Triển vọng của cách tiếp cận vốn xã hội, mạng lưới xã hội đối với nghiên cứu về quyền của người lao động trong doanh nghiệp FDI ở Việt Nam - Nguyễn Văn Tuấn

Xã hội học, số 3(111), 2010 13<br /> <br /> <br /> <br /> TRIÓN VäNG CñA C¸CH TIÕP CËN VèN X· HéI, M¹NG L¦íI<br /> X· HéI §èI VíI NGHI£N CøU VÒ QUYÒN CñA NG¦êI LAO §éNG<br /> TRONG DOANH NGHIÖP FDI ë VIÖT NAM<br /> <br /> NguyÔn V¨n TuÊn<br /> *<br /> <br /> <br /> <br /> I. S¬ l­îc vÒ lý thuyÕt m¹ng l­íi x· héi vµ vèn x· héi<br /> 1.1. Néi dung vèn x· héi<br /> Lý thuyÕt vÒ vèn x· héi chØ ra r»ng, mçi con ng­êi, tæ chøc ®Òu cã vèn x· héi cña<br /> riªng m×nh. Vèn nµy bao gåm 1) c¸c mèi liªn kÕt cña hä trong mét tæ chøc, trong mét<br /> nhãm x· héi nhá, nh­ gia ®×nh, b¹n bÌ; trong c¬ quan vµ víi c¸c ®èi t­îng kh¸c; 2) lµ<br /> c¸c hµnh ®éng chuÈn ®· ®­îc céng ®ång, chÝnh quyÒn thÓ chÕ ho¸, ®­îc chÝnh thøc<br /> ho¸ buéc mäi c¸ nh©n ho¹t ®éng trong tæ chøc ®ã ph¶i tu©n theo; 3) Sù chÊp hµnh<br /> hoÆc tu©n theo c¸c hµnh vi chuÈn mùc ®· ®­îc céng ®ång th«ng qua. Trong ®iÒu kiÖn<br /> hiÖn nay, nh÷ng biÕn ®æi cña m«i tr­êng kinh tÕ, x· héi, khoa häc - c«ng nghÖ vµ<br /> th«ng tin cã t¸c ®éng ®¸ng kÓ vµo viÖc h×nh thµnh vµ sö dông vèn x· héi cña mçi<br /> ng­êi vµ tæ chøc.<br /> Vèn x· héi cã 3 chøc n¨ng. Mét lµ, chøc n¨ng liªn kÕt (bonding), lµm cho c¸c<br /> nh©n, tæ chøc g¾n bã chÆt chÏ víi nhau. Sù g¾n bã nµy dùa trªn nh÷ng mèi quan hÖ<br /> truyÒn thèng, vèn cã cña con ng­êi nh­ quan hÖ huyÕt thèng gia ®×nh, t×nh c¶m b¹n<br /> bÌ, quª h­¬ng. Nh­ng còng do chøc n¨ng nµy mµ con ng­êi trë nªn thiÕu chñ ®éng,<br /> s¸ng kiÕn, khã thÝch øng víi nh÷ng ®æi míi, thay ®æi. Hai lµ, chøc n¨ng h­íng ra<br /> ngoµi (brirgding). §©y lµ chøc n¨ng cã ®­îc nhê nh÷ng quan hÖ yÕu (weak ties) cña<br /> con ng­êi - vµ nh÷ng quan hÖ quen biÕt, b¾c cÇu, th«ng qua b¹n bÌ, quan hÖ cña gia<br /> ®×nh, th«ng qua c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng. Ba lµ, chøc n¨ng kÕt nèi. Nhê 2<br /> chøc n¨ng trªn, con ng­êi tæ chøc c¸c kÕt nèi cña m×nh. C¸c kÕt nèi nµy chñ yÕu lµ kÕt<br /> nèi bªn trong hoÆc h­íng ra bªn ngoµi vµ kÕt nèi tíi nh÷ng vÞ thÕ cao h¬n. Trong<br /> nh÷ng hoµn c¶nh cô thÓ, t­¬ng quan cña 2 chøc n¨ng ®ã cã t¸c ®éng ®¸ng kÓ tíi kh¶<br /> n¨ng kÕt nèi cña c¸ nh©n, tæ chøc.<br /> Vèn x· héi ®­îc ph©n tÝch ë 3 cÊp ®é: Vi m«, trung gian vµ vÜ m«. ë møc vi m«,<br /> vèn x· héi bao gåm c¸c mèi liªn hÖ th©n thiÕt víi gia ®×nh, b¹n bÌ; ë cÊp ®é trung gian,<br /> vèn x· héi bao gåm c¸c mèi quan hÖ trong c¸c céng ®ång, tæ chøc x· héi, trong c¸c c¬<br /> quan, doanh nghiÖp; ë cÊp vÜ m«, vèn x· héi bao gåm: c¸c mèi liªn kÕt gi÷a c¸c ®Þa<br /> ph­¬ng vµ liªn kÕt quèc gia xuyªn qua c¸c ®Þa ph­¬ng. ë 3 cÊp nµy cã ®iÓm chung vÒ<br /> mÆt chøc n¨ng cña vèn x· héi. NÕu mét nghiªn cøu nµo ®ã chØ ®Ò cËp ®Õn mét cÊp ®é<br /> cña vèn x· héi th× cÇn xem xÐt thªm sù t¸c ®éng cña cÊp kh¸c. VÝ dô, nÕu con ng­êi<br /> trong mét x· héi b¾t ®Çu víi c¸c mèi quan hÖ yÕu víi gia ®×nh cña hä (khi nghiªn cøu<br /> <br /> *<br /> TS, ViÖn X· héi häc, Häc viÖn ChÝnh trÞ - Hµnh chÝnh Quèc gia Hå ChÝ Minh.<br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br /> 14 Triển vọng của cách tiếp cận vốn xã hội…..<br /> <br /> <br /> <br /> vèn x· héi ë cÊp vi m«), th× ®iÒu ®ã lµm mÊt ®i chøc n¨ng t¨ng c­êng sù tham gia cña<br /> hä trong céng ®ång hoÆc hä sÏ tÝch cùc h¬n trong viÖc tham gia ë møc quèc gia (vÜ m«).<br /> Vèn x· héi cã thÓ ®­îc xem xÐt tõ gãc ®é x· héi häc vµ kinh tÕ häc. ë gãc ®é x·<br /> héi häc, ng­êi ta c¨n cø vµo c¸c mèi liªn kÕt hay c¸c quan hÖ mµ c¸c c¸ nh©n cã ®­îc;<br /> c¨n cø vµo uy tÝn, vÞ thÕ x· héi, vµo sù tin cËy, uy tÝn cña c¸ nh©n tæ chøc quèc gia.