Tổng kết chương I: Cơ chế di truyền và biến dị

TỔNG KẾT CHƯƠNG I:<br /> CƠ CHẾ DI TRUYỀN VÀ BIẾN DỊ<br /> A. CƠ CHẾ DI TRUYỀN<br /> <br /> Cấp phân tử<br /> <br /> Cấp tế bào<br /> <br /> Cơ sở vật chất của<br /> hiện tượng di truyền<br /> <br /> Axit nucleic (chủ yếu là<br /> ADN)<br /> <br /> Nhiễm sắc thể<br /> <br /> Cơ chế di truyền<br /> <br /> Tự sao, phiên mã, dịch<br /> mã<br /> <br /> Nhân đôi, phân li, tổ<br /> hợp nhiễm sắc thể trong<br /> nguyên phân, giảm phân<br /> và thụ tinh<br /> <br /> I. Gen<br /> 1. Khái niệm về gen (trang 6 SGK)<br /> 2. Cấu trúc chung của gen cấu trúc: (Giảm tải)<br /> <br /> II. Đặc điểm của mã di truyền<br /> 1. Chứng minh mã di truyền là mã bộ 3:<br /> - Lí thuyết: Trong ADN có 4 loại Nu nhưng trong Pr có 20 loại axit amin…<br /> 2. Đặc điểm của mã di truyền<br /> - Tính liên tục: Mã di truyền được đọc từ một điểm xác định trên mARN theo chiều 5’3’ lần lượt từng bộ ba, không chồng gối lên nhau.<br /> - Tính phổ biến: Tất cả các loài sinh vật đều dùng chung 1 bộ mã di truyền trừ 1 vài<br /> ngoại lệ (chứng tỏ tính thống nhất của sinh giới)<br /> www.facebook.com/trungtamluyenthiuce<br /> <br /> Copyright by UCE Corporation<br /> <br /> Page | 1<br /> <br /> - Tính thoái hóa: Nhiều bộ a khác nhau cùng mã hóa cho 1 axit amin, trừ AUG và<br /> UGG.<br /> - Tính đặc hiệu: Một bộ ba chỉ mã hóa cho 1 loại axit amin.<br /> * Trong số 64 bộ ba chỉ có 61 bộ ba mã hóa cho các axit amin, còn 3 bộ ba không mã<br /> hóa cho các axit amin (UAA, UAG, UGA) mà làm nhiệm vụ kết thúc chuỗi polipeptit,<br /> AUG là bộ ba mở đầu và mã hóa cho aa Metionin.<br /> <br /> III. Các cơ chế di truyền ở cấp độ phân tử<br /> Đặc<br /> điểm<br /> <br /> Tự sao (tái bản<br /> ADN)<br /> <br /> Vị trí<br /> thời<br /> điểm<br /> <br /> Xảy ra ở trong<br /> Xảy ra trong nhân tế<br /> nhân tế bào bước<br /> bào, kì trung gian.<br /> vào giai đoạn phân<br /> chia tế bào (kì<br /> trung gian)<br /> <br /> Nguyên Bổ sung (A-T, Gtắc<br /> X và ngược lại)<br /> Bán bảo toàn<br /> <br /> Diễn<br /> biến<br /> <br /> -Enzim tháo xoắn<br /> tạo chạc sao chép<br /> -Tổng hợp mạch<br /> mới theo chiều 5’3’, một mạch tổng<br /> hợp liên tục, một<br /> mạch tổng hợp<br /> gián đoạn.<br /> -Tạo ra hai phân<br /> tử ADN con, mỗi<br /> ADN con mang<br /> <br /> www.facebook.com/trungtamluyenthiuce<br /> <br /> Phiên mã<br /> <br /> Dịch mã<br /> Xảy ra trong tế bào<br /> chất, tại bào quan<br /> riboxom<br /> <br /> Bổ sung dựa trên<br /> khuôn mẫu là mạch<br /> gốc của gen (A-U, TA, G-X, X-G)<br /> <br /> Bổ sung giữa bộ ba<br /> đối mã trên tARN và<br /> bộ ba mã sao trên m<br /> ARN (A-U, G-X và<br /> ngược lại<br /> <br /> -Qúa trình tổng hợp<br /> ARN diễn ra trên một<br /> đoạn của mạch khuôn<br /> trên ADN ứng voiws1<br /> hoặc 1 nhóm gen cấu<br /> trúc (SV nhân sơ)<br /> <br /> -Giai đoạn hoạt hóa<br /> axit amin :<br /> <br /> +Enzim ARN<br /> polimelaza bám vào<br /> vùng điều hòa khởi<br /> đầu phiên mã.<br /> <br /> aa tự do (chưa hoạt<br /> hóa) + ATPaa hoạt<br /> hóa + tARN  phức<br /> hợp aa-tARN<br /> -Giai đoạn tổng hợp<br /> chuỗi polipeptit.<br /> + Mở đầu chuỗi<br /> polipeptit<br /> <br /> Copyright by UCE Corporation<br /> <br /> Page | 2<br /> <br /> một mạch ADN<br /> mẹ và một mạch<br /> mới tổng hợp.<br /> <br /> Ý<br /> nghĩa<br /> <br /> Là cơ sở cho sự<br /> nhân đôi của<br /> nhiễm sắc thể,<br /> đảm bảo tính ổn<br /> định về vật liệu di<br /> truyền qua các thế<br /> hệ tế bào<br /> <br /> www.facebook.com/trungtamluyenthiuce<br /> <br /> +Kéo dài chuỗi<br /> polipeptit<br /> <br /> +Khi gặp tín hiệu kết<br /> thúc thì enzim ngừng<br /> phiên mã và giải<br /> phóng ARN.