Trầm cảm và các yếu tố liên quan ở bệnh nhân ung thư cổ tử cung đang điều trị tại Bệnh viện Ung Bướu thành phố Hồ Chí Minh

Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 2 * 2019<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> TRẦM CẢM VÀ CÁC YẾU TỐ LIÊN QUAN<br /> Ở BỆNH NHÂN UNG THƯ CỔ TỬ CUNG ĐANG ĐIỀU TRỊ<br /> TẠI BỆNH VIỆN UNG BƯỚU THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH<br /> Trương Thị Thiên Thấm*, Huỳnh Ngọc Vân Anh**, Nguyễn Ngọc Minh Châu*, Phạm Phương Thảo***<br /> TÓM TẮT<br /> Đặt vấn đề: Đã có nhiều nghiên cứu trên thế giới về tỷ lệ trầm cảm trên bệnh nhân ung thư cổ tử cung và<br /> kết quả cho tỷ lệ khá cao. Bệnh nhân ung thư cổ tử cung là đối tượng dễ mắc trầm cảm, trầm cảm góp phần làm<br /> trầm trọng hơn tình trạng bệnh ung thư cổ tử cung.<br /> Mục tiêu: Nghiên cứu nhằm xác định tỷ lệ trầm cảm và các yếu tố liên quan đến trầm cảm ở bệnh nhân ung<br /> thư cổ tử cung.<br /> Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu cắt ngang mô tả được tiến hành trên 307 bệnh nhân<br /> ung thư cổ tử cung đang điều trị tại Bệnh viện Ung Bướu TP.HCM trong khoảng thời gian từ tháng 3/2018 đến<br /> tháng 6/2018. Nghiên cứu sử dụng bộ câu hỏi soạn sẵn và phiếu thu thập thông tin từ hồ sơ bệnh án. Tỷ lệ trầm<br /> cảm được đo lường bằng thang đo trầm cảm CES-D (Center for Epidemiologic Study Depression Scale), điểm số<br /> CES-D ≥ 16 là có dấu hiệu trầm cảm.<br /> Kết quả: Tỷ lệ trầm cảm ở bệnh nhân ung thư cổ tử cung là 16,6%. Các yếu tố liên quan đến trầm cảm ở<br /> bệnh nhân ung thư cổ tử cung là điều kiện kinh tế, thời gian mắc bệnh, giai đoạn bệnh, điều trị hóa trị hoặc xạ trị.<br /> Kết luận: Điều trị ung thư cổ tử cung cần kết hợp điều trị về mặt tinh thần cho bệnh nhân, đặc biệt trên các<br /> đối tượng có điều kiện kinh tế nghèo, thời gian mắc bệnh dài, giai đoạn bệnh nặng, đang điều trị hóa trị hoặc xạ<br /> trị.<br /> Từ khóa: trầm cảm, CES-D, ung thư cổ tử cung<br /> ABSTRACT<br /> DEPRESSION AND RELATED FACTORS IN CERVICAL CANCER PATIENTS<br /> ARE TREATED IN HO CHI MINH CITY ONCOLOGY HOSPITAL<br /> Truong Thi Thien Tham, Huynh Ngoc Van Anh, Nguyen Ngoc Minh Chau, Pham Phuong Thao<br /> * Ho Chi Minh City Journal of Medicine * Supplement of Vol. 23 - No 2- 2019: 134-139<br /> Background: There have been many studies of incidence of depression in cervical cancer patients all over the<br /> world and the results are quite high. Cervical cancer patients are more susceptible to depression and depression<br /> contributing to a more serious incidence of cervical cancer.<br /> Objectives: To determine the incidence of depression and related factors with depression in patients with<br /> cervical cancer.<br /> Methods: A cross-sectional descriptive study was conducted on 307 cervical cancer patients treated at the<br /> HCM City Oncology Hospital from March, 2018 to June, 2018. Study used prepared questionnaires and<br /> questionnaires to collect information from medical records. Depression rates were measured by the CES-D<br /> Depression Scale (CES-D), a CES-D score ≥ 16, indicating depression.