<br /> B»ng nh÷ng tiªu chÝ vµ thang ®o cho c¸c néi dung ®ã ®Ó gi¶i thÝch vèn x· héi lµ phong<br /> phó hay nghÌo nµn vµ nã ®ãng gãp vµo ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi cña c¸ nh©n, tæ chøc,<br /> quèc gia nh­ thÕ nµo. Trªn gãc ®é kinh tÕ, ng­êi ta xem xÐt ®Õn nh÷ng lîi Ých vµ chi<br /> phÝ bá ra ®Ó h×nh thµnh, duy tr× vµ ph¸t triÓn vèn x· héi ®Ó ®¹t ®­îc t¨ng tr­ëng vµ<br /> ph¸t triÓn.<br /> 1.2. Néi dung m¹ng l­íi x· héi<br /> C¸c nhµ nghiªn cøu dïng kh¸i niÖm m¹ng l­íi x· héi ®Ó chØ phøc thÓ c¸c mèi<br /> quan hÖ x· héi do con ng­êi x©y dùng, duy tr× vµ ph¸t triÓn trong cuéc sèng thùc cña<br /> hä víi t­ c¸ch lµ thµnh viªn x· héi.1<br /> Còng cã ng­êi cho r»ng, m¹ng l­íi x· héi lµ mét tËp hîp c¸c mèi quan hÖ gi÷a<br /> c¸c thùc thÓ x· héi gäi chung lµ c¸c actor. C¸c thùc thÓ x· héi nµy kh«ng chØ lµ c¸c c¸<br /> nh©n mµ cßn lµ c¸c nhãm x· héi, c¸c tæ chøc, c¸c thiÕt chÕ, c¸c c«ng ty xÝ nghiÖp vµ c¶<br /> c¸c quèc gia. C¸c mèi quan hÖ gi÷a c¸c actor còng cã thÓ mang nhiÒu néi dung kh¸c<br /> nhau tõ sù t­¬ng trî, trao ®æi th«ng tin cho ®Õn viÖc trao ®æi hµng hãa, trao ®æi c¸c<br /> dÞch vô 2.<br /> Trong bµi viÕt nµy, chóng t«i coi m¹ng l­íi x· héi lµ phøc hîp c¸c mèi quan hÖ<br /> ho¹t ®éng cña c¸c actor (thµnh viªn tham gia) trong céng ®ång do con ng­êi x©y dùng,<br /> duy tr× vµ ph¸t triÓn. M¹ng l­íi x· héi lµ m«i tr­êng, ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c thµnh viªn<br /> tham gia h×nh thµnh, ph¸t triÓn vµ khai th¸c c¸c mèi quan hÖ x· héi trong m¹ng l­íi<br /> mµ hä tham gia ®Ó ®¹t ®­îc thµnh c«ng cho c¸ nh©n vµ céng ®ång.<br /> Theo lý thuyÕt m¹ng l­íi x· héi, doanh nghiÖp FDI cã m¹ng l­íi x· héi cña<br /> m×nh, ®ång thêi ®ã còng lµ mét actor trong mét m¹ng l­íi x· héi kh¸c, vÝ dô nh­<br /> m¹ng l­íi doanh nghiÖp cña ®Þa ph­¬ng hoÆc vïng nhÊt ®Þnh.<br /> Xem xÐt doanh nghiÖp vµ c¸c bé phËn hîp thµnh doanh nghiÖp tõ lý thuyÕt<br /> m¹ng l­íi x· héi chóng ta sö dông ph­¬ng ph¸p ®Æc tr­ng cña nã ®Ó ph©n tÝch vÊn ®Ò.<br /> Theo ®ã, chÝnh c¸c quan hÖ x· héi, quan hÖ gi÷a c¸c actor míi lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh<br /> hµnh vi chø kh«ng ph¶i lµ c¸c ®Æc tr­ng cña c¸c actor; ®ång thêi sù kh¸c biÖt gi÷a c¸c<br /> actor còng kh«ng do c¸c ®Æc tr­ng quyÕt ®Þnh, mµ chÝnh c¸i cÊu tróc cña c¸c quan hÖ<br /> x· héi sÏ quyÕt ®Þnh. Ch¼ng h¹n d­íi gãc nh×n m¹ng l­íi, viÖc tiÕp cËn c¸c nguån lùc<br /> <br /> 1<br /> Lª Ngäc Hïng, Lý thuyÕt vµ ph­¬ng ph¸p tiÕp cËn m¹ng l­íi x· héi vµ tr­êng hîp t×m kiÕm viÖc lµm<br /> cña sinh viªn, T¹p chÝ X· héi häc, sè 2 (82), 2003, tr.67.<br /> 2<br /> Lª Minh TiÕn: Tæng quan ph©n tÝch m¹ng l­íi x· héi trong nghiªn cøu x· héi, T¹p chÝ Khoa häc x·<br /> héi, sè 9 - 2006.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br />  Nguyễn Văn Tuấn 15<br /> <br /> <br /> x· héi cña actor nh­ uy tÝn, t×nh th©n, th«ng tin, quyÒn lùc, vèn x· héi… phô thuéc<br /> chñ yÕu vµo c¸c quan hÖ x· héi chø kh«ng ph¶i lµ c¸c ®Æc tr­ng cña c¸c actor (P.<br /> MercklÐ, 2004, 93). Tãm l¹i, nÕu lèi ph©n tÝch biÕn sè chó träng ®Õn c¸c mèi quan hÖ<br /> gi÷a c¸c ®Æc tr­ng th× lèi ph©n tÝch m¹ng l­íi x· héi l¹i quan t©m chñ yÕu ®Õn c¸c mèi<br /> quan hÖ vµ h×nh thøc cña chóng gi÷a c¸c actor.<br /> Víi mét sè nÐt c¬ b¶n trªn vÒ vèn x· héi vµ m¹ng l­íi x· héi chóng ta cã thÓ vËn<br /> dông ®Ó xem xÐt viÖc thùc hiÖn quyÒn cña ng­êi lao ®éng trong c¸c doanh nghiÖp FDI<br /> c¸c tØnh phÝa Nam. C¸c néi dung ®­îc xem xÐt sÏ lµ: ®Æc ®iÓm vÒ tæ chøc, bé m¸y s¶n<br /> xuÊt, ng­êi lao ®éng; ®Æc ®iÓm vÒ thÓ chÕ, hµnh vi chuÈn mùc t¹i c¸c doanh nghiÖp<br /> FDI, nh÷ng vÊn ®Ò n¶y sinh trong qu¸ tr×nh hîp t¸c/hµnh ®éng chung trong c¸c doanh<br /> nghiÖp FDI vµ vÊn ®Ò thùc hiÖn quyÒn lao ®éng cã liªn quan.