên tai, ñ ch h a; - Giao vé hành khách, vé hành lý, vé bao g i cho hành khách ñã tr ñ ti n; - Hoàn tr ti n vé, b i thư ng thi t h i và các chi phí phát sinh khi x y ra thi t h i v tính m ng, s c kh e và tài s n c a hành khách do l i c a Doanh nghi p ñư ng s t; - Ch p hành và t o ñi u ki n thu n l i ñ cơ quan qu n lý Nhà nư c có th m quy n ki m tra hành khách, hành lý, bao g i khi c n thi t. b. Quy n c a Doanh nghi p ñư ng s t trong vi c v n chuy n hành khách, hành lý, bao g i: ngoài các quy n chung trong kinh doanh v n t i còn ph i th c hi n các quy n c th sau:
- Yêu c u hành khách tr ñ cư c v n t i hành khách, bao g i và hành lý mang theo ngư i, mua vé b sung khi không có vé ho c vé không h p l ; - Ki m tra tr ng lư ng, quy cách ñóng gói bao g i c a ngư i g i và hành lý ký g i c a hành khách trư c khi nh n v n chuy n; yêu c u hành khách cho ki m tra hành lý, bao g i trong trư ng h p có nghi ng ; - T ch i, ñình ch v n chuy n hành khách, hành lý, bao g i ñã có vé trong các trư ng h p sau: + Ngư i ñi t u, hành khách, ngư i g i bao g i không th c hi n yêu c u mua vé b sung theo quy ñ nh; + Hành khách không ch p hành các quy ñ nh trong QðVVVTHKHLBGTðSQG, n i quy ñi t u và các quy ñ nh khác c a Pháp lu t có liên quan; + Tr em dư i 10 tu i (ho c có chi u cao dư i 1,32m n u không xác ñ nh ñư c tu i) mà không có ngư i l n ñi kèm; + Ngư i say rư u, ngư i m t trí, ngư i có b nh truy n nhi m, ngư i có b nh t t mà th y thu c ch ñ nh không di chuy n ho c xét th y có th nguy hi m ñ n b n thân ngư i ñó khi ñi t u (tr trư ng h p có ngư i ñi cùng trông nom); + Do nguyên nhân b t kh kháng ho c ph i v n t i ph c v nhi m v ñ c bi t. 3. Nghĩa v và quy n c a hành khách, ngư i g i bao g i a. Nghĩa v c a hành khách, ngư i g i bao g i: - Hành khách ph i có vé h p l và t b o qu n hành lý mang theo ngư i. Ngư i ñi t u không có vé ho c vé không h p l ph i mua vé b sung theo quy ñ nh c a ngành ñư ng s t. Xu t trình ñ y ñ vé và gi y t h p l cho nhân viên ñư ng s t có trách nhi m ki m soát khi ra, vào ga, tr m; khi lên t u, khi trên t u. Hành khách ph i thanh toán ti n cư c và các chi phí khác theo quy ñ nh t i ga ñi, trong trư ng h p phát hi n th y chưa thanh toán ho c thanh toán thi u thì ph i tr trên t u, các kho n ti n cư c và chi phí phát sinh trong quá trình v n chuy n chưa thu ho c chưa thu ñ theo quy ñ nh ph i thanh toán t i ga ñ n; - Hành khách có hành lý ký g i, ngư i g i bao g i ph i kê khai tên hàng, s lư ng hàng, ñóng gói ñúng quy ñ nh, giao cho ngành ñư ng s t ñúng th i gian, ñ a ñi m và ch u trách nhi m v vi c kê khai c a mình;
- Hành khách, ngư i g i bao g i ph i b i thư ng thi t h i n u làm hư h ng, m t mát tài s n c a ngành ñư ng s t; - Ch p hành nghiêm ch nh n i quy ñi t u và nh ng quy ñ nh khác c a pháp lu t có liên quan. b. Quy n c a hành khách, ngư i g i bao g i: - ðư c v n chuy n ñúng trên vé; - ðư c mi n cư c 20kg hành lý mang theo ngư i, m c mi n cư c l n hơn do Doanh nghi p ñư ng s t quy ñ nh; - ðư c nh n l i ti n vé, b i thư ng thi t h i theo quy ñ nh; - ðư c quy n tr l i vé t i ga ñi trong th i gian quy ñ nh và ñư c nh n l i ti n vé sau khi ñã tr l phí; - ðư c quy n t ch i ñi t u, g i hành lý, bao g i khi: + Doanh nghi p ñư ng s t vi ph m các ñi u trong QðVVVTHKHLBGTðSQG mà có th gây nguy h i tr c ti p ho c gián ti p ñ n tính m ng, s c kh e; làm hư h ng, m t mát hành lý, bao g i c a b n thân hành khách ho c c a ngư i g i bao g i; + Doanh nghi p ñư ng s t không v n chuy n ñúng chuy n t u, ñúng th i gian ghi trên vé nhưng không thương lư ng ñư c v i hành khách, ngư i g i bao g i ñ thay ñ i. - ðư c b o hi m v tính m ng, s c kh e theo quy ñ nh c a pháp lu t. Lu t ñư ng s t quy ñ nh, Doanh nghi p ñư ng s t ph i mua b o hi m cho hành khách, phí b o hi m ñư c tính trong giá vé hành khách. Vé hành khách, gi y t ñi t u là b ng ch ng ñ chi tr ti n b o hi m khi x y ra s ki n b o hi m, vi c b o hi m ñư c th c hi n theo ñúng quy ñ nh c a pháp lu t v kinh doanh b o hi m. I.1.2. ð c ñi m và yêu c u c a công tác v n chuy n hành khách V n chuy n hành khách là m t b ph n c a quá trình v n chuy n nói chung nên mang ñ y ñ các ñ c trưng c a nó. Tuy nhiên vì v n chuy n hành khách liên quan ñ n con ngư i nên có nh ng ñi m ñ c bi t sau: I.1.2.1. ð c ñi m c a công tác v n chuy n hành khách b ng ñư ng s t 1. ð i tư ng ph c v c a v n chuy n hành khách là con ngư i, hành lý, bao g i và bưu ki n. ði u này có ý nghĩa c c kỳ quan tr ng, nh hư ng to l n ñ n công tác t ch c quá trình v n chuy n. Ho t ñ ng v n t i ñư c ti n hành thông qua công tác bán vé ñ th a mãn nhu c u di chuy n c a hành khách, t ch c s p x p hành khách, hành lý, bao
