tư tưởng đạo gia

TƯ TƯỞNG ĐẠO GIA<br /> <br /> 1<br /> <br /> TƯ TƯỞNG ĐẠO GIA<br /> <br /> 2<br /> <br /> Tranh bìa:<br /> Lão Tử kỵ ngưu 老子騎牛(Lão Tử cưỡi trâu) tranh của Triều Vô Cữu 晁無咎 (1053-1110) đời Bắc Tống.<br /> <br /> Trình bày bìa sách: Lê Anh Huy<br /> Book cover designed by Lê Anh Huy<br /> <br /> TƯ TƯỞNG ĐẠO GIA<br /> <br /> 3<br /> <br /> Mục lục<br /> <br /> 4<br /> <br /> TƯ TƯỞNG ĐẠO GIA<br /> <br /> TRIẾT LÝ<br /> <br /> Lời nói đầu ................................................................... 5<br /> <br /> 17- Biện chứng - thắng bại ...................................... 238<br /> <br /> TỰ NHIÊN<br /> <br /> 18- Chung thủy - hữu vô .......................................... 255<br /> <br /> 1- Vũ trụ - thiên địa ...................................................... 7<br /> <br /> 19- Kiên bạch - đồng dị ............................................ 263<br /> <br /> 2- Tồn tại - quy luật .................................................... 22<br /> <br /> Sách tham khảo chính ............................................. 268<br /> <br /> 3- Nhân vật - thần tiên ............................................... 35<br /> LẬP THÂN<br /> 4- Tuân Đạo - quý Đức .............................................. 51<br /> 5- Dưỡng sinh - tị hại ................................................. 64<br /> 6- Tri mệnh - thủ nhất ................................................ 88<br /> 7- Hư tĩnh - cầu chân ............................................... 105<br /> TU DƯỠNG<br /> 8- Tu luyện - dưỡng thân ......................................... 116<br /> 9- Tu kỷ - đãi nhân ................................................... 135<br /> 10- Khiêm cẩn - bất tranh ........................................ 150<br /> 11- Quả dục - nhu nhược ......................................... 162<br /> XỬ THẾ<br /> 12- Thế thái - nhân tình ........................................... 178<br /> 13- Chính trị - chiến tranh ........................................ 192<br /> 14- Tư khảo - trị thế ................................................. 205<br /> 15- Danh lợi - đắc thất ............................................. 215<br /> 16- Họa phúc - sinh tử ............................................. 222<br /> <br /> TƯ TƯỞNG ĐẠO GIA<br /> <br /> 5<br /> <br /> Lời nói đầu<br /> Tư tưởng Đạo gia bao quát không những tư tưởng<br /> của Lão Tử và Trang Tử mà còn nhiều nhà khác như<br /> Hoài Nam Tử, Doãn Văn Tử, Liệt Tử, Dương Tử, v.v...<br /> Tất cả các trứ tác này được sưu tập thành những bộ<br /> sách gọi là Đạo Tạng.<br /> Tư tưởng Tam giáo (Nho-Thích-Đạo) giữ vai trò<br /> quan trọng trong văn hoá truyền thống Việt Nam. Tuy<br /> nhiên, tư tưởng Đạo gia cho đến nay tại nước ta vẫn<br /> chưa được khai thác triệt để, và chúng ta có rất ít tư liệu<br /> tham khảo về chủ đề này bằng tiếng Việt. Do đó, giới<br /> nghiên cứu nếu muốn đào sâu vào lĩnh vực này thì đa<br /> số phải sử dụng nguồn sách của Trung Quốc, Đài Loan,<br /> Hương Cảng, hoặc các sách của các Hán học gia Tây<br /> phương trứ tác và phiên dịch.<br /> Quyển Tư Tưởng Đạo Gia này được dịch ra tiếng<br /> Việt theo quyển Đạo Gia Châm Ngôn Lục do Hàn Sinh<br /> tuyển chọn, Nội Mông Cổ Nhân Dân xuất bản xã, Bắc<br /> Kinh, 1997. Hàn Sinh đã khéo trích tuyển nhiều đoạn<br /> văn hoặc câu văn tiêu biểu của Đạo gia rải rác trong các<br /> tác phẩm chính yếu của Đạo Tạng. Ông sắp xếp các<br /> câu trích dẫn này theo từng chủ đề như: Tự nhiên, Lập<br /> thân, Tu dưỡng, Xử thế, và Triết lý.