<br /> II. VËn dông lý thuyÕt vèn x· héi, m¹ng l­íi x· héi<br /> nghiªn cøu vÊn ®Ò thùc hiÖn quyÒn lao ®éng cña lao ®éng<br /> t¹i c¸c doanh nghiÖp FDI<br /> 2.1. §Æc ®iÓm tæ chøc bé m¸y, ng­êi lao ®éng t¹i c¸c doanh nghiÖp FDI<br /> vµ m¹ng l­íi x· héi cña hä<br /> C¸c doanh nghiÖp FDI lµ doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam.<br /> Tæ chøc bé m¸y cña chóng cã liªn quan ®Õn c«ng ty, H·ng n­íc ngoµi, ®Õn n­íc së t¹i<br /> vµ ®Þa ph­¬ng c«ng ty ho¹t ®éng. Trong néi bé c«ng ty cã bé phËn l·nh ®¹o - Héi ®ång<br /> qu¶n trÞ, Ban gi¸m ®èc c«ng ty, c¸c x­ëng, ph©n x­ëng, tæ ®éi s¶n xuÊt. Ng­êi lao<br /> ®éng trong c¸c doanh nghiÖp ®­îc bè trÝ vµo c¸c bé phËn ®ã. Ng­êi lao ®éng ë ®©y chØ<br /> xÐt ®Õn nh÷ng ng­êi lao ®éng trùc tiÕp t¹i c¸c ph©n xuëng, tæ s¶n xuÊt.<br /> Theo lý thuyÕt vèn x· héi, cô thÓ lµ m¹ng l­íi x· héi, trong doanh nghiÖp FDI<br /> h×nh thµnh c¸c mèi liªn hÖ gi÷a c¸c (actor). C¸c actor nµy gåm ng­êi lao ®éng trùc<br /> tiÕp; ng­êi qu¶n lý; ban l·nh ®¹o vµ c¶ nh÷ng ng­êi l·nh ®¹o ë c¸c H·ng, c«ng ty mÑ<br /> vµ c¸c mèi liªn kÕt gi÷a c¸c actor víi nhau. Mèi liªn kÕt gi÷a c¸c actor ®­îc hiÓu lµ c¸c<br /> mèi liªn kÕt gi÷a nh÷ng ng­êi trùc tiÕp lµm viÖc trong c«ng ty, gi÷a nh÷ng ng­êi qu¶n<br /> lý, l·nh ®¹o víi nhau vµ cã c¶ mèi liªn kÕt cña tõng c¸ nh©n víi c¸c bé phËn ®ã vµ<br /> ng­îc l¹i. Nh­ vËy tõ phÝa ng­êi lao ®éng, c¸c mèi quan hÖ mµ hä cã gåm, c¸c quan hÖ<br /> gi÷a hä víi nhau, c¸c quan hÖ cña hä víi bé phËn qu¶n lý; víi bé phËn l·nh ®¹o t¹i<br /> c«ng ty vµ c¶ mèi quan hÖ cña hä víi c«ng ty mÑ. Theo lý thuyÕt, nÕu doanh nghiÖp<br /> nhá hoÆc rÊt nhá, c¸c mèi quan hÖ ®ã chØ nh­ nh÷ng mèi quan hÖ gi÷a c¸c c¸ nh©n<br /> ng­êi tham gia víi nhau. NÕu doanh nghiÖp lín, c¸c mèi quan hÖ ®ã phøc t¹p h¬n.<br /> Ngoµi quan hÖ gi÷a hä víi nhau, actor lµ ng­êi lao ®éng cßn cã c¸c quan hÖ víi bé<br /> phËn lµ c¸c actor kh¸c lµ nh÷ng ng­êi qu¶n lý vµ l·nh ®¹o nhiÒu cÊp trong c«ng ty. V×<br /> vËy rÊt nhiÒu mèi quan hÖ mµ ng­êi lao ®éng ph¶i thiÕt lËp vµ ph¶i cã trong ho¹t<br /> ®éng cña m×nh. Nãi c¸ch kh¸c hä ph¶i tham gia vµo m¹ng l­íi nh­ vËy.<br /> §èi víi ng­êi lao ®éng, trong viÖc thiÕt lËp m¹ng l­íi míi cña m×nh, hä bÞ chi<br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br /> 16 Triển vọng của cách tiếp cận vốn xã hội…..<br /> <br /> <br /> <br /> phèi bëi 2 kiÓu kÕt nèi. KiÓu quan hÖ gia ®×nh, nhãm b¹n hay gÇn gòi/®ång h­¬ng lµ<br /> nh÷ng quan hÖ g¾n kÕt (bonding). Do ®Æc ®iÓm ®Þa bµn lµm viÖc hiÖn t¹i, nh÷ng mèi<br /> quan hÖ nµy còng kh«ng cßn søc m¹nh bÒn chÆt nh­ tr­íc khi lµm viÖc t¹i c«ng ty.<br /> Ng­îc l¹i, nh÷ng mèi quan hÖ v­¬n ra - quan hÖ yÕu, thiÕt lËp quan hÖ theo c«ng viÖc,<br /> theo c¬ cÊu tæ chøc, hä còng kh«ng cã ®iÒu kiÖn ®Ó thiÕt lËp vµ sö dông nã cho sù<br /> thµnh c«ng trong cuéc sèng lao ®éng t¹i c«ng ty. Bëi lÏ do ®iÒu kiÖn lµm viÖc, sinh ho¹t<br /> t¹i c¸c khu c«ng nghiÖp FDI nªn c¸c nguån th«ng tin h¹n hÑp, c¸c mèi quan hÖ míi<br /> ph¸t triÓn chËm vµ Ýt cã c¬ héi vµ v× thêi gian giao tiÕp, truy cËp th«ng tin, thÞ tr­êng<br /> vµ ®iÒu kiÖn kÕt cÊu h¹ tÇng n¬i hä lµm viÖc kh«ng cho phÐp. Víi m«i tr­êng nh­ vËy,<br /> ng­êi lao ®éng gÇn nh­ chØ cã c¸c mèi quan hÖ víi nhau mµ rÊt Ýt cã quan hÖ víi c¸c<br /> bé phËn qu¶n lý, l·nh ®¹o, ®Æc biÖt lµ c¸c mèi quan hÖ víi c¸c c«ng ty mÑ.