<br /> <br /> Kết quả Một ADN mẹ qua<br /> 1 lần nhân đôi tạo<br /> ra 2 ADN giống<br /> nhau và giống mẹ.<br /> <br /> +Enzim ARN<br /> polimelaza trượt trên<br /> mạch gốc của gen (3’5’) và tổng hợp ARN<br /> theo nguyên tắc bổ<br /> sung.<br /> <br /> Sau đó axit amin mở<br /> đầu được cắt khỏi<br /> chuỗi polipeptit.<br /> <br /> Mỗi lần trượt của<br /> enzim trên mạch gốc<br /> tạo ra 1 phân tử ARN<br /> có chiều 5’-3’<br /> <br /> Mỗi lần riboxom trượt<br /> qua m ARN tạo ra<br /> một chuỗi polipeptit.<br /> <br /> +Kết thúc chuỗi<br /> polipeptit<br /> (SGK trang 12, 13)<br /> <br /> +Chuỗi polipeptit<br /> hình thành các bậc<br /> cấu trúc không gian<br /> khác nhauprotein<br /> có hoạt tính sinh học<br /> thực hiện chức năng<br /> <br /> Mỗi m ARN thường<br /> gắn với một nhóm<br /> riboxom (gọi là<br /> polixom) để tăng hiệu<br /> suất tổng hợp protein<br /> <br /> Tạo ra cấu trúc trung<br /> Tạo nguyên liệu xây<br /> gian trực tiếp tham gia dựng cấu trúc tế bào,<br /> vào quá trình dịch mã mô…<br /> <br /> Copyright by UCE Corporation<br /> <br /> Page | 3<br /> <br /> * Cơ chế phân tử của hiện tượng di truyền<br /> <br /> Phiên mã<br /> <br /> dịch mã<br /> Page | 4<br /> <br /> ADN<br /> <br /> mARN<br /> <br /> Protein<br /> <br /> Tính trạng<br /> <br /> Tự sao<br /> <br /> ADN<br /> * Cấu trúc và chức năng các loại ARN<br /> Cấu trúc<br /> <br /> Chức năng<br /> <br /> mARN<br /> <br /> Mạch đơn, thẳng, không có<br /> liên kết hidro (LK bổ sung)<br /> <br /> Làm khuôn để riboxom dịch<br /> mã<br /> <br /> tARN<br /> <br /> Mạch đơn xoắn lại 1 đầu<br /> Vận chuyển aa đến riboxom<br /> tạo thành các thùy tròn, 1 số để giải mã<br /> đoạn có liên kết bổ sung<br /> Đổi mã di truyền với bộ ba<br /> mã sao trên mARN theo<br /> NTBS (A-U, G-X) để xác<br /> định vị trí của aa trong chuỗi<br /> polipeptit.<br /> <br /> rARN<br /> <br /> Mạch đơn xoắn ở nhiều<br /> Kết hợp với protein tạo nên<br /> đoạn, nhiều vị trí có liên kết riboxom tham gia vào quá<br /> bổ sung<br /> trình dịch mã<br /> <br /> Các loại<br /> ARN<br /> <br /> www.facebook.com/trungtamluyenthiuce<br /> <br /> Copyright by UCE Corporation<br /> <br /> IV. Điều hòa hoạt động gen<br /> 1. Khái niệm<br /> - Điều hòa hoạt động gen chính là điều hòa lượng sản phẩm gen tạo ra<br /> - Điều hòa hoạt động gen ở sinh vật rất phức tạp, xảy ra ở nhiều mức độ: phiên mã, dịch<br /> mã, sau dịch mã.<br /> - Lưu ý: ở sinh vật nhân sơ điều hòa hoạt động gen chủ yếu ở mức phiên mã<br /> 2. Điều hòa hoạt động gen ở sinh vật nhân sơ<br /> - Cấu trúc operon-Lac<br />  Vùng vận hành O là vị trí gắn của protein ức chế (để ngăn cản phiên mã)<br />  Vùng khởi động P là vị trí bám của ARN polimeaza (để khởi động phiên mã)<br />  Các gen cấu trúc Z, Y, A mang thông tin quy định tổng hợp pr enzim phân giải<br /> đường lactozo.<br /> *b Chú ý: Gen điều hòa quy định tổng hợp protein ức chế không nằm trong thành phần<br /> của operon.<br /> *v Cơ chế hoạt động của operon Lac ( hình 3.2a; 3.2b trang 16, 17 SGK)<br /> - Môi trường không có lactozo: protein ức chế bám vào vùng vận hành ngăn cản phiên<br /> mã.<br /> Trong môi trường có lactozo<br />  Lactozo liên kết với protein ức chế làm nó bị biến đổi về cấu trúc, không liên kết<br /> được với vùng vận hành.<br />  Enzim ARN polimelaza liên kết với vùng khởi động phiên mã nhóm gen cấu<br /> trúc mARN<br />  mARN được dịch mãenzim phân giải đường lactozo.<br /> 3. Ý nghĩa<br /> -Điều hòa hoạt động gen đmả bảo cho tế bào chỉ tổng hợp những phân tử protein cần<br /> thiết vào những thời điểm cần thiếthoạt động sống của tế bào trở nên hài hòa, tiết<br /> kiệm vật chất và năng lượng.<br /> <br /> www.facebook.com/trungtamluyenthiuce<br /> <br /> Copyright by UCE Corporation<br /> <br /> Page | 5<br /> <br />