g i trong quá trình v n chuy n ñ m b o an toàn, ti n nghi và tho i mái, có l i ích kinh t nhưng ñ ng th i cũng ph i th a mãn t i ña nhu c u v t ch t, văn hóa c a h , giúp h c m th y th t s tho i mái, kh e m nh trong su t ch ng ñư ng di chuy n; 2. Quá trình s n xu t v n chuy n hành khách cung c p cho xã h i lo i s n ph m vô hình và ñư c tiêu th ngay trong s n xu t, ñó là s di chuy n c a hành khách v m t không gian. L i ích c a v n chuy n hành khách mang l i không th so sánh ñơn gi n b ng l i ích v t ch t mà ph i xem xét t ng th trên t t c các m t chính tr , kinh t , văn hóa, xã h i và quan h ñ i ngo i; 3. V n chuy n hành khách có s b t bình hành r t l n, th hi n ñ y ñ trên c 2 phương di n là th i gian và chi u. Hi n tư ng m t cân ñ i trong v n chuy n hành khách t n t i khách quan, không th lo i tr ñư c do quy lu t v n ñ ng bình thư ng c a xã h i và n n kinh t . V m t th i gian, s m t cân ñ i th hi n rõ ràng theo các quý, tháng và ngày trong tu n, th m chí là gi a các gi trong ngày. Hi n tư ng m t cân ñ i theo chi u liên quan ch t ch v i m t cân ñ i theo th i gian và làm cho m t cân ñ i theo th i gian th hi n rõ nét hơn; 4. V trí các ga hành khách, ga k thu t hành khách có ý nghĩa quan tr ng vì nó không ch liên quan ñ n lu ng hành khách ñ a phương mà còn c lu ng hành khách trung chuy n. Quy ho ch ga ph i t o ñi u ki n gi m nh v t v cho c hành khách trung chuy n; 5. Khác v i v n chuy n hàng hóa, v n chuy n hành khách phát sinh r t nhi u yêu c u b sung trong quá trình di chuy n, vì v y ph i t ch c t t công tác ph c v hành khách, c i ti n và sáng t o thêm nhi u hình th c ph c v nh m th a mãn t i ña nhu c u ăn u ng, ngh ngơi, gi i trí, làm vi c... c a hành khách trong su t quá trình v n chuy n. I.1.2.2. Yêu c u c a công tác v n chuy n hành khách V n chuy n hành khách liên quan ñ n ñ i tư ng ñ c bi t c a xã h i là con ngư i, vì v y ph i ñ m b o các yêu c u sau: 1. Th a mãn nhu c u ñi l i ngày càng tăng c a xã h i. ði u ki n s ng ñư c c i thi n, cu c s ng c a ngư i dân tr nên d ch u hơn d n ñ n nhu c u ñi l i tăng cao. M t khác, do xu th ñô th hóa t p trung và m r ng giao lưu th gi i v i ý nghĩa “th gi i là ngôi nhà chung” ñã làm gia tăng nhu c u ñi l i và giao lưu gi a các vùng, các qu c gia.
ði u ñó t t y u làm tăng nhu c u v n chuy n hành khách. V i tình tr ng ùn t c giao thông như hi n nay, các phương ti n giao thông cá nhân s m t d n vai trò c a mình và thay vào ñó là s xu t hi n c a ñư ng s t ñô th cũng như các phương ti n giao thông công c ng khác. Do v y nhi m v ñ t ra ñ i v i ngành VTðS là ph i th a mãn nhu c u chuyên ch hành khách trong c th i gian hi n t i và tương lai, c vào nh ng th i kỳ cao ñi m nh t; 2. ð m b o an toàn tuy t ñ i. An toàn là ch tiêu ch t lư ng quan tr ng nh t c a công tác v n t i nói chung, VTðS nói riêng nhưng ñ i v i vi c v n chuy n hành khách thì yêu c u này l i càng ñòi h i ch t ch hơn vì ñ i tư ng v n chuy n là con ngư i, v n quý nh t c a xã h i. Hành lý, bao g i là tài s n c a hành khách và cũng là tài s n c a xã h i, vì v y ñ m b o an toàn hành lý, bao g i là nhi m v quan tr ng c a ngành VTðS; 3. Tăng nhanh t c ñ di chuy n, gi m th i gian chuyên ch . Th i gian hành khách n m trên ñư ng là th i gian phi s n xu t vì v y gi m th i gian v n chuy n là gi m hao phí lao ñ ng s ng cho xã h i. M t khác, m c ñ m t m i c a hành khách t l thu n v i th i gian di chuy n, vì v y nhanh chóng hoàn thành quá trình v n chuy n th hi n ch t lư ng ph c v cao c a ngành ñư ng s t. Cùng v i s phát tri n v kinh t , quan ni m v th i gian cũng thay ñ i và tr thành m t th tài s n quan tr ng c a con ngư i, vì v y gi m th i gian v n chuy n t c là ti t ki m chi phí cho hành khách. T c ñ chuyên ch cao là v n ñ m u ch t quy t ñ nh s thành b i trong c nh tranh gi a các phương ti n v n chuy n hành khách; 4. Nâng cao ch t lư ng ph c v , th a mãn t i ña nhu c u c a hành khách trong ph m vi cho phép Ch t lư ng ph c v hành khách th hi n thái ñ tôn tr ng c a Doanh nghi p v n t i v i ñ i tư ng ph c v c a mình, th hi n tinh th n, thái ñ văn minh, l ch s c a CBCNV ngành ñư ng s t. Ch t lư ng ph c v hành khách th hi n r t nhi u y u t , t phong cách ti p xúc và ph c v c a nhân viên, th a mãn nhu c u v t ch t và văn hóa, tinh th n c a hành khách ñi t u... cho t i vi c t ch c các hình th c bán vé, ñưa ñón hành khách nh m gi m s m t m i và th i gian ch ñ i không c n thi t... Vì v y Doanh nghi p ñư ng s t ph i luôn tìm tòi, sáng t o các hình th c ph c v tiên ti n, b trí trang thi t b hi n ñ i ñ nâng cao ch t lư ng ph c v ;