<br /> <br /> "N­íc xa kh«ng cøu ®­îc löa gÇn"<br /> <br /> Cã mét thùc tÕ lµ hiÖn nay, nhiÒu doanh nghiÖp FDI t¹i ViÖt Nam chØ lµ “c«ng ty con”<br /> cña “c«ng ty mÑ” ë n­íc ngoµi. V× vËy, mäi chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch ®Òu do “c«ng ty mÑ” quyÕt<br /> ®Þnh chø ng­êi qu¶n lý, ®iÒu hµnh Doanh nghiÖp kh«ng cã thùc quyÒn. §iÒu nµy lµm cho c¸c<br /> vô tranh chÊp kÐo dµi, thËm chÝ bÕ t¾c. Trong vô ngõng viÖc cña h¬n 2.000 CN C«ng ty TNHH<br /> Sambu Vina (100% vèn Hµn Quèc; huyÖn Hãc M«n - TP.HCM) ngµy 21 - 6, chØ sau khi xin ý kiÕn<br /> chØ ®¹o tõ "c«ng ty mÑ" ë Hµn Quèc, ban l·nh ®¹o c«ng ty míi ®ång ý n©ng 15% tiÒn l­¬ng<br /> cho c«ng nh©n.<br /> <br /> Hay nh­ tr­íc ®ã, cuèi th¸ng 4 - 2008, khi x¶y ra vô ngõng viÖc cña CN, theo h­íng dÉn<br /> cña c¸c c¬ quan chøc n¨ng TP, C«ng ty TNHH Mido (100% vèn Hµn Quèc, Hãc M«n) ®· gi¶i<br /> quyÕt mét sè kiÕn nghÞ cña CN. Riªng tiÒn l­¬ng 2 ngµy ngõng viÖc, c«ng ty kh«ng gi¶i quyÕt<br /> mµ... chê xin ý kiÕn cña Tæng Gi¸m ®èc ë Hµn Quèc.<br /> <br /> §Æc biÖt, trong vô tranh chÊp kÐo dµi h¬n nöa th¸ng t¹i C«ng ty Huª Phong (quËn Gß<br /> VÊp - TPHCM) míi ®©y, l·nh ®¹o Së L§-TB-XH TPHCM ®· b¸o c¸o víi UBND thµnh phè: Ng­êi<br /> ®¹i diÖn cña doanh nghiÖp ®Ó mÆc ®×nh c«ng x¶y ra ®Ó ®¸nh tiÕng víi bªn n­íc ngoµi, võa<br /> buéc c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc ph¶i gi¶i quyÕt.<br /> <br /> §· tõng l©m vµo t×nh thÕ “n­íc xa kh«ng cøu ®­îc löa gÇn”, míi ®©y, mét Doanh<br /> nghiÖp t¹i KCX Linh Trung - TPHCM khi biÕt c«ng nh©n rôc rÞch chuÈn bÞ ngõng viÖc, ®· b¸o<br /> c¸o ngay víi “c«ng ty mÑ”. LËp tøc, “c«ng ty mÑ” ®ång ý t¨ng l­¬ng cho c«ng nh©n. Nhê vËy<br /> ®· ng¨n chÆn ®­îc mét cuéc ngõng viÖc ®­îc b¸o tr­íc.<br /> <br /> Khi m¹ng l­íi th«ng tin kh«ng tèt, c¸c bé phËn qu¶n lý, l·nh ®¹o, nhÊt lµ c«ng<br /> ty mÑ cµng thiÕu th«ng tin vÒ c¸c actor trong ®ã cã ng­êi lao ®éng. Hä kh«ng thÓ cã<br /> nh÷ng ®iÒu chØnh hoÆc ph¶n øng kÞp thêi khi nh÷ng lîi Ých hîp t¸c cña ng­êi lao ®éng<br /> t¹i c¸c c«ng ty con bÞ vi ph¹m. Nh­ vËy, vèn x· héi m¹ng l­íi cña ng­êi lao ®éng t¹i<br /> c¸c doanh nghiÖp FDI trong ë c¶ 3 chøc n¨ng cè kÕt, v­¬n ra ngoµi vµ kÕt nèi viÖc cè<br /> kÕt vµ v­¬n ra ®ã ®Òu yÕu. KÕt qu¶ lµ, khi cã nh÷ng biÕn ®éng, thay ®æi ®èi víi hä, tõ<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br />  Nguyễn Văn Tuấn 17<br /> <br /> <br /> nh÷ng thay ®æi tõ bªn ngoµi nh­ gi¸ c¶ thÞ tr­êng t¨ng, ®iÒu kiÖn lµm viÖc thay ®æi<br /> ®Õn môc tiªu hîp t¸c trong c«ng ty - vµo c«ng ty lµm viÖc ®Ó ®¹t ®­îc môc tiªu thu<br /> nhËp ch¼ng h¹n, kh¶ n¨ng thÝch øng cña hä thÊp. Nh÷ng hµnh vi tiªu cùc, - hµnh vi<br /> kh«ng theo chuÈn mùc ®· ®­îc thÓ chÕ ho¸ vµ buéc mäi ng­êi ph¶i tu©n theo, nh­<br /> kh«ng hîp t¸c víi c¸c bé phËn kh¸c trong tæ chøc lµ bé phËn qu¶n lý, bé phËn l·nh<br /> ®¹o rÊt dÔ x¶y ra. XÐt tõ phÝa ng­êi lao ®éng, môc tiªu hîp t¸c trong c«ng ty cã nguy<br /> c¬ bÞ ph¸ vì.<br /> <br /> <br /> Bá quªn tho¶ ­íc tËp thÓ<br /> <br /> Theo quy ®Þnh, sau 3 n¨m, doanh nghiÖp ph¶i t¨ng l­¬ng cho ng­êi lao ®éng, tuy nhiªn<br /> theo kÕt qu¶ ®iÒu tra 3 n¨m qua th× trªn 20% sè lao ®éng kh«ng ®­îc doanh nghiÖp t¨ng l­¬ng<br /> hoÆc møc t¨ng mçi lÇn rÊt thÊp, nhÊt lµ nh÷ng doanh nghiÖp tr¶ l­¬ng theo h×nh thøc kho¸n<br /> s¶n phÈm.<br /> <br /> Bªn c¹nh ®ã, vi ph¹m h×nh thøc hîp ®ång lao ®éng còng lµ t×nh tr¹ng kh¸ phæ biÕn trong<br /> c¸c doanh nghiÖp FDI. 3,2% sè lao ®éng lµm viÖc tõ 11 - 15 n¨m vÉn chØ ®­îc ký hîp ®ång miÖng,<br /> 1,6% ký hîp ®ång lao ®éng thêi h¹n d­íi 1 n¨m. Nh÷ng lao ®éng lµm viÖc t¹i doanh nghiÖptõ 6 -<br /> 10 n¨m chØ cã 71,5% ®­îc ký hîp ®ång lao ®éng kh«ng x¸c ®Þnh thêi h¹n. TØ lÖ nµy thÊp h¬n<br /> nhiÒu ë nh÷ng lao ®éng lµm viÖc trong doanh nghiÖptõ 1 - 3 n¨m.