<br /> <br /> <br /> Khoa Y Tế Công Cộng, Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh<br /> <br /> BM Thống kê y học - Khoa Y Tế Công Cộng, Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh<br /> <br /> BM Tâm lý y học - Khoa Y Tế Công Cộng, Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh<br /> Tác giả liên lạc: BS. Trương Thị Thiên Thấm ĐT: 0969.930.590 Email: thientham28@gmail.com<br /> 134 Chuyên Đề Y Tế Công Cộng<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 2 * 2019 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Results: The incidence of depression in cervical cancer patients was 16.6%. Factors related to<br /> depression in patients with cervical cancer are economic conditions, duration of illness, stage of illness,<br /> chemotherapy or radiation therapy.<br /> Conclusions: Cervical cancer therapy should be combined with psychological treatment for patients,<br /> especially those with poor economic conditions, long illnesses duration, severe illness, and treatment<br /> chemotherapy or radiation therapy.<br /> Key words: Depression, CES-D, cervical cancer<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ quả cho thấy tỷ lệ trầm cảm khá cao, khoảng<br /> Trầm cảm là một căn bệnh nghiêm trọng với 21,3% - 80,0%(3,10,11,16,19). Trong số 10 loại ung thư<br /> cảm giác buồn bã, thiếu quan tâm và thích thú phổ biến nhất thì ung thư cổ tử cung có tỷ lệ<br /> trong các hoạt động hàng ngày, kéo dài ít nhất là trầm cảm đứng hàng thứ 5(15). Tại Việt Nam, mỗi<br /> hai tuần, kèm theo các triệu chứng như giảm cân năm có khoảng 12.000 ca mắc mới bệnh ung thư<br /> hoặc mất cân đáng kể, mất ngủ hoặc ngủ quá cổ tử cung(17). Riêng tại Bệnh viện Ung Bướu<br /> nhiều, thiếu năng lượng, không có khả năng tập TP.HCM, mỗi năm có hơn 6.000 lượt bệnh nhân<br /> trung, cảm giác vô dụng, tội lỗi. Trầm cảm trầm điều trị ngoại trú và nội trú(4,5,6). Do đó, chúng tôi<br /> trọng có thể gây hại cho bản thân người bệnh tiến hành nghiên cứu này nhằm xác định tỷ lệ<br /> như tự làm tổn thương bản thân hoặc có ý nghĩ trầm cảm và các yếu tố liên quan đến trầm cảm ở<br /> tự sát.(2,18) Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), bệnh nhân ung thư cổ tử cung đang điều trị tại<br /> trầm cảm là nguyên nhân hàng đầu trong số các Bệnh viện Ung Bướu TP. Hồ Chí Minh.<br /> nguyên nhân gây gánh nặng bệnh tật toàn ĐỐITƯỢNG- PHƯƠNG PHÁPNGHIÊNCỨU<br /> cầu. Từ năm 2005 đến năm 2015, số người sống Nghiên cứu cắt ngang mô tả được tiến hành<br /> với trầm cảm đã tăng lên hơn 300 triệu người từ tháng 3 đến tháng 6 năm 2018 trên bệnh nhân<br /> trên toàn cầu - tăng hơn 18%(18). ung thư cổ tử cung đang điều trị nội trú tại Bệnh<br /> Ung thư cổ tử cung là một trong số 10 loại viện Ung Bướu TP. Hồ Chí Minh. Đối tượng<br /> ung thư thường gặp nhất ở nữ(1,14). Trong báo cáo nghiên cứu được tuyển chọn dựa vào những<br /> tổng gánh nặng bệnh tật toàn cầu năm 2013, tiêu chí (1) ≥18 tuổi đang điều trị nội trú và (2)<br /> tổng số năm sống bị mất đi hiệu chỉnh theo mức bệnh nhân đồng ý tham gia nghiên cứu.