5. T ch c ch y t u ñúng BðCT khách, qu n lý t t hành lý, bao g i. ð i v i Doanh nghi p ñư ng s t, BðCT khách là pháp l nh ñòi h i các b ph n có liên quan ph i tuân th , ch p hành tuy t ñ i. BðCT, ñ c bi t là gi kh i hành t i ga xu t phát, ga k t thúc và gi ñ n các ga l n trong hành trình ñã ñư c tính toán nh m t o ñi u ki n thu n l i nh t cho s ñông hành khách có tính ñ n s ph i h p gi a các b ph n liên quan, khai thác hi u qu NLTQ c a tuy n ñư ng và phương ti n ñ u máy, toa xe hi n có. ðoàn t u ñi ñ n ñúng gi t o cho hành khách tâm lý tho i mái, d ch u và tin tư ng vào Doanh nghi p ñư ng s t, gi m b t th i gian hành trình, gi m áp l c ch ñ i căng th ng c a hành khách và ngư i nhà, nâng cao s c thu hút c a phương th c v n t i; 6. Tăng cư ng h th ng qu n lý v n chuy n, s d ng t t năng l c chuyên ch c a ñoàn t u khách VTðS là m t quy trình công ngh hoàn ch nh, vì v y ph i tăng cư ng h th ng qu n lý, ñ m b o ch y t u an toàn, ñúng gi , ph i h p nh p nhàng gi a các b ph n có liên quan, ñ c bi t t i nh ng khu ñ u m i giao thông, nơi giao nhau c a nhi u lo i hình phương ti n v n t i. S d ng t t năng l c chuyên ch c a ñoàn t u khách t o ñi u ki n gi m giá thành v n t i, t o tâm lý tho i mái cho hành khách ñi t u. S lư ng và ch t lư ng trang thi t b ph c v có tác ñ ng l n ñ n s tho i mái c a hành khách, do ñó ph i tính toán ñ di n tích các phòng ga, qu ng trư ng, ke khách cho c th i kỳ cao ñi m, nghiên c u b trí h p lý các trang thi t b , tránh giao c t gi a các lu ng di chuy n c a hành khách, hành lý, bao g i... I.1.3. Nhi m v c a công tác v n chuy n hành khách V n chuy n hành khách là công vi c có tính ph c v cao. Trong ñi u ki n hi n nay c n căn c vào kh năng ñáp ng c a xã h i và Doanh nghi p, tuân th các quy lu t phát tri n khách quan c a n n kinh t th trư ng có ñ nh hư ng XHCN, s d ng trang thi t b k thu t tiên ti n, áp d ng phương pháp qu n lý khoa h c ñ hoàn thành nhi m v v n chuy n hành khách. Nhi m v cơ b n c a công tác v n chuy n hành khách là: 1. Tri t ñ tuân th các ch th c a ð ng, các quy ñ nh c a Pháp lu t và Nhà nư c, th c hi n ñúng QðVVVTHKHLBGTðSQG cũng như các ñi u lu t, ñi u l c a Doanh nghi p, thông qua vi c ti p xúc v i hành khách ñ tuyên truy n, ph bi n chính sách c a ð ng và Nhà nư c cho ñông ñ o hành khách ñi t u;
2. Nghiên c u xây d ng quy ho ch phát tri n, khai thác và m r ng th trư ng v n chuy n hành khách, góp ph n nâng cao uy tín, s c c nh tranh c a Doanh nghi p, hoàn thi n h th ng v n t i thích ng v i n n kinh t th trư ng phát tri n trong giai ño n c a n n kinh t tri th c; 3. S d ng t t nh t các phương ti n v n chuy n hành khách hi n có, b trí h p lý năng l c v n t i, cân ñ i gi a các b ph n và các giai ño n khác nhau, phát huy sáng ki n c i ti n nâng cao năng l c thi t b ; 4. Nâng cao ch t lư ng ph c v hành khách, h c t p và xây d ng phong cách ñ i x văn minh, l ch s , th c s quan tâm ñ n hành khách; 5. T ch c liên hi p v n chuy n gi a các phương ti n v n t i hành khách, tăng cư ng liên doanh, liên k t nh t là ñ i v i ngành du l ch, gi m s l n trung chuy n hành khách liên v n; 6. Tăng cư ng qu n lý k ho ch, nâng cao trình ñ kinh doanh nh m thu nhi u l i nhu n cho Doanh nghi p và toàn xã h i; 7. Th c hi n t t và nghiêm ch nh nhi m v ñ t xu t c a ð ng và Nhà nư c, hoàn thành công tác c u tr , ph c v an ninh qu c phòng và nh ng nhi m v mang tính kh n c p khác; 8. Tăng cư ng giáo d c tư tư ng và nghi p v cho CBCNV ph c v hành khách, thư ng xuyên trau d i, b i dư ng ph m ch t, lo i tr nh ng CBCNV không ñ tư cách, khuy n khích tinh th n n l c sáng t o trong công tác. I.2. KHÁI NI M VÀ PHÂN LO I LU NG HÀNH KHÁCH I.2.1. Khái ni m lu ng hành khách Kh i lư ng v n t i hành khách nhi u hay ít ph thu c vào ñ i s ng kinh t , văn hóa, tinh th n c a nhân dân, t l tăng dân s t nhiên và cơ h c c a vùng thu hút, chính sách xây d ng và phát tri n kinh t , m c ñ trao ñ i giao lưu gi a các vùng và qu c gia. Tùy theo ñ c ñi m c a t ng tuy n ñư ng và nhu c u ñi l i c a nhân dân hình thành nh ng “dòng hành khách” di chuy n t nơi này ñ n nơi khác vào các th i kỳ khác nhau trong năm. Nh ng “dòng hành khách” ñó chính là “lu ng hành khách”. Như v y có