<br /> <br /> Qua nh÷ng kh¶o s¸t trªn, cã thÓ thÊy, mèi quan hÖ gi÷a ng­êi lao ®éng vµ ng­êi sö<br /> dông lao ®éng trong c¸c doanh nghiÖp FDI ch­a thùc sù hµi hßa vÒ quyÒn lÉn lîi Ých 3.<br /> <br /> <br /> <br /> Tõ ph­¬ng diÖn kinh tÕ häc ®Ó xem xÐt hµnh vi hîp t¸c cña ng­êi lao ®éng,<br /> ng­êi ta ®· chØ ra cã mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ vµ lîi Ých cña sù hîp t¸c. Trong hîp t¸c<br /> gi÷a c¸c thµnh viªn lµ ng­êi lao ®éng vµ c«ng ty c¶ hai ®Òu tÝnh to¸n tíi lîi Ých cña sù<br /> hîp t¸c vµ chi phÝ bá ra. VÒ lý thuyÕt, chi phÝ bá ra ®Ó tham gia hîp t¸c cµng thÊp th×<br /> ®éng c¬ vµ sù quyÕt t©m hîp t¸c còng thÊp. Chi phÝ nµy ®­îc gäi lµ chi phÝ ban ®Çu.<br /> Cã nh÷ng tæ chøc chØ dùa vµo sù tin cËy lÉn nhau ®Ó b¾t ®Çu sù hîp t¸c. C¸c doanh<br /> nghiÖp FDI còng nh­ vËy. Hîp t¸c ban ®Çu cña c«ng nh©n víi c¸c bé phËn kh¸c trong<br /> doanh nghiÖp dùa vµo sù cam kÕt, høa hÑn ban ®Çu vÒ viÖc lµm, thu nhËp; cßn doanh<br /> nghiÖp tin t­ëng vµo mét sè yÕu tè mang tÝnh ®Æc tr­ng c¸ nh©n nhÊt ®Þnh cña ng­êi<br /> lao ®éng ®Ó hîp t¸c lµm viÖc. Sau mét thêi gian nhÊt ®Þnh, nÕu kh«ng cã sù bæ sung<br /> chi phÝ thªm cho sù sù tin cËy ®ã, sù hîp t¸c khã cã c¬ héi bÒn v÷ng. §Ó duy tr× sù hîp<br /> t¸c ng­êi ta cßn tÝnh ®Õn c¸c chi phÝ bæ sung. C¸c chi phÝ nµy liªn quan ®Õn thay ®æi,<br /> ®Õn c¶i thiÖn tiÖn nghi cña cuéc sèng. Cuéc sèng cµng tiÖn nghi, chi phÝ cña c¸ nh©n<br /> ®Ó tham gia hîp t¸c cµng cao. HiÖn nay, do sù ph¸t triÓn chung vµ do sù héi nhËp cña<br /> kinh tÕ thÕ giíi, nh÷ng chi phÝ bæ sung nµy kh«ng ngõng thay ®æi, thËm chÝ cã thêi<br /> <br /> 3<br /> Dòng HiÕu, VietNam econome, 20/9/2007.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br /> 18 Triển vọng của cách tiếp cận vốn xã hội…..<br /> <br /> <br /> <br /> ®iÓm rÊt cao vµ chóng ®Òu cã ¶nh h­ëng tíi hµnh ®éng hîp t¸c cña c¸c c¸ nh©n tham<br /> gia trong c«ng ty. B¶n th©n ng­êi lao ®éng còng ®ang bÞ søc Ðp cña chi phÝ ¨n ë, ®i l¹i,<br /> häc tËp kÓ c¶ gi¶i trÝ, nghØ ng¬i. §ã lµ nh÷ng chi phÝ bæ sung. Nh÷ng chi phÝ nµy t¨ng<br /> lªn trong khi ®ã hîp t¸c lµm viÖc kh«ng tho¶ m·n ®­îc môc tiªu cuéc sèng cña nh÷ng<br /> ng­êi tham gia sÏ dÉn ®Õn sù bÊt hîp t¸c. V× thÕ lîi Ých trong qu¸ tr×nh hîp t¸c kh«ng<br /> t¨ng lªn t­¬ng øng còng g©y ra nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc trong qu¸ tr×nh hîp t¸c.<br /> 2.2. §Æc ®iÓm thÓ chÕ vµ hµnh ®éng chuÈn mùc t¹i c¸c c«ng ty FDI<br /> XÐt trªn gãc ®é mét tæ chøc s¶n xuÊt lµ c¸c c«ng ty, gi÷a ng­êi lao ®éng vµ c«ng<br /> ty cã nh÷ng mèi quan hÖ nhÊt ®Þnh, nh÷ng mèi quan hÖ nµy ®­îc thÓ thøc ho¸, rµng<br /> buéc nhau b»ng c¸c thÓ chÕ. C¸c thÓ chÕ ë ®©y gåm c¸c ®iÒu LuËt, th«ng t­, qui ®Þnh<br /> vµ c¸c tho¶ ­íc hay tho¶ thuËn gi÷a ng­êi lao ®éng vµ ng­êi sö dông lao ®éng. C¸c<br /> ®iÒu LuËt vµ tho¶ ­íc ®­îc ¸p dông trong c«ng ty FDI t¹i ViÖt Nam chÞu ¶nh h­ëng<br /> cña LuËt, th«ng t­ cÊp Trung ­¬ng, Nhµ n­íc qui ®Þnh; cã thÓ chÕ do c¸c tæ chøc cÊp<br /> trªn cña C«ng ty qui ®Þnh, nh­ tõ c¸c C«ng ty mÑ; cã thÓ chÕ mang tÝnh ®Þa ph­¬ng, cã<br /> tho¶ ­íc do C«ng ty tho¶ thuËn víi ng­êi lao ®éng. V× vËy viÖc thùc hiÖn quyÒn cña<br /> ng­êi lao ®éng trong c¸c doanh nghiÖp FDI t¹i ViÖt Nam hiÖn nay cã liªn quan ®Õn<br /> thùc hiÖn c¸c thÓ chÕ víi rÊt nhiÒu chñ thÓ ®iÒu chØnh. VÒ lý thuyÕt, nh÷ng thñ tôc,<br /> thÓ chÕ cã vai trß lµm t¨ng c­êng sù liªn kÕt hîp t¸c gi÷a c¸c bé phËn/actor trong c«ng<br /> ty b»ng viÖc ®­a ra ®­îc c¸c hµnh ®éng chuÈn mùc. Trong néi dung thÓ chÕ nµy, ngoµi<br /> vÊn ®Ò thiÕt lËp thÓ chÕ, c¸c hµnh ®éng chuÈn mùc cßn cã néi dung tu©n thñ/chÊp<br /> hµnh. BiÓu hiÖn cña tu©n thñ chÊp hµnh lµ khuyÕn khÝch, khen th­ëng c¸c hµnh ®éng<br /> chuÈn mùc vµ ph¹t nh÷ng hµnh ®éng kh«ng chuÈn mùc. ViÖc chÊp hµnh theo nghÜa<br /> trªn lµm t¨ng søc m¹nh cña thÓ chÕ vµ t¨ng hiÖu qu¶ cña c¸c hµnh ®éng tiªu chuÈn.