<br /> độ bệnh tật (DALYs) của ung thư cổ tử cung Cỡ mẫu được tính dựa vào công thức ước<br /> đứng hàng thứ 3 trong nhóm gánh nặng bệnh lượng một tỷ lệ với xác xuất sai lầm loại 1  =<br /> tật do ung thư ở nữ, chỉ sau ung thư vú và ung 0,05, lấy p = 0,276 dựa theo nghiên cứu của Sarah<br /> thư phổi(8). Những người mắc bệnh ung thư Bradley, Stephen Rose (2006) tại Hoa Kì(7) sai số<br /> thường ở trong trạng thái căng thẳng do những biên d = 5%. Ước tính cỡ mẫu tối thiểu cần cho<br /> ảnh hưởng về thể chất, tinh thần và xã hội(13) nghiên cứu là 307 bệnh nhân. Sử dụng kỹ thuật<br /> Trầm cảm trên nhóm bệnh nhân ung thư thường chọn mẫu thuận tiện để lựa chọn đối tượng.<br /> phổ biến hơn so với nhóm bệnh nhân mắc các Công cụ của nghiên cứu là bộ câu hỏi soạn<br /> bệnh khác(12). Khi bị trầm cảm, trầm cảm góp sẵn phỏng vấn trực tiếp bệnh nhân và phiếu<br /> phần làm cho người bệnh cảm thấy chán nản và thu thập thông tin từ hồ sơ bệnh án. Đánh giá<br /> thường không tuân thủ theo phác đồ điều trị, trầm cảm bằng thang đo CES-D, được Radloff<br /> điều này càng làm cho tình trạng bệnh ung thư xuất bản năm 1977, gồm 20 câu hỏi. Các<br /> ngày càng nặng hơn(9). nghiên cứu cho thấy CES-D có tính giá trị và<br /> Trên thế giới đã có nhiều nghiên cứu về trầm độ tin cậy cao với Cronbach’s α > 0,85, phù<br /> cảm trên bệnh nhân ung thư cổ tử cung tại Anh, hợp để sử dụng trong nghiên cứu tâm lí xã hội<br /> Hoa Kì, Hàn quốc, Trung Quốc, Zambia… kết lâm sàng ở bệnh nhân ung thư.<br /> <br /> <br /> <br /> Chuyên Đề Y Tế Công Cộng 135<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 2 * 2019<br /> <br /> Số liệu sau khi thu thập sẽ được nhập liệu Bảng 1: Đặc điểm dân số (n = 307)<br /> bằng phần mềm Epidata 3.1. Phân tích dữ liệu Đặc điểm Tần số Tỷ lệ %<br /> Nhóm tuổi 2 lần 151 49,2<br /> tượng tham gia nghiên cứu có 51 đối tượng có Sinh thiếu tháng Có 19 6,2<br /> dấu hiệu trầm cảm, chiếm tỷ lệ 16,6% (Bảng 5). Không 288 93,8<br /> Có mối liên quan có ý nghĩa thống kê giữa Sẩy thai Có 133 43,3<br /> trầm cảm với điều kiện kinh tế, thời gian mắc Không 174 56,7<br /> Con còn sống 0 con 14 4,6<br /> bệnh, giai đoạn bệnh, phương pháp điều trị như<br /> 1-2 con 149 48,5<br /> hóa trị và xạ trị: Cụ thể so với nhóm có điều kiện >2 con 144 46,9<br /> kinh tế không nghèo thì nhóm có điều kiện kinh<br /> Bảng 4: Tình trạng bệnh và hành vi điều trị (n = 307)<br /> tế nghèo có tỷ lệ trầm cảm cao gấp 2,14 lần (KTC<br /> Đặc điểm Tần số Tỷ lệ %<br /> 95% là 1,28 - 3,55). Sự khác biệt có ý nghĩa thống Thời gian bệnh ≤6 tháng 201 65,5<br /> kê (p = 0,003). Thời gian mắc bệnh càng dài thì tỷ >6 tháng 106 34,5<br /> lệ trầm cảm càng tăng. Cụ thể so với nhóm mắc Giai đoạn bệnh Giai đoạn 0 2 0,7<br /> bệnh ≤6 tháng thì tỷ lệ trầm cảm ở nhóm có thời Giai đoạn 1 67 21,8<br /> gian mắc bệnh >6 tháng cao gấp 4,15 lần (KTC Giai đoạn 2 133 43,3<br /> Giai đoạn 3 77 25,1<br /> 95% là 2,41 - 7,14). Sự khác biệt có ý nghĩa thống<br /> Giai đoạn 4 28 9,1<br /> kê (p < 0,001). Giai đoạn bệnh càng nặng thì tỷ lệ<br /> Điều trị Xạ trị 194 63,2<br /> trầm cảm càng tăng. Cụ thể so với nhóm bé hơn Hóa trị 146 47,6<br /> hoặc bằng giai đoạn 2 thì tỷ lệ trầm cảm ở nhóm Phẫu thuật 78 25,4<br /> lớn hơn giai đoạn 2 cao gấp 1,87 lần (KTC 95% là Bệnh kèm Có 106 34,5<br /> 1,14 - 3,07). Sự khác biệt có ý nghĩa thống kê (p = Không 201 65,5<br /> 0,013). Phương pháp điều trị xạ trị và hóa trị Hành vi điều trị Tuân thủ 266 86,6<br /> Không thường xuyên 31 10,1<br /> cũng là những yếu tố liên quan đến tỷ lệ trầm<br /> Không điều trị 10 3,3<br /> cảm. So với nhóm không hóa trị thì nhóm hóa trị<br /> Bảng 5: Tỷ lệ trầm cảm theo thang đo CES-D<br /> có tỷ lệ trầm cảm cao gấp 2,21 lần (p = 0,003,<br /> (n=307)<br /> KTC 95% là 1,29 - 3,77), so với nhóm không xạ trị<br /> Đặc điểm Tần số Tỷ lệ %<br /> thì nhóm xạ trị có tỷ lệ trầm cảm cao gấp 2,39 lần<br /> Trầm cảm Có 51 16,6<br /> (p = 0,005, KTC 95% là 1,25 - 4,58) (Bảng 6). Không 256 83,4<br /> <br /> <br /> Bảng 6: Mối liên quan giữa trầm cảm và các đặc điểm (n = 307)<br /> Đặc điểm Trầm cảm Giá trị PR<br /> Có (%) (n = 51) Không (%) (n = 256) P (KTC 95%)<br /> Nhóm tuổi: Cấp II 6 (11,3) 47 (88,7) 0,168 0,56 (0,25 – 1,27)<br /> <br /> <br /> <br /> Chuyên Đề Y Tế Công Cộng 137<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 2 * 2019<br /> <br /> Điều kiện kinh tế: Nghèo 30 (24,4) 93 (75,6) 0,003 2,14 (1,28 - 3,55)<br /> Không nghèo 21 (11,4) 163 (88,6)<br /> Tình trạng hôn nhân<br /> Độc thân/Ly thân/Ly dị/Góa 15 (17,1) 73 (82,9) 0,897 1,04 (0,60 - 1,80)<br /> Đã kết hôn 36 (16,4) 183 (83,6)<br /> Tình trạng sống chung: Có 47 (16,2) 244 (83,8) 0,316* 0,65 (0,27 - 1,57)<br /> Không 4 (25,0) 12 (75,0)<br /> Thời gian mắc bệnh: >6 tháng 35 (33,0) 71 (67,0) Giai đoạn 2 25 (24,0) 79 (76,0) 0,013 1,87 (1,14 - 3,07)<br /> ≤ Giai đoạn 2 26 (12,9) 176 (87,1)<br /> Phương pháp xạ trị: Có 41 (21,1) 153 (78,9) 0,005 2,39 (1,25 - 4,58)<br /> Không 10 (8,8) 103 (91,2)<br /> Phương pháp hóa trị: Có 34 (23,3) 112 (76,7) 0,003 2,21 (1,29 - 3,77)<br /> Không 17 (10,6) 144 (89,4)<br /> * Kiểm định chính xác Fisher<br /> BÀN LUẬN mắc bệnh, giai đoạn bệnh và phương thức điều<br /> trị không liên quan đến trầm cảm. Có sự khác<br /> Trong nghiên cứu của chúng tôi có 16,6%<br /> biệt này vì trong nghiên cứu của Ruth Mccorkle,<br /> bệnh nhân ung thư cổ tử cung bị trầm cảm theo<br /> Sarah Bradley và Stephen Rose vẫn còn hạn chế<br /> thang đo CES-D, lấy điểm cắt từ 16 điểm trở lên.<br /> là mẫu được chọn chủ yếu là những bệnh nhân<br /> Tỷ lệ này thấp hơn so với các nghiên cứu khác<br /> mới được chẩn đoán, chủ yếu là giai đoạn đầu<br /> trên cùng bệnh nhân. Cụ thể tỷ lệ trầm cảm<br /> của bệnh do đó mẫu chưa có đủ sức mạnh để<br /> trong nghiên cứu của tác giả Ruth Mccorkle<br /> phát hiện sự liên quan giữa trầm cảm và tình<br /> (2006) tại Anh là 21,3%(11) của Sarah Bradley,<br /> trạng bệnh tật(7,11).<br /> Stephen Rose (2006) tại Hoa Kì là 27,6%(7) của Jin<br /> Sheng Hong, Jun Titan (2012) tại Trung Quốc là Chưa tìm thấy mối liên quan có ý nghĩa<br /> 71,13%(10) của Yi-Long Yang (2013) tại Trung thống kê giữa trầm cảm trên bệnh nhân ung thư<br /> Quốc là 52,2%(19) của Paul Ravi (2016) tại Zambia cổ tử cung với nhóm tuổi, nơi sống, dân tộc, tôn<br /> là 80,0%(16). Sự chênh lệch về tỷ lệ vì các nghiên giáo, trình độ học vấn, nghề nghiệp, tình trạng<br /> cứu có sự khác biệt về lựa chọn thang đo trầm hôn nhân, tình trạng sống chung, sự hỗ trợ từ<br /> cảm, phương pháp chọn mẫu và về văn hóa – xã gia đình, tiền sử sinh sản, các đặc điểm hành vi,<br /> hội giữa các nước. phương pháp điều trị phẫu thuật và tình trạng<br /> bệnh kèm theo (p > 0,05). Tuy nhiên nghiên cứu<br /> Có mối liên quan có ý nghĩa thống kê giữa<br /> của tác giả Ruth Mccorkle (2006) tại Anh cho<br /> trầm cảm với điều kiện kinh tế. Kết quả này phù<br /> thấy có mối liên quan giữa trầm cảm và tình<br /> hợp với kết quả của tác giả Ruth Mccorkle (2006)<br /> trạng hôn nhân, mức thu nhập của gia đình.