th hi u, lu ng hành khách là kh i lư ng hành khách nào ñó di chuy n t nơi này ñ n nơi khác theo m ng ñư ng s t trong 1 th i kỳ nh t ñ nh c a giai ño n nghiên c u. Lu ng hành khách ñư c ñ c trưng b i các y u t cơ b n sau: - ð l n: là kh i lư ng hành khách trên khu ño n khách v n và tuy n ñư ng s t mà lu ng hành khách ñi qua. Kh i lư ng này ñư c phân theo các lo i hành khách khác nhau tùy theo yêu c u nghiên c u và xây d ng k ho ch v n chuy n t ng lo i; - Hư ng: ñư c quy ñ nh b i nơi xu t phát và k t thúc c a lu ng hành khách trên m ng ñư ng s t, phù h p v i các ñ c ñi m s n có c a tuy n; - Th i gian: Th i kỳ xu t hi n lu ng hành khách ñang nghiên c u. ð c ñi m n i b t c a v n chuy n hành khách là s b t bình hành theo th i gian, vì v y có nh ng lu ng hành khách n ñ nh trong năm, nhưng cũng có nh ng lu ng ch xu t hi n trong 1 th i kỳ nào ñó và bi n m t khi h t nhu c u, ví d như lu ng hành khách trong các mùa l h i, du l ch... ñ n m t ñ a ñi m nào ñó. ð làm ch nh ng di n bi n ph c t p c a th trư ng v n chuy n hành khách, ch ñ ng ñ xu t phương án ph c v tăng doanh thu cho ngành, th a mãn t i ña nhu c u di chuy n c a hành khách, ph i nghiên c u, kh o sát n m b t ñư c các lu ng hành khách này ñ b trí phương ti n và nhân l c h p lý. Lu ng hành khách ñư c th hi n trên bi u ñ có tr c hoành là hư ng ñư ng, chi u n m bên trái hư ng ñi, ñ l n tương ng v i t l ñ cao trên tr c tung, lo i hành khách th hi n b ng các ký hi u quy ư c khác nhau. Bi u lu ng hành khách có d ng như hình v :
: lu ng hành khách ñi t u nhanh : lu ng hành khách ñi t u ch Hình 1.1: Bi u lu ng hành khách tuy n A – B vào tháng i c a năm nghiên c u I.2.2. Phân lo i lu ng hành khách Có nhi u cách phân lo i tuỳ theo yêu c u c a công tác l p k ho ch v n chuy n hành khách. Trong m i cách phân lo i như v y bao g m 3 lu ng cơ b n là: - Lu ng hành khách chung tính cho 1 ngày ñêm: là t ng s lư ng hành khách ñi trên 1 quãng ñư ng trong 1 ngày ñêm; - Lu ng hành khách tính cho t ng lo i t u: là s lư ng hành khách xác ñ nh cho t ng lo i t u như t u khách cao t c, t u khách nhanh, t u khách thư ng, t u ñô th ...; - Lu ng hành khách xác ñ nh cho t ng chuy n t u: là kh i lư ng hành khách trên các chuy n t u c th trên t ng quãng ñư ng trong toàn b hành trình. ð thu n l i cho công tác l p k ho ch, thư ng áp d ng các cách phân lo i sau: I.2.2.1. Phân lo i lu ng hành khách theo kho ng cách v n chuy n, tuy nhiên kho ng cách này không c ñ nh ñ i v i các ñư ng s t qu c gia, ví d ñư ng s t LB Nga l y c ly t 150 ñ n 250km là trung bình, t 50 ñ n 150km là ñư ng ng n và trong ph m vi 50km là tàu ñô th ; v i ðSVN áp d ng như sau: 1. Lu ng hành khách ñư ng dài Có ph m vi vư t ra ngoài ñ a gi i c a 1 Công ty qu n lý, t c là quãng ñư ng v n chuy n n m trên ñ a bàn c a 2 Công ty tr lên, bao g m c lu ng hành khách LVðSQT. ð c ñi m c a lu ng hành khách ñư ng dài th hi n ch : -M tñ n ñ nh trên su t quãng ñư ng v n chuy n, do ñ c ñi m là hành khách ñi xa nên ñòi h i ph i tăng t c ñ l hành, gi m th i gian ch y t u vì v y s ga ñ ít. Theo tài li u th ng kê c a ñư ng s t LB Nga, h s b t bình hành c a lu ng hành khách này dao ñ ng trong kho ng t 0,8 (tháng 2) t i 1,4 (tháng 8). ð i v i ðSVN, b c tranh này có khác hơn vì tháng 2 thư ng rơi vào d p T t c truy n, lư ng hành khách có nhu c u v n chuy n l n làm tăng h s b t bình hành;
- S l n ñ d c ñư ng ít, các ga ñ là nh ng ga l n trên tuy n có lư ng hành khách lên xu ng ñông. Th i gian ñ t i các ga ñư c tính toán c n th n ñ t o ñi u ki n thu n l i cho hành khách. M t s ñoàn t u khách ñư ng dài không nh n ch hành lý, bao g i ñ tăng t c ñ l hành; - Thành ph n ñoàn t u ít thay ñ i, ram t u c ñ nh, không n i thêm ho c c t b t d c ñư ng, trên t u có ñ ti n nghi ph c v hành khách như căng tin, các lo i giư ng, gh êm ái, máy l nh, qu t... nh m gi m t i ña s m t m i cho hành khách ñi t u. Phương ti n di ñ ng dùng cho các ñoàn t u chuyên ch lu ng hành khách ñư ng dài là lo i t t nh t, ng d ng nh ng ti n b khoa h c công ngh hi n ñ i nh t; - Hành trình c a ñoàn t u ph c v lu ng hành khách ñư ng dài ñư c ưu tiên c khi k hành trình l n trong công tác ch huy ch y t u; - V m t tâm lý, hành khách ñi t u ñư ng dài ñòi h i r t cao v ch t lư ng ph c v vì v y vi c t ch c ph c v hành khách c n ñư c quan tâm chu ñáo hơn. Do các ñ c ñi m trên nên chi phí v n chuy n lu ng hành khách ñư ng dài l n d n ñ n giá vé cao hơn so v i các ñoàn t u khác. 2. Lu ng hành khách ñư ng ng n di chuy n trong ph m vi m t Công ty qu n lý, vì v y còn g i là lu ng hành khách ñ a phương. ð c ñi m c a lu ng hành khách này là: - M t ñ tương ñ i n ñ nh trên c quãng ñư ng v n chuy n, h s b t bình hành tuy cao hơn so v i lu ng hành khách ñư ng dài nhưng cũng không quá l n; - Tr ng lư ng ñoàn t u tương ñ i l n, c ly di chuy n nh . T c ñ chuyên ch ñt m c trung bình do ph i thư ng xuyên ñ ga và tr ng lư ng ñoàn t u l n; - Ti n nghi trên ñoàn t u không ñ y ñ như ñ i v i t u ñư ng dài, ram xe ch y u s d ng lo i gh ng i và có nh n ch hành lý ký g i, bao g i; - S ga ñ c a t u ñư ng ng n nhi u, t u ch ñ t i t t c các ga trên tuy n nh m t n d ng s c ch c a toa xe và ñáp ng nhu c u c a hành khách; - Yêu c u v công tác ph c v th p hơn so v i hành khách ñư ng dài; - Giá vé c a t u ñư ng ng n r hơn so v i t u ñư ng dài. 3. Lu ng hành khách ñô th : trong ph m vi các khu ño n ñô th , xung quanh các khu ñ u m i l n. ð c ñi m c a lu ng hành khách này là: - M c ñ b t bình hành l n. Lu ng hành khách ñô th ch y u hình thành t h c sinh, sinh viên ñi h c và CBCNV ñi làm, vì v y hi n tư ng b t bình hành th hi n rõ nét