<br /> V× thÕ t¹i c¸c c«ng ty FDI ph¶i kÕt hîp c¸c thÓ chÕ mét c¸ch ®ång bé vµ duy tr× nghiªm<br /> tóc nh÷ng yªu cÇu lý thuyÕt trªn. Trong tr­êng hîp nµo ®ã, nh­ thÓ chÕ ch­a ®Çy ®ñ,<br /> thiÕu ®ång bé, kh«ng chÝnh thøc ho¸ nã thµnh nh÷ng hµnh ®éng chuÈn, b¾t buéc ph¶i<br /> tu©n theo - ®èi víi tÊt c¶ c¸c bé phËn trong m¹ng l­íi - ng­êi lao ®éng, bé phËn qu¶n<br /> lý, l·nh ®¹o thi khã cã sù hîp t¸c bÒn v÷ng ®Ó ®¹t ®­îc lîi Ých cao ®èi víi tÊt c¶ c¸c bé<br /> phËn.<br /> 2.3. Sù hîp t¸c trong c¸c c«ng ty FDI<br /> XÐt vÒ mÆt ho¹t ®éng kinh tÕ, ho¹t ®éng cña c¸c c«ng ty FDI lµ ho¹t ®éng hîp t¸c ®Ó<br /> ®¹t thµnh c«ng. Nh÷ng ngµy ®Çu ho¹t ®éng ë hÇu hÕt c¸c c«ng ty ®Òu ®¹t ®­îc sù hîp t¸c<br /> tèt. C¶ c«ng ty, ng­êi lao ®éng c¸c bé phËn trung gian vµ c«ng ty mÑ còng nh­ ®Þa ph­¬ng<br /> hay quèc gia tiÕp nhËn c¸c c«ng ty ®Òu thu ®­îc lîi Ých t­¬ng xøng víi nh÷ng chi phÝ ®·<br /> ®Çu t­. §Õn mét thêi ®iÓm nµo ®ã sù hîp t¸c kh«ng thuËn lîi, kh«ng ®­îc nh­ lóc ban<br /> ®Çu, ng­êi ta gäi lµ diÔn ra sù c¨ng th¼ng c«ng d©n (Putnam, 1993).<br /> HiÖn nay, vèn x· héi ®· tõng ®­îc bµn ®Õn ®Ó tranh luËn vÒ vÊn ®Ò c¨ng th¼ng<br /> trong thùc tÕ hîp t¸c. Vèn x· héi lµm cho c¸c c«ng viÖc tËp thÓ tiÕn hµnh thuËn lîi, bëi<br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br />  Nguyễn Văn Tuấn 19<br /> <br /> <br /> v× nã lµm gi¶m khã kh¨n vµ t¨ng c­êng sù tin cËy lÉn nhau trong mèi quan hÖ gi÷a c¸c<br /> c¸ nh©n. Sù thu hót c«ng d©n lµm t¨ng vèn x· héi v× nã n©ng cao sè l­îng liªn kÕt c¸<br /> nh©n, t¨ng thªm th«ng tin c¨n cø vµo møc ®é tin cËy lÉn nhau. V× vËy mçi c¸ nh©n ®Òu<br /> quan träng vµ v× vËy sù hîp lùc, tin cËy t¨ng lªn theo møc ®é cña uy tÝn, tin cËy<br /> (Putnam, 1993). §ång thêi m¹ng l­íi tr¸ch nhiÖm c«ng d©n cung cÊp sø mÖnh c«ng d©n<br /> cña mçi ng­êi, yªu cÇu liªn hÖ nh­ viÖc liªn hÖ, khai th¸c th«ng tin vµ tiÕng t¨m /¶nh<br /> h­ëng tèt xÊu vµ chóng lµ nh÷ng gi¸ trÞ næi bËt trong mäi ng­êi. C¸c gi¸ trÞ ®ã cÇn ®­îc<br /> gi÷ g×n nÕu c¸ nh©n cßn trong khu«n khæ cña c¸c mèi quan hÖ céng ®ång. Sù c¨ng<br /> th¼ng/ sù g¾ng søc mang tÝnh c«ng d©n ®ã n¶y sinh lµm gi¶m c¬ héi v× khi ®ã nh÷ng sù<br /> tÝch cùc ho¸/khuyÕn khÝch c¸ nh©n diÔn ra trong bèi c¶nh c¸c mèi liªn hÖ c¸ nh©n vµ<br /> m¹ng l­íi x· héi trong t×nh tr¹ng cã thÓ/buéc ph¶i ®­îc tho¶ thuËn mang tÝnh Ðp<br /> buéc/tu©n thñ. §iÒu ®ã x¶y ra v× cã lo ng¹i r»ng, ®ang cã nh÷ng sù l«i kÐo ngÇm nh»m<br /> ph¸ vì c¸c tho¶ thuËn c¸ nh©n vµ tho¶ thuËn chung ®· ®­îc cam kÕt. Lóc nµy cÇn sö<br /> dông tíi tr¸ch nhiÖm céng ®ång, thùc chÊt lµ ng¨n chÆn vµ lµm cho mäi ng­êi kh«ng cßn<br /> c¬ héi tõ bá c«ng ty, ®×nh c«ng vµ lîi dông sù tin cËy ®Ó xói giôc, l«i kÐo sÏ thùc hiÖn c¸c<br /> viÖc tiªu cùc ®ã cña c¸c bé phËn. Mèi quan hÖ nh©n qu¶ gi÷a vèn x· héi vµ khuynh h­íng<br /> c¸ nh©n trong sù hîp t¸c ®· ®­îc chøng minh b»ng rÊt nhiÒu b»ng chøng kinh nghiÖm<br /> cña Putnam, 1996; Narayan & Pritchett, 1997; Molina, 1998.