(11)<br /> tại Anh(11). Có mối liên quan có ý nghĩa thống kê<br /> Nghiên cứu của Sarah Bradley, Stephen Rose<br /> giữa trầm cảm trên bệnh nhân ung thư cổ tử<br /> (2006) tại Hoa Kì cũng có mối liên quan giữa<br /> cung với thời gian mắc bệnh, giai đoạn bệnh,<br /> trầm cảm với trình độ học vấn, tình trạng việc<br /> phương pháp điều trị như hóa trị và xạ trị.<br /> làm và hôn nhân(7). Nghiên cứu của Paul Ravi<br /> Nghiên cứu của Bea H và Park H (2015) tại Hàn<br /> (2016) tại Zambia cũng có mối liên quan giữa<br /> Quốc cũng cho thấy những bệnh nhân ung thư<br /> trầm cảm với tuổi, trình độ học vấn và công<br /> cổ tử cung dài hạn có điểm số trầm cảm cao hơn<br /> việc(16). Sự khác biệt này có thể lý giải là vì<br /> so với những người bị giai đoạn sớm của bệnh(3).<br /> nghiên cứu của chúng tôi chọn mẫu thuận tiện<br /> Tuy nhiên kết quả này của chúng tôi có khác biệt<br /> và tỷ lệ trầm cảm trong nghiên cứu của chúng<br /> với nghiên cứu của Ruth Mccorkle (2006) tại<br /> tôi cũng khá chênh lệch so với các nghiên cứu<br /> Anh và Sarah Bradley, Stephen Rose (2006) tại<br /> khác, cụ thể là thấp hơn nên cũng có sự khác biệt<br /> Hoa Kì, theo các nghiên cứu này thì thời gian<br /> <br /> <br /> 138 Chuyên Đề Y Tế Công Cộng<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 2 * 2019 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> ít nhiều về các yếu tố liên quan. 5. Bệnh viện Ung Bướu Thành phồ Hồ Chí Minh (2016). Báo cáo<br /> tổng kết năm 2016,<br /> Điểm mạnh trong nghiên cứu này là sử 6. Bệnh viện Ung Bướu Thành phố Hồ Chí Minh (2017). "Báo cáo<br /> dụng thang đo CES-D đã được chuẩn hóa, có tổng kết năm 2017".<br /> 7. Bradley S, Rose S, Lutgendorf S, et al. (2006). "Quality of life<br /> tính giá trị và tính tin cậy tốt nên kết quả có độ and mental health in cervical and endometrial cancer<br /> tin cậy cao. Tuy nhiên, thiết kế nghiên cứu là survivors". Gynecologic Oncology, 100 (3):479-486.<br /> nghiên cứu cắt ngang nên chỉ có thể gợi ý 8. Global Collaboration Burden of Disease Cancer (2015). "The<br /> Global Burden of Cancer 2013". JAMA oncology, 1 (4):505-527.<br /> những yếu tố liên quan đến trầm cảm, chưa 9. Grenard JL, Munjas BA, Adams JL, et al (2011). "Depression<br /> khẳng định mối quan hệ nhân quả giữa các and Medication Adherence in the Treatment of Chronic<br /> Diseases in the United States: A Meta-Analysis". Journal of<br /> yếu tố liên quan và trầm cảm. Nghiên cứu của General Internal Medicine, 26 (10):1175-1182.<br /> chúng tôi dùng kĩ thuật chọn mẫu thuận tiện 10. Hong JS, Tian J (2012). "Prevalence of anxiety and depression<br /> do đó kết quả có tính đại diện thấp. and their risk factors in Chinese cancer patients". Supportive<br /> Care in Cancer, 22 (2):453-459.<br /> KẾT LUẬN 11. Mccorkle R, Tang ST, Greenwald H, et al. (2006). "Factors<br /> related to depressive symptoms among long-term survivors of<br /> Nghiên cứu cắt ngang tiến hành trên 307 cervical cancer". Health care for women international, 27 (1):45-58.