trên c phương di n th i gian và chi u. “Gi cao ñi m” trong v n t i hành khách ñô th bao g m gi ñi làm, ñi h c bu i sáng và tan t m, tan h c bu i chi u. Bu i sáng lu ng hành khách có xu hư ng di chuy n v trung tâm thành ph và càng g n trung tâm càng ñông, bu i chi u có xu hư ng ngư c l i. S li u th ng kê c a ñư ng s t Matxcơva cho th y, lư ng hành khách ñi t u trong kho ng th i gian t 7h – 8h sáng chi m 18% và t 18h – 19h chi u chi m 13% hành khách c a c ngày. Th i gian còn l i trong ngày và vào các ngày ngh lư ng hành khách h u như không ñáng k ; - M t ñ ch y t u l n, ñ c bi t vào các gi cao ñi m. Do k t c u c a lu ng hành khách ñô th ch y u là ngư i ñi làm và t p trung vào các gi cao ñi m do ñó ñ ñáp ng nhu c u chuyên ch ph i tăng m t ñ ch y t u, Matxcơva trong gi cao ñi m c 2 – 3 phút có 1 ñoàn t u; - M t ñ hành khách thay ñ i trên tuy n, càng g n trung tâm thành ph m t ñ càng cao và ngư c l i. - ðoàn t u khách ñô th không có ti n nghi cao c p, ch y u t n d ng di n tích trong toa xe ñ ch khách nên s gh ng i r t h n ch nh m dành ch cho hành khách ñ ng, không có toa hành lý và các toa xe cao c p khác. Công tác t ch c và trang thi t b ph c v hành khách ñô th ñơn gi n, không có phòng ñ i, hành khách ch y u s d ng vé tháng; - Hành trình t u khách ñô th có ñ t i nhi u ga d c ñư ng, th i gian ñ ng n vì v y ñ u máy ph i có kh năng gia gi m t c l n, công tác ch huy ñi u hành ch y t u chính xác; - Giá vé không cao ñ ph c v các ñ i tư ng có thu nh p th p và trung bình. I.2.2.2. Theo t c ñ ñoàn t u khách ph c v 1. Lu ng hành khách s d ng các ñoàn t u cao t c, s lư ng hành khách ít, t c ñ cao, c ly di chuy n xa, ti n nghi ph c v t t, hành trình ñư c ưu tiên; 2. Lu ng hành khách s d ng t u nhanh. So v i ñoàn tàu ñ c bi t nhanh, s lư ng hành khách trên 1 ñoàn t u l n hơn, t c ñ th p và ti n nghi ph c v kém hơn; 3. Lu ng hành khách s d ng t u thư ng có ti n nghi ph c v không cao, ch y u là gh ng i, s hành khách r t ñông, t c ñ l hành nh ; 4. Lu ng hành khách s d ng t u ch , hành khách là nh ng ngư i buôn bán nh , có hành lý c ng k nh, vì v y ram t u ña s là gh d c, tính ch t ph c v ñơn gi n, d ng
ñ t i t t c các ga d c ñư ng, t c ñ ch y t u th p, m c ñ ưu tiên th p nh t trong các lo i t u khách. Theo tiêu chu n qu c t , c p ñư ng ñư c phân theo t c ñ như sau: - Dư i 120 Km/h ñư c g i là ñư ng s t t c ñ thư ng; - T 120 ñ n 160 Km/h ñư c g i là ñư ng s t t c ñ v a; - T 160 ñ n 200 Km/h ñư c g i là ñư ng s t t c ñ cao; - T 200 ñ n 400 Km/h ñư c g i là ñư ng s t cao t c; - T 400 Km/h tr lên ñư c g i là ñư ng s t siêu t c. I.2.2.3. Theo tính ch t ph c v 1. Lu ng hành khách trong nư c: hành khách là công dân c a qu c gia s h u ñư ng s t. ð c ñi m c a lu ng hành khách này là: - S d ng vé thông thư ng, có tính ch ñ ng cao trong di chuy n; - Chi m tuy t ñ i ña s hành khách ñi t u n i ñ a, thông th o phong t c, t p quán b n x . Lu ng hành khách này có th ñư c chia thành: CBCNV ñi công tác, h c sinh sinh viên ñi h c, ngh hè, hành khách ñi du l ch, thăm thân nhân, v quê và di chuy n v i m c ñích khác. M i lo i hành khách có ñ c ñi m tâm lý và yêu c u ph c v riêng. 2. Lu ng hành khách là ki u dân hay ngư i nư c ngoài ð i tư ng này có ñ c ñi m tâm lý, phong cách s ng khác nhau tuỳ theo qu c gia sinh s ng và khác v i hành khách trong nư c, c th : - ða s là nh ng ngư i có th i gian lưu trú ng n, thích tìm hi u v ñ t nư c và con ngư i nư c s t i; - Ưa thích s kín ñáo, ñ c l p trong quá trình di chuy n; - M c ñích di chuy n ch y u là du l ch g m 2 lo i hình: ñi theo tour và t túc. ð i tư ng du l ch t túc r t c n các thông tin liên quan ñ n chuy n ñi, nhu c u ñư c ph c v ña d ng; - Ít thông th o phong t c, t p quán c a nư c s t i. Lu ng hành khách này có th ñư c phân chia theo m c ñích di chuy n, theo qu c t ch... H có ñ c ñi m tâm lý, sinh ho t và cách s ng riêng ñòi h i ph i nghiên c u k lư ng ñ t ch c ph c v t t nh t, v a th a mãn yêu c u c a hành khách, v a ñ m b o tuân th quy ñ nh c a Nhà nư c và TCTy ðSVN.
I.2.3. Quy lu t hình thành lu ng hành khách và k ho ch v n chuy n hành khách I.2.3.1. Quy lu t hình thành lu ng hành khách T khía c nh kinh t xã h i nh n th y, n n kinh t phát tri n kéo theo s chuy n d ch cơ c u kinh t , phân chia l i ñ a bàn cư trú, hình thành các khu dân cư, khu công nghi p, nhà máy, xí nghi p m i, làm n y sinh nhu c u di chuy n c a CBCNV, cư dân... ñ ng th i h th ng GTVT phát tri n, vi c di chuy n c a ngư i dân ñư c c i thi n ñáng k làm phát sinh lu ng hành khách. T khía c nh m c ñích l hành th y r ng, nhu c u du l ch c a xã h i tăng lên do ñ i s ng v t ch t ñư c c i thi n, ngư i dân không còn lo l ng cho cu c s ng hàng ngày và có tích lũy, m t khác, các danh th ng, nh ng nét ñ c ñáo trong t p quán sinh s ng, s n v t ñ a phương ñư c chú tr ng gi gìn phát tri n, gia tăng s c h p d n ñ i v i du khách. Cư ng ñ lao ñ ng căng th ng, s c ép trong công vi c cao cũng là nguyên nhân làm tăng nhu c u ngh ngơi, gi i trí..... làm phát sinh lu ng hành khách ñi du l ch. T tính ch t lu ng khách nh n th y, xu hư ng ñô th hóa và n n công nghi p phát tri n hình thành nhu c u di chuy n c a lu ng khách ñô th . M t khác, v i cơ ch t do giao lưu, thương m i t o ñi u ki n thu n l i kích thích n n kinh t phát tri n, t o ra lu ng hành khách là thương nhân ñi l i nh m m c ñích giao d ch, tìm hi u th trư ng, tìm ki m cơ h i ñ u tư.... Lu ng hành khách ñư ng ng n v n là ch ñ o do nhu c u ñi l i ñ a phương v n chi m t tr ng l n, lu ng hành khách ñư ng dài cũng tăng trư ng ñáng k ph c v các m c ñích du l ch, thăm quê, thăm thân nhân và ñi công tác. I.2.3.2. K ho ch v n chuy n hành khách K ho ch v n chuy n hành khách trong ngành VTðS bao g m các lo i k ho ch dài h n, k ho ch năm và k ho ch tác nghi p. 1. K ho ch dài h n v n chuy n hành khách Th i gian th c hi n t 5 ñ n 7 năm, có nhi m v quy ho ch, ñ nh hư ng s phát tri n c a lu ng hành khách, ñ xu t phương hư ng phát tri n VTðS nh m ñáp ng nhu c u chuyên ch c a n n KTQD và xã h i. N i dung c a k ho ch dài h n là ñ ra các ch tiêu mang tính hư ng d n như t c ñ chuyên ch , yêu c u thay ñ i công ngh , m c ñ phát tri n kinh t và t ch c ph c v , tr ng lư ng ñoàn t u khách, tiêu chu n k thu t ñư ng, ga, thông tin tín hi u...;
2. K ho ch v n chuy n hành khách năm v i ñ dài th c hi n là m t năm, có nhi m v căn c vào các ch tiêu c a k ho ch dài h n, nh ng thay ñ i v công ngh , k thu t và cơ ch t ch c qu n lý trong năm k ho ch ñ ñ xu t các ch tiêu, bi n pháp nh m hoàn thành và hoàn thành vư t m c k ho ch dài h n. Các ch tiêu ñ ra trong k ho ch năm ph i c th v s ñôi t u, t c ñ k thu t, l hành c a các ñoàn t u khách v n d ng, quay vòng ram xe, s toa xe và thành ph n ñoàn t u khách... tính cho c th i kỳ bình quân và cao ñi m trong năm; 3. K ho ch tác nghi p v n chuy n hành khách có th i gian th c hi n tương ñ i ng n là quý, tháng và ngày. K ho ch tác nghi p có nhi m v ñi u ch nh k ho ch năm cho phù h p v i tình hình bi n ñ ng th c t nhưng n i dung cơ b n v n ph i tuân th và trung thành v i k ho ch năm ñã ñư c duy t. Các ch tiêu trong k ho ch tác nghi p ph i c th , ph c v cho nh ng nhi m v ngay trư c m t v i m c tiêu hoàn thành và hoàn thành vư t m c k ho ch năm. I.3. H TH NG CH TIÊU V N CHUY N HÀNH KHÁCH VÀ CÁC PHƯƠNG PHÁP D BÁO LU NG HÀNH KHÁCH I.3.1. H th ng các ch tiêu v n chuy n hành khách H th ng ch tiêu v n chuy n hành khách có ý nghĩa r t quan tr ng trong vi c l p và phân tích tình hình th c hi n k ho ch v n chuy n hành khách, là cơ s ñ thông qua ñó ñánh giá ch t lư ng công tác l p k ho ch. H th ng các ch tiêu này bao g m: I.3.1.1. H th ng các ch tiêu s lư ng ñ c trưng cho s lư ng công tác v n chuy n hành khách, bao g m: 1. S hành khách lên tàu Th i gian xác ñ nh là 1 ngày, 1 tháng, 1 quý ho c 1 năm tính cho khu ño n, tuy n ho c toàn m ng lư i ñư ng s t: Alt = Ai [HK]; (1.1) Trong ñó: . Ai: s hành khách lên t u t i ga i thu c ph m vi tính toán trong th i kỳ nghiên c u (HK); . n: s ga trong ph m vi tính toán.