<br /> <br /> Theo «ng Hoµng V¨n Dòng - Phã Chñ tÞch th­êng trùc VCCI, c¶ n­íc cã h¬n 7.000<br /> Doanh nghiÖp FDI ho¹t ®éng, víi tæng sè vèn kho¶ng 70 tû USD, sö dông kho¶ng 1 triÖu lao<br /> ®éng. B×nh qu©n h»ng n¨m, Doanh nghiÖp FDI chiÕm 37% gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp vµ<br /> chiÕm 56% kim ng¹ch XK vµ ®ãng gãp 15,5% GDP. Tuy nhiªn, víi t×nh h×nh ®×nh c«ng phæ biÕn<br /> nh­ hiÖn nay, kh«ng cßn con ®­êng nµo kh¸c ph¶i t×m ®­îc tiÕng nãi chung ®Ó t¹o sù hµi hßa<br /> trong quan hÖ lao ®éng. C¸c bªn quan hÖ lao ®éng t¹i n¬i lµm viÖc cÇn hîp t¸c chÆt chÏ víi<br /> nhau, th­êng xuyªn ®èi tho¹i víi nhau d­íi nhiÒu h×nh thøc, khi cã vÊn ®Ò ph¸t sinh, c¸c bªn<br /> cÇn chñ ®éng tæ chøc gÆp gì, ®èi tho¹i, th­¬ng l­îng ®Ó gi¶i quyÕt ngay c¸c vÊn ®Ò bÊt<br /> ®ång. §Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy, cÇn t×m hiÓu râ nguyªn nh©n ®×nh c«ng, chø kh«ng thÓ chØ ®Ó<br /> ý tíi tr×nh tù thñ tôc ®×nh c«ng nh­ thêi gian qua. HiÖn nay tû lÖ c¸c Doanh nghiÖp FDI vµ liªn<br /> doanh cã tæ chøc c«ng ®oµn ®¹i diÖn cho c«ng nh©n chØ chiÕm 3%. 4.<br /> <br /> V× vËy khi mµ vèn x· héi cña c¸ nh©n ®­îc x¸c ®Þnh vµ ®­îc ®o trong thuËt ng÷<br /> më réng x· héi/hoµ nhËp x· héi hoÆc chia sÎ chung c¸c gi¸ trÞ x· héi, nh­ lµ “tham gia<br /> trong céng ®ång ®Þa ph­¬ng, ®i tiªn phong trong hoµn c¶nh x· héi, tin cËy vµ b¶o vÖ,<br /> liªn kÕt xãm giÒng/xung quanh, liªn kÕt víi gia ®×nh vµ b¹n bÌ, khoan dung víi sù<br /> kh¸c biÖt, gi¸ trÞ trong cuéc sèng vµ c«ng viÖc” (Onyx &Bullen trÝch trong Woolcock<br /> &Narayan 2000, p.241), nã sÏ cã hiÖu lùc trong viÖc ph©n tÝch hµnh ®éng tËp thÓ t¹i<br /> c¸c c«ng ty. §­îc coi lµ trung t©m cña sù ph©n ®Þnh râ rµng c¸c mèi liªn hÖ c¸ nh©n<br /> cÇn bæ sung c¸c hiÖn t­îng kinh tÕ hiÖn ®¹i nh­ kinh doanh/chøng kho¸n, sù khai<br /> <br /> 4<br /> Quèc Anh: Doanh nghiÖp cÇn ®iÓm tùa ph¸p lý, website Chungkhoan, Thø ba, 12/12/2006.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br /> 20 Triển vọng của cách tiếp cận vốn xã hội…..<br /> <br /> <br /> <br /> th¸c th«ng tin (Burt, 1997). Nh­ng cã mét khã kh¨n lµ, sù t¨ng lªn vÒ l­îng cña c¸c<br /> mèi quan hÖ nh­ thÕ nµo trong c¸c mèi quan hÖ ®Ó nã cã thÓ tù gi¶i quyÕt ®­îc vÊn ®Ò<br /> hîp t¸c trong ®iÒu kiÖn tÝnh c¶n trë h¬n lµ gióp cho t¨ng c­êng sè ng­êi tÝch cùc tham<br /> gia vµo ho¹t ®éng cña tæ chøc.<br /> 2.4. Sù hîp t¸c vµ thÓ chÕ trong c«ng ty<br /> Nh­ vËy c¸c mèi liªn hÖ x· héi chØ lµ mét khÝa c¹nh ®Ó xem xÐt sù hîp t¸c bªn<br /> trong c«ng ty. V× thÕ cÇn xem xÐt tíi mèi liªn kÕt bªn trong réng h¬n. §ã lµ sù khÝch lÖ<br /> cña thÓ chÕ vµ tÝch luü nh÷ng kinh nghiÖm hîp t¸c tr­íc ®©y. Bëi v×, thÓ chÕ ®­îc ban<br /> hµnh mang tÝnh côc bé nh­ng rÊt tËp trung, tíi mét thêi ®iÓm nµo ®ã nã cã xu h­íng<br /> chèng l¹i sù kh¬i dËy hµnh ®éng hîp t¸c. H¬n n÷a sù ¶nh h­ëng nh÷ng nÐt truyÒn<br /> thèng cña hîp t¸c trong kinh tÕ cÇn ph¶i ®ãng vai trß vËt tin cËy trong xu h­íng hîp<br /> t¸c hiÖn nay.<br /> TiÕp cËn nµy ®­îc thùc hiÖn bëi nh÷ng nghiªn cøu thùc nghiÖm. Kenwoththy<br /> (1997 &1995) cho biÕt, sù tin cËy rÊt cã lîi, nh­ng nã kh«ng lµ ®iÒu kiÖn cèt yÕu cho sù<br /> b¾t ®Çu hµnh vi hîp t¸c vµ sù b¾t ®Çu hµnh vi hîp t¸c ®­îc thay thÕ b»ng sù khuyÕn<br /> khÝch/t¨ng c­êng c¸c thÓ chÕ.<br /> Vèn x· héi vµ sù c¨ng th¼ng trong c¸c cÊu tróc liªn kÕt cã thÓ do sù thiÕu hôt lín<br /> c¸c hµnh ®éng khuyÕn khÝch h×nh thµnh c¸c ho¹t ®éng hîp t¸c trùc tiÕp trong kinh tÕ.