<br /> bệnh nhân ung thư cổ tử cung đang điều trị tại 12. Mishra N, Dwivedi R (2015). "Study of depression in women<br /> with cervical and breast cancer". Journal of Evolution of Medical<br /> Bệnh viện Ung Bướu TP. Hồ Chí Minh đã xác<br /> and Dental Sciences-Jemds, 4 (12):1936-1943.<br /> định được tỷ lệ trầm cảm ở bệnh nhân ung thư 13. National Cancer Institute (2012) Psychological Stress and<br /> cổ tử cung là 16,6%, đồng thời nghiên cứu tìm Cancer, https://www.cancer.gov/about-<br /> cancer/coping/feelings/stress-fact-sheet, accessed on<br /> được các yếu tố liên quan đến trầm cảm ở bệnh 22/11/2017.<br /> nhân ung thư cổ tử cung gồm: điều kiện kinh tế, 14. National Cancer Institute (2015). What Is Cancer?,<br /> thời gian mắc bệnh, giai đoạn bệnh, phương https://www.cancer.gov/about-cancer/understanding/what-is-<br /> cancer, accessed on 11/12/2017.<br /> pháp điều trị xạ trị hoặc hóa trị. 15. Park B, Youn S, Yi K, et al (2017). "The Prevalence of<br /> Từ kết quả nghiên cứu, vấn đề đời sống tinh Depression among Patients with the Top Ten Most Common<br /> Cancers in South Korea". Psychiatry Investigation, 14 (5):618-625.<br /> thần cần được quan tâm hơn trong quá trình 16. Paul R, Musa G, Chungu H (2016). "Prevalence of Depression<br /> điều trị bệnh nhân ung thư cổ tử cung, đặc biệt among Cervical Cancer Patients Seeking Treatment at the<br /> là những bệnh nhân có điều kiện kinh tế nghèo, Cancer Diseases Hospital". IOSR Journal of Dental and Medical<br /> Sciences, 15 (6):tr.57-62.<br /> thời gian mắc bệnh dài, giai đoạn bệnh nặng, 17. Ung Thư Việt Nam (2017). Báo động tỷ lệ ung thư cổ tử cung ở<br /> đang điều trị hóa trị hoặc xạ trị. Sự hỗ trợ về mặt phụ nữ Việt Nam, https://ungthuvietnam.com/cac-benh-ung-<br /> thu/ung-thu-co-tu-cung/bao-dong-ty-le-ung-thu-co-tu-cung-o-<br /> tâm lý từ gia đình, từ bệnh viện và nhân viên y<br /> phu-nu-viet-nam.html, accessed on 07/12/2017.<br /> tế đều rất cần thiết trong suốt quá trình điều trị. 18. World Health Organization (2017). Let’s talk” campaign calls<br /> for end to mental health stigma,<br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO http://www.wpro.who.int/mediacentre/releases/2017/20170407<br /> 1. American Cancer Society (2015). What Is Cancer?, /en/, accessed on 11/12/2017.<br /> https://www.cancer.org/cancer/cancer-basics/what-is- 19. Yang Y, Liu L, Wang X, et al (2014). "Prevalence and associated<br /> cancer.html, accessed on 11/12/2017. positive psychological variables of depression and anxiety<br /> 2. American Psychiatric Association (2017). Depression, among Chinese cervical cancer patients: a cross-sectional<br /> http://www.apa.org/topics/depression/index.aspx, accessed on study". PloS one, 9 (4):e94804.<br /> 11/12/2017.<br /> 3. Bae H., Park H. (2016). "Sexual function, depression, and<br /> Ngày nhận bài báo: 08/11/2018<br /> quality of life in patients with cervical cancer". Support Care<br /> Cancer, 24 (3):1277-83. Ngày phản biện nhận xét bài báo: 07/12/2018<br /> 4. Bệnh viện Ung Bướu Thành phồ Hồ Chí Minh (2015). Báo cáo Ngày bài báo được đăng: 20/03/2019<br /> tổng kết năm 2015,<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Chuyên Đề Y Tế Công Cộng 139<br />