Ch tiêu trên có th ñư c tính riêng cho hành khách ñi, ñ n và trung chuy n. 2. Lư ng luân chuy n hành khách tính b ng t ng s hành khách ñi t u nhân v i c ly v n chuy n c a t ng nhóm khách. ΣAl = ΣAi.li [HK-km]; (1.2) Trong ñó: . li: c ly di chuy n tương ng v i nhóm hành khách Ai (km). 3. C ly v n chuy n bình quân c a hành khách ñ c trưng cho kho ng cách di chuy n bình quân c a m i hành khách các c p, xác ñ nh theo công th c: ∑ Al [km]; (1.3) l vc = ∑A 4. S toa xe bình quân trong 1 ñoàn tàu khách ∑ nS k [Toa xe]; (1.4) m= ∑ NS k Trong ñó: . ΣnSk: s toa xe-km khách c a tuy n tính toán (TX-km); . ΣNSk: s ñoàn t u khách-km c a tuy n tương ng (ñt-km). 5. S toa xe-km và ñoàn t u-km khách ñư c tính b ng s toa xe ho c ñoàn t u khách nhân v i c ly ch y tương ng: - S toa xe-km khách: ΣnSk = Σni.Si [TX-km]; (1.5) - S ñoàn t u-km khách: ΣNSk = ΣNi.Si [ñt-km]; (1.6) Trong ñó: . ni và Ni: s toa xe và ñoàn t u khách ch y trên quãng ñư ng Si; . Si: ñ dài c a quãng ñư ng tương ng v i nhóm toa xe ni và ñoàn t u Ni (km). 6. M t ñ v n chuy n hành khách bình quân là s hành khách bình quân tính trên 1 km chi u dài trong th i kỳ nghiên c u phân theo các lo i hành khách khác nhau. ∑ Al [HK/Km]; (1.7) a= ∑ Lvd 7. S hành khách bình quân trên 1 toa xe ∑ Al [HK/TX]; (1.8) a0 = ∑ nS k
8. Tr ng lư ng bình quân c a ñoàn t u khách tính b ng t ng tr ng lư ng tính ñ i bình quân c a 1 ñoàn t u khách trong th i kỳ tính toán. ∑ Qtd .l [T]; (1.9) Qtong = ∑ NS k Trong ñó: .ΣQtñ: t ng tr ng lư ng tính ñ i c a ñoàn t u khách (T). I.3.1.2. H th ng các ch tiêu ch t lư ng v n chuy n hành khách Các ch tiêu ch t lư ng c a công tác v n chuy n hành khách r t ña d ng, ph n ánh t ng h p ch t lư ng ph c v và t ch c v n chuy n hành khách, bao g m: 1. T c ñ ch y t u khách, ph n ánh trình ñ trang b k thu t c a ngành ñư ng s t, ch t lư ng t ch c ch y t u. Tăng t c ñ ch y t u cho phép gi m th i gian v n chuy n hành khách, c i thi n vi c s d ng ðM-TX, tăng NLTQ và năng l c chuyên ch c a tuy n. Nhóm các ch tiêu v t c ñ bao g m: a. T c ñ l hành c a ñoàn t u khách: Là bình quân t c ñ ch y c a ñoàn t u trên các khu ño n khách v n, bao g m c th i gian d ng ñ t i các ga d c ñư ng, xác ñ nh theo công th c: Lkd [km/h]; (1.10) Vlu = Tchay + ∑ Tdo Trong ñó: . LKð: chi u dài khu ño n khách v n (km); . tch y: t ng th i gian ch y thu n túy trên khu ño n (gi ); . Σtñ : t ng th i gian ñ t i các ga d c ñư ng (gi ). Ch tiêu này ñánh giá t ng h p v ch t lư ng trang thi t b k thu t cũng như v trình ñ t ch c ch y t u trong khu ño n. b. T c ñ k thu t c a ñoàn t u khách: Là bình quân t c ñ ch y trên ñư ng c a ñoàn t u khách không tính th i gian ñ t i các ga d c ñư ng. LKD [km/h]; (1.11) Vky = ∑ t chay Ch tiêu này ñánh giá v ch t lư ng và trình ñ s d ng, khai thác trang thi t b k thu t ph c v ch y t u. c. T c ñ hành trình: Là t c ñ bình quân c a ñoàn t u khách trong su t quãng ñư ng v n chuy n, t ga xu t phát ñ n ga k t thúc.
Ltuyen [km/h; km/ngày]; (1.12) Vs = ∑ t chay + ∑ t do + ∑ t kt Trong ñó: . Ltuy n: chi u dài c a toàn b tuy n ñư ng (km); . ΣtKT: t ng th i gian ñoàn t u khách ñ t i các ga khu ño n (gi ; ngày). Ch tiêu này ph n ánh sâu hơn v trình ñ l p k ho ch l p t u, k BðCT và t ch c công tác t i các ga khu ño n khách v n. 2. Th i gian quay vòng phương ti n Là t ng th i gian tính t khi g i ñoàn phương ti n l n th nh t cho ñ n khi g i ñoàn phương ti n ñó l n th 2 cũng t i ga ñó. Ch tiêu này ñư c xác ñ nh riêng v i m i ph m vi quay vòng ñoàn t u khách. t ' + t ′′ + t chinh + t quay θk = [ngày]; (1.13) 24 Trong ñó: . t’ và t”: th i gian ch y c a ñoàn phương ti n chi u ñi và v (gi ); . tchính và tquay: th i gian ñ c a ñoàn phương ti n ño n chính và ño n quay (gi ). 3. Hành trình bình quân ngày toa xe khách: Là kho ng cách bình quân (tính b ng km) các toa xe khách th c hi n ñư c bình quân trong 1 ngày c a th i kỳ tính toán. - Xác ñ nh cho 1 toa xe c a ñoàn t u khách c th : 2 Ltuyen [km]; (1.14) S khach = θk - Xác ñ nh chung cho t t c các toa xe khách g i t ga ho c c a các ñoàn t u khách quay vòng trong ngày: ∑ nhkh [km]; (1.15) S kh = ∑ n kh 4. Các ch tiêu khác như t l ch y t u an toàn, t l t u ñi ñ n ñúng gi , s tai n n ñư ng s t do ch quan, khách quan, nghiêm tr ng... và các ch tiêu ph n ánh ch t lư ng ph c v hành khách. I.3.2. Các phương pháp d báo lu ng hành khách