<br /> Trong bèi c¶nh nh­ vËy, vèn x· héi cÇn ®­îc xem xÐt nh­ nh÷ng nguån lùc cña c¸<br /> nh©n cã kh¶ n¨ng b¶o vÖ lîi Ých bëi c¸c thµnh viªn trong m¹ng l­íi x· héi hoÆc bëi cÊu<br /> tróc x· héi kh¸c (Portes, 1998). §ã kh«ng cã nghÜa lµ më réng vÒ sè l­îng cña c¸c mèi<br /> liªn hÖ mµ lµ cÇn h×nh thµnh c¸c mèi liªn hÖ s©u h¬n, chÊt l­îng h¬n cña c¸c liªn kÕt<br /> x· héi gi÷a c¸c c¸ nh©n. C¸c liªn kÕt nµy lµ nh÷ng nguån kh¸c nhau cho sù s¸ng t¹o<br /> míi vµ ph¸t triÓn c«ng ty. Mét c¸ch chung h¬n c¸c liªn kÕt nµy thiÕt lËp c¸c ®Çu vµo<br /> th«ng tin quan träng cho tiÕp cËn kinh tÕ vµ truy cËp thÞ tr­êng. §ång thêi chóng<br /> h×nh thµnh c¸c rµng buéc lÉn nhau vÒ hµnh vi, nghÜa vô vµ c¸c hµnh ®éng tiªu<br /> chuÈn/chuÈn mùc.<br /> Theo logic nghiªn cøu ®ã, vèn x· héi lµ tµi s¶n c¸ nh©n, cã ®­îc dùa trªn c¸c mèi<br /> quan hÖ gi÷a nh÷ng ng­êi tham gia hoÆc gi÷a c¸c thµnh viªn tham gia lµ c¸ nh©n vµ<br /> nhãm (Portes, 1998, tr.18). NÕu nã lµ nguån lùc c¸ nh©n, tÇm quan träng cña nã cã thÓ<br /> t¨ng lªn cao h¬n so víi tÇm quan träng cña c«ng ty vµ c«ng ty ®­îc x¸c ®Þnh ngang<br /> b»ng c¸ nh©n.<br /> C¸c h×nh thøc bÊt hîp t¸c ë mét møc nhÊt ®Þnh ®Òu cã thÓ lý gi¶i tõ lý thuyÕt vÒ<br /> vèn x· héi, m¹ng l­íi x· héi trªn c¶ gãc ®é x· héi häc vµ kinh tÕ häc.<br /> Tõ gãc ®é x· héi häc, ®ã lµ c¸c m¹ng l­íi láng lÎo cña ng­êi lao ®éng trong c¸c<br /> doanh nghiÖp víi c¸c bé phËn kh¸c; ®ã lµ, cßn cã nhiÒu ho¹t ®éng ch­a ®Þnh h×nh<br /> thµnh nh÷ng hµnh ®éng tiªu chuÈn ®­îc thÓ chÕ ho¸ buéc mäi thµnh viªn ph¶i tham<br /> gia, nh­ thiÕt lËp quan hÖ gi÷a c«ng nh©n víi c¸c bé phËn ®¹i diÖn (c«ng ®oµn); ch­a<br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br />  Nguyễn Văn Tuấn 21<br /> <br /> <br /> cã c¬ chÕ kÕt nèi hoÆc khai th¸c th«ng tin h×nh thµnh m¹ng l­íi gi÷a ng­êi lao ®éng<br /> víi l·nh ®¹o c¸c c«ng ty mÑ; ®Æc biÖt lµ c¸c tho¶ ­íc lao ®éng ®­îc thÓ chÕ vµ chÝnh<br /> thøc ho¸, buéc tÊt c¶ c¸c bé phËn ph¶i tu©n theo.<br /> Tõ gãc ®é kinh tÕ, ®èi chiÕu chi phÝ vµ lîi Ých khi tham gia lao ®éng trong c¸c<br /> doanh nghiÖp FDI lóc ®Çu thuËn lîi, nh­ng sau ®ã do cã sù thay ®æi tõ m«i tr­êng, c¸c<br /> chi phÝ bæ sung ®Òu ¶nh h­ëng tíi lîi Ých cña ng­êi lao ®éng vµ cña c«ng ty. ViÖc ®iÒu<br /> hoµ lîi Ých trong bèi c¶nh nh÷ng c¬ së ban ®Çu cña sù hîp t¸c lµ sù tin cËy, tiÕng t¨m<br /> cña c«ng ty còng thay ®æi theo thêi gian. C¸c chñ thÓ liªn quan trong c«ng ty kh«ng<br /> kÞp thêi ®iÒu chØnh môc tiªu cña hîp t¸c do ®ã g©y ra nh÷ng hµnh ®éng bÊt hîp t¸c<br /> nh­ ®· nªu.<br /> Nghiªn cøu vÒ thùc hiÖn chÝnh s¸ch cho ng­êi lao ®éng trong c¸c doanh nghiÖp<br /> FDI, cïng víi nh÷ng tiÕp cËn kh¸c, kh«ng thÓ thiÕu c¸ch tiÕp cËn vÒ m¹ng l­íi x· héi<br /> vµ vèn x· héi. H¬n n÷a cÇn cã nh÷ng nghiªn cøu chuyªn h¬n tõ c¸ch tiÕp cËn nµy, nh­<br /> nh÷ng m¹ng l­íi liªn kÕt x· héi cÇn cã cña c¸c actor (ng­êi lao ®éng, ng­êi qu¶n lý,<br /> l·nh ®¹o, c¸c tæ chøc kh¸c) trong doanh nghiÖp FDI; c¸c hµnh ®éng tiªu chuÈn cña c¸c<br /> actor; ®o l­êng vèn x· héi cña c¸c doanh nghiÖp FDI ®Ó cã c¬ së ®Þnh h­íng ph¸t triÓn<br /> chóng tèt h¬n./.<br /> <br /> <br /> Tµi liÖu tham kh¶o<br /> <br /> 1. Burt, R. S. (1997), “The Contingent Value of Social Capital”, in Administrative<br /> ScienceQuarterly, vol. 42, n. 2.<br /> 2. Kenworthy, L. (1997), “Civic Engagemnt, Social Capital, and Economic<br /> Cooperation”, in American Behavioral Scientist, vol. 40, n. 5.<br /> 3. Portes, A. (1998) “Social Capital: Its Origins and Applications in Modern Sociology”,<br /> in Annual Review of Sociology, vol. 22.<br /> 4. Putnam, R. D., (1993a), “The Prosperous Community. Social Capital and Public<br /> Life”, in American Prospect, vol. 13, pp.35-42.<br /> 5. Woolcock, M., and D. Narayan (2000), “Social Capital: Implications for<br /> Development Theory, Research and Policy”, in World Bank Research Observer, vol.<br /> 15, n.2 august.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br />