<br /> Nhận thấy quyển sách này rất hữu ích, nên tôi cố<br /> gắng dịch sang tiếng Việt.<br /> Những độc giả phổ thông có thể qua quyển sách<br /> này mà nắm được những ý tưởng cốt lõi trong hệ thống<br /> tư tưởng của Đạo gia, ngoài ra học giới có thể tìm nơi<br /> đây nguồn trích dẫn phục vụ cho việc nghiên cứu của<br /> mình.<br /> <br /> TƯ TƯỞNG ĐẠO GIA<br /> <br /> 6<br /> <br /> Hiểu được cổ nhân cách xa ta mấy ngàn năm rất<br /> khó, nên dịch cổ văn Trung Quốc không hề là việc đơn<br /> giản chút nào. Do đó những sơ sót và sai lầm ắt hẳn<br /> khó tránh khỏi. Dịch giả chân thành cảm tạ quý vị cao<br /> minh túc nho thạc học sẵn lòng chỉ chính.<br /> Dịch giả cẩn bút,<br /> Lê Anh Minh<br /> <br /> TƯ TƯỞNG ĐẠO GIA<br /> <br /> 7<br /> <br /> 01 - VŨ TRỤ 宇 宙 – THIÊN ĐỊA 天 地<br /> 001. Thiên địa chi gian, kỳ do thác thược hồ? Hư nhi<br /> bất khuất, động nhi dũ xuất. [Đạo Đức Kinh, chương 5]<br /> 天地之間，其猶橐籥乎？虛而不屈，動而愈出。《道德<br /> 經 • 第五章》<br /> 【Dịch】Khoảng trời đất giống như ống bễ thợ rèn.<br /> Trống không mà không hao kiệt; càng động, hơi càng<br /> ra.<br /> 002. Cốc thần bất tử thị vị Huyền tẫn. Huyền tẫn chi<br /> môn thị vị thiên địa căn. Miên miên nhược tồn. Dụng<br /> chi bất cần. [Đạo Đức Kinh, chương 6]<br /> 谷神不死，是謂玄牝。玄牝之門，是謂天地根。綿綿若<br /> 存，用之不勤。《道德經 • 第六章》<br /> 【Dịch】Cốc thần bất tử, đó là Huyền tẫn. Cửa Huyền<br /> tẫn chính là gốc rễ trời đất. Miên man trường tồn, dùng<br /> không bao giờ hết.<br /> 003. Đạo khả đạo, phi thường Đạo. Danh khả danh, phi<br /> thường danh. Vô danh, thiên địa chi thủy; Hữu danh,<br /> vạn vật chi mẫu. Cố thường vô, dục dĩ quan kỳ diệu;<br /> Thường hữu, dục dĩ quan kỳ kiếu. Thử lưỡng giả đồng<br /> xuất nhi dị danh. Đồng vị chi huyền. Huyền chi hựu<br /> huyền. Chúng diệu chi môn. [Đạo Đức Kinh, chương 1]<br /> <br /> 8<br /> <br /> TƯ TƯỞNG ĐẠO GIA<br /> <br /> 道可道，非常道。名可名，非常名。無名，天地之始。<br /> 有名，萬物之母。故常無，欲以觀其妙。常有，欲以觀<br /> 其徼。此兩者同出而異名。同謂之玄。玄之又玄。眾妙<br /> 之門。《道德經 • 第一章》<br /> 【Dịch】Đạo mà có thể giảng giải được thì không phải<br /> là cái đạo thường hằng. Tên mà có thể gọi được thì<br /> không phải là cái tên thường hằng. Không tên là khởi<br /> đầu của trời đất, có tên là mẹ của muôn vật. Cho nên<br /> thường không để nhìn thấy cái có vi diệu trong cái<br /> không. Thường có để nhìn thấy cái không vi diệu trong<br /> cái có. Hai cái đó cùng một nguồn gốc, nhưng tên khác<br /> nhau, đều gọi là huyền. (Cái) huyền ấy thâm sâu hơn<br /> cả những gì thâm sâu; chính là cửa phát sinh ra mọi<br /> điều huyền diệu.<br /> 004. Hữu vật hỗn thành, tiên thiên địa sinh. Tịch hề,<br /> liêu hề, độc lập nhi bất cải. Chu hành nhi bất đãi. Khả<br /> dĩ vi thiên hạ mẫu. Ngô bất tri kỳ danh; tự chi viết Đạo,<br /> cưỡng vi chi danh viết Đại. Đại viết thệ; Thệ viết viễn;<br /> Viễn viết phản. Cố Đạo đại, thiên đại, địa đại, nhân<br /> diệc đại. [Đạo Đức Kinh, chương 25]<br /> 有物混成，先天地生。寂兮寥兮，獨立而不改，周行而<br /> 不殆，可以為天下母。吾不知其名，字之曰道，強為之<br /> 名曰大。大曰逝，逝曰遠，遠曰反。故道大，天大，地<br /> 大，人亦大。《道德經 • 第 25 章》<br /> 【Dịch】Có một vật hỗn độn, sinh thành trước trời đất;<br /> yên lặng, trống không; đứng một mình mà chẳng thay;<br /> <br />