Lu ng hành khách là thông tin ban ñ u, quan tr ng nh t ph c v cho công tác l p k ho ch v n chuy n hành khách và các k ho ch khác. Xác ñ nh chính xác lu ng hành khách là công vi c khó khăn, ph c t p nhưng vô cùng c n thi t và quan tr ng. I.3.2.1. Các y u t nh hư ng ñ n lu ng hành khách Kh i lư ng v n t i hành khách th hi n qua bi u ñ lu ng hành khách. Các y u t nh hư ng ñ n kh i lư ng v n t i hành khách nói chung, lu ng hành khách nói riêng r t ña d ng, phong phú nhưng ñư c t p h p trong 2 nhóm y u t khách quan và ch quan. 1. Các y u t khách quan - S phát tri n và bi n ñ i v chính tr , xã h i, kinh t , văn hóa trong vùng thu hút. Kinh t phát tri n kéo theo nhu c u du l ch, thăm quan và cho phép ngư i dân d dàng hơn trong vi c ñ ra quy t ñ nh di chuy n. N n kinh t suy thoái, n n th t nghi p gia tăng, lãi su t tín d ng tăng làm ngư i dân th n tr ng hơn khi cân ñ i các nhu c u chi tiêu. Thu nh p gi m cũng làm gi m nhu c u ñi l i c a ngư i dân. N n chính tr n ñ nh kéo theo c xã h i n ñ nh, văn hóa phát tri n làm tăng lư ng du khách, h p d n ngư i du l ch tham quan; - S thay ñ i l c lư ng s n xu t, phương ti n s n xu t, phân b dân cư làm thay ñ i ph m vi ho t ñ ng c a ngư i dân, d n ñ n phát sinh và thay ñ i lu ng hành khách; - S tăng trư ng dân s t nhiên và cơ h c làm gia tăng lư ng khách ñi t u. Dân nh p cư ho c ñi làm ngo i t nh làm phát sinh nhu c u v thăm quê và quay tr l i ñi làm vào các th i kỳ nh t ñ nh trong năm, gây khó khăn cho công tác t ch c v n t i; - Các ho t ñ ng văn hóa xã h i ñ t xu t ho c có k ho ch trong nh ng năm k ni m l n là nguyên nhân làm tăng lư ng hành khách ñi l i. Cũng tương t như v y, y u t th i ti t, tai h a ñ t xu t cũng làm tăng ñ t bi n lư ng hành khách ñi t u; - nh hư ng c nh tranh c a các phương ti n giao thông khác như bãi b hay l p thêm tuy n, ga c ng m i, bi n ñ ng v cư c v n chuy n, nh ng thay ñ i v công ngh và phương ti n v n t i, quy t ñ nh bãi b hay l p thêm hành trình... ñ u có tác ñ ng to l n t i lu ng hành khách ñi b ng ñư ng s t. ð c bi t trong ñi u ki n n n kinh t th trư ng, các doanh nghi p v n t i ñ u mu n c ng c và phát tri n th ph n c a mình, thì nh ng chính sách c nh tranh s ñư c áp d ng thư ng xuyên và quy t li t, ñòi h i ngành ñư ng s t ph i có nh ng quy t ñ nh chính xác, k p th i;
- S phát tri n c a doanh nghi p du l ch cũng là nguyên nhân quan tr ng d n ñ n bi n ñ ng lu ng hành khách. Du l ch phát tri n làm thay ñ i m nh m c v kh i lư ng l n tính ch t lu ng hành khách nói chung và ñi b ng ñư ng s t nói riêng. 2. Các y u t ch quan có vai trò quan tr ng làm bi n ñ ng lu ng hành khách, bao g m: - Kh năng c nh tranh c a Doanh nghi p ñư ng s t v i các doanh nghi p giao thông khác, ñ c bi t là ñư ng b và hàng không. Y u t c nh tranh c a doanh nghi p v n t i th hi n qua các m t sau: + Giá cư c v n t i. ðây là y u t quan tr ng nh t, nh hư ng l n nh t ñ n quy t ñ nh l a ch n phương ti n di chuy n c a ngư i dân. Giá cư c ph i ñ m b o có lãi cho doanh nghi p ñ tái s n xu t m r ng nhưng ñ ng th i cũng ph i thu hút ñư c hành khách. Trong ñi u ki n c th , giá cư c v n t i có th ñi u ch nh linh ho t theo quy lu t c a n n kinh t th trư ng; + Ch t lư ng ph c v hành khách. V i vi c m c s ng c a ngư i dân ñư c nâng lên, Doanh nghi p ñư ng s t cũng ph i chú tr ng hơn ñ n ch t lư ng ph c v . Hành khách có c m th y tho i mái, thu n ti n khi ñi t u thì l n sau h m i ti p t c và gi i thi u cho nh ng ngư i khác cùng s d ng. Ch t lư ng ph c v ph i ñư c hi u theo nghĩa r ng là s tho i mái, không căng th ng, ti t ki m th i gian l hành bao g m c th i gian mua vé di chuy n t ga ñ n nhà và ngư c l i, m c ñ th a mãn nhu c u văn hóa, gi i trí, ngh ngơi phát sinh, ch t lư ng k BðCT khách...; + ng d ng ti n b khoa h c công ngh trong vi c ch t o và khai thác phương ti n di ñ ng. Các toa xe khách có th coi là ngôi nhà c a hành khách trong su t ch ng ñư ng di chuy n, vì v y ph i chú tr ng ñ u tư phương ti n v n t i nh m nâng cao năng l c chuyên ch , ñ m b o tiêu chu n k thu t, an toàn nhưng cũng ph i có tính th m m , ti n nghi, s ch s và tho i mái. Quá trình khai thác phương ti n di ñ ng là m t công vi c ph c t p, ñòi h i ph i ng d ng ti n b khoa h c công ngh nh m t ch c v n hành an toàn, ñúng gi , thu n l i cho hành khách, khai thác có hi u qu NLTQ c a tuy n...; - Y u t con ngư i. M i bi n pháp cu i cùng ñ u do con ngư i quy t ñ nh và th c hi n. ð c thù quan tr ng nh t là hành khách ti p xúc v i ngành ñư ng s t thông qua nh ng con ngư i c th như nhân viên bán vé, ki m soát, khách